Skolyoz tipleri ve skolyoz tedavisi

SeviYorum

New member
19 Eki 2020
706
0
0
Skolyoz tipleri ve skolyoz tedavisi Doğuştan olan (konjenital) Skolyoz: Doğuştan (Konjenital) skolyoz un genelde kalıtsal olduğu düşünülmez. Lakin, kalıtsal olabilecek diğer durumlarla konjenital skolyoz kalıtsal hastalığa eşlik edebilir. Bu niçinle, yalnızca konjenital skolyoz bulgusuna rastlanan ve diğer bir genetik bozukluğu (Klippel-Feil sendromu,VACTERL, Goldenhar, vs.) olmayan bir çocuğun, anne ve babasının emsal konjenital skolyoz olan öbür bir çocuklarının olma ihtimalinde artış kelam konusu değildir. Bu durum çoklukla anne karnındaki geçirilen enfeksiyonlar, şeker hastalığı, kimi vitamin eksiklikleri üzere etmenler niçiniyle omurgadaki bir kusura-deformiteye yahut birbirine kaynamış kaburgalara bağlıdır. Konjenital skolyoz birinci senelerda süratli bir ilerleme gösterir. Bu sebeple erken devirlerde ortaya çıkan konjenital skolyoz tedavisi süreci küçük yaşlarda cerrahi müdahaleyi gerektirebilir. Bu hastaların kesinlikle bir beyin ve hudut cerrahisi uzmanı tarafınca kıymetlendirilmesi gerekir.

kimi vakit konjenital anormalliklerin sebep olduğu eğriliklerin altında ve/veya üstünde beden dengeyi sağlamak için ikinci bir omurga eğrilikği oluşturur. Bu eğrilik aşikâr bir vakit daha sonra artış gösterebilir ve hatta kimi vakit konjenital eğrilikten daha önemli boyutlara ulaşabilir. Korse bu hastalarda ikincil eğrilik denetimi yahut ilerlemesinin geciktirilmesi için kullanılabilir. Fakat hayli küçük çocuklarda (0-5 yaş) korse uygulamak güç olduğu için genel anestezi altında yapılan düzeltme gövde alçıları tercih edilebilmektedir. Küçük yaş skolyozunda korse tedavisi 60 dereceye kadar çıkabilmektedir. Burada gaye, omurga eğriliğinin ilerlemesini yavaşlatmaktır. Skolyoz un bu etabında, muhakkak vakit aralıklarıyla muayeneler ve röntgenlerle “kontrollü gözlem” ismi verilen bir periyoda girilir ve deformitenin nasıl davrandığı izlenir. Altmış derece üstündeki eğrilikler varsa skolyoz ameliyatı usulü tercih edilmektedir. Bu eğrilik büyüme bitmiş oldukten daha sonra da artmaya devam eder. Bu sebeple ilerideki komplikasyonları önlemek, ve kozmetik sonuçlar açısından cerrahi uygulanmaktadır. Konjenital skolyoz hastasına erken cerrahi gerekliliğinde cerrahi her yaşta yapılabilir fakat ekseriyetle hasta 1 yaşına gelinceye kadar cerrahi ertelenebilir.

Küçük yaşlarda skolyoz ameliyatı ile yapılan füzyon süreci omurganın büyümesini durdurmaya yöneliktir. Bu cerrahi müdahale çocuklarda 5 yaşın altında yapılırsa omurilik kanalının dar kalmasına, 8 yaşın altında yapılırsa akciğer gelişmeninin bozulmasına, 10 yaşın altında yapılırsa göğüs kafesinin gelişmenin bozulmasına niye olabilir. Göğüs kafesi gereğince büyüyemez ise akciğer-solunum ile ilgili problemler ortaya çıkabilir. Son olarak, bilhassa 10 yaş altında uygulanacak füzyon süreci gövdenin kısa kalmasına niye olabilir. Erken cerrahi müdahale birçok vakit büyümenin devamına müsaade verecek formların uygulanmasıdır.

Kelam konusu bu sistemlere gelince, kimi durumlarda yalnızca olağandışı omurun çıkartılması (hemivertebrektomi) ile eğrilik ortadan kaldırılabilir. Ameliyat daha sonrası 3 ila 6 ay ortası gövde alçısı uygulanır. Çok küçük çocuklarda eğrilik uygun ise füzyon yapmadan eğriliğin üst ve altına konan vidalarla birleştirilen manyetik çubuklar aracılığı ile alçı kullanılmaksızın düzeltme sağlanabilir. sonrasındasında 6 ayda bir poliklinik kurallarında yapılan periyodik uzatmalarla eğriliğin denetimi erişkin yaşa kadar sağlanmaya çalışılır ve erişkin yaşta füzyon süreci uygulanır. Skolyoza eşlik eden kaburga anomalileri ve yetersiz göğüs gelişimi gözlenen çocuklarda göğüs kafesine yerleştirilen çubuklarla (VEPTR) hem göğüs kafesi anormalliği düzeltilebilir tıpkı vakitte füzyon yapmadan eğriliğin denetimi sağlanabilir. Bu hastalarda da 6 ayda bir periyodik uzatmalar yapılması gerekebilir.

Hastalarımızın %90’ında tek bir ameliyat ile sonuç alınmaktadır. Ameliyatın sonraki günü hastalar ayağa kaldırılarak yürütülür. Hastanede kalma müddeti yaklaşık 5 gündür. Ameliyat daha sonrası üçüncü haftadan daha sonra çoklukla günlük aktivitelere dönüş mümkün olur.

Nöro-muskuler Skolyoz: örneğin beyin hasarına bağlı spastik çocuklarda ya da Polio (çocuk felci), yahut kas erimesi üzere durumlara bağlı olarak kasların felci kararında oluşabilir. Nöromusküler skolyoz durumunda başka tip skolyozların tersine teneffüs düşüncesi ve duyu kusurlarına ve de metabolik hastalıklar, bağ dokusu hastalıklarına daha fazlaca rastlanabilmektedir. Bu hastalarda teneffüs sorunları, bağlantı ve duyu kusurları ile epiletik nöbetler üzere niçinlerden ötürü tedavi sürecinde korse kullanılamayıp cerrahi müdahale için küçük yaşlar tercih edilebilir. Bu hastaların kesinlikle bir beyin ve hudut cerrahisi uzmanı tarafınca kıymetlendirilmesi gerekir. Nöromusküler skolyozun tedavisi üstte anlatılan doğuştan olan (konjenital) skolyozdaki üzeredir.

İdiyopatik Skolyoz: En çoğunlukla karşılaşılan bu skolyozlar, daha fazlaca 10’lu yaşlarda daha evvel düzgün olan bir omurgada, bilinmeyen bir niçinle ortaya çıkmaktadır. Skolyoz ergenlik periyodunda büyüme ile ilerleme göstermektedir. Yani, omurga eğriliği daha da artmaktadır. sebebi hala tam olarak bilinmemektedir (idiyopatik), lakin son vakit içinderda yapılan çalışmalarda birtakım genetik faktörlerin rol oynadığı ortaya konulmuş. İdiyopatik skolyozda omurlar kendi etraflarında dönerken yana eğilme meydana gelir ve sırtta yahut belde asimetrik bir çıkıntı olur. İdiyopatik) skolyoz infantil skolyoz (0-3 yaş) ve juvenil skolyoz(3-10 yaş) tipinde de olabilir. Hasta hala büyürken konulan erken teşhis (Kız çocuklarında adet görmedilk evvel tespit edilen eğrilikler) fazlaca değerlidir.

Bu çocuklarda korse kullanılmasının hedefi eğimin artışının engellenmeye çalışılmasıdır. Antrenman, dans eğitimi ve atletizmi içeren olağan aktivitelere devam edilmesi ve hekim nezaretinde olmak kaidesiyle bu aktiviteler sırasında korseye orta verilmesi ancak korsenin günde en az 20-23 saat kullanılması gerekir. Korse bilhassa eğimin 20 derecenin üstünde olduğu ve büyümenin devam ettiği çocuklarda tesirlidir. Korse tesiri 40 derece üstü eğriliklerde ve iskelet gelişimi tamamlanmasına uzun yıllar olan çocuklarda azalmaya başlar.

Bu durumda “kısa ve düzgün bir omurgayı, kısa ve eğri bir omurgaya” tercih ederiz ve erken devirde kaçınılmaz olarak füzyon sürecini uygulamak zorunda kalabiliriz. Zira skolyoz cerrahi tedavisi omurganın dondurulması, hareketin ortadan kaldırılması ve büyümesinin durdurulması yani “füzyon” sürecidir. Tedavisi en güç olan ihmal edilmiş 70-80 derece üstündeki eğriliklerdir. Bu eğriliklerde deforme omurganın çıkartılarak yahut çıkartılmadan düzeltilmesi ve omurların titanyum çubuk ve vidalarla tespiti günümüzde kullanılan çağdaş teknikler ve kazanılan deneyim ile mümkün olabilmektedir. Skolyoz eğriliğini denetim edebilmek için hem önden, hem geriden füzyon gerekebilir. Spinal füzyonu sağlayabilmek için ya otogreft (kişinin kendisinin) ya da allogreft (başka birisinin) kemik, kemik benzerleri yahut bu kaynaklardan birçoğunun birlikte kullanılması gerekebilir.

Bunun haricinde kimi durumlarda fazlaca kısa bir omurga bölgesine füzyon uygulanması ile büsbütün düzeltilebilecek skolyozlarda, kısa füzyonu tercih edebiliriz. Bu durumda füzyon fakat kısıtlı bir alana yapılacağı için omurga ve göğüs kafesi büyümesini önemli etkileyemeyebilir. Ergenlik çağında ise omurilik kanalı, akciğerler ve göğüs kafesi gereğince geliştiği için hem de uzunluk uzaması da büyük ölçüde tamamlandığı için füzyon süreci çocuklarda olabilecek potansiyel sıkıntılara niye olmaz.

Taburcu edilirken birtakım hastalarda kısa vadeli (3 ay) korse uygulanabilir. Çocuklar yaklaşık 3 hafta ortasında okullarına dönebilirler. Üç ay daha sonrası yürüyüş ve yüzme üzere eksersizlere müsaade verilir, lakin birinci yıl sonuna kadar kontakt sporlar (karate, futbol, basketbol vs.) yasaklanır. Birinci yıl sonunda büsbütün olağan yaşantılarına dönmelerine müsaade verilir.

Erişkin dejeneratif skolyoz: Çoklukla 50 yaş üstünde omurga yapısının eskimesi ve yıpranma ve kemik erimesi (osteoporoz) kararı omurganın boyun, sırt ve bel bölgelerinin rastgele birisinde oluşan skolyoz çeşididir. Bu bireylerde omurganın sağlamlığı ve istikrarı bozulup, ön-arka planda omurga ve gövdenin yana gerçek yatmasına ve bel bölgesi anatomik açısının azalmasıyla gövdenin öne doğu yatmasına niye olabilir. Erişkin dejeneratif skolyoza ek olarak omurga yapısında ortaya çıkabilecek ek deformite olarak omurga kemiğinin öne kaymasına spondilolistezis, geriye gerçek kaymasına retrolistezis ve yana gerçek kaymasına ise lateral listezis denir. Omurga yapısındaki omur kayması ağrıya niye olabileceği üzere, hudut ve/veya omurilik sıkışması bacak ağrısına ve kas güçsüzlüğüne niye olabilir yahut faset eklemlerde dejenerasyon niçiniyle de şiddetli ağrı olabilir. Sonuçta yavaş bir ilerleme ile hastanın omurilik ve hudutları bası altında kaldığından hareket kabiliyetleri etkilenir. Bu hastaların kesinlikle bir beyin ve hudut cerrahisi uzmanı tarafınca kıymetlendirilmesi gerekir.

Erişkin skolyozu hastalarında idman ile bir arada korse tedavisi de uygulanabilir. Fakat korse tedavisi, bir fizyoterapist eşliğinde fizik-kondisyonu arttıracak idmanlar ve fizik tedaviye yardımcı bir sistem olarak; kısa vadeli bir süre için düşünülmelidir. Fizik tedavi ve antrenman ile bir arada ağrıları olan hastalar için ağrı kesiciler de verilebilir. Ayrıyeten bilhassa faset eklemlerdeki ya da hudut basısı kararı olan tahrişi (inflamasyon) gidermek için non-steroidal anti-inflamatuar ilaçlar da tedaviye eklenebilir. Hastalarda ağrı kaynağı yıpranmış faset eklemler yahut hudut basısı kararı oluşan radiküler ağrı ise bu hastalar için spinal enjeksiyonlar düzgün bir alternatif tedavi tekniği olabilir.

Erişkin skolyoz için eğriliğin derecesi ve yarattığı şekilsel bozukluk meselelerden epeyce ağrı, işlev ve istikrar kaybı daha ön plandadır. Lakin ağrısız olsa da ilerlediği net olarak tespit edilmiş skolyozların daha fazla ilerlemesini durdurmak için ameliyat gerekli olabilir. Tüm cerrahi olmayan formüllere karşın tedaviye cevap vermeyen ve bu mühlet ortasında (6 hafta-6 ay) ağrıları artan ve yeti kaybı oluşan hastalar için skolyoz ameliyatı değerli bir alternatif yol olabilir.

Hastalarda omurga eğriliği yanı sıra önemli dar kanal yahut hudut basısına bağlı idrar kaçırma, büyük abdest denetimi kaybı yahut kaslarda güç kaybı varsa bir daha skolyoz ameliyatı ile tedavi formülü seçilebilir. Erişkin skolyoz ameliyatı, çocuk ve genç yaşlarındaki skolyoz ameliyatlarına göre daha zorludur. Bireye yapılan cerrahi müdahale mühleti ve skolyoz ameliyatı sayısı da daha epey olabilir. Öte yandan kalp, akciğer, diyabet ve osteoporoz hastalıkları da skolyoz ameliyatı için doktora bildirilmesi gereken kıymetli bilgiler içindedır.

Skolyoz ameliyatı için amaçlanan eğriliğin dengeyi sağlayacak kadar düzeltilerek omurların kaynaştırılması (füzyon) ve hudut basılarının ortadan kaldırılmasıdır (dekompresyon). Bunların ne ölçüde ve genişlikte yapılması gerektiğine hekiminiz karar verecektir. Erişkin skolyoz ameliyatı daha sonrası hasta çoklukla bir gece ağır bakımda kalabilir. Skolyoz ameliyatı daha sonrası birinci gün hasta yatak kenarında oturtulur ve bacak antrenmanları yaptırılabilir. Tıpkı gün yahut sonraki gün hasta ayağa kaldırılıp, bir iki adım yürütülür. Hastanın güzelleştirme ve rehabilitasyon süreci için 1 hafta ila 10 gün ortası hastanede tutulur. Taburcu olduktan daha sonra kendisine bir idman programı verilir. Hekimin tertipli aralıklarla yaptığı denetimlerle tedavinin sonuçları kıymetlendirilir. Tüm bu süreçte kişinin bir an evvelce olağan yaşantısına dönmesi amaçlanmaktadır.

Skolyoz kelam konusu olduğunda romatizmal hastalıklar, omurga kırıkları, omurga enfeksiyonları üzere öbür birtakım hastalıklar da niye olabilir.