Yasalar iş cinayetlerini önlemiyor: Liyakatsiz yöneticileri konuşmak gerek Nur Kaplan
ANKARA – Bartın Amasra’da Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişkin maden ocağında yaşanan patlama kararında 41 maden personeli hayatını kaybetti. Emekçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) raporlarına bakılırsa, son 20 yılda en az bin 989 madenci iş cinayetlerinde öldü.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Personel Sıhhati ve İşyeri Hekimliği Lideri Metehan Akbulut, Türkiye’de madencilik kesiminde yaşanan emekçi ölümlerinin niçinlerini ve uygulanan yasal mevzuatı anlattı. Akbulut’a nazaran, kanunlar kâfi görünse de uygulamaları fiili olarak hayata geçirmek mümkün değil.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Personel Sıhhati ve İşyeri Hekimliği Lideri Metehan Akbulut
MEVZUAT NE DİYOR?
Amasra’daki maden faciasının akabinde, kamu ve özel bölüme ilişkin bütün iş yerlerinde personellerin çalışma şartlarını düzenleyen ve güzelleştirmeyi gaye edinen İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu tekrar tartışılmaya başlandı. 2012 yılında çıkarılan kelam konusu kanunun üzerinden 10 yıl geçmesine karşın iş cinayetleri azalmadı, Soma, Ermenek ve Amasra’da üzere hayli sayıda yerde personel vefatları yaşandı.
6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu’na dayanılarak hazırlanan Maden İşyerlerinde İş Sıhhati ve Güvenliği Yönetmeliği ise 19 Eylül 2013 tarihinde yürürlüğe girdi. Sondajla yeraltı/yerüstü maden işlerinin yapıldığı işyerlerinde çalışanların sıhhat ve güvenliğinin korunması için uygulanması gereken ‘asgari’ kuralları belirleyen yönetmelik ayrıyeten, maden ocaklarının tasarlanma biçimi, patlama olma ihtimaline karşı patronun alması gereken önlemleri ve maden personellerinin maruz kalabilecekleri psikososyal risklerin kıymetlendirilmesi dâhil bir epeyce mevzuyu düzenliyor.
‘TTK’NIN İŞ GÜVENLİĞİ İÇİN BAŞKA BİR YÖNERGESİ BİLE VAR’
Türkiye’de mevzuata bakıldığında kâğıt üzerinde büyük oranda kanunların kâfi olduğunu ancak uygulamada sorun olduğunu tabir eden Metehan Akbulut, Amasra’da Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişkin maden ocağının farklı bir yönergesinin “bile” olduğunu söylemiş oldu. Akbulut, şunları kaydetti:
“Çalışma Bakanlığı’nın, Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Emekçi Sıhhati ve İş Güvenliği Rehberi var. Tüm bu yasa, yönetmelik, yönerge ve rehberlerde yeraltı kömür madenciliğinde tahkimatın nasıl yapılması gerektiğinden, gaz deşarjlarının önlenmesine kadar, kimin ne giyeceği, nasıl donanacağına kadar detaylı tarifler yer alıyor. O kadar ayrıntılandırılmış ki, yangının önlenmesine yönelik hangi lamba tiplerinin kullanılacağı, tozla uğraşta sulu çalışma biçimlerinin detayları bile var. Fakat fiili olarak hayata geçirildiğini söyleyebilmek mümkün değil.”
‘KÂĞIT ÜZERİNDE HER ŞEYİ KUSURSUZ GÖSTERMEYE ÇALIŞAN GÖREVLİLER’
İşçilerin hakları ismine yasalar çıkarılmasının, işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri tabibi bulunmasının tek başına iş sıhhati ve güvenliğini sağlamak manasına gelmediğini söyleyen Akbulut, binlerce unsurluk mevzuata “boğulmuş” kanunlara dikkat çekerek, kâğıt üzerinde her şeyi eksiksiz göstermeye çalışan gorevlilerin olduğunu tabir etti. Akbulut, şunları lisana getirdi:
“İşin başına getirilen Personel Sıhhati ve İş Güvenliği kültürüne inanmayan basiretsiz ve liyakatsiz yöneticileri konuşmamız gerekli. Örneğin Kozlu Maden faciasında yargılanıp ceza alan kişi TTK Genel Müdürü yapıldı. Karadon faciasının sorumlusu TTK genel müdür yardımcısı oldu. Amasra kamuya ilişkin bir maden ve 30 yıldır önemli kaza olmamıştı. AKP iktidarının 20 yıldır kurumlara yerleştirdiği liyakatsiz, işi bilmeyenlerin yönetici yapılması ise başka bir problem.”
‘MADEN OCAĞI YARARLI DEĞİLSE HUSUSLAR UYGULANMAZ’
Türkiye’de emekçi ölümlerinin, faydalanmalarının, sakat kalmalarının ve meslek hastalıklarının Avrupa ülkelerine göre epey fazla olduğunu tabir eden Akbulut, madencilik dalında yasa ve yönetmeliklerin neredeyse birebir AB kriterlerine uygun olarak çıkarıldığını ama iş cinayetlerinin ve meslek hastalıklarının önlenmesi bir yana ‘artarak’ devam ettiğini söz etti. Akbulut, şunları kaydetti:
“Mevzuattaki, yeraltı ikaz sistemleri, sığınma odaları, yaptığı işe uygun mesleksel yeterlilik evrakı olmadan çalışma, yeraltında yalnızca A sınıfı iş güvenliği uzmanlarının çalışması üzere biroldukça husus daima ertelendi. ‘Ocağın iki kaçışı olacak, havalandırması planlandığı üzere olacak’ üzere maliyetli işler ise şayet ocak yararlı değilse hiç uygulanmadı. Avrupa’da mevzuat hem yapılarına uygun ve uygulanabilir, birebir vakitte maliyet hesapları bizdeki üzere yapılmıyor. Örneğin iş güvenliği için önemli bütçe ayrılıyor ve en kıymetlisi fazlaca sıkı da denetleniyor. Hatta işin ucu isterse ilgili Bakana kadar ulaşsın denetçinin raporunda yer alıyor. Cezalarda epeyce ciddidir.”
‘İŞ CİNAYETİ FITRAT OLAMAZ’
İş cinayetlerinin ‘kader’ yahut ‘fıtrat’ olmadığını, emekçi ölümlerinin bilimsel datalar ışığında engellenebilir olduğunu söyleyen Akbulut, yaşanan faciaların ‘fıtrat’ diyerek geçiştirilmesinin sorumluların cezasız kalmasının önünü açtığını lisana getirdi. Akbulut, şöyle konuştu:
“senelerdır yaşanan her iş cinayetinin üstünün kapatılması, sorumluların açığa çıkarılmaması hepimize yeni katliamlar, yeni acılar olarak dönüyor. Çalışma ömründe, çalışma sırasında meydana gelen hiç bir vefat ‘kaza’ yahut ‘kader’ değildir. Çalışanı müdafaayı temel alırsanız, personel sıhhati ve iş güvenliği tedbirlerini titizlikle uygularsanız, piyasa düzeneğinin gereğini değil bilimin gereğini yerine getirirseniz ‘iş kazası’ olmaz. Olsa da mevt olmaz. Olsa bile fazlaca nadir olur. Cinayetleri önlemek için yapılması gerekenler epeyce net, sermayeyi değil çalışanları muhafazayı temel almak.”
ANKARA – Bartın Amasra’da Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişkin maden ocağında yaşanan patlama kararında 41 maden personeli hayatını kaybetti. Emekçi Sıhhati ve İş Güvenliği Meclisi (İSİG) raporlarına bakılırsa, son 20 yılda en az bin 989 madenci iş cinayetlerinde öldü.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Personel Sıhhati ve İşyeri Hekimliği Lideri Metehan Akbulut, Türkiye’de madencilik kesiminde yaşanan emekçi ölümlerinin niçinlerini ve uygulanan yasal mevzuatı anlattı. Akbulut’a nazaran, kanunlar kâfi görünse de uygulamaları fiili olarak hayata geçirmek mümkün değil.
Türk Tabipleri Birliği (TTB) Personel Sıhhati ve İşyeri Hekimliği Lideri Metehan Akbulut
MEVZUAT NE DİYOR?
Amasra’daki maden faciasının akabinde, kamu ve özel bölüme ilişkin bütün iş yerlerinde personellerin çalışma şartlarını düzenleyen ve güzelleştirmeyi gaye edinen İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu tekrar tartışılmaya başlandı. 2012 yılında çıkarılan kelam konusu kanunun üzerinden 10 yıl geçmesine karşın iş cinayetleri azalmadı, Soma, Ermenek ve Amasra’da üzere hayli sayıda yerde personel vefatları yaşandı.
6331 sayılı İş Sıhhati ve Güvenliği Kanunu’na dayanılarak hazırlanan Maden İşyerlerinde İş Sıhhati ve Güvenliği Yönetmeliği ise 19 Eylül 2013 tarihinde yürürlüğe girdi. Sondajla yeraltı/yerüstü maden işlerinin yapıldığı işyerlerinde çalışanların sıhhat ve güvenliğinin korunması için uygulanması gereken ‘asgari’ kuralları belirleyen yönetmelik ayrıyeten, maden ocaklarının tasarlanma biçimi, patlama olma ihtimaline karşı patronun alması gereken önlemleri ve maden personellerinin maruz kalabilecekleri psikososyal risklerin kıymetlendirilmesi dâhil bir epeyce mevzuyu düzenliyor.
‘TTK’NIN İŞ GÜVENLİĞİ İÇİN BAŞKA BİR YÖNERGESİ BİLE VAR’
Türkiye’de mevzuata bakıldığında kâğıt üzerinde büyük oranda kanunların kâfi olduğunu ancak uygulamada sorun olduğunu tabir eden Metehan Akbulut, Amasra’da Türkiye Taşkömürü Kurumu’na ilişkin maden ocağının farklı bir yönergesinin “bile” olduğunu söylemiş oldu. Akbulut, şunları kaydetti:
“Çalışma Bakanlığı’nın, Yeraltı ve Yerüstü Maden İşletmelerinde Emekçi Sıhhati ve İş Güvenliği Rehberi var. Tüm bu yasa, yönetmelik, yönerge ve rehberlerde yeraltı kömür madenciliğinde tahkimatın nasıl yapılması gerektiğinden, gaz deşarjlarının önlenmesine kadar, kimin ne giyeceği, nasıl donanacağına kadar detaylı tarifler yer alıyor. O kadar ayrıntılandırılmış ki, yangının önlenmesine yönelik hangi lamba tiplerinin kullanılacağı, tozla uğraşta sulu çalışma biçimlerinin detayları bile var. Fakat fiili olarak hayata geçirildiğini söyleyebilmek mümkün değil.”
‘KÂĞIT ÜZERİNDE HER ŞEYİ KUSURSUZ GÖSTERMEYE ÇALIŞAN GÖREVLİLER’
İşçilerin hakları ismine yasalar çıkarılmasının, işyerlerinde iş güvenliği uzmanı ve işyeri tabibi bulunmasının tek başına iş sıhhati ve güvenliğini sağlamak manasına gelmediğini söyleyen Akbulut, binlerce unsurluk mevzuata “boğulmuş” kanunlara dikkat çekerek, kâğıt üzerinde her şeyi eksiksiz göstermeye çalışan gorevlilerin olduğunu tabir etti. Akbulut, şunları lisana getirdi:
“İşin başına getirilen Personel Sıhhati ve İş Güvenliği kültürüne inanmayan basiretsiz ve liyakatsiz yöneticileri konuşmamız gerekli. Örneğin Kozlu Maden faciasında yargılanıp ceza alan kişi TTK Genel Müdürü yapıldı. Karadon faciasının sorumlusu TTK genel müdür yardımcısı oldu. Amasra kamuya ilişkin bir maden ve 30 yıldır önemli kaza olmamıştı. AKP iktidarının 20 yıldır kurumlara yerleştirdiği liyakatsiz, işi bilmeyenlerin yönetici yapılması ise başka bir problem.”
‘MADEN OCAĞI YARARLI DEĞİLSE HUSUSLAR UYGULANMAZ’
Türkiye’de emekçi ölümlerinin, faydalanmalarının, sakat kalmalarının ve meslek hastalıklarının Avrupa ülkelerine göre epey fazla olduğunu tabir eden Akbulut, madencilik dalında yasa ve yönetmeliklerin neredeyse birebir AB kriterlerine uygun olarak çıkarıldığını ama iş cinayetlerinin ve meslek hastalıklarının önlenmesi bir yana ‘artarak’ devam ettiğini söz etti. Akbulut, şunları kaydetti:
“Mevzuattaki, yeraltı ikaz sistemleri, sığınma odaları, yaptığı işe uygun mesleksel yeterlilik evrakı olmadan çalışma, yeraltında yalnızca A sınıfı iş güvenliği uzmanlarının çalışması üzere biroldukça husus daima ertelendi. ‘Ocağın iki kaçışı olacak, havalandırması planlandığı üzere olacak’ üzere maliyetli işler ise şayet ocak yararlı değilse hiç uygulanmadı. Avrupa’da mevzuat hem yapılarına uygun ve uygulanabilir, birebir vakitte maliyet hesapları bizdeki üzere yapılmıyor. Örneğin iş güvenliği için önemli bütçe ayrılıyor ve en kıymetlisi fazlaca sıkı da denetleniyor. Hatta işin ucu isterse ilgili Bakana kadar ulaşsın denetçinin raporunda yer alıyor. Cezalarda epeyce ciddidir.”
‘İŞ CİNAYETİ FITRAT OLAMAZ’
İş cinayetlerinin ‘kader’ yahut ‘fıtrat’ olmadığını, emekçi ölümlerinin bilimsel datalar ışığında engellenebilir olduğunu söyleyen Akbulut, yaşanan faciaların ‘fıtrat’ diyerek geçiştirilmesinin sorumluların cezasız kalmasının önünü açtığını lisana getirdi. Akbulut, şöyle konuştu:
“senelerdır yaşanan her iş cinayetinin üstünün kapatılması, sorumluların açığa çıkarılmaması hepimize yeni katliamlar, yeni acılar olarak dönüyor. Çalışma ömründe, çalışma sırasında meydana gelen hiç bir vefat ‘kaza’ yahut ‘kader’ değildir. Çalışanı müdafaayı temel alırsanız, personel sıhhati ve iş güvenliği tedbirlerini titizlikle uygularsanız, piyasa düzeneğinin gereğini değil bilimin gereğini yerine getirirseniz ‘iş kazası’ olmaz. Olsa da mevt olmaz. Olsa bile fazlaca nadir olur. Cinayetleri önlemek için yapılması gerekenler epeyce net, sermayeyi değil çalışanları muhafazayı temel almak.”