Gazete Duvar muharrirleri kıymetlendirdi: Erdoğan-Biden görüşmesinden ne sonuç alındı? Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Lideri Joe Biden içinde Brüksel’deki NATO Başkanlar Doruğu çerçevesinde yapılan ikili toplantıdan ne çıktı? Erdoğan ve Biden’ın görüşme daha sonrası basın toplantılarında yaptığı açıklamalar ne manaya geliyor? Gazete Duvar müellifleri Kemal Can, Aydın Selcen, Fehim Taştekin ve İlhan Uzgel, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ile ABD Lideri Joe Biden içindeki görüşmeyi kıymetlendirdi.
‘ERDOĞAN GEREKSİNİMİ OLANI ALAMADI, TIPKI YERDEYİZ DİYEBİLDİ’
Kemal Can: Biden-Erdoğan görüşmesi öncesinde, uzmanlar ikiye ayrılmıştı. Bir küme, meselelerin Türkiye için derin kriz tablosu oluşturduğunu ve Biden’ın bu sıkıştırmayı artıracağına dikkat çekiyordu. Öbür küme ise iki tarafın da soruna pragmatik yaklaşacaklarını, görünür galibiyet peşine düşmektense, alabileceklerinin ve kurtarabileceklerinin en çoksına odaklanacaklarını değerlendiriyordu. İkinci küme yaklaşımın kısmen haklı çıktığı görülüyor fakat Biden’ın “ilerleme umudu” kelamının gerisini görmek için çabucak hemen erken.
Erdoğan Batı ile -özellikle Trump ve Merkel ile kurduğu- bağda, iç siyasette kullanılabilecek imkanlar verilmesini sağlayabiliyordu. “Erdoğan ile kolay anlaşabiliyoruz ve dediklerimizi yapıyor” diyen başkanlar, bu alışveriş karşısında onun da “havalı” imaj vermesine müsaade veriyorlardı. Biden daha birinci baştan, bunu bu biçimde yürütmeye niyetli olmadığın gösterdi. Soykırım sıkıntısının “hamdolsun gündeme gelmedi” diye geçiştirilmesi de bunu gösteriyor. Erdoğan, bu defa muhtaçlığı olanı alamadı, en çok “aynı yerdeyiz” diyebildi.
En problemli mevzu S- 400 sıkıntısında yeni gelişme ortaya çıkmadığını, daha evvel olduğu üzere “bakanlar konuşsun” hududunda bekletildiğini anlıyoruz. Suriye ve bilhassa YPG konusundaki görüş ayrılığının da, en üst seviyede teyit edilmiş olduğu anlaşılıyor. Sorun başlıklarının yerinde kaldığı görüşme “verimli ve samimi” olarak tanımlansa da, Türkiye’ye davete verilen “inşallah” karşılığı haricinde somut bir çıktısı yok. Erdoğan’ın “görüşürsem hallederim” havası, iktisadın beklediği halde karşılanmadığını dolar verisi gösterdi.
NATO çerçevesinde Türkiye’nin kıymetli bir müttefik olarak işaret edilmesi, iç siyasette “kıymetimiz arttı” formunda kullanılabilir olağan olarak. Fakat, başta Afganistan misyonu ile Rusya ve Çin’e yönelik kuşatma strateji açısından sorumluluk artışının getirileri tartışmalı. Askeri hizmet satışı, şimdiye kadar orta durumları kullanarak pazarlık yapabilen Türkiye için daralma ve tahminen de – Taliban’ın itirazı ötürüsıyla- ekstra bela demek olabilir. Tıpkı Libya’ya gidilirken posta koyulan Macron’un, çekilmeyi açıklayan olması üzere.
Aylardır beklenen ve gelmeyen telefonun akabinde, bir daha hayli beklenti yüklenmiş 45 dakikalık toplantıdan, Erdoğan’ı içerde ve iktisatta rahatlatacak bir fotoğraf yaratılamadı. Lakin birtakım yorumlarda sav edildiği üzere Batı tarafınca uygunca köşeye sıkıştırılan ve vazgeçilen bir Erdoğan imgesinin de oluşmadığı söylenebilir. Erdoğan için bu dönemeci hasarsız geçmek kâfi bir iç siyaset imkanı verecekse, “başarıdan” bahsedilebilir. Ama hepimiz biliyoruz ki, bu biçimde bir paketle problemleri hafifçelemez, bu kadarı hamasete bile yetmez.
‘HER İKİ TARAF İÇİN DE … MIŞ ÜZERE YAPMAK’
Aydın Selcen: Erdoğan-Biden görüşmesine ait “sallama çay” öngörülerimi son yazımda paylaşmıştım. Yatırdığım kupon iyi-kötü tutmuşa benzeri. Görüşme çeviri dahil kırk dakika sürmüş. Eski meslekten bir gönül yâresi babında bir adam yerine konulma magazin detayı da paylaşayım: toplantıda ABD heyetinde dışişleri ve savunma bakanlarının yanı sıra masada ABD Ankara Büyükelçisi Satterfield de var. Bilme zikredebildim mi?
Erdoğan’ın açıklamalarında NATO’yu “siyasal açıdan” da güçlendirmek var. İsmi ismince, tepenin esas konusu olan Rusya ve Çin yok. S-400 ve YPG’ye askeri yardım bahislerinde tavrımızın en katı halde bir dahalendiği var, Biden’ın cevabı yok. bu biçimdece son yazımda öne sürdüğüm “karşılıklı paranteze alma denklemi” savım tutmuşa emsal. Bunun Türkçesi, her iki taraf için de, “…mış üzere yapmak”.
Bu bağlamda Erdoğan’ın 24 Nisan’ın Biden tarafınca gündeme getirilmemesinden ötürü gönenmesi haber değil. Haber, Ermeni Soykırımı konusunun Erdoğan tarafınca açılmamasının içeride bizlere reva görülen tavırla çarpıcı çelişkisi.
Tüm bu olumlu havanın, maliyeti ve gereken lojistik takviyesi ABD tarafınca karşılanmak suretiyle, Kabil Memleketler arası Havalimanı’nın güvenliğinin TSK tarafınca üstlenilmesinin Ankara tarafınca önerilmesine dayandığı açık. Bu teşebbüsü destekleyip desteklememek Millet İttifakı’na kalmış lakin akılcı ve vakitli bir diplomatik cerrahi müdahale olduğu teslim edilmeli.
Birebir “olumlu gündem” kaleminden olmak üzere Suriye ve Libya belgelerinde tasarlanan gelecek işbirliği de eklenmeli. Bu yeni biçimlenen duruma da, “Mavi Vatan” trenine binmiş, “eski ihtişama yürüme” gazına gelmiş Millet İttifakı’nın ne cins bir tenkit getirecek, görürüz tahminen.
Biden’in kendi ise “yapıcı” bir görüşme olduğunu vurguladı. Bu çalakalem satırlar yazıldığında çabucak hemen Beyaz Ev’den görüşmenin içeriğine ait bir paylaşımda bulunulmamıştı.
Macron ise basın toplantısında Erdoğan görüşmesi konusunda soruyu kabaca şu biçimde yanıtladı: “Görüşme sakin bir ortamda gerçekleşti. Karşılıklı hakaret edilmedi. (Zira evvelki “hakaretamiz” sözler hatırlatılmıştı gazeteci tarafınca.) Tavrımızı deklare ettim. Rastgele bir dine düşmanlık yapmadığımızı, milyonlarca müslüman yurttaşımız olduğunu belirttim. Cumhuriyetin maddelerinin herkes için geçerli olduğunu kaydettim. İslâmcı terör dahil her türlü aşırılıkçılıkla gayret edeceğimizi söylemiş oldum. Fransa’nın güvenliğine hürmet duyduğunu kaydetti. Tüm dinlere saygılı olduğumuzu ekledim. Suriye ve Libya bahislerinde işbirliği irademizi teyit ettik.”
Erdoğan da (karmaşık bir ifadeyle) Fransa’da yediyüzellibin Müslüman yaşadığını ve bu sayının Türklere öbür Magrep kökenliler eklenirse artacağını lisana getiriyor, emsal olumlu yaklaşımı lisana getiriyor. Keza Suriye ve Libya’da ortak çalışma vurgusu yapıyor.
Özetle, her iki toplantıda de demokrasi, insan hakları, tabir özgürlüğü, hukuk devleti, Ermeni Soykırımı, hele hele Kavala ve Demirtaş üzere bahislerin, belgelerin muhataplar tarafınca açılmadığı anlaşılıyor. Erdoğan’ın Biden’in Türkiye’yi ziyaret edebileceğini de basın toplantısında lisana getirdiği tecrübeli Reuters muhabiri Hümeyra Pamuk tarafınca aktarılıyor.
‘PEK ÇOK TAHLİLSİZ EVRAK HAVUÇ-SOPA PARANTEZİNE ALINDI’
Fehim Taştekin: Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan doruğun ana gündemi olan Rusya, Çin ve Afganistan konusunda “NATO’nun askeri olurum” diyerek Brüksel’e gitti. Bir taraftan Ukrayna ve Polonya ile askeri işbirliğini geliştirip Kırım’da şahin bir tavır izlerken, öteki tarafta NATO Afganistan’dan çekildiğinde Kabil havaalanını müdafaa teklifinde bulundu. Türkiye’nin NATO iştirakinin altını çizen adımları olumlu karşılandı ve Erdoğan için tepe aradığı pozları yakalamasına imkân verdi. NATO da sonuç bildirisinde Erdoğan’ı mutlu edecek bir unsura yer verdi. “Suriye’den Türkiye’yi bir sefer daha vurabilecek yahut tehdit edebilecek füze atışlarına karşı müteyakkız olmaya devam ediyoruz” denildi. Fotoğrafın bu kısmında alan memnun-veren şad.
Ama Türkiye ile yaşanan krizlerin temelindeki konularda ilerleme kaydedilmedi. Bu mevzuda Biden-Erdoğan görüşmesi değerliydi. Erdoğan’ın S-400, F-35, PKK ve YPG mevzularında Türkiye’nin tavrını ve rahatsızlığını bir dahalediğine dair kelamları beklentilerinin karşılanmadığına işaret ediyor. Doğrusu Suriye’de yeni bir yaklaşım benimsenir de Türkiye ile aşikâr seviyede çakışma sağlanırsa bu farklı bir husus. Lakin şayet Erdoğan baş ağrıtan konulardan birinde olumlu bir değişiklik yakalasaydı bunu kesinlikle paylaşırdı.
çabucak hemen Amerikan tarafının görüşmelere dair açıklaması gelmedi. Biden’ın “İyi bir görüşme oldu” demesinin akabinde “Hangi bahisler konuşuldu” sorusunu geçiştirmesi, “Ne söylemiş olduğinizi duyamadık” diye gelen ikinci soruya “Bir şey demedim ki” karşılığını vermesi manalıydı.
Tepeye katılan başkanlar Türkiye ile ilgili olumsuz bir tablo oluşturmaktan kaçındı. Bu hiç bir sonuç alamasa da Erdoğan’ın aradığı müttefiklerle hâlâ görülebilen önder imajını elde etmesini sağladı. Yaptırımlara bahis olan S-400 problemi hâlâ tahlilsiz. ABD’nin YPG’ye dayanak konusundaki tavrının değiştiğine dair bir işaret yok. Doruğa rüşvet kabilinden sunulan Afganistan misyonuyla ilgili de karar alınamadı. Problem Taliban ve Afgan hükümeti ile müzakerelere bağlı.
Özetle NATO’nun Rusya ve Çin’e karşı sert duruşu ve 2030 vizyonu için aranan paydaşlığın temini için Türkiye ile problemli evraklar çözülmeden sonraki güne bırakıldı. Brüksel’deki olumlu imaj için Türkiye’nin hazırlıklara Doğu Akdeniz’de yelkenleri suya indirerek başladığını hatırlarsak ortaklarla ilginin yeni bağlamının şu olduğu kararına varıyoruz: Erdoğan uyumlu pek ödüllendirilecektir. Bunun için de Ankara’dan siyaset değişiklikleri ve ödünler beklenecektir. Tahlilsiz duran bir hayli evrak havuç-sopa parantezine alınmıştır.
‘ABD’NİN ELİ 1980’DEN BERİ BİRİNCİ SEFER BU KADAR GÜÇLÜYDÜ’
İlhan Uzgel: Erdoğan idaresi evvel AB ile uzlaştı, akabinde yeni vazifeye gelen Biden idaresiyle yeni bir başlangıç yapma arayışına girmişti. Bunun için görüşmeler uzun müddettir devam ediyordu. Londra’daki NATO tepesi Türkiye’nin istikametini sıkıca ABD/NATO yörüngesine oturttuğunun sembolik tabiri oldu.
Gerek Dışişleri ve Savunma bakanları gerekse İbrahim Kalın bir müddetdir Batı’ya çok uyumlu iletiler veriyorlardı. Erdoğan da tepeye giderken ve Biden görüşmesi daha sonrası bu cinsten iletileri sürdürdü. Burada sorun, iç siyasette, iktisatta sıkışmış, bölgesel dostu ve müttefiki kalmamış, yaptırım altındaki Erdoğan idaresinin Biden karşısında elinin fazlaca zayıf olmasıydı.
Biden makul bir biçimde bunu 24 Nisan’da Ermeni soykırımı tabiri kullanarak test etti. Bu Erdoğan iktidarının çaresizliğinin göstergesi oldu ve ABD’nin eli son derece rahatladı. ABD, ikili alakaların tarihinde tahminen 1980’deki Cihan periyodu hariç, hiç bu kadar eli kuvvetli pozisyonda olmamıştı. O kadar ki, Erdoğan hükümeti NATO’un askeri olarak çekildiği Kabil havaalanını müdafaayı bile ABD’ye önerebildi.
Kendisini ABD karşısında ne pahalı kılacaksa onu kullanıp, Doğu Akdeniz’den Karadeniz’e, Afganistan’dan Afrika’ya her alanda işbirliği yapmaya hazır bir Erdoğan idaresi var. Bu denklemde büyük bir olasılıkla S-400 konusunda da taraflar, ABD’yi mutlu edecek bir tahlil bulmuş olmalılar. Biden’cı ve NATO’culuğunu tescil ettirmiş bir Erdoğan hükümetiyle Biden idaresi bir süre daha çalışmayı sürdürecek.
‘ERDOĞAN GEREKSİNİMİ OLANI ALAMADI, TIPKI YERDEYİZ DİYEBİLDİ’
Kemal Can: Biden-Erdoğan görüşmesi öncesinde, uzmanlar ikiye ayrılmıştı. Bir küme, meselelerin Türkiye için derin kriz tablosu oluşturduğunu ve Biden’ın bu sıkıştırmayı artıracağına dikkat çekiyordu. Öbür küme ise iki tarafın da soruna pragmatik yaklaşacaklarını, görünür galibiyet peşine düşmektense, alabileceklerinin ve kurtarabileceklerinin en çoksına odaklanacaklarını değerlendiriyordu. İkinci küme yaklaşımın kısmen haklı çıktığı görülüyor fakat Biden’ın “ilerleme umudu” kelamının gerisini görmek için çabucak hemen erken.
Erdoğan Batı ile -özellikle Trump ve Merkel ile kurduğu- bağda, iç siyasette kullanılabilecek imkanlar verilmesini sağlayabiliyordu. “Erdoğan ile kolay anlaşabiliyoruz ve dediklerimizi yapıyor” diyen başkanlar, bu alışveriş karşısında onun da “havalı” imaj vermesine müsaade veriyorlardı. Biden daha birinci baştan, bunu bu biçimde yürütmeye niyetli olmadığın gösterdi. Soykırım sıkıntısının “hamdolsun gündeme gelmedi” diye geçiştirilmesi de bunu gösteriyor. Erdoğan, bu defa muhtaçlığı olanı alamadı, en çok “aynı yerdeyiz” diyebildi.
En problemli mevzu S- 400 sıkıntısında yeni gelişme ortaya çıkmadığını, daha evvel olduğu üzere “bakanlar konuşsun” hududunda bekletildiğini anlıyoruz. Suriye ve bilhassa YPG konusundaki görüş ayrılığının da, en üst seviyede teyit edilmiş olduğu anlaşılıyor. Sorun başlıklarının yerinde kaldığı görüşme “verimli ve samimi” olarak tanımlansa da, Türkiye’ye davete verilen “inşallah” karşılığı haricinde somut bir çıktısı yok. Erdoğan’ın “görüşürsem hallederim” havası, iktisadın beklediği halde karşılanmadığını dolar verisi gösterdi.
NATO çerçevesinde Türkiye’nin kıymetli bir müttefik olarak işaret edilmesi, iç siyasette “kıymetimiz arttı” formunda kullanılabilir olağan olarak. Fakat, başta Afganistan misyonu ile Rusya ve Çin’e yönelik kuşatma strateji açısından sorumluluk artışının getirileri tartışmalı. Askeri hizmet satışı, şimdiye kadar orta durumları kullanarak pazarlık yapabilen Türkiye için daralma ve tahminen de – Taliban’ın itirazı ötürüsıyla- ekstra bela demek olabilir. Tıpkı Libya’ya gidilirken posta koyulan Macron’un, çekilmeyi açıklayan olması üzere.
Aylardır beklenen ve gelmeyen telefonun akabinde, bir daha hayli beklenti yüklenmiş 45 dakikalık toplantıdan, Erdoğan’ı içerde ve iktisatta rahatlatacak bir fotoğraf yaratılamadı. Lakin birtakım yorumlarda sav edildiği üzere Batı tarafınca uygunca köşeye sıkıştırılan ve vazgeçilen bir Erdoğan imgesinin de oluşmadığı söylenebilir. Erdoğan için bu dönemeci hasarsız geçmek kâfi bir iç siyaset imkanı verecekse, “başarıdan” bahsedilebilir. Ama hepimiz biliyoruz ki, bu biçimde bir paketle problemleri hafifçelemez, bu kadarı hamasete bile yetmez.
‘HER İKİ TARAF İÇİN DE … MIŞ ÜZERE YAPMAK’
Aydın Selcen: Erdoğan-Biden görüşmesine ait “sallama çay” öngörülerimi son yazımda paylaşmıştım. Yatırdığım kupon iyi-kötü tutmuşa benzeri. Görüşme çeviri dahil kırk dakika sürmüş. Eski meslekten bir gönül yâresi babında bir adam yerine konulma magazin detayı da paylaşayım: toplantıda ABD heyetinde dışişleri ve savunma bakanlarının yanı sıra masada ABD Ankara Büyükelçisi Satterfield de var. Bilme zikredebildim mi?
Erdoğan’ın açıklamalarında NATO’yu “siyasal açıdan” da güçlendirmek var. İsmi ismince, tepenin esas konusu olan Rusya ve Çin yok. S-400 ve YPG’ye askeri yardım bahislerinde tavrımızın en katı halde bir dahalendiği var, Biden’ın cevabı yok. bu biçimdece son yazımda öne sürdüğüm “karşılıklı paranteze alma denklemi” savım tutmuşa emsal. Bunun Türkçesi, her iki taraf için de, “…mış üzere yapmak”.
Bu bağlamda Erdoğan’ın 24 Nisan’ın Biden tarafınca gündeme getirilmemesinden ötürü gönenmesi haber değil. Haber, Ermeni Soykırımı konusunun Erdoğan tarafınca açılmamasının içeride bizlere reva görülen tavırla çarpıcı çelişkisi.
Tüm bu olumlu havanın, maliyeti ve gereken lojistik takviyesi ABD tarafınca karşılanmak suretiyle, Kabil Memleketler arası Havalimanı’nın güvenliğinin TSK tarafınca üstlenilmesinin Ankara tarafınca önerilmesine dayandığı açık. Bu teşebbüsü destekleyip desteklememek Millet İttifakı’na kalmış lakin akılcı ve vakitli bir diplomatik cerrahi müdahale olduğu teslim edilmeli.
Birebir “olumlu gündem” kaleminden olmak üzere Suriye ve Libya belgelerinde tasarlanan gelecek işbirliği de eklenmeli. Bu yeni biçimlenen duruma da, “Mavi Vatan” trenine binmiş, “eski ihtişama yürüme” gazına gelmiş Millet İttifakı’nın ne cins bir tenkit getirecek, görürüz tahminen.
Biden’in kendi ise “yapıcı” bir görüşme olduğunu vurguladı. Bu çalakalem satırlar yazıldığında çabucak hemen Beyaz Ev’den görüşmenin içeriğine ait bir paylaşımda bulunulmamıştı.
Macron ise basın toplantısında Erdoğan görüşmesi konusunda soruyu kabaca şu biçimde yanıtladı: “Görüşme sakin bir ortamda gerçekleşti. Karşılıklı hakaret edilmedi. (Zira evvelki “hakaretamiz” sözler hatırlatılmıştı gazeteci tarafınca.) Tavrımızı deklare ettim. Rastgele bir dine düşmanlık yapmadığımızı, milyonlarca müslüman yurttaşımız olduğunu belirttim. Cumhuriyetin maddelerinin herkes için geçerli olduğunu kaydettim. İslâmcı terör dahil her türlü aşırılıkçılıkla gayret edeceğimizi söylemiş oldum. Fransa’nın güvenliğine hürmet duyduğunu kaydetti. Tüm dinlere saygılı olduğumuzu ekledim. Suriye ve Libya bahislerinde işbirliği irademizi teyit ettik.”
Erdoğan da (karmaşık bir ifadeyle) Fransa’da yediyüzellibin Müslüman yaşadığını ve bu sayının Türklere öbür Magrep kökenliler eklenirse artacağını lisana getiriyor, emsal olumlu yaklaşımı lisana getiriyor. Keza Suriye ve Libya’da ortak çalışma vurgusu yapıyor.
Özetle, her iki toplantıda de demokrasi, insan hakları, tabir özgürlüğü, hukuk devleti, Ermeni Soykırımı, hele hele Kavala ve Demirtaş üzere bahislerin, belgelerin muhataplar tarafınca açılmadığı anlaşılıyor. Erdoğan’ın Biden’in Türkiye’yi ziyaret edebileceğini de basın toplantısında lisana getirdiği tecrübeli Reuters muhabiri Hümeyra Pamuk tarafınca aktarılıyor.
‘PEK ÇOK TAHLİLSİZ EVRAK HAVUÇ-SOPA PARANTEZİNE ALINDI’
Fehim Taştekin: Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan doruğun ana gündemi olan Rusya, Çin ve Afganistan konusunda “NATO’nun askeri olurum” diyerek Brüksel’e gitti. Bir taraftan Ukrayna ve Polonya ile askeri işbirliğini geliştirip Kırım’da şahin bir tavır izlerken, öteki tarafta NATO Afganistan’dan çekildiğinde Kabil havaalanını müdafaa teklifinde bulundu. Türkiye’nin NATO iştirakinin altını çizen adımları olumlu karşılandı ve Erdoğan için tepe aradığı pozları yakalamasına imkân verdi. NATO da sonuç bildirisinde Erdoğan’ı mutlu edecek bir unsura yer verdi. “Suriye’den Türkiye’yi bir sefer daha vurabilecek yahut tehdit edebilecek füze atışlarına karşı müteyakkız olmaya devam ediyoruz” denildi. Fotoğrafın bu kısmında alan memnun-veren şad.
Ama Türkiye ile yaşanan krizlerin temelindeki konularda ilerleme kaydedilmedi. Bu mevzuda Biden-Erdoğan görüşmesi değerliydi. Erdoğan’ın S-400, F-35, PKK ve YPG mevzularında Türkiye’nin tavrını ve rahatsızlığını bir dahalediğine dair kelamları beklentilerinin karşılanmadığına işaret ediyor. Doğrusu Suriye’de yeni bir yaklaşım benimsenir de Türkiye ile aşikâr seviyede çakışma sağlanırsa bu farklı bir husus. Lakin şayet Erdoğan baş ağrıtan konulardan birinde olumlu bir değişiklik yakalasaydı bunu kesinlikle paylaşırdı.
çabucak hemen Amerikan tarafının görüşmelere dair açıklaması gelmedi. Biden’ın “İyi bir görüşme oldu” demesinin akabinde “Hangi bahisler konuşuldu” sorusunu geçiştirmesi, “Ne söylemiş olduğinizi duyamadık” diye gelen ikinci soruya “Bir şey demedim ki” karşılığını vermesi manalıydı.
Tepeye katılan başkanlar Türkiye ile ilgili olumsuz bir tablo oluşturmaktan kaçındı. Bu hiç bir sonuç alamasa da Erdoğan’ın aradığı müttefiklerle hâlâ görülebilen önder imajını elde etmesini sağladı. Yaptırımlara bahis olan S-400 problemi hâlâ tahlilsiz. ABD’nin YPG’ye dayanak konusundaki tavrının değiştiğine dair bir işaret yok. Doruğa rüşvet kabilinden sunulan Afganistan misyonuyla ilgili de karar alınamadı. Problem Taliban ve Afgan hükümeti ile müzakerelere bağlı.
Özetle NATO’nun Rusya ve Çin’e karşı sert duruşu ve 2030 vizyonu için aranan paydaşlığın temini için Türkiye ile problemli evraklar çözülmeden sonraki güne bırakıldı. Brüksel’deki olumlu imaj için Türkiye’nin hazırlıklara Doğu Akdeniz’de yelkenleri suya indirerek başladığını hatırlarsak ortaklarla ilginin yeni bağlamının şu olduğu kararına varıyoruz: Erdoğan uyumlu pek ödüllendirilecektir. Bunun için de Ankara’dan siyaset değişiklikleri ve ödünler beklenecektir. Tahlilsiz duran bir hayli evrak havuç-sopa parantezine alınmıştır.
‘ABD’NİN ELİ 1980’DEN BERİ BİRİNCİ SEFER BU KADAR GÜÇLÜYDÜ’
İlhan Uzgel: Erdoğan idaresi evvel AB ile uzlaştı, akabinde yeni vazifeye gelen Biden idaresiyle yeni bir başlangıç yapma arayışına girmişti. Bunun için görüşmeler uzun müddettir devam ediyordu. Londra’daki NATO tepesi Türkiye’nin istikametini sıkıca ABD/NATO yörüngesine oturttuğunun sembolik tabiri oldu.
Gerek Dışişleri ve Savunma bakanları gerekse İbrahim Kalın bir müddetdir Batı’ya çok uyumlu iletiler veriyorlardı. Erdoğan da tepeye giderken ve Biden görüşmesi daha sonrası bu cinsten iletileri sürdürdü. Burada sorun, iç siyasette, iktisatta sıkışmış, bölgesel dostu ve müttefiki kalmamış, yaptırım altındaki Erdoğan idaresinin Biden karşısında elinin fazlaca zayıf olmasıydı.
Biden makul bir biçimde bunu 24 Nisan’da Ermeni soykırımı tabiri kullanarak test etti. Bu Erdoğan iktidarının çaresizliğinin göstergesi oldu ve ABD’nin eli son derece rahatladı. ABD, ikili alakaların tarihinde tahminen 1980’deki Cihan periyodu hariç, hiç bu kadar eli kuvvetli pozisyonda olmamıştı. O kadar ki, Erdoğan hükümeti NATO’un askeri olarak çekildiği Kabil havaalanını müdafaayı bile ABD’ye önerebildi.
Kendisini ABD karşısında ne pahalı kılacaksa onu kullanıp, Doğu Akdeniz’den Karadeniz’e, Afganistan’dan Afrika’ya her alanda işbirliği yapmaya hazır bir Erdoğan idaresi var. Bu denklemde büyük bir olasılıkla S-400 konusunda da taraflar, ABD’yi mutlu edecek bir tahlil bulmuş olmalılar. Biden’cı ve NATO’culuğunu tescil ettirmiş bir Erdoğan hükümetiyle Biden idaresi bir süre daha çalışmayı sürdürecek.