Sayıştay: İstanbul’da taksi ve dolmuş plakalarının süresiz kullanması mevzuata alışılmamış Sayıştay’ın İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) 2020 Yılı Düzenlilik Kontrol Raporu’nda taksi ve dolmuş plakalarının müddetine dikkat çekildi. Raporda yönetim tarafınca geçmiş devirlerde tahsis edilen ve hala aktif olarak kullanılan taksi ve dolmuş plakaları mevzuata ters halde süresiz bir hak olarak kullanıldığına vurgu yaptı.
Sayıştay denetçileri, raporda İstanbul genelinde en son taksi plakası tahsisinin yapıldığı 1998 yılına kadar, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 12 ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 18’inci hususları mucibince çeşitli Vilayet Trafik Komitesi kararları ile 17 bin 395 ticari taksi plakası verildiğini, bunlardan kimileri 86/10553 sayılı Bakanlar Konseyi sonucu doğrultusunda ihale ile fakat süresiz olarak verildiğini ve hala faaliyetlerini sürdürdüğüne, başkalarının ise, Vilayet Trafik Kurulu kararları doğrultusunda noter huzurunda çekiliş yapılması üzere çeşitli hallerde verilip faaliyetlerini sürdürdüğüne vurgu yaptı. Öte yandan rapor, en son tahsisin yapıldığı 2006 yılına kadar çeşitli Vilayet Trafik Kurulu kararları ile 6 bin 460 adet ticari minibüs plakası verildiğini belirtti.
Bu plakalardan kimileri 86/10553 sayılı Bakanlar Konseyi sonucu çerçevesinde yahut UKOME yetkisi dahilinde ihaleli lakin süresiz olarak verilmiş ve hala faaliyetlerini sürdürüyor. Öbür plakalar ise, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 12 ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 18’inci hususları yeterince Vilayet Trafik Kurulu kararları doğrultusunda noter huzurunda çekiliş yapılması üzere çeşitli biçimlerde süresiz olarak verilmiş ve faaliyetlerine devam ediyor. Sayıştay, belediye sonlarında, taksi yahut dolmuş ile yolcu taşıma faaliyetinde bulunulması da belediyelerin vereceği müsaade yahut hakka bağlı olduğuna vurgu yaptı.
‘DEVLET İHALE KANUNU’NA UYGUN YAPILMAMIŞTIR’
Taksi plakalarının geçim kaynağı sürücülük mesleği olanlara mühleti ve kaideleri belirtilmek suretiyle ihale edilmesi gerektiğine vurgu yapılan raporda şu tabirlere yer verildi: “İstanbul hudutları ortasında Vilayet Trafik Kurulu tarafınca verilen taksi ve dolmuş plakalarında hak sahipliği için rastgele bir süre belirtilmemiştir. Kelam konusu müddet belirtilmeksizin yapılan plaka tahsisleri ise 86/10553 sayılı Bakanlar Konseyi sonucu’na ve yürürlükte olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na uygun yapılmamıştır. Yönetimin hesap ve süreçlerinin incelenmesi sonucunda; kelam konusu 17 bin 395 taksi ve 6 bin 460 dolmuş plaka sahibinden rastgele bir imtiyaz bedeli yahut yıllık kira bedeli üzere bir fiyat tahsil edilmediği tespit edilmiştir…
‘KİRA MÜDDETİ ON YILDAN ÇOK OLAMAZ’
…İl Emniyet Müdürlüğü tarafınca Belediyeye devredilen kayıtlarda kelam konusu toplu taşıma araçları ile ilgili plakalarda müddete yahut ihale kurallarına ait rastgele bir karar bulunmadığı söz edilmişse de; taksi plakalarının verilmesine destek olan Bakanlar Şurası sonucunda müddet hususu bulunduğu üzere, 5393 sayılı Kanun’un 15’inci hususuna bakılırsa imtiyaz olarak verilen haklarda dahi azamî müddet 49 yıldır. Ayrıyeten 1983’ten beri yürürlükte bulunan ve kamu haklarının kiralanmasına yahut satılmasına dair temel mevzuat olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun ‘Kiralarda mukavele süresi’ başlıklı 64’üncü unsurunda yer alan, ‘Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira mühleti, on yıldan hayli olamaz…”
‘SÜRESİZ FORMDA KULLANILMASI MÜMKÜN BULUNMAMAKTADIR’
“Büyükşehir Belediyeleri Uyum Merkezleri Yönetmeliği’nin 29’uncu unsurunda; ‘Büyükşehir belediyeleri dâhilinde daha evvel vilayet trafik komiteleri yahut valiliklerce alınan karar yahut müsaadelerle elde edilmiş haklar saklıdır’ denilmekle birlikte, korunacak olan kelam konusu haklar, adabına uygun olarak elde edilmiş haklar olup ilgili karar ve müsaadelerin müddeti boyunca korunacaktır. Üstte açıklanan mevzuat uyarınca, kelam konusu hakların süresiz bir biçimde kullanılması mümkün bulunmamaktadır” denilen raporda denetçiler şöyleki devam etti: “5393 sayılı Kanun ile 5216 sayılı Kanun gereği, Yönetimin yürütmekle yükümlü olduğu bir hizmeti şahsen yerine getirmeyip üçüncü şahıslara gördürmesi mümkündür. Fakat, mevzubahis kamu hizmetinin üçüncü şahıslara gördürülmesi, hizmet alanının kamu hizmeti olma niteliğini ortadan kaldırmadığı üzere bu bahiste belediyenin nazaranvinin sona ermesine yol açmamakta ve bu hizmetin yerine getirilmesi tarafından sorumluluğu devam etmektedir. Toplu taşıma hizmetinin bu niteliği gözetildiğinde, bir kamu hakkının süresiz bir biçimde üçüncü bireylere devredilmesi hukuka uygun değildir.”
Sayıştay denetçileri, raporda İstanbul genelinde en son taksi plakası tahsisinin yapıldığı 1998 yılına kadar, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 12 ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 18’inci hususları mucibince çeşitli Vilayet Trafik Komitesi kararları ile 17 bin 395 ticari taksi plakası verildiğini, bunlardan kimileri 86/10553 sayılı Bakanlar Konseyi sonucu doğrultusunda ihale ile fakat süresiz olarak verildiğini ve hala faaliyetlerini sürdürdüğüne, başkalarının ise, Vilayet Trafik Kurulu kararları doğrultusunda noter huzurunda çekiliş yapılması üzere çeşitli hallerde verilip faaliyetlerini sürdürdüğüne vurgu yaptı. Öte yandan rapor, en son tahsisin yapıldığı 2006 yılına kadar çeşitli Vilayet Trafik Kurulu kararları ile 6 bin 460 adet ticari minibüs plakası verildiğini belirtti.
Bu plakalardan kimileri 86/10553 sayılı Bakanlar Konseyi sonucu çerçevesinde yahut UKOME yetkisi dahilinde ihaleli lakin süresiz olarak verilmiş ve hala faaliyetlerini sürdürüyor. Öbür plakalar ise, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 12 ve Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 18’inci hususları yeterince Vilayet Trafik Kurulu kararları doğrultusunda noter huzurunda çekiliş yapılması üzere çeşitli biçimlerde süresiz olarak verilmiş ve faaliyetlerine devam ediyor. Sayıştay, belediye sonlarında, taksi yahut dolmuş ile yolcu taşıma faaliyetinde bulunulması da belediyelerin vereceği müsaade yahut hakka bağlı olduğuna vurgu yaptı.
‘DEVLET İHALE KANUNU’NA UYGUN YAPILMAMIŞTIR’
Taksi plakalarının geçim kaynağı sürücülük mesleği olanlara mühleti ve kaideleri belirtilmek suretiyle ihale edilmesi gerektiğine vurgu yapılan raporda şu tabirlere yer verildi: “İstanbul hudutları ortasında Vilayet Trafik Kurulu tarafınca verilen taksi ve dolmuş plakalarında hak sahipliği için rastgele bir süre belirtilmemiştir. Kelam konusu müddet belirtilmeksizin yapılan plaka tahsisleri ise 86/10553 sayılı Bakanlar Konseyi sonucu’na ve yürürlükte olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’na uygun yapılmamıştır. Yönetimin hesap ve süreçlerinin incelenmesi sonucunda; kelam konusu 17 bin 395 taksi ve 6 bin 460 dolmuş plaka sahibinden rastgele bir imtiyaz bedeli yahut yıllık kira bedeli üzere bir fiyat tahsil edilmediği tespit edilmiştir…
‘KİRA MÜDDETİ ON YILDAN ÇOK OLAMAZ’
…İl Emniyet Müdürlüğü tarafınca Belediyeye devredilen kayıtlarda kelam konusu toplu taşıma araçları ile ilgili plakalarda müddete yahut ihale kurallarına ait rastgele bir karar bulunmadığı söz edilmişse de; taksi plakalarının verilmesine destek olan Bakanlar Şurası sonucunda müddet hususu bulunduğu üzere, 5393 sayılı Kanun’un 15’inci hususuna bakılırsa imtiyaz olarak verilen haklarda dahi azamî müddet 49 yıldır. Ayrıyeten 1983’ten beri yürürlükte bulunan ve kamu haklarının kiralanmasına yahut satılmasına dair temel mevzuat olan 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu’nun ‘Kiralarda mukavele süresi’ başlıklı 64’üncü unsurunda yer alan, ‘Kiraya verilecek taşınır ve taşınmaz malların kira mühleti, on yıldan hayli olamaz…”
‘SÜRESİZ FORMDA KULLANILMASI MÜMKÜN BULUNMAMAKTADIR’
“Büyükşehir Belediyeleri Uyum Merkezleri Yönetmeliği’nin 29’uncu unsurunda; ‘Büyükşehir belediyeleri dâhilinde daha evvel vilayet trafik komiteleri yahut valiliklerce alınan karar yahut müsaadelerle elde edilmiş haklar saklıdır’ denilmekle birlikte, korunacak olan kelam konusu haklar, adabına uygun olarak elde edilmiş haklar olup ilgili karar ve müsaadelerin müddeti boyunca korunacaktır. Üstte açıklanan mevzuat uyarınca, kelam konusu hakların süresiz bir biçimde kullanılması mümkün bulunmamaktadır” denilen raporda denetçiler şöyleki devam etti: “5393 sayılı Kanun ile 5216 sayılı Kanun gereği, Yönetimin yürütmekle yükümlü olduğu bir hizmeti şahsen yerine getirmeyip üçüncü şahıslara gördürmesi mümkündür. Fakat, mevzubahis kamu hizmetinin üçüncü şahıslara gördürülmesi, hizmet alanının kamu hizmeti olma niteliğini ortadan kaldırmadığı üzere bu bahiste belediyenin nazaranvinin sona ermesine yol açmamakta ve bu hizmetin yerine getirilmesi tarafından sorumluluğu devam etmektedir. Toplu taşıma hizmetinin bu niteliği gözetildiğinde, bir kamu hakkının süresiz bir biçimde üçüncü bireylere devredilmesi hukuka uygun değildir.”