Beyin kanamaları hakkında Beyin kanaması, beyin dokusu içine (intraserebral) ya da onu çevreleyen zarlar ve kemik ortasına (subaraknoidal, subdural, epidural) olan kanamayı tabir eder. Bu kanamaların tümü travmatik yani rastgele bir niçinden dolayı beyne alınan darbe daha sonrası olabileceği üzere, hipertansiyon ve öbür sistemik rastgele bir hastalık sonucunda de ortaya çıkabilmektedir.
İntraserebral Kanamalar
Beyni besleyen damarların, bilhassa de belli bölgelerdeki küçük damarların cidarında yırtılma kararı, kanın beyin içine sızması ve beyin dokusunu tahrip etmesidir. Her yıl yaklaşık olarak 100.000 kişi ortasında 12-15 olgu görülmekte ve bu oran 40 yaş üzerinde artmaktadır. Erkek, bayan oranı 11,67’dir.Risk faktörleri hipertansiyon, amyloid anjiopati, travma, alkol ve nikotindir. Bunların yanında tedavi maksadıyla kulanılan aspirin, nonsteroid antienflamatuarlar ve trombolitik casuslar da niye olabilmektedir. Beyin damarları yaş ilerledikçe yıpranırlar ve elastiki özelliklerini kaybederler. Hipertansiyon ve amyloid anjiopati üzere hastalıklar sonucunda elastikiyetini kaybetmiş bu damarların cidarları yırtılır ve kan beyin dokusu içine sızar. Bu kan beyin dokusu içerisinde birikerek kitle tesiri oluşturur ve beyin dokusunu tahrip eder. beraberinde bu kitle tesiri beynin sirkülasyon sistemini de bozarak iskemiye yol açar.
Klinik olarak ekseriyetle tek taraflı kuvvet kaybı, başağrısı ve şuur değişiklikleri ile ortaya çıkar. Bunun yanında konuşma bozukluğu, nöbet, bulantı, kusma da görülebilir.
Ön teşhis için detaylı bir öykü alınmalıdır. Radyolojik tetkiklerden bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme formları teşhiste kullanılır. Kısa vadeli olması ve daha uygun teşhis koyduruculuğu niçiniyle bilgisayarlı tomografi daha epeyce tercih edilmektedir.
Tedavide birinci yapılması gereken hastanın hayati işlevlerini muhafazaya yönelik, teneffüs ve dolanım sisteminin idamesini sağlamaktır. Kanamanın büyüklüğü, beyindeki lokalizasyonu, hastanın nörolojik tablosu kıymetlendirilerek tedavinin cerrahi ya da medikal yapılacağına karar verilir. Cerrahi olarak yapılacak tedavi beyin dokusunda birikmiş ve kitle tesiri yaratan kanın boşaltılması, kanamanın durdurulmasıdır. Medikal tedavi olarak da baş içi basıncını azaltacak ve kanama etrafında oluşan ödemi azaltmaya yönelik kullanılacak ilaçlardır. Hastanın nöbet geçirmesini engelleyen antiepileptik ilaçlar da hami olarak başlanır.
Subaraknoid Kanama
Beyni çevreleyen araknoid zarı altına olan kanamalardır. Görülme sıklığı 10-16100000’dir. Risk faktörleri ailesel, sigara, alkol, hipertansiyon, oral kontraseptif, kokain, amfetamin üzere ilaç alışkanlıklarıdır. Sebep olarak en sık anevrizma, bunun yanında hipertansiyon, ateroskleroz, arteriovenöz malformasyonlar, beyin tümörleri, kanama bozuklukları, ensefalit, menenjit, meningoensefalit, antikoagülan tedavi komplikasyonları, baş travması ve bilinmeyen niçinli olanlardır.
Bulgular en sık olarak şiddetli başağrısı ve ense sertliğidir. Bunun yanında bulantı, kusma, baş dönmesi, çift görme, nöbet, şuur bulanıklığı ve eşlik edebilecek olan intraserebral kanamaya ilişkin bulgular olabilmektedir. Teşhis birinci başta süratli sonuç veren bilgisayarlı tomografi ile kanamanın tespit edilmesidir. Kanamanın tespitinden daha sonra yapılması gereken beyin damarlarını görüntülemeye yönelik yapılacak olan anjiografidir.
Şayet anjiografi sonucunda anevrizma tespit edilir ise bu biçimde yerleşim ve konfigürasyonuna bakılırsa cerrahi yahut endovasküler prosedürlerle anevrizmanın deveran dışı bırakılması gerekir.
Tüm gelişmelere karşın günümüzde bu hastaların %25-30’u hastaneye gelemeden kaybedilmekte, geriye kalanların ise %30-50 kadarı kurtarılamamaktadır.
Epidural Hematom
Travmaya bağlı meydana gelen beynin kalın zarı (dura) ile kemik içinde olan kanamalardır. Travma daha sonrası dura üstündeki damarların zedelenmesi kararı oluşurlar, ekseriyetle kafatası kemiğindeki bir kırık buna eşlik eder. Tüm baş travmalarının %0,2-0,6’sında görülürler. Klinik üç biçimde karşımıza çıkar, birincisi lucid interval (şuurun açılıp kapanması), ikincisinde şuur büsbütün kapalıdır ve hiç açılmaz, üçüncüsünde şuur bulanıklığı formundadır. Teşhis bilgisayarlı tomografi ile konur, manyetik rezonans görüntüleme de teşhiste kullanılabilir, fakat bilgisayarlı tomografi epeyce daha erken sonuç vermesi ve vaktin hayati ehemmiyet taşıması niçiniyle tercih edilmektedir.
Tedavi dura ile kemik içinde biriken kan ölçüsü ve beyne yaptığı basının derecesine nazaran takip yahut cerrahidir. Şayet epeyce az bir ölçüde kan birikimi var ise hasta epey yakın müşahede altında tutularak takibe alınabilir. Karar cerrahi ise epey süratli bir biçimde uygulanmalıdır. Cerrahi olarak dura ile kemik içindeki kan boşaltılır ve kanama odağı bulunarak durdurulur. Cerrahi tedavi daha sonrası sonuçlar yüz güldürücüdür. Tedavi daha sonrası alınan düzgün sonuç %55-89 içinde, mortalite %5-29 içinde değişmektedir.
Subdural Hematom
Baş travması geçiren hastaların %8-57’sinde subdural hematom görülmektedir. Dura ile beyin dokusu içinde olan damarların zedelenmesine bağlı oluşan kan birikimidir. Subdural hematomlu olayların %50’sinde beyinde ek olarak öteki patolojiler de vardır. Ekseriyetle hastalar epey önemli nörolojik bozukluklarla gelirler ve %50 hastada şuur kapalıdır. Teşhiste en düzgün sistem bilgisayarlı tomografidir,manyetik rezonans görüntüleme de teşhis koydurabilir.
Kitle tesiri olan ve nörolojik bozukluk yapan hematomlarda tedavi cerrahidir. Cerrahi olarak beyin ile dura içindeki birikmiş olan kan boşaltılır ve kanama odağı bulunarak denetim altına alınır. Mortalite oranı %42-90 içinde değişmektedir, bu oran epidural hematomlara nazaran fazlaca daha yüksektir.
İntraserebral Kanamalar
Beyni besleyen damarların, bilhassa de belli bölgelerdeki küçük damarların cidarında yırtılma kararı, kanın beyin içine sızması ve beyin dokusunu tahrip etmesidir. Her yıl yaklaşık olarak 100.000 kişi ortasında 12-15 olgu görülmekte ve bu oran 40 yaş üzerinde artmaktadır. Erkek, bayan oranı 11,67’dir.Risk faktörleri hipertansiyon, amyloid anjiopati, travma, alkol ve nikotindir. Bunların yanında tedavi maksadıyla kulanılan aspirin, nonsteroid antienflamatuarlar ve trombolitik casuslar da niye olabilmektedir. Beyin damarları yaş ilerledikçe yıpranırlar ve elastiki özelliklerini kaybederler. Hipertansiyon ve amyloid anjiopati üzere hastalıklar sonucunda elastikiyetini kaybetmiş bu damarların cidarları yırtılır ve kan beyin dokusu içine sızar. Bu kan beyin dokusu içerisinde birikerek kitle tesiri oluşturur ve beyin dokusunu tahrip eder. beraberinde bu kitle tesiri beynin sirkülasyon sistemini de bozarak iskemiye yol açar.
Klinik olarak ekseriyetle tek taraflı kuvvet kaybı, başağrısı ve şuur değişiklikleri ile ortaya çıkar. Bunun yanında konuşma bozukluğu, nöbet, bulantı, kusma da görülebilir.
Ön teşhis için detaylı bir öykü alınmalıdır. Radyolojik tetkiklerden bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme formları teşhiste kullanılır. Kısa vadeli olması ve daha uygun teşhis koyduruculuğu niçiniyle bilgisayarlı tomografi daha epeyce tercih edilmektedir.
Tedavide birinci yapılması gereken hastanın hayati işlevlerini muhafazaya yönelik, teneffüs ve dolanım sisteminin idamesini sağlamaktır. Kanamanın büyüklüğü, beyindeki lokalizasyonu, hastanın nörolojik tablosu kıymetlendirilerek tedavinin cerrahi ya da medikal yapılacağına karar verilir. Cerrahi olarak yapılacak tedavi beyin dokusunda birikmiş ve kitle tesiri yaratan kanın boşaltılması, kanamanın durdurulmasıdır. Medikal tedavi olarak da baş içi basıncını azaltacak ve kanama etrafında oluşan ödemi azaltmaya yönelik kullanılacak ilaçlardır. Hastanın nöbet geçirmesini engelleyen antiepileptik ilaçlar da hami olarak başlanır.
Subaraknoid Kanama
Beyni çevreleyen araknoid zarı altına olan kanamalardır. Görülme sıklığı 10-16100000’dir. Risk faktörleri ailesel, sigara, alkol, hipertansiyon, oral kontraseptif, kokain, amfetamin üzere ilaç alışkanlıklarıdır. Sebep olarak en sık anevrizma, bunun yanında hipertansiyon, ateroskleroz, arteriovenöz malformasyonlar, beyin tümörleri, kanama bozuklukları, ensefalit, menenjit, meningoensefalit, antikoagülan tedavi komplikasyonları, baş travması ve bilinmeyen niçinli olanlardır.
Bulgular en sık olarak şiddetli başağrısı ve ense sertliğidir. Bunun yanında bulantı, kusma, baş dönmesi, çift görme, nöbet, şuur bulanıklığı ve eşlik edebilecek olan intraserebral kanamaya ilişkin bulgular olabilmektedir. Teşhis birinci başta süratli sonuç veren bilgisayarlı tomografi ile kanamanın tespit edilmesidir. Kanamanın tespitinden daha sonra yapılması gereken beyin damarlarını görüntülemeye yönelik yapılacak olan anjiografidir.
Şayet anjiografi sonucunda anevrizma tespit edilir ise bu biçimde yerleşim ve konfigürasyonuna bakılırsa cerrahi yahut endovasküler prosedürlerle anevrizmanın deveran dışı bırakılması gerekir.
Tüm gelişmelere karşın günümüzde bu hastaların %25-30’u hastaneye gelemeden kaybedilmekte, geriye kalanların ise %30-50 kadarı kurtarılamamaktadır.
Epidural Hematom
Travmaya bağlı meydana gelen beynin kalın zarı (dura) ile kemik içinde olan kanamalardır. Travma daha sonrası dura üstündeki damarların zedelenmesi kararı oluşurlar, ekseriyetle kafatası kemiğindeki bir kırık buna eşlik eder. Tüm baş travmalarının %0,2-0,6’sında görülürler. Klinik üç biçimde karşımıza çıkar, birincisi lucid interval (şuurun açılıp kapanması), ikincisinde şuur büsbütün kapalıdır ve hiç açılmaz, üçüncüsünde şuur bulanıklığı formundadır. Teşhis bilgisayarlı tomografi ile konur, manyetik rezonans görüntüleme de teşhiste kullanılabilir, fakat bilgisayarlı tomografi epeyce daha erken sonuç vermesi ve vaktin hayati ehemmiyet taşıması niçiniyle tercih edilmektedir.
Tedavi dura ile kemik içinde biriken kan ölçüsü ve beyne yaptığı basının derecesine nazaran takip yahut cerrahidir. Şayet epeyce az bir ölçüde kan birikimi var ise hasta epey yakın müşahede altında tutularak takibe alınabilir. Karar cerrahi ise epey süratli bir biçimde uygulanmalıdır. Cerrahi olarak dura ile kemik içindeki kan boşaltılır ve kanama odağı bulunarak durdurulur. Cerrahi tedavi daha sonrası sonuçlar yüz güldürücüdür. Tedavi daha sonrası alınan düzgün sonuç %55-89 içinde, mortalite %5-29 içinde değişmektedir.
Subdural Hematom
Baş travması geçiren hastaların %8-57’sinde subdural hematom görülmektedir. Dura ile beyin dokusu içinde olan damarların zedelenmesine bağlı oluşan kan birikimidir. Subdural hematomlu olayların %50’sinde beyinde ek olarak öteki patolojiler de vardır. Ekseriyetle hastalar epey önemli nörolojik bozukluklarla gelirler ve %50 hastada şuur kapalıdır. Teşhiste en düzgün sistem bilgisayarlı tomografidir,manyetik rezonans görüntüleme de teşhis koydurabilir.
Kitle tesiri olan ve nörolojik bozukluk yapan hematomlarda tedavi cerrahidir. Cerrahi olarak beyin ile dura içindeki birikmiş olan kan boşaltılır ve kanama odağı bulunarak denetim altına alınır. Mortalite oranı %42-90 içinde değişmektedir, bu oran epidural hematomlara nazaran fazlaca daha yüksektir.