Beyin kanaması hakkında

SeviYorum

New member
19 Eki 2020
680
0
0
Beyin kanaması hakkında Beyin kanaması, beyni besleyen kan damarlarının yırtılması yahut kan sızdırması ile beyin dokusunun içine yahut etrafına kanama olması durumudur. Tüm inmelerin %20’si beyin kanamalarıdır. Beyin kanamalarında beyin dokusu üstündeki hasar ani gelişir ve kanın tesiriyle giderek artar. Ayrıyeten kanın tesiriyle beyin ödemi gelişir.

Beynin etrafına olan kanamalara subaraknoid kanama (SAK) denir ve birden fazla vakit olağandışı beyin damar baloncuklarının (anevrizma) kanaması ile meydana gelir. Beyin dokusunun içine olan kanamalara intraserebral hematom ismi verilir ve birçok vakit yüksek kan basıncına (hipertansiyon) bağlıdır.

süratlice tedavi edilmesi ile bu engellilik ve vefat durumunun önüne geçilebilir. Tedavinin hali tıkayıcı yahut kanamalı inmeler için farklılık göstermektedir. Burada sadece kanamalı inme (beyin kanamaları) ile ilgili bilgi verilecektir.

Beyin kanaması nedir?

Beyin kanaması, beyni besleyen kan damarlarının yırtılması yahut kan sızdırması ile beyin dokusunun içine yahut etrafına kanama olması durumudur. Tüm inmelerin %20’si beyin kanamalarıdır. Beyin kanamalarında beyin dokusu üstündeki hasar ani gelişir ve kanın tesiriyle giderek artar. Ayrıyeten kanın tesiriyle beyin ödemi gelişir.

Beynin etrafına olan kanamalara subaraknoid kanama (SAK) denir ve birden fazla vakit olağandışı beyin damar baloncuklarının (anevrizma) kanaması ile meydana gelir. Beyin dokusunun içine olan kanamalara intraserebral hematom ismi verilir ve birden fazla vakit yüksek kan basıncına (hipertansiyon) bağlıdır.

Tedavi

Beyin kanamasının tedavisi, kanamanın sebebine bakılırsa (yüksek kan basıncı, kan sulandırıcı ilaç kullanması, baş travması, beyin damar anevrizması ya da yumakçığı (AVM)) değişiklik gösterir. Beyin kanaması geçiren hasta ağır bakımda yakın takibe alınır.

Beyin kanaması geçiren hastada aşağıdaki durumların tespiti ve denetim altına alınması epeyce kıymetlidir:

Kanamanın niçininin ortaya konulması

Kan basıncını denetim altına almak

Kanamayı arttırdığı bilinen ilaçları kesmek (kumadin, aspirin üzere kan sulandırıcılar). Şayet hasta bu ilaçlardan rastgele birini kullanıyor ise, bu ilaçların tesirini baskılayacak plazma, pıhtılaşma faktörleri üzere özgül tedaviler verilerek kanama denetim altına alınmaya çalışılır.

Baş içi basıncını denetim etmek. Bunu sağlamak için beyin omurilik sıvısı (BOS) içeren beyin boşlukları (ventrikül) içine, bu sıvıyı boşaltmak için tüp kateterler (ventrikül drenajı) konulabilir.

Cerrahi tedavi – Kanamayı durdurmak, oluşan pıhtıyı boşaltmak yahut çok derecede artmış kafaiçi basıncını azalmak maksatlı cerrahi teşebbüsler yapılabilir. Bu süreçler ekseriyetle olaydan daha sonraki birinci 72 saat ortasında gerçekleştirilmelidir.

Beyin damar baloncuğu (anevrizma) tedavisi

Anevrizma, beyin damarlarında duvar yapısında bozulma olması niçiniyle damarın dışarıya gerçek balonlaşması durumudur. Bu balonlaşan alan yırtılmaya eğilimlidir, yırtıldığı takdirde beyin kanamasına yol açar.

Anevrizma, mikrocerrahi yollar ile, kafatası açılarak, damardan çıktığı yerden bir anevrizma klibi sayesinde kapatılabilir.

Mikrocerrahiye alternatif prosedür ise endovasküler (damar içi) yoldur. Kasık bölgesinden ya da el bileğinden atar damarın içine bir kateter yerleştirilerek beyin damarlarına ulaşılır. Anevrizmanın oluştuğu damara ulaşılarak, coil denilen teller sayesinde anevrizmanın içi doldurulur. Coil etrafında oluşan pıhtı yardımıyla anevrizma deveranın dışına çıkartılmış olur ve kanama riski azalır. Ayrıyeten stent ya da akım yönlendirici aygıtlar da anevrizma içine kan akımını azaltarak kanama riskini azaltan yeni metotlardır.

Beyin damar yumakçığı (arteriyovenöz malformasyon (AVM)) tedavisi

Beyin damar yumakçıkları olağanın haricinde organize olmuş, zayıf duvarlı damar yapılarından oluşan ve önemli kanama riski taşıyan anomalilerdir. Bir beyin damar yumakçığını tedavi edip etmemeye karar verirken hastanın yaşı, lezyonun yerleşim yeri ve büyüklüğü, toplardamar yapısı ve daha evvel kanamaya niye olup olmadığı göz önünde

bulundurulur. Mikrocerrahi, radyocerrahi (ışın tedavisi, GamaKnife) yahut endovasküler tıkama seçenekleri vardır.

Kafatası kemiğinin çıkartılması ameliyatı (dekompresif kraniektomi)

İster tıkayıcı olsun, ister kanamalı inme geçirmiş olsun, kafaiçi basıncının hayatı tehdit edici boyutlarda artması ve ilaç tedavileriyle düşürülememesi durumunda kafatası kemiğinin çıkartılması ameliyatı planlanabilir.

İnmenin Yan Tesirleri (komplikasyonlar)

İnme geçirmiş şahıslar hayatlarının geri kalanında biroldukca tıbbi, ruhsal ve toplumsal sorunla karşı karşıya kalırlar. İnme daha sonrası ölümlerin yaklaşık yarısının sebebi tıbbi yan tesirlerdir (komplikasyonlar). İnmeyi takip eden süreçte, doktor, hasta ve hasta yakınları birlikte kararlar vererek bu komplikasyonları azaltmaya çalışmalıdır.

İnme daha sonrasında sık görülen komplikasyonlar şunlardır:

Akciğer embolisi

Bacak toplardamar tıkanması (DVT)

Yeme ve içme zorlukları, beslenme yetersizliği

Akciğer enfeksiyonları

İdrar yolu enfeksiyonları

Mide-barsak kanamaları

Yatak yaraları

Düşmeler

Kalp krizi

Bacak toplardamarlarında tıkanma ve akciğer embolisi – İnme hastaları bacak toplardamarında tıkanma – derin venöz trombus (DVT) açısından yüksek risk taşırlar. Bacak toplardamarlarında oluşan tıkanma ve pıhtı, bacaktan akciğerlere giderek akciğer damarlarında tıkanmaya (akciğer embolisi) niye olabilir. Akciğer embolisi, ölümcül deveran ve teneffüs sorunlarına niye olabilir. DVT ve akciğer embolisi en sık inmeyi takip eden birinci haftada ortaya çıkar.

DVT ve akciğer embolisi riski, hareket edemeyen, felç olmuş hastalardadır. Her türlü hareket azlığı ve yatağa bağımlılık durumu riski arttırmaktadır. Bu riski azaltmak için hasta olabildiği en süratli müddette hareketli hale getirilmeli ve imkânlar nispetinde sık sık yatak haricinde dolaştırılmalıdır.

Bacak toplardamarlarında pıhtı oluşumunu engellemek için aralıklı basınç uygulayan (pnömatik) çoraplar kullanılabilir. Kafaiçi kanama durduktan ve emilmeye başlandıktan daha sonra düşük dozlarda kan sulandırıcılar (düşük molekül yüklü heparin – clexane) başlanır. Lakin bu ilaçların düşük de olsa beyin kanamasını arttırıcı tesirleri mevcuttur.

Yutma kuvvetliğü – Yutma aksiyonunun sağlıklı olarak gerçekleşmesi için lisan, ağız ve yutak kaslarının ve sonlarının koordineli olarak çalışması gerekir. İnme daha sonrası bu uyumda bozulma niçiniyle kas güçsüzlüğü ve yutma kuvvetliğü olabilir. Yutma güçsüzlüğü için tıbbi terminolojide kullanılan söz ‘disfaji’dir.

Yutma kuvvetliğü, salyanın ya da besin parçacıklarının akciğerlere kaçmasına ve akciğer iltihabına (aspirasyon pnömonisi) niye olabilir. Yutma sorunu olan hastalarda ağızdan katı ve sıvı besin alımı kısıtlandırılır. Bu müddet boyunca hastanın belenmesi damar yolu ile sağlanır. Çeşitli rehabilitasyon biçimleri ile hastanın yutma hareketini kas ve hudut işlev bozukluğuna karşın gerçekleştirmesi sağlanır.

İdrar yolu enfeksiyonları – İnme daha sonrası biroldukça hasta idrar yapmak için yataktan çıkamayacak durumda olabilirler. Bir küme hastada da idrar kaçırma ya da idrarını tutumama üzere mesane bozuklukları kelam konusu olabilir. Bu niçinle, hastalarda uzun periyodik sonda kullanması kelam konusu olabilir. Sonda kullanması, birlikteinde artmış idrar yolu enfeksiyonu riskini getirmektedir. İdrar yolu enfeksiyonları inme daha sonrası devirde sık görülmektedir. İnmeyi takip eden üç aylık periyodda hastaların %10’dan fazlası en az bir kere idrar yolu enfeksiyonu geçirirler.

İdrar sondası olan hastalarda idrar yolu enfeksiyonlarını azaltmak için birtakım tedbirler alınabilir:

Sonda sırf zorunlu hallerde kullanılmalı

Sonda mümkün olan en kısa vakitte çıkartılmalı

Erkek hastalar için prezervatif tip sondaların enfeksiyon riski daha azdır

Enfeksiyonu önlemek için antibiyotik kullanması önerilmez. Antibiyotik kullanması yalnızca idrar yolu enfeksiyonu gelişmesi halinde gündeme gelmelidir.

Nöbet (epilepsi) – Beyin kanaması geçiren hastalarda nöbet görülme mümkünlüğü %15 kadardır. Nöbet geçiren hastalara uygun ilaçlar (antiepileptik) başlanarak, nöbetlerin önüne geçilmeye çalışılır. Kimi doktorlar, kanama daha sonrasında nöbet geçirmemiş olsa bile hastaya nöbet ilacı başlamayı tercih edebilir.

Beslenme – İnme daha sonrası biroldukca hasta kâfi beslenememektedir. Kâfi beslenememe durumunda, hastanın düzgünleşme süreci olumsuz etkilenir, uzun-süreli engellilik durumu kelam konusu olabilir. Bu niçinle bu hastaların beslenme durumları hastaniçin çıkmadan ayrıntılı bir biçimde incelenip, uygun beslenme programları belirlenmelidir.

Şayet hasta kâfi ölçüde kaloriyi ağızdan kendisi alamıyorsa, mideye gönderilen bir tüp sayesinde (nazogastrik ya da orogastrik sonda) hasta beslenmeye başlanır. Bu tüp 2 ya da 3 haftadan uzun bir süre kullanılır ise kalıcı olarak mideye ciltten endoskop yoluyla kalıcı tüp yerleştirilir (peruktan endoskopik gastrostomi – PEG). Hasta yeme kabiliyetini bir daha kazandığı vakit PEG kapatılır.

Kalp sorunları – Beyin kanamalarını takiben kalp ritim bozuklukları (aritmi) yahut kalp krizleri görülebilir. Kalp krizi ya da aritmi durumu süratlice tanınmalı ve gerekli tedavi başlanmalıdır.

Yatak yaraları – Cildin uzun mühlet kemik yapının altında bası altında kalması niçiniyle ciltte ve altındaki dokularda hasar oluşup yara açılması durumuna bası yarası denir. Bası yarasına ‘dekübit ülseri’ de denir.

Cilt üzerinde kızarıklık oluşması üzere yavaşça formlarından, kemiğin dışarıdan gözükmesine niye olabilecek kadar ağır formlarına kadar değişik derecelerde görülür. Bu tıp yaralar hasta için rahatsızlık kaynağı olurken, önemli enfeksiyonlarına ve hastanede yatış mühletinin uzamasına yol açarlar.

İnme ve beyin kanaması geçirmiş yatağa bağımlı hastalarda bası yaraları az değildir. Her iki saatte bir hastanın konumunun değiştirilmesi üzere sıradan tedbirlerle önlenebilir. Bunun yanında havalı yataklar üzere teknolojilerden de yararlanılmalıdır.

Düşme riski – İnme daha sonrası, kas kuvvetinde zayıflama yahut uyum bozukluğu niçiniyle hastalar yürümekte zorlanırlar. Hastanın aktivitesinin az olduğu ve yürüyemediği durumlarda, hastada kemik erimesi (osteoporoz), damar tıkanıklığı – pıhtı oluşma ve kas gücünde ilerleyici kayıpların olma mümkünlüğü artar. Tüm bu riskler, düşme daha sonrası kemik kırıklarının oluşmasına yol açar. Düşmeler, inmenin sık karşılaşılan risklerinden olup, yaklaşık olarak hastaların %25’inde görülür.