Parkinson hastalığının cerrahi (nöroşirürjikal) tedavisi Derin beyin stimülasyonu, beynin derinliklerindeki milimetrik boyuttaki özel alanların daima uyarılması (DBS) manasına gelmektedir. Bu süreç, bir beyin cerrahisi ameliyatı olup, beynin derin yerleşimli muhakkak çekirdeklerinin düşük voltajlı elektrik akımı üreten elektrodlarla uyarılması aslına dayanır. Bu cerrahi tedavi, parkinson hastalığı, esansiyel tremor, distoni üzere hareket bozukluklarında, kronik ağrı tedavisinde ve obsesif kompülsif, major depresyon üzere psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır. DBS yardımıyla beynin elektrik aktivitesi beynin özel çekirdeklerinde denetimli bir biçimde değiştirilebilmekte ve tedavi sağlanmaktadır; istenmeyen tesirler gelişirse de beyne ziyan vermeden ve kalıcı tesir bırakmadan sistemin çıkarılması mümkündür. Uygun hastalara uygulandığında, kaliteli hayat mühletinin arttığı, ilaçlara bağlı yan tesirlerin azaldığı, mali yükün de kıymetli oranda azalıp hastaların konforlu hayat geçirmelerine değerli katkı yaptığı son senelerdaki çalışmalarda ortaya konmuştur. Beynin derin duyusal ve hareket merkezi olan talamus’un (Thalamus) VIM çekirdeği, subtalamik çekirdek (STN), ve bazal ganglia ismiyle anılan çekirdek topluluğunun bir kısmı olan globus pallidus interna (Gpi) hala tedavide gaye olan ana noktalardır.
Parkinson hastalığı Ekseriyetle elli yaş daha sonrası erkeklerde daha sık görülen nöro-dejeneratif bir hastalık olup, beyinde dopamin isimli hormonu üreten beyin hücrelerinin vefatıyla ortaya çıkar. Substantia nigradaki bu hücrelerin kaybolması hareketten sorumlu çekirdek kümesi bazal gangliaya kâfi dopaminerjik sinyalin ulaşmamasına yol açar ve bu durum da beyin kabuğunun uyarıcı tesirini azaltır ve titreme (tremor), harekette yavaşlama (bradikinezi) istikrar bozulması, adalelerde sertleşme (rijidite) üzere şikayetlerin ortaya çıkmasına yol açar. Parkinson hastalığında ilaç tedavisi, L-dopa ve onu salgılatan ya da birebir etkiyi gösteren (agonist) ilaçlardır. DBS cerrahisi ise ilaç tedavisine güzel cevap veren fakat ilaçların yan tesirlerini tolere demeyen, önemli psikiyatrik hastalığı ve bunaması (demans) olmayan hastarda düşünülmelidir. DBS cerrahisi, uygun seçilmiş hastalarda parkinson bulgularında önemli oranda azalmayı ve hayat kalitesinde bariz düzelmeyi sağlamaktadır.
Hasta seçimi ve cerrahi öncesi prosedür Nöroloji uzman hekimi tarafınca birinci muayene ve kıymetlendirme ve daha sonrasında Levodopa ilaç etkisinin, hasta ilaç altındayken (ON zamanı) ve ilaçsızken şikayetlerin kıymetlendirilmesi (OFF zamanı). ondan sonrasında cerrahiye uygun hastaların beyin cerrahisi uzmanıyla birlikte kıymetlendirilmesi ve ayrıntılı beyin MR tetkiki yapılması ve nöropsikiyatrik kıymetlendirme. Bütün bulguların ve hastanın son olarak beyin cerrahisi, nöroloji ve psikiyatri uzmanınca kıymetlendirilmesi ve cerrahi tedaviye karar verilmesi.
DBS cerrahi süreci
Bilhassa son on yıl ortasında MR teknolojisi ve nörokılavuzlama tekniklerindeki gelişmeler milimetrik boyuttaki beyin içi çekirdeklerin 1 milimetreden az oranda sapmayla nişan alınmasını ve elektrodların fazlaca daha itimatla beyin içi yerleştirilmesini (elektrod implantasyonu) sağlayabilmektedir. Cerrahidilk evvel hastaya ayrıntılı MR çekimi ve imajların kılavuz yapacak makinaya yüklenmesi sağlanır ve uygun maksatlar bu MR manzaraları üzerinde 3d olarak belirlenir.
Cerrahi süreç sırasında hasta genelde lokal sedo-analjeziyle daha ender durumlarda da genel anestezi ile uyutulur ve anestezi derinliği, hareketleri denetim edebilmek ve titreme, sertlik üzere şikayetlerin kaybolduğunu anlamak ve hastayla konuşmak için vakit zaman azaltılır. Kafatasında yarım santimetrelik bir burr hole yani delik açılarak uygun rotada (trajectory) 2 milimetrelik çubuk biçimindeki elektrod ilerletilerek uygun beyin çekirdeği nişan alınır ve hakikat yerde olunduğu hem eş vakitli MR imgelerinden tıpkı vakitte nörofizyolojik olarak mikroelektrod kayıtlarına bakılarak denetim edilir. Mikroelektrod kayıtlama, her bir beyin çekirdeğinin özel frekanslarda elektrik dalgası üretmesi prensibine dayanır ve uygun çekirdek ortasında olunduğundan emin olunmasını sağlar.
Elektrod uygun çekirdeğe yerleştirildikten daha sonra başka ucu güç üreten Pil’e yani battery’ye bağlanır ve bu pil gögüs bölgesinde cilt altına konarak kapalı bir sistem elde edilmiş olur. Pil ayarı dışarıdan kablosuz olarak yapılır.
Parkinson hastalığı Ekseriyetle elli yaş daha sonrası erkeklerde daha sık görülen nöro-dejeneratif bir hastalık olup, beyinde dopamin isimli hormonu üreten beyin hücrelerinin vefatıyla ortaya çıkar. Substantia nigradaki bu hücrelerin kaybolması hareketten sorumlu çekirdek kümesi bazal gangliaya kâfi dopaminerjik sinyalin ulaşmamasına yol açar ve bu durum da beyin kabuğunun uyarıcı tesirini azaltır ve titreme (tremor), harekette yavaşlama (bradikinezi) istikrar bozulması, adalelerde sertleşme (rijidite) üzere şikayetlerin ortaya çıkmasına yol açar. Parkinson hastalığında ilaç tedavisi, L-dopa ve onu salgılatan ya da birebir etkiyi gösteren (agonist) ilaçlardır. DBS cerrahisi ise ilaç tedavisine güzel cevap veren fakat ilaçların yan tesirlerini tolere demeyen, önemli psikiyatrik hastalığı ve bunaması (demans) olmayan hastarda düşünülmelidir. DBS cerrahisi, uygun seçilmiş hastalarda parkinson bulgularında önemli oranda azalmayı ve hayat kalitesinde bariz düzelmeyi sağlamaktadır.
Hasta seçimi ve cerrahi öncesi prosedür Nöroloji uzman hekimi tarafınca birinci muayene ve kıymetlendirme ve daha sonrasında Levodopa ilaç etkisinin, hasta ilaç altındayken (ON zamanı) ve ilaçsızken şikayetlerin kıymetlendirilmesi (OFF zamanı). ondan sonrasında cerrahiye uygun hastaların beyin cerrahisi uzmanıyla birlikte kıymetlendirilmesi ve ayrıntılı beyin MR tetkiki yapılması ve nöropsikiyatrik kıymetlendirme. Bütün bulguların ve hastanın son olarak beyin cerrahisi, nöroloji ve psikiyatri uzmanınca kıymetlendirilmesi ve cerrahi tedaviye karar verilmesi.
DBS cerrahi süreci
Bilhassa son on yıl ortasında MR teknolojisi ve nörokılavuzlama tekniklerindeki gelişmeler milimetrik boyuttaki beyin içi çekirdeklerin 1 milimetreden az oranda sapmayla nişan alınmasını ve elektrodların fazlaca daha itimatla beyin içi yerleştirilmesini (elektrod implantasyonu) sağlayabilmektedir. Cerrahidilk evvel hastaya ayrıntılı MR çekimi ve imajların kılavuz yapacak makinaya yüklenmesi sağlanır ve uygun maksatlar bu MR manzaraları üzerinde 3d olarak belirlenir.
Cerrahi süreç sırasında hasta genelde lokal sedo-analjeziyle daha ender durumlarda da genel anestezi ile uyutulur ve anestezi derinliği, hareketleri denetim edebilmek ve titreme, sertlik üzere şikayetlerin kaybolduğunu anlamak ve hastayla konuşmak için vakit zaman azaltılır. Kafatasında yarım santimetrelik bir burr hole yani delik açılarak uygun rotada (trajectory) 2 milimetrelik çubuk biçimindeki elektrod ilerletilerek uygun beyin çekirdeği nişan alınır ve hakikat yerde olunduğu hem eş vakitli MR imgelerinden tıpkı vakitte nörofizyolojik olarak mikroelektrod kayıtlarına bakılarak denetim edilir. Mikroelektrod kayıtlama, her bir beyin çekirdeğinin özel frekanslarda elektrik dalgası üretmesi prensibine dayanır ve uygun çekirdek ortasında olunduğundan emin olunmasını sağlar.
Elektrod uygun çekirdeğe yerleştirildikten daha sonra başka ucu güç üreten Pil’e yani battery’ye bağlanır ve bu pil gögüs bölgesinde cilt altına konarak kapalı bir sistem elde edilmiş olur. Pil ayarı dışarıdan kablosuz olarak yapılır.