Ebeveynleri boşanmış yüz binden çok çocuk aşı olamıyor ANKARA- Korana virüsü salgınıyla uğraş kapsamında aşı olma yaşı 5 Eylül itibariyle 12 yaşa düştü. Yüz yüze eğitimin başlamasının akabinde uzmanlar, çocukların aşılanmalarının hastalıktan korunmada kilit kıymette olduğunu vurguluyor.
Aşı randevusunun alınması konusunda ise boşanmış, çocuğun velayeti kendisinde olan ebeveynler müsaade problemiyle baş başa kalıyor. Ebeveynler, E-devlet ve E-nabız üzerinden çocukları için aşı randevusu almak istediğinde, “Diğer ebeveynin onayı gerekmektedir” ikazıyla karşılaşıyor. Bu müsaade süreci, çocukların aşı olmalarını da geciktiriyor.
Ebeveynlerin karşılaştıkları bir öteki sorun ise çocuklarının velayetlerinin kendilerinde bulunmasına karşın boşandıkları kişinin aşı aykırısı olması ve çocuklarına korona virüsü aşısı için müsaade vermemesi. Uzmanlara bakılırsa bu biçimde bir durumda tüzel adımlar atılabiliyor.
ESKİ EŞ ONAYI OLMADIĞI İÇİN AŞI YAPTIRAMADIĞI ÇOCUĞU KORONA OLDU
Tabip Elif Yılmaz*, 15 ve 17 yaşındaki iki çocuğunun velayetine sahip bir anne. Yılmaz, çocuklarına korona aşısı tanımlanmasına karşın E-nabız üzerinden eski eşinin onayı istendiği için uzun müddet randevu alamadı. Eski eşiyle irtibata geçmek istemeyen Yılmaz’ın aşılanamayan 17 yaşındaki oğlu korona virüsüne yakalandı.
Çocuklarının velayeti kendisinde bulunmasına karşın eski eşinden onay istenmesine mana veremediğini belirten Yılmaz, vilayet sıhhat müdürlüğüyle yaptığı görüşmelerin sonunda çocukları için aşı randevusu alabildiğini söylemiş oldu ve yaşadıklarına dair şunları paylaştı: “E-devlet’te çocuklar kısmı var. Çocuklara tıkladığınızda iki çocuğum da çıkıyor fakat E- nabız’larına girebilmek için ‘diğer ebeveynin de onayı gerekmektedir’ diyor. Eski eşimle görüşmüyoruz, muhatap olmak istemiyordum. Ben hekim olmama rağmen bununla uğraştım ve güç bela hallettim. Velayet bendeyken çocuklarımın E-nabız sistemine niye giremiyorum? Aşı randevusu alamadığım o süreçte oğlum koronaya yakalandı. Öteki çocuğum ve ben üçümüz meskende karantinada kaldık. Aşıyı yaptırmış olsak tahminen de koronaya yakalanmamış olacaktı, tahminen yavaşça geçirecekti. Şu an ikisi de aşılandı lakin o devirdeki bilinmezlik fazlaca makûs hissettirdi. Ne yapacağını bilemiyorsun. Kendini dışlanmış üzere hissediyorsun.”
‘ÇOCUĞUM BABASINI OKUL AÇILMADAN EVVEL İKNA ETTİ’
Eşinden ayrılmış, 15 yaşında çocuğu olan Meltem Zeybekoğlu* da tıpkı sorunu yaşayan annelerden biri. Zeybekoğlu, velayetine sahip olduğu çocuğuna korona aşı sırası gelmesine karşın uzun müddet aşı yaptıramadı. Oğlunun babasının, “Nereden yapacağımı bilmiyorum” diyerek uzun mühlet onay vermediğini, okulların açılmasına üç gün kala oğlunun “Bu onay şayet olmazsa okula aşısız başlamak zorunda kalacağım” diyerek babasını ikna ettiğini ve bu sayede aşı olabildiğini belirten Zeybekoğlu yaşadıklarını şöyleki anlattı:
“Çocuğum 15 yaşında, kendini söz edebiliyor. Babasıyla onay konusunda o konuştu. Daha küçük olsaydı tahminen kendini söz edemeyecekti. Tahminen babası aşı zıddı olsaydı sıkıntılar yaşanacaktı. Bir ay üzere bir süre oyalandık lakin oğlum onay için babasını ikna etti ve sonunda aşı oldu. Ama çocuğumun sıhhati için hala kaygılanıyorum. Aşı olduktan hayli kısa müddet daha sonra okula gitmek zorunda kaldı. Tek doz aşıyla 42 kişilik sınıfta okula gidiyor. Her gün tasa ortasındayım. Çocuğun velayeti kimdeyse karar da ona ilişkin olmalı. “
ÇOCUKLARIN AŞILANMASI İÇİN, ÖLEN EŞTEN ONAY BEKLENİYOR!
Biri 14 oburu 15 yaşında iki çocuğa sahip annelerden biri de Seda U. Eşinden yıllar evvel ayrılan Seda U. çocuklarının velayetine de sahip bir anne. Eski eşinin iki yıl evvel yurt haricinde vefat ettiğini, eski eşinin ailesinin Türkiye’de mevt sonucunın tanınmasına dair açtığı davanın sürdüğünü belirten Seda U., bu süreçte çocuklarına aşı hakkı tanımlanmasına karşın onay alamadı ve çocuklarını aşılatamadı.
Eski eşinin, dava bitmediği için Türkiye’de hala yaşıyor göründüğünü, çocuklarının aşı olabilmesi için E-nabız üzerinden ölen eski eşinin onayının istendiğini belirten Seda U. şunları söylemiş oldu: “Çocuklarıma randevu alabilmek için E-nabız’a girdiğimde başka ebeveynin onay vermesi gerekiyor. Bununla ilgili birinci vakit içinderda ‘182’yi arayın’ dediler. daha sonra ‘184’ü arayın’ dediler. ‘E-nabız’a mail atın’ dediler. Attık fakat bir buçuk aydır karşılık gelmedi. En son kendim son aşımı olduğum hekimime durumu anlattım. Tabip, vilayet sıhhat müdürlüklerine dilekçe vermem gerektiğini söylemiş oldu. Artık dilekçe vereceğim. Çocuklarıma bir buçuk aydır bu durum niçiniyle aşı yaptıramıyorum. Çocuklarım okula gidiyor ve sınıflarında olumlu olan bir çocuk olabilir. Korkuyorum. Benim üzere bunu yaşayan aileler ve bundan etkilenen çocuklar var ise tahlil için adım atılmasını talep ediyorum. Kim nereye başvuracağını bilmiyor ve oradan oraya ötelenen bir hal var.”
AŞI ZIDDI BABA ONAY VERECEK Mİ BELİRLİ DEĞİL
Oğlu 11 yaşında olan Hasret Özmen de velayetine sahip olduğu oğlunu büyüten bir anne. Özmen’in oğlu bir ay daha sonra 12 yaşına basacak ve aşı hakkı tanımlanacak. Ama Özmen’in eski eşi aşı zıddı ve oğlunun da aşı olmasını istemiyor.
E-nabız üzerinden onay istenmesi niçiniyle çocuğunun aşılanıp aşılanamayacağını öğrenmeye çalışan Özmen’in Sıhhat Bakanlığı yetkililerinden elde etmeye çalıştığı bilgi çabucak hemen gelmedi. Çocuğunun geçmiş detaylarıne erişmek için babasından şimdilik onay aldığını, aşılama hakkı tanımlandığında ise sıkıntıyla karşılaşıp karşılaşmayacağını bilmediğini söyleyen Özmen şunları kaydetti:
“Oğlumla birlikte yaşıyorum. Babası uzakta olduğu için eğitimi, sıhhati, gündelik hayatı bir epey mevzudaki sorumluluklarını üstüne alan bir ebeveynim. Babası aşı zıddı. Bir ay daha sonra çocuğumun aşı sırası geldiğinde eski eşini ikna etmek zorunda bırakılan anne olacağım. Tek başına ebeveynler var. Boşandıkları eşleri cezaevinde olabilir, yurt haricinde olabilir, hatta ölmüş olabilir. Şiddet görmüş ve eski eşiyle görüşmek istemeyen bayanlar olabilir. Bu tip durumlarda karşıdaki bireyle muhatap olmak, onay almak zorunda kalmak çocuğun faydası prensibine aksi diye düşünüyorum. Ben Sıhhat Bakanlığı’nı aradım ve ‘nasıl hareket edeceğim’ dedim. ‘Babayı ikna edemezsem çocuğumu aşılatamayacak mıyım’ diye sordum. Bakanlık uzmanların cevap vereceklerini söylemiş olduler lakin beş gün oldu cevap veren olmadı.”
‘MAĞDUR OLAN YÜZ BİNİN ÜZERİNDE ÇOCUK VAR’
Türk Tabipleri Birliği Genel Sekreteri Vedat Bulut’a nazaran, Sıhhat Bakanlığı’nın iki ebeveynden onay talep etmesi niçiniyle sorun yaşayan fazlaca sayıda ebeveyn var ve binlerce çocuk bu niçinle aşılanamıyor. Uygar Kanun’a bakılırsa aşılamada velayete sahip olan ebeveynin onayının kâfi olması gerektiğini belirten Bulut, Sıhhat Bakanlığı’nın istisnai durumları düşünmeden hareket ettiğini belirtti ve ekledi:
“Sağlık Bakanlığı ‘her iki velinin müsaadesiyle aşı olunabilir’ diyor, halbuki bu yanlış. İstisnai durumları düşünmediler. Çocuğun velayeti kimdeyse, onun bedeniyle ilgili kararlarda kelam hakkına sahiptir. Sıhhat Bakanlığı’nın süratle bunu düzeltmesi gerekiyor. bu biçimde mağdur olan yüz binin üzerinde çocuk var. Sıhhat Bakanlığı iki ebeveynin müsaadesini istememeli. Ebeveynlerden birinin aşıyı kabul etmesi durumunda çocuğa aşı yapılmasını onaylamalı. İki ebeveynin de aşılamayı istemediği durumda ise şu anlık tüzel bir zorlama yok. Devletin hukuksal bir düzenleme yapması gerekiyor. Kimi ülkeler adım attılar ve çocuklar için zorunluluklar getirdiler. Ya da müspet ayrımcılıklar getirdiler. Devlet bu usul ikircikli durumu ortadan kaldırabilir.”
MAHKEME YOLUNA GİDİLEBİLİR
Ankara Barosu Bayan Hakları Merkezi Lideri Ceren Kalay Eken’e nazaran de velayete sahip ebeveynin aşı konusundaki onayı kâfi sayılmalı. Sıhhat Bakanlığı’nın sorun yaşamamak için iki ebeveynden de onay istediğini belirten Eken, “’Benim çocuğuma benim onayım almadan nasıl aşı yaptınız’ diyerek açılabilecek davalardan kendilerini korumak için atılmış bir adım. Yoksa velayet sahibi anne ya da babanın kanunen çocukla ilgili tüm kararları alabilmesi gerekir” dedi.
Eken, öbür eş onayı olmadığı için çocuklarının E-nabız sistemine erişemeyen ve aşı randevusu alamayan ebeveynlere, Sıhhat Bakanlığı’na başvurarak bunun öne sürülen nedenini yazılı talep etmeleri gerektiğini de söylemiş oldu.
Avukat Eken, “Velayet babada ve baba çocuğun aşılanmasını istemiyor. Anne ise istiyor. Bu durumda anne nasıl bir hukuksal yol izleyebilir?” sorumuza ise şu cevabı verdi: “Anne Çocuk Mahkemesi’ne başvurarak sıhhat önlemi isteyebilir. Anne, çocuğunun kronik rahatsızlığı olduğunu, babasının müsaadesi olmaması niçiniyle aşılanamadığını belirterek Çocuk Mahkemesi’nden önlem talep eder. Vilayet sıhhat müdürlüğü tarafınca bu sürecin yapılmasına ait mahkeme sonucuyla aşıyı yaptırabilir.”
‘YASAL TEMEL OLUŞTURULMALI’
Ebeveynler içinde ikircikli bir durumun yaratılmaması gerektiğini, devletin çocuklar için aşıyı mecburî kılan bir adım atabileceğini belirten Avukat Ceren Kalay Eken şöyleki devam etti: “Kanuni bir açık kelam konusu. Bizim maddelerimizde aşıyı zorlayacak bir durum yok, isteğe bağlı ve düşünce burada. Sonuçta Anayasa’da salgın hastalık hali durumlarında atılacak adımlar belirli. Nasıl canları istediğinde OHAL ilan ediyorlar, bunda da isteseler yasal temelini oluşturabilirler. AİHM’in, toplum sıhhati kelam mevzusuysa vücut bütünlüğü aşılabilir diyerek hak ihlali olmayacağına dönük kararları var. Yasal tabanı oluşturulmalı.”
‘VELAYET SAHİBİ KİMSE ONUN DEDİĞİ ÖNEMLİ’
Ankara Barosu Çocuk Hakları Merkezi Üyesi Şahin Antakyalıoğlu’na göre de velayet sahibi ebeveynin aşı konusundaki sonucu tüzel açıdan kâfi. Velayet olduğu biçimde aşıya karşı ebeveynin onayını istenmesinin yanlış bir uygulama olduğunu belirten Antakyalıoğlu “Uygulamanın değiştirilmesi gerekiyor” dedi.
Velayet sahibi ebeveyn aşılama talep ettiği biçimde, vilayet sıhhat müdürlüğü ya da hastanenin aşıyı yapmaması durumuyla karşılaşıldığında yönetim mahkemelerine başvurulması gerektiğini söyleyen Şahin Antakyalıoğlu, “Velayet sahibi kimse onun dediği önemli” dedi ve şunları kaydetti: “Velayet sahibi şayet aşı konusunda bir karar veremeyecekse velayet sahibi olmanın bir manası olmaz. Karar verme yetkisi velayet sahibindedir. Sıhhat Bakanlığı bir genelge yayınlayıp aşı konusunda velayet sahibinin yetkili olduğunu belirtmeli. Öte yandan şayet kişi velayet sahibi değilse ve çocuğunun aşı olmasını istiyorsa, mahkemeye başvurup ‘Velayet sahibi kişi çocuğun üstün faydasını düşünmüyor, korumuyor, bu noktada çocuk hakkında sıhhat önlemi verilmeli’ diyerek talepte bulunmalı. Türel yolu izlemeli.”
‘ÇOCUĞUN ÖMÜR HAKKI İHLAL EDİLDİĞİNDE BABAYA MI SORACAĞIZ?’
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü’ye göre korona virüsü artık toplumsal bir sorun. Çocuklarının velayetine sahip bayanların sorun yaşadığı erkeklerle müsaade konusunda muhatap olmamayı tercih edebileceğini, gerekli adımın ilgili bakanlıklar tarafınca bir düzenlemeyle atılabileceğini söyleyen Güllü şunları söylemiş oldu: “Türkiye’de devlet aşı sistemini uygulamak için gayret ve çaba içerisinde değil mi? Bu çaba içerisindeyken velayette müsaadeye gitmenin manası yok. Müsaade, şiddet mağduru bayanlarda da bir sorun yaratabilir. Çocuğun ömür hakkı ihlal edildiğinde, öldüğünde ne yapacağız, babaya mı soracağız? Aşılanmayanların mevte gittiği bir durum yaşıyoruz. Öte yandan velayet annede bulunmasına karşın aşı tersi babanın olumsuz sonucu niye baskın geliyor? Baba karşıtsa çocuk da mı karşı olacak? Bu hak gaspı değil midir? İki taraftan biri aşı olacak biri olmayacak diyorsa devletin ilkesel bir karar alması gerekiyor. 18 yaşın altında velayeti anne ya da babada olan çocuklar için aşı sonucu alınmıştır diyecek ve sorun çözülecek.”
*Kaynakların talebiyle isimler değiştirilmiştir.
Aşı randevusunun alınması konusunda ise boşanmış, çocuğun velayeti kendisinde olan ebeveynler müsaade problemiyle baş başa kalıyor. Ebeveynler, E-devlet ve E-nabız üzerinden çocukları için aşı randevusu almak istediğinde, “Diğer ebeveynin onayı gerekmektedir” ikazıyla karşılaşıyor. Bu müsaade süreci, çocukların aşı olmalarını da geciktiriyor.
Ebeveynlerin karşılaştıkları bir öteki sorun ise çocuklarının velayetlerinin kendilerinde bulunmasına karşın boşandıkları kişinin aşı aykırısı olması ve çocuklarına korona virüsü aşısı için müsaade vermemesi. Uzmanlara bakılırsa bu biçimde bir durumda tüzel adımlar atılabiliyor.
ESKİ EŞ ONAYI OLMADIĞI İÇİN AŞI YAPTIRAMADIĞI ÇOCUĞU KORONA OLDU
Tabip Elif Yılmaz*, 15 ve 17 yaşındaki iki çocuğunun velayetine sahip bir anne. Yılmaz, çocuklarına korona aşısı tanımlanmasına karşın E-nabız üzerinden eski eşinin onayı istendiği için uzun müddet randevu alamadı. Eski eşiyle irtibata geçmek istemeyen Yılmaz’ın aşılanamayan 17 yaşındaki oğlu korona virüsüne yakalandı.
Çocuklarının velayeti kendisinde bulunmasına karşın eski eşinden onay istenmesine mana veremediğini belirten Yılmaz, vilayet sıhhat müdürlüğüyle yaptığı görüşmelerin sonunda çocukları için aşı randevusu alabildiğini söylemiş oldu ve yaşadıklarına dair şunları paylaştı: “E-devlet’te çocuklar kısmı var. Çocuklara tıkladığınızda iki çocuğum da çıkıyor fakat E- nabız’larına girebilmek için ‘diğer ebeveynin de onayı gerekmektedir’ diyor. Eski eşimle görüşmüyoruz, muhatap olmak istemiyordum. Ben hekim olmama rağmen bununla uğraştım ve güç bela hallettim. Velayet bendeyken çocuklarımın E-nabız sistemine niye giremiyorum? Aşı randevusu alamadığım o süreçte oğlum koronaya yakalandı. Öteki çocuğum ve ben üçümüz meskende karantinada kaldık. Aşıyı yaptırmış olsak tahminen de koronaya yakalanmamış olacaktı, tahminen yavaşça geçirecekti. Şu an ikisi de aşılandı lakin o devirdeki bilinmezlik fazlaca makûs hissettirdi. Ne yapacağını bilemiyorsun. Kendini dışlanmış üzere hissediyorsun.”
‘ÇOCUĞUM BABASINI OKUL AÇILMADAN EVVEL İKNA ETTİ’
Eşinden ayrılmış, 15 yaşında çocuğu olan Meltem Zeybekoğlu* da tıpkı sorunu yaşayan annelerden biri. Zeybekoğlu, velayetine sahip olduğu çocuğuna korona aşı sırası gelmesine karşın uzun müddet aşı yaptıramadı. Oğlunun babasının, “Nereden yapacağımı bilmiyorum” diyerek uzun mühlet onay vermediğini, okulların açılmasına üç gün kala oğlunun “Bu onay şayet olmazsa okula aşısız başlamak zorunda kalacağım” diyerek babasını ikna ettiğini ve bu sayede aşı olabildiğini belirten Zeybekoğlu yaşadıklarını şöyleki anlattı:
“Çocuğum 15 yaşında, kendini söz edebiliyor. Babasıyla onay konusunda o konuştu. Daha küçük olsaydı tahminen kendini söz edemeyecekti. Tahminen babası aşı zıddı olsaydı sıkıntılar yaşanacaktı. Bir ay üzere bir süre oyalandık lakin oğlum onay için babasını ikna etti ve sonunda aşı oldu. Ama çocuğumun sıhhati için hala kaygılanıyorum. Aşı olduktan hayli kısa müddet daha sonra okula gitmek zorunda kaldı. Tek doz aşıyla 42 kişilik sınıfta okula gidiyor. Her gün tasa ortasındayım. Çocuğun velayeti kimdeyse karar da ona ilişkin olmalı. “
ÇOCUKLARIN AŞILANMASI İÇİN, ÖLEN EŞTEN ONAY BEKLENİYOR!
Biri 14 oburu 15 yaşında iki çocuğa sahip annelerden biri de Seda U. Eşinden yıllar evvel ayrılan Seda U. çocuklarının velayetine de sahip bir anne. Eski eşinin iki yıl evvel yurt haricinde vefat ettiğini, eski eşinin ailesinin Türkiye’de mevt sonucunın tanınmasına dair açtığı davanın sürdüğünü belirten Seda U., bu süreçte çocuklarına aşı hakkı tanımlanmasına karşın onay alamadı ve çocuklarını aşılatamadı.
Eski eşinin, dava bitmediği için Türkiye’de hala yaşıyor göründüğünü, çocuklarının aşı olabilmesi için E-nabız üzerinden ölen eski eşinin onayının istendiğini belirten Seda U. şunları söylemiş oldu: “Çocuklarıma randevu alabilmek için E-nabız’a girdiğimde başka ebeveynin onay vermesi gerekiyor. Bununla ilgili birinci vakit içinderda ‘182’yi arayın’ dediler. daha sonra ‘184’ü arayın’ dediler. ‘E-nabız’a mail atın’ dediler. Attık fakat bir buçuk aydır karşılık gelmedi. En son kendim son aşımı olduğum hekimime durumu anlattım. Tabip, vilayet sıhhat müdürlüklerine dilekçe vermem gerektiğini söylemiş oldu. Artık dilekçe vereceğim. Çocuklarıma bir buçuk aydır bu durum niçiniyle aşı yaptıramıyorum. Çocuklarım okula gidiyor ve sınıflarında olumlu olan bir çocuk olabilir. Korkuyorum. Benim üzere bunu yaşayan aileler ve bundan etkilenen çocuklar var ise tahlil için adım atılmasını talep ediyorum. Kim nereye başvuracağını bilmiyor ve oradan oraya ötelenen bir hal var.”
AŞI ZIDDI BABA ONAY VERECEK Mİ BELİRLİ DEĞİL
Oğlu 11 yaşında olan Hasret Özmen de velayetine sahip olduğu oğlunu büyüten bir anne. Özmen’in oğlu bir ay daha sonra 12 yaşına basacak ve aşı hakkı tanımlanacak. Ama Özmen’in eski eşi aşı zıddı ve oğlunun da aşı olmasını istemiyor.
E-nabız üzerinden onay istenmesi niçiniyle çocuğunun aşılanıp aşılanamayacağını öğrenmeye çalışan Özmen’in Sıhhat Bakanlığı yetkililerinden elde etmeye çalıştığı bilgi çabucak hemen gelmedi. Çocuğunun geçmiş detaylarıne erişmek için babasından şimdilik onay aldığını, aşılama hakkı tanımlandığında ise sıkıntıyla karşılaşıp karşılaşmayacağını bilmediğini söyleyen Özmen şunları kaydetti:
“Oğlumla birlikte yaşıyorum. Babası uzakta olduğu için eğitimi, sıhhati, gündelik hayatı bir epey mevzudaki sorumluluklarını üstüne alan bir ebeveynim. Babası aşı zıddı. Bir ay daha sonra çocuğumun aşı sırası geldiğinde eski eşini ikna etmek zorunda bırakılan anne olacağım. Tek başına ebeveynler var. Boşandıkları eşleri cezaevinde olabilir, yurt haricinde olabilir, hatta ölmüş olabilir. Şiddet görmüş ve eski eşiyle görüşmek istemeyen bayanlar olabilir. Bu tip durumlarda karşıdaki bireyle muhatap olmak, onay almak zorunda kalmak çocuğun faydası prensibine aksi diye düşünüyorum. Ben Sıhhat Bakanlığı’nı aradım ve ‘nasıl hareket edeceğim’ dedim. ‘Babayı ikna edemezsem çocuğumu aşılatamayacak mıyım’ diye sordum. Bakanlık uzmanların cevap vereceklerini söylemiş olduler lakin beş gün oldu cevap veren olmadı.”
‘MAĞDUR OLAN YÜZ BİNİN ÜZERİNDE ÇOCUK VAR’
Türk Tabipleri Birliği Genel Sekreteri Vedat Bulut’a nazaran, Sıhhat Bakanlığı’nın iki ebeveynden onay talep etmesi niçiniyle sorun yaşayan fazlaca sayıda ebeveyn var ve binlerce çocuk bu niçinle aşılanamıyor. Uygar Kanun’a bakılırsa aşılamada velayete sahip olan ebeveynin onayının kâfi olması gerektiğini belirten Bulut, Sıhhat Bakanlığı’nın istisnai durumları düşünmeden hareket ettiğini belirtti ve ekledi:
“Sağlık Bakanlığı ‘her iki velinin müsaadesiyle aşı olunabilir’ diyor, halbuki bu yanlış. İstisnai durumları düşünmediler. Çocuğun velayeti kimdeyse, onun bedeniyle ilgili kararlarda kelam hakkına sahiptir. Sıhhat Bakanlığı’nın süratle bunu düzeltmesi gerekiyor. bu biçimde mağdur olan yüz binin üzerinde çocuk var. Sıhhat Bakanlığı iki ebeveynin müsaadesini istememeli. Ebeveynlerden birinin aşıyı kabul etmesi durumunda çocuğa aşı yapılmasını onaylamalı. İki ebeveynin de aşılamayı istemediği durumda ise şu anlık tüzel bir zorlama yok. Devletin hukuksal bir düzenleme yapması gerekiyor. Kimi ülkeler adım attılar ve çocuklar için zorunluluklar getirdiler. Ya da müspet ayrımcılıklar getirdiler. Devlet bu usul ikircikli durumu ortadan kaldırabilir.”
MAHKEME YOLUNA GİDİLEBİLİR
Ankara Barosu Bayan Hakları Merkezi Lideri Ceren Kalay Eken’e nazaran de velayete sahip ebeveynin aşı konusundaki onayı kâfi sayılmalı. Sıhhat Bakanlığı’nın sorun yaşamamak için iki ebeveynden de onay istediğini belirten Eken, “’Benim çocuğuma benim onayım almadan nasıl aşı yaptınız’ diyerek açılabilecek davalardan kendilerini korumak için atılmış bir adım. Yoksa velayet sahibi anne ya da babanın kanunen çocukla ilgili tüm kararları alabilmesi gerekir” dedi.
Eken, öbür eş onayı olmadığı için çocuklarının E-nabız sistemine erişemeyen ve aşı randevusu alamayan ebeveynlere, Sıhhat Bakanlığı’na başvurarak bunun öne sürülen nedenini yazılı talep etmeleri gerektiğini de söylemiş oldu.
Avukat Eken, “Velayet babada ve baba çocuğun aşılanmasını istemiyor. Anne ise istiyor. Bu durumda anne nasıl bir hukuksal yol izleyebilir?” sorumuza ise şu cevabı verdi: “Anne Çocuk Mahkemesi’ne başvurarak sıhhat önlemi isteyebilir. Anne, çocuğunun kronik rahatsızlığı olduğunu, babasının müsaadesi olmaması niçiniyle aşılanamadığını belirterek Çocuk Mahkemesi’nden önlem talep eder. Vilayet sıhhat müdürlüğü tarafınca bu sürecin yapılmasına ait mahkeme sonucuyla aşıyı yaptırabilir.”
‘YASAL TEMEL OLUŞTURULMALI’
Ebeveynler içinde ikircikli bir durumun yaratılmaması gerektiğini, devletin çocuklar için aşıyı mecburî kılan bir adım atabileceğini belirten Avukat Ceren Kalay Eken şöyleki devam etti: “Kanuni bir açık kelam konusu. Bizim maddelerimizde aşıyı zorlayacak bir durum yok, isteğe bağlı ve düşünce burada. Sonuçta Anayasa’da salgın hastalık hali durumlarında atılacak adımlar belirli. Nasıl canları istediğinde OHAL ilan ediyorlar, bunda da isteseler yasal temelini oluşturabilirler. AİHM’in, toplum sıhhati kelam mevzusuysa vücut bütünlüğü aşılabilir diyerek hak ihlali olmayacağına dönük kararları var. Yasal tabanı oluşturulmalı.”
‘VELAYET SAHİBİ KİMSE ONUN DEDİĞİ ÖNEMLİ’
Ankara Barosu Çocuk Hakları Merkezi Üyesi Şahin Antakyalıoğlu’na göre de velayet sahibi ebeveynin aşı konusundaki sonucu tüzel açıdan kâfi. Velayet olduğu biçimde aşıya karşı ebeveynin onayını istenmesinin yanlış bir uygulama olduğunu belirten Antakyalıoğlu “Uygulamanın değiştirilmesi gerekiyor” dedi.
Velayet sahibi ebeveyn aşılama talep ettiği biçimde, vilayet sıhhat müdürlüğü ya da hastanenin aşıyı yapmaması durumuyla karşılaşıldığında yönetim mahkemelerine başvurulması gerektiğini söyleyen Şahin Antakyalıoğlu, “Velayet sahibi kimse onun dediği önemli” dedi ve şunları kaydetti: “Velayet sahibi şayet aşı konusunda bir karar veremeyecekse velayet sahibi olmanın bir manası olmaz. Karar verme yetkisi velayet sahibindedir. Sıhhat Bakanlığı bir genelge yayınlayıp aşı konusunda velayet sahibinin yetkili olduğunu belirtmeli. Öte yandan şayet kişi velayet sahibi değilse ve çocuğunun aşı olmasını istiyorsa, mahkemeye başvurup ‘Velayet sahibi kişi çocuğun üstün faydasını düşünmüyor, korumuyor, bu noktada çocuk hakkında sıhhat önlemi verilmeli’ diyerek talepte bulunmalı. Türel yolu izlemeli.”
‘ÇOCUĞUN ÖMÜR HAKKI İHLAL EDİLDİĞİNDE BABAYA MI SORACAĞIZ?’
Türkiye Bayan Dernekleri Federasyonu Lideri Canan Güllü’ye göre korona virüsü artık toplumsal bir sorun. Çocuklarının velayetine sahip bayanların sorun yaşadığı erkeklerle müsaade konusunda muhatap olmamayı tercih edebileceğini, gerekli adımın ilgili bakanlıklar tarafınca bir düzenlemeyle atılabileceğini söyleyen Güllü şunları söylemiş oldu: “Türkiye’de devlet aşı sistemini uygulamak için gayret ve çaba içerisinde değil mi? Bu çaba içerisindeyken velayette müsaadeye gitmenin manası yok. Müsaade, şiddet mağduru bayanlarda da bir sorun yaratabilir. Çocuğun ömür hakkı ihlal edildiğinde, öldüğünde ne yapacağız, babaya mı soracağız? Aşılanmayanların mevte gittiği bir durum yaşıyoruz. Öte yandan velayet annede bulunmasına karşın aşı tersi babanın olumsuz sonucu niye baskın geliyor? Baba karşıtsa çocuk da mı karşı olacak? Bu hak gaspı değil midir? İki taraftan biri aşı olacak biri olmayacak diyorsa devletin ilkesel bir karar alması gerekiyor. 18 yaşın altında velayeti anne ya da babada olan çocuklar için aşı sonucu alınmıştır diyecek ve sorun çözülecek.”
*Kaynakların talebiyle isimler değiştirilmiştir.