Fibromiyalji (tükenmişlik sendromu) Ömür kalitesini önemli derecede bozan fibromiyalji; tükenmişlik sendromu, kronik ağrı sendromu yahut kronik yorgunluk sendromu olarak tanımlanabildiği üzere bununla birlikte başta yaygın ve inatçı kas ağrıları olmak üzere, sabahları bedende tutukluk, yorgunluk üzere yakınmalarla seyreden yumuşak bir doku romatizması olarak da tanımlanıyor. Fibromiyalji farklı bir hastalık oluşumu olmayıp yaygın kas ağrıları, baş ağrısı, yorgunluk, bitkinlik, halsizlik, uyku düzensizlikleri ve kimi vakit de spastik kolit dediğimiz tuvalete çıkma sorunlarının eşlik ettiği belirti ve bulguların bir kombinasyonudur.
Kronik bir hastalık olup ‘’oldukça yorgunum, güya gücüm bitmiş’’ üzere yakınmaları olan hastalar, tanısı konulamayan ağrı şikâyetleri yüzünden senelerca çeşitli branşların hekimlerine başvuruyor. Gerçek teşhis konulamadığı için hastaların yakınmaları azalmış yahut geçmiş üzere görünse de bir süre daha sonra yeniden başlıyor. Yapılan çalışmalar, ülkemizde 1,3 milyon fibromiyalji hastası olduğunu gösteriyor ancak bu hastalığa yakalananların sayısı fibromiyalji epey sayıda belirti niçiniyle diğer hastalıklar tarafınca maskelendiği için belirtilen sayıdan daha fazla.
Günlük hayatı, bireylerde iş kalitesini düşürüp, dikkat ve algılamayı azalttığı için makûs etkiliyor. Hayat keyfinizi etkilediği için motivasyonu ve verimliliği düşürür. Ekonomiyi, iş hayatını ve gündelik hayatı olumsuz etkileyen fibromiyalji için ‘çağın hastalığı’ diyebiliriz. Fibromiyalji tedavi edilmez ise; ömür kalitesinde düşüş ve işgücü kaybına yol açar. Hatta hasta ağrıları ve öbür yakınmaları niçiniyle etrafı tarafınca ‘hastalık hastası’ olarak tanımlanabilir
Fibromiyaljinin sebebi tam olarak bilinmiyor. Daha hayli hassas yapılı ve her şeyden çabuk etkilenen kişilik yapısındakilerde görülüyor. Mükemmeliyetçiler, işkolikler ve uygun olmayan çevresel faktörlerin olduğu ortamlarda çalışanlarda sıktır. Fibromiyalji en çok bayanlarda ve genç erişkin kümede görülür. Bilhassa menopoz devrinde artış kaydediyor. Bayanlarda değişen hormonal sistemlerin (adet devirleri, menopoz) ortaya çıkardığı gerilim ve korku, baş edilmesi güç durumlara niye oluyor. Bu durum, hastalığın yinelamasında ve yerleşmesinde uygun taban hazırlıyor. Bayanlarda menopoz ve gerilimin hastalık üstündeki aktifliğini vurgulayan kortizol hormon çalışmaları da bunu desteklemektedir. Bayanların adet devirleri, menopoz ve hormonal dengelerdeki değişiklikler üzere fizyolojik etkenlere ek olarak; spor alışkanlığının olmayışı, meskende bedenlerine fazla yüklenmeleri, çok paklık yapmaları ya da sık sık konut eşyalarının yerlerini değiştirmeleri üzere etkenler fibromiyaljiye taban hazırlıyor. Ayrıyeten soğuk ve sıcak farkına maruz kalmak üzere çevresel etkenler de fibromiyaljinin niçinleri içinde sayılabiliyor.
Hastalık belirtilerinden en tipik olanı sabahları ortaya çıkan boyun, sırt ve bel üzere tek bir bölgede yahut tüm bedende yaygın olarak hissedilebilen ağrıdır. Fibromiyalji ağrısı hastalar tarafınca ‘zonklayıcı, derinden gelen ya da keskin’ üzere çeşitli formlarda tanım ediliyor. Ağrıya, kaslarda ağır yanmalar, seğirmeler ve katılık hissi de eşlik edebiliyor. Ağrının bir yerden başlayıp bütün bedenine yanıcı, sızlayıcı olarak yayıldığını söz eder. Uyku bozukluğu; epeyce ahenge, kimi vakit uykusuzluk sonuçta derin olmayan ve dinlendirmeyen uykuyla birlikte kişinin his durumu bozulur. Yanıcı ağrılara kimi vakit dengesizlik hissi, karın ağrısı ve tuvalete çıkma alışkanlıklarında değişiklik üzere şikâyetler de eşlik edebilir.
Teşhis için üç ay şikâyetlerin ve belirtilerin devam etmesi gerekir. En az 12 noktada (ensede baş-boyun geçiş noktası, önde iman tahtasının yanı, omuz başları, dirsek dış yüzü, kürek kemiğinin iç yüzleri, bel kalça geçiş noktası, kalçada dış yan dış, diz iç kısımları vb.) ağrıya hassas olunması temel kaidedir. Hastanın şikâyetlerinin ve öyküsünün yanı sıra yapılacak tetkiklerle teşhis temalır. Sık sık bel ve boyun ağrıları, kronik yorgunluk sendromu, depresyon, hipotiroidi ve uyku bozuklukları üzere diğer hastalıklarla karıştırıldığı için yapılacak tetkikler büyük kıymet taşır.
Komplike bir hastalık olduğu için tedavisinde birfazlaca branştan dayanak alınabilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman doktorunun başkanlığında; psikolog ve fizyoterapistten yardım alınır. Gerekli olduğunda başka branş doktorlarından konsültasyon takviyesi alınır ve tedavi multidisipliner biçimde yönlendirilir.
Fibromiyaljik olmamak için hava şartlarına uygun giyinmeliyiz, havasız ortamlardan kaçınmalıyız, hava akımları içinde kalmamalıyız, gerilimden kaçınıp gerilimle gayret yollarını öğrenmeliyiz, kendimizle barışık yaşayabilmemiz için gerekirse psikolog takviyesi almalıyız, sağlıklı beslenip iş ve dinlenme saatlerini uygun ayarlamalıyız, ergonomik koltuk, uygun yükseklikte masa, göz hizasında bilgisayar monitörü, dirseğin ve kolun düşmesini engelleyen klavye üzere iş hayatımızda kıymetli yer tutan objeleri uygun ayarlamalıyız, kendimize uygun, hakikaten severek yapacağımız hobiler edinmeliyiz, kendimize uygun sporu yapmalıyız.
Özetle bireye özel hayat formumuzu planlayarak ruh ve vücut bütünlüğümüzü sağlamalıyız.
Kronik bir hastalık olup ‘’oldukça yorgunum, güya gücüm bitmiş’’ üzere yakınmaları olan hastalar, tanısı konulamayan ağrı şikâyetleri yüzünden senelerca çeşitli branşların hekimlerine başvuruyor. Gerçek teşhis konulamadığı için hastaların yakınmaları azalmış yahut geçmiş üzere görünse de bir süre daha sonra yeniden başlıyor. Yapılan çalışmalar, ülkemizde 1,3 milyon fibromiyalji hastası olduğunu gösteriyor ancak bu hastalığa yakalananların sayısı fibromiyalji epey sayıda belirti niçiniyle diğer hastalıklar tarafınca maskelendiği için belirtilen sayıdan daha fazla.
Günlük hayatı, bireylerde iş kalitesini düşürüp, dikkat ve algılamayı azalttığı için makûs etkiliyor. Hayat keyfinizi etkilediği için motivasyonu ve verimliliği düşürür. Ekonomiyi, iş hayatını ve gündelik hayatı olumsuz etkileyen fibromiyalji için ‘çağın hastalığı’ diyebiliriz. Fibromiyalji tedavi edilmez ise; ömür kalitesinde düşüş ve işgücü kaybına yol açar. Hatta hasta ağrıları ve öbür yakınmaları niçiniyle etrafı tarafınca ‘hastalık hastası’ olarak tanımlanabilir
Fibromiyaljinin sebebi tam olarak bilinmiyor. Daha hayli hassas yapılı ve her şeyden çabuk etkilenen kişilik yapısındakilerde görülüyor. Mükemmeliyetçiler, işkolikler ve uygun olmayan çevresel faktörlerin olduğu ortamlarda çalışanlarda sıktır. Fibromiyalji en çok bayanlarda ve genç erişkin kümede görülür. Bilhassa menopoz devrinde artış kaydediyor. Bayanlarda değişen hormonal sistemlerin (adet devirleri, menopoz) ortaya çıkardığı gerilim ve korku, baş edilmesi güç durumlara niye oluyor. Bu durum, hastalığın yinelamasında ve yerleşmesinde uygun taban hazırlıyor. Bayanlarda menopoz ve gerilimin hastalık üstündeki aktifliğini vurgulayan kortizol hormon çalışmaları da bunu desteklemektedir. Bayanların adet devirleri, menopoz ve hormonal dengelerdeki değişiklikler üzere fizyolojik etkenlere ek olarak; spor alışkanlığının olmayışı, meskende bedenlerine fazla yüklenmeleri, çok paklık yapmaları ya da sık sık konut eşyalarının yerlerini değiştirmeleri üzere etkenler fibromiyaljiye taban hazırlıyor. Ayrıyeten soğuk ve sıcak farkına maruz kalmak üzere çevresel etkenler de fibromiyaljinin niçinleri içinde sayılabiliyor.
Hastalık belirtilerinden en tipik olanı sabahları ortaya çıkan boyun, sırt ve bel üzere tek bir bölgede yahut tüm bedende yaygın olarak hissedilebilen ağrıdır. Fibromiyalji ağrısı hastalar tarafınca ‘zonklayıcı, derinden gelen ya da keskin’ üzere çeşitli formlarda tanım ediliyor. Ağrıya, kaslarda ağır yanmalar, seğirmeler ve katılık hissi de eşlik edebiliyor. Ağrının bir yerden başlayıp bütün bedenine yanıcı, sızlayıcı olarak yayıldığını söz eder. Uyku bozukluğu; epeyce ahenge, kimi vakit uykusuzluk sonuçta derin olmayan ve dinlendirmeyen uykuyla birlikte kişinin his durumu bozulur. Yanıcı ağrılara kimi vakit dengesizlik hissi, karın ağrısı ve tuvalete çıkma alışkanlıklarında değişiklik üzere şikâyetler de eşlik edebilir.
Teşhis için üç ay şikâyetlerin ve belirtilerin devam etmesi gerekir. En az 12 noktada (ensede baş-boyun geçiş noktası, önde iman tahtasının yanı, omuz başları, dirsek dış yüzü, kürek kemiğinin iç yüzleri, bel kalça geçiş noktası, kalçada dış yan dış, diz iç kısımları vb.) ağrıya hassas olunması temel kaidedir. Hastanın şikâyetlerinin ve öyküsünün yanı sıra yapılacak tetkiklerle teşhis temalır. Sık sık bel ve boyun ağrıları, kronik yorgunluk sendromu, depresyon, hipotiroidi ve uyku bozuklukları üzere diğer hastalıklarla karıştırıldığı için yapılacak tetkikler büyük kıymet taşır.
Komplike bir hastalık olduğu için tedavisinde birfazlaca branştan dayanak alınabilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon uzman doktorunun başkanlığında; psikolog ve fizyoterapistten yardım alınır. Gerekli olduğunda başka branş doktorlarından konsültasyon takviyesi alınır ve tedavi multidisipliner biçimde yönlendirilir.
Fibromiyaljik olmamak için hava şartlarına uygun giyinmeliyiz, havasız ortamlardan kaçınmalıyız, hava akımları içinde kalmamalıyız, gerilimden kaçınıp gerilimle gayret yollarını öğrenmeliyiz, kendimizle barışık yaşayabilmemiz için gerekirse psikolog takviyesi almalıyız, sağlıklı beslenip iş ve dinlenme saatlerini uygun ayarlamalıyız, ergonomik koltuk, uygun yükseklikte masa, göz hizasında bilgisayar monitörü, dirseğin ve kolun düşmesini engelleyen klavye üzere iş hayatımızda kıymetli yer tutan objeleri uygun ayarlamalıyız, kendimize uygun, hakikaten severek yapacağımız hobiler edinmeliyiz, kendimize uygun sporu yapmalıyız.
Özetle bireye özel hayat formumuzu planlayarak ruh ve vücut bütünlüğümüzü sağlamalıyız.