Osman Kavala davasında ihlal prosedürü ne vakit uygulanacak? Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi’nin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Osman Kavala sonucunı uygulamayan Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatılabileceğini açıklamasının akabinde, Avrupa Kurulu Sözcüsü Andrew Cutting ve Cumhuriyetçi Alternatif (REAL) Partisi Genel Lideri İlgar Mammadov karara ait sorularımızı yanıtladı.
Türkiye geri adım atmaz ve AİHM kararlarını uygulamamaya devam ederse, ihlal prosedürünün ne vakit uygulamaya koyulacağına ait değerlendirmelerde bulunan Cutting, “Bundan daha sonra ne olabileceğine ve ne vakit olabileceğine Bakanlar Komitesi karar verecek. Prosedüre bakılırsa, Komite tarafınca talep edilen bir önlemin uygulanmamasının, uygulamayı reddetmeye teşkil olup olmadığına karar verilmesi için, Komite tarafınca bir dava mahkemeye havale edilebilir” dedi.
İLGİLİ DEVLETİN AVRUPA KURULU ÜYELİĞİ ASKIYA ALINABİLİR
AİHM kararlarının uygulanmaması niçiniyle hangi yaptırımlarla karşılaşılabileceğine de değinen Cutting, “Mahkeme uygulamaya karşı bir ret olduğunu tespit ederse, Komite, gerekirse ilgili devletin Avrupa Kurulu üyeliğinin askıya alınması da dahil olmak üzere bir dizi ek tedbir alabilir” dedi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulamadığı için Azerbaycan’a karşı ihlal davası açma mümkünlüğü, Bakanlar Komitesi tarafınca daha evvel sırf bir sefer kullanılmıştı. Mevzuya ilişin Cutting, “Prosedüre uygun olarak, bu dava, Azerbaycan’ın Mahkeme’nin birinci sonucunı uygulamaması niçiniyle insan hakları kontratının daha fazla ihlal edildiğine karar veren Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne geri gönderildi” dedi ve ekledi:
“Sayın Mammadov, prosedürün başlatılmasından kısa bir süre daha sonra özgür bırakıldı ve mahkumiyeti Azerbaycan Yüksek Mahkemesi tarafınca bozulduktan daha sonra dava Bakanlar Komitesi tarafınca kapatıldı. Mahkeme tarafınca Sayın Mammadov ve bir dizi öteki başvuranla ilgili olarak tespit edilen sıkıntıları ele almak için gereken daha genel önlemler Bakanlar Komitesi tarafınca denetlenmektedir.”
BİRİNCİ İHLAL PROSEDÜRÜ AZERBAYCAN’A UYGULANDI
İlgar Mammadov
İlgar Mammadov, Azerbaycan’da idareye karşı muhalif yayın yaptığı öne sürülen nedeni ile tutuklanıp, “kamu tertibini bozma”, “güvenlik güçlerine karşı direnme” üzere cürümler niçiniyle 7 yıl mahpusa mahkum edilmişti. AİHM, Mammadov’un özgürlüğünden mahrum bırakılmasının, “yargılamak hedefiyle değil, susturmak amacıyla” gerçekleştirildiği kararına varmıştı. AİHM Mammadov’un kazandığı davayla ilgili sonucu uygulamayan Azerbaycan’nın AİHS’yi ihlal ettiğine hükmetmişti.
Süreç hakkında görüştüğümüz Mammadov, “Benim davamdaki 46.4 husus ihlali prosedürü, orjinal AİHM sonucundan 3 yıl 7 ay daha sonra ve sonucun icra mühletinin sona ermesinden yaklaşık 3 yıl daha sonra başlatıldı. Başlatma için 47 Avrupa Kurulu üye devletinin 3’te 2 çoğunluğu gerekiyordu. Bildiğim kadarıyla, Bakanlar Komitesi 39 oyla prosedürü başlatmıştı, lakin Bakanlar Komitesi toplantıları halka açık olmadığı için bunu teyit edemiyorum. Daha evvel biroldukca kişi, prosedürün asla uygulanmaması gereken bir caydırıcılığı olduğunu söylemişti. Lakin Azerbaycan makamlarının inatçı yaklaşımı birinci kez uygulanmasıyla sonuçlandı” dedi ve ekledi:
“2014-2017 senelerında 3 yıllık müzakereler sırasında alınan üç aylık Bakanlar Komitesi kararları ve tahlilleri vakit zaman fazlaca kuvvetliydü. Lakin, muhatap hükümetlerin müzakereleri ertelemek için fazlaca fazla enstrümanı var. Bu yüzden işler epey vakit aldı. İhlal prosedürünün başlamasından 8 ay daha sonra, sırf koşullu olarak yani her 10 günde bir Kontrollü Hürlük Hizmetine katılma zaruriliği, seyahat yasağı ile özgür bırakıldım.”
Mammadov, “15 ay daha sonra koşullar kaldırıldı, lakin seçimlerde cumhurbaşkanlığına aday olma haklarım potansiyel olarak kısıtlandı. Diğer bir deyişle, siyasi güdümlü yasadışı tutuklama ve tutuklamanın tüm sonuçları ortadan kaldırılamadı. Beraat lakin Mayıs 2020’de, yani özgün AİHM sonucundan 6 yıl daha sonra ve Büyük Daire’nin beni beraat ettirmeyerek Azerbaycan’ın üyelik yükümlülüklerini nitekim ihlal ettiğini tespit ettiği, ihlal prosedürüne ait AİHM Büyük Daire (ECHR Grand Chamber) sonucundan 1 yıl daha sonra gerçekleşti” dedi.
‘OSMAN KAVALA İÇİN PROSEDÜR, ARALIK’TAN EVVEL BAŞLATILMAZ’
Kurulun Osman Kavala sonucuna da değinen Mammadov, “Sayın Kavala sıkıntısına gelince, Bakanlar Komitesi’nin dünkü sonucunın lisanına bakıldığında, prosedürün Eylül ayında başlatılacağından emin olamıyorum. Bu gerçekleşmedilk evvel Bakanlar Komitesi’nin en az bir Süreksiz sonucu daha beklenmelidir. Bu niçinle, şayet bu yıl olursa, Aralık ayından daha erken olamaz” sözlerinde bulundu.
Ne olmuştu?
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi dün yaptığı yazılı açıklama ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Osman Kavala sonucunı uygulamayan Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatılabileceğini duyurdu.
AİHM 10 Aralık 2019’da verdiği kararda Kavala’nın makul kuşku olmadan tutuklanmasını ve Anayasa Mahkemesi’nin belgeyi makul müddette incelememesini münasebet göstererek özgür bırakılmasına hükmetmişti.
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi AİHM kararlarının uygulanmasını denetliyor ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) taraf olan tüm devletler için AİHM kararlarının bağlayıcılığını sağlamak ismine adım atabiliyor.
Türkiye geri adım atmaz ve AİHM kararlarını uygulamamaya devam ederse, ihlal prosedürünün ne vakit uygulamaya koyulacağına ait değerlendirmelerde bulunan Cutting, “Bundan daha sonra ne olabileceğine ve ne vakit olabileceğine Bakanlar Komitesi karar verecek. Prosedüre bakılırsa, Komite tarafınca talep edilen bir önlemin uygulanmamasının, uygulamayı reddetmeye teşkil olup olmadığına karar verilmesi için, Komite tarafınca bir dava mahkemeye havale edilebilir” dedi.
İLGİLİ DEVLETİN AVRUPA KURULU ÜYELİĞİ ASKIYA ALINABİLİR
AİHM kararlarının uygulanmaması niçiniyle hangi yaptırımlarla karşılaşılabileceğine de değinen Cutting, “Mahkeme uygulamaya karşı bir ret olduğunu tespit ederse, Komite, gerekirse ilgili devletin Avrupa Kurulu üyeliğinin askıya alınması da dahil olmak üzere bir dizi ek tedbir alabilir” dedi.
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını uygulamadığı için Azerbaycan’a karşı ihlal davası açma mümkünlüğü, Bakanlar Komitesi tarafınca daha evvel sırf bir sefer kullanılmıştı. Mevzuya ilişin Cutting, “Prosedüre uygun olarak, bu dava, Azerbaycan’ın Mahkeme’nin birinci sonucunı uygulamaması niçiniyle insan hakları kontratının daha fazla ihlal edildiğine karar veren Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne geri gönderildi” dedi ve ekledi:
“Sayın Mammadov, prosedürün başlatılmasından kısa bir süre daha sonra özgür bırakıldı ve mahkumiyeti Azerbaycan Yüksek Mahkemesi tarafınca bozulduktan daha sonra dava Bakanlar Komitesi tarafınca kapatıldı. Mahkeme tarafınca Sayın Mammadov ve bir dizi öteki başvuranla ilgili olarak tespit edilen sıkıntıları ele almak için gereken daha genel önlemler Bakanlar Komitesi tarafınca denetlenmektedir.”
BİRİNCİ İHLAL PROSEDÜRÜ AZERBAYCAN’A UYGULANDI
İlgar Mammadov
İlgar Mammadov, Azerbaycan’da idareye karşı muhalif yayın yaptığı öne sürülen nedeni ile tutuklanıp, “kamu tertibini bozma”, “güvenlik güçlerine karşı direnme” üzere cürümler niçiniyle 7 yıl mahpusa mahkum edilmişti. AİHM, Mammadov’un özgürlüğünden mahrum bırakılmasının, “yargılamak hedefiyle değil, susturmak amacıyla” gerçekleştirildiği kararına varmıştı. AİHM Mammadov’un kazandığı davayla ilgili sonucu uygulamayan Azerbaycan’nın AİHS’yi ihlal ettiğine hükmetmişti.
Süreç hakkında görüştüğümüz Mammadov, “Benim davamdaki 46.4 husus ihlali prosedürü, orjinal AİHM sonucundan 3 yıl 7 ay daha sonra ve sonucun icra mühletinin sona ermesinden yaklaşık 3 yıl daha sonra başlatıldı. Başlatma için 47 Avrupa Kurulu üye devletinin 3’te 2 çoğunluğu gerekiyordu. Bildiğim kadarıyla, Bakanlar Komitesi 39 oyla prosedürü başlatmıştı, lakin Bakanlar Komitesi toplantıları halka açık olmadığı için bunu teyit edemiyorum. Daha evvel biroldukca kişi, prosedürün asla uygulanmaması gereken bir caydırıcılığı olduğunu söylemişti. Lakin Azerbaycan makamlarının inatçı yaklaşımı birinci kez uygulanmasıyla sonuçlandı” dedi ve ekledi:
“2014-2017 senelerında 3 yıllık müzakereler sırasında alınan üç aylık Bakanlar Komitesi kararları ve tahlilleri vakit zaman fazlaca kuvvetliydü. Lakin, muhatap hükümetlerin müzakereleri ertelemek için fazlaca fazla enstrümanı var. Bu yüzden işler epey vakit aldı. İhlal prosedürünün başlamasından 8 ay daha sonra, sırf koşullu olarak yani her 10 günde bir Kontrollü Hürlük Hizmetine katılma zaruriliği, seyahat yasağı ile özgür bırakıldım.”
Mammadov, “15 ay daha sonra koşullar kaldırıldı, lakin seçimlerde cumhurbaşkanlığına aday olma haklarım potansiyel olarak kısıtlandı. Diğer bir deyişle, siyasi güdümlü yasadışı tutuklama ve tutuklamanın tüm sonuçları ortadan kaldırılamadı. Beraat lakin Mayıs 2020’de, yani özgün AİHM sonucundan 6 yıl daha sonra ve Büyük Daire’nin beni beraat ettirmeyerek Azerbaycan’ın üyelik yükümlülüklerini nitekim ihlal ettiğini tespit ettiği, ihlal prosedürüne ait AİHM Büyük Daire (ECHR Grand Chamber) sonucundan 1 yıl daha sonra gerçekleşti” dedi.
‘OSMAN KAVALA İÇİN PROSEDÜR, ARALIK’TAN EVVEL BAŞLATILMAZ’
Kurulun Osman Kavala sonucuna da değinen Mammadov, “Sayın Kavala sıkıntısına gelince, Bakanlar Komitesi’nin dünkü sonucunın lisanına bakıldığında, prosedürün Eylül ayında başlatılacağından emin olamıyorum. Bu gerçekleşmedilk evvel Bakanlar Komitesi’nin en az bir Süreksiz sonucu daha beklenmelidir. Bu niçinle, şayet bu yıl olursa, Aralık ayından daha erken olamaz” sözlerinde bulundu.
Ne olmuştu?
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi dün yaptığı yazılı açıklama ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin (AİHM) Osman Kavala sonucunı uygulamayan Türkiye hakkında ihlal prosedürü başlatılabileceğini duyurdu.
AİHM 10 Aralık 2019’da verdiği kararda Kavala’nın makul kuşku olmadan tutuklanmasını ve Anayasa Mahkemesi’nin belgeyi makul müddette incelememesini münasebet göstererek özgür bırakılmasına hükmetmişti.
Avrupa Kurulu Bakanlar Komitesi AİHM kararlarının uygulanmasını denetliyor ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne (AİHS) taraf olan tüm devletler için AİHM kararlarının bağlayıcılığını sağlamak ismine adım atabiliyor.