ABD’de yazılan doçentlik tezi Türkiye’de reddedildi… Münasebet: Sert tenkit, kışkırtıcı ABD’deki, New York Eyalet Üniversitesi’ne (State University of New York-SUNY) bağlı Binghamton Üniversitesi (SUNY) Toplumsal Bilimler Alanında doktora yapan doçentin tezi Üniversiteler Ortası Şura Başkanlığı tarafınca kabul görülmedi. ‘1980-2008 içinde Türkiye’yi Kim Yönetiyor? Sermaye Gücü ve Otoriter Popülizmin Yükselişi’ başlıklı tezin reddedilme öne sürülen nedeni ise ‘sert üslup, kışkırtıcı söz ve sert eleştiri’. Konseyin bu sonucu ise Danıştay’a taşındı.
MÜNASEBET İÇERİK VE BAŞLIK
Doktora tezi reddedilen doçent, Sabancı Üniversitesi Bilgisayar Bilimi ve Mühendisliği alanında Lisans kısmından mezun oldu. Yüksek lisansını Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Çağdaş Türkiye Tarihi Enstitüsü’nde tamamlayan akademisyen, doktora eğitimine ise Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan ve YÖK tarafınca tanınan Binghamton Üniversitesi’nde toplumsal bilimler alanında devam etti. Akademisyen, Aralık 2019’da ‘1980-2008 içinde Türkiye’yi Kim Yönetiyor? Sermaye Gücü ve Otoriter Popülizmin Yükselişi’ isimli doktora tezini tamamladı. Tezini tamamladıktan daha sonra akademisyen, doktora denklik başvurusu için Türkiye’de doçentlik kelamlı imtihanını yapan ve doçentlik imtihanı heyetini oluşturan bir kurum olan Üniversiteler Ortası Heyet Başkanlığı’na müracaatta bulundu. Şura, ‘sert tenkitler barındırdığı kışkırtıcı olması ve üslup’ üzere münasebetlerle tezi reddetti.
Heyet tezin reddedilmesiyle ilgili, yurtharicinde alınan doktora, sanatta yeterlik, doçentlik, profesörlük unvanlarının kıymetlendirilmesine ait yol ve asılları belirleyen 6. Unsur. 2. Fıkra kararını hatırlattı: “Doktora yapılan ülke, doktora tez konusu ve içeriği, doktora periyodunda ders alınıp alınmadığı üzere her bir müracaatın kendine has koşulları, değerlendirilebileceği…”
DANIŞTAY’A MÜRACAAT
Avukat Mehmet Sepin, müvekkilinin tezinin bu münasebetlerle reddedilmesini Danıştay 8. Yönetim Mahkemesi’ne taşıdı. Sepin, yaptığı müracaatta ‘doktora yapılan ülke, doktora tez konusu ve içeriği’ kararının Anayasa’nın 130’ncı unsuruna ters olduğunu belirtti. “Öğretim üyeleri ve yardımcıları serbestçe her türlü bilimsel araştırma ve yayında bulunabilir” diyen Sepin, üniversitelerin özerk bir yapı olduğunu hatırlattı. Yapılan müracaatta lisansüstü eğitimindeki tezlerin konusu ve içeriğinin belirlenmesinde üniversitelerin takdir hakkına sahip olduğu açıklandı.
Tezin reddedilmesiyle ilgili Danıştay’a yapılan müracaatta şu tabirler yer aldı: “Anayasamızın 42. Unsurunda Tahsil hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir kararı yer almakta. Üniversitelerarası Kurul’un 20 Ocak 2021 tarihindeki ve 251 sayılı toplantısındaki değişiklik kararı Yurtharicinde Alınan Doktora, Sanatta Yeterlik, Doçentlik, Profesörlük Unvanlarının Kıymetlendirilmesine Ait Metot ve Esaslar’a eklenen 6. Husus. 2. Fıkra kararı olan ‘doktora tez konusu ve içeriği’ formunda düzenleme insanların doktora eğitimine ait kıymetli ve muğlak bir sınırlama getirmiştir. Fakat bu sınırlama kanunla değil, normlar hiyerarşisindeki statüsü gereği idari bir genel düzenleyici süreçle getirilmiştir.”
‘HUKUKİ GÜVENLİK UNSURLARINA AYKIRI’
Ayrıyeten müracaatta bu durumun söz özgürlüğüne, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne alışılmamış olduğu tabir edildi. Sepin kelam konusu olayla ilgili şunları söylemiş oldu: “Yurt haricinden alınan doktora diplomalarının denklik incelemesinde temel alınan mevzuat olan, Yurtharicinde Alınan Doktora, Sanatta Yeterlik, Doçentlik, Profesörlük Unvanlarının Kıymetlendirilmesine Ait Yordam ve Asıllar 6. Unsur. 2. Fıkra hükmü’nde yer alan ” …doktora tez konusu ve içeriği…” biçimindeki ölçüt evvela yönetim hukukunun temel unsurlarından olan, türel bellilik ve tüzel güvenlik unsurlarına karşıttır. Zira tez konusunun içeriğinin niye ve neye göre bir değerlendirmeye olağan tutulacağı besbelli değildir. Ayrıyeten, ‘doktora tez konusu ve içeriği’ biçimindeki bir düzenleme ve denetleme, Anayasamızın 130. Hususunda yer alan akademinin özerkliği ve özgürlüğü prensibine de görüşümüzce ters. Bir akademik tezin, konusu ve içeriği bununla birlikte tabir özgürlüğü ile de ilgili. Bir tez konusu ve içeriği, idareyi ve siyasetçileri akademik bir tespit yapmak emeliyle eleştirir sözler kullanılması söz özgürlüğü kapsamında değerlendirilmeli. Hakikaten, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarndan Castells vs. İspanya, p.43 , Obershlic vs. Avusturya, kararlarında da vurgulandığı üzere sırf akademik alanda değil genel olarak, yönetim ve siyasetçiler kamusal alanda, olağan bireylere oranda daha sertçe tenkitlere maruz kalmasını tabir özgürlüğü kapsamında değerlendirilmekte. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Şık vs. Türkiye, Mehmet Hasan Altan vs. Türkiye, Handyside vs. Birleşik Krallık üzere kararlarında bahsetmiş olduğu üzere, şayet bir niyet ağır şiddet içermiyor yahut şiddete teşvik etmiyorsa, tenkitlerin bırakın akademik bir durum değerlendirmesi olarak kullanılmasını, sert bir üslupta kullanılan tabirler olsa bile olsa bunları müsamaha ve açık fikirlilik gereği sonlandırılmaması görüşündedir.”
‘TEZ AKADEMİK TESPİTLER İÇERMEKTE’
Müracaatta son olarak şu tabirler yer aldı: “Kamuoyu tarafınca tartışılan yahut kamu faydasını ilgilendiren konularda, politik tartışmalarda, bilhassa iktidarda olan politikleri yahut kamu otoritesine yapılmış saldırgan, sert tabirler, kışkırtıcı tabirler içeren tenkitlerin yapılması AİHM tarafınca demokratik bir toplumda gereklilik istikametinden incelemesi yapılmakta ve bu sözlerin kamuoyunda yer almasının şahısların bilgi edinme ve fikir oluşumuna katkısı sebebiyle toplum için değerli olmasından dolayı tolerans gösterilmesi gereken niyetler olarak nitelemekte. Belirttiğimiz üzere kelam konusu tez bırakın sert üslup, kışkırtıcı tabir yahut sert tenkitleri yalnızca akademik olarak durup tespitlerini içermekte.”
MÜNASEBET İÇERİK VE BAŞLIK
Doktora tezi reddedilen doçent, Sabancı Üniversitesi Bilgisayar Bilimi ve Mühendisliği alanında Lisans kısmından mezun oldu. Yüksek lisansını Boğaziçi Üniversitesi Atatürk Çağdaş Türkiye Tarihi Enstitüsü’nde tamamlayan akademisyen, doktora eğitimine ise Amerika Birleşik Devletleri’nde bulunan ve YÖK tarafınca tanınan Binghamton Üniversitesi’nde toplumsal bilimler alanında devam etti. Akademisyen, Aralık 2019’da ‘1980-2008 içinde Türkiye’yi Kim Yönetiyor? Sermaye Gücü ve Otoriter Popülizmin Yükselişi’ isimli doktora tezini tamamladı. Tezini tamamladıktan daha sonra akademisyen, doktora denklik başvurusu için Türkiye’de doçentlik kelamlı imtihanını yapan ve doçentlik imtihanı heyetini oluşturan bir kurum olan Üniversiteler Ortası Heyet Başkanlığı’na müracaatta bulundu. Şura, ‘sert tenkitler barındırdığı kışkırtıcı olması ve üslup’ üzere münasebetlerle tezi reddetti.
Heyet tezin reddedilmesiyle ilgili, yurtharicinde alınan doktora, sanatta yeterlik, doçentlik, profesörlük unvanlarının kıymetlendirilmesine ait yol ve asılları belirleyen 6. Unsur. 2. Fıkra kararını hatırlattı: “Doktora yapılan ülke, doktora tez konusu ve içeriği, doktora periyodunda ders alınıp alınmadığı üzere her bir müracaatın kendine has koşulları, değerlendirilebileceği…”
DANIŞTAY’A MÜRACAAT
Avukat Mehmet Sepin, müvekkilinin tezinin bu münasebetlerle reddedilmesini Danıştay 8. Yönetim Mahkemesi’ne taşıdı. Sepin, yaptığı müracaatta ‘doktora yapılan ülke, doktora tez konusu ve içeriği’ kararının Anayasa’nın 130’ncı unsuruna ters olduğunu belirtti. “Öğretim üyeleri ve yardımcıları serbestçe her türlü bilimsel araştırma ve yayında bulunabilir” diyen Sepin, üniversitelerin özerk bir yapı olduğunu hatırlattı. Yapılan müracaatta lisansüstü eğitimindeki tezlerin konusu ve içeriğinin belirlenmesinde üniversitelerin takdir hakkına sahip olduğu açıklandı.
Tezin reddedilmesiyle ilgili Danıştay’a yapılan müracaatta şu tabirler yer aldı: “Anayasamızın 42. Unsurunda Tahsil hakkının kapsamı kanunla tespit edilir ve düzenlenir kararı yer almakta. Üniversitelerarası Kurul’un 20 Ocak 2021 tarihindeki ve 251 sayılı toplantısındaki değişiklik kararı Yurtharicinde Alınan Doktora, Sanatta Yeterlik, Doçentlik, Profesörlük Unvanlarının Kıymetlendirilmesine Ait Metot ve Esaslar’a eklenen 6. Husus. 2. Fıkra kararı olan ‘doktora tez konusu ve içeriği’ formunda düzenleme insanların doktora eğitimine ait kıymetli ve muğlak bir sınırlama getirmiştir. Fakat bu sınırlama kanunla değil, normlar hiyerarşisindeki statüsü gereği idari bir genel düzenleyici süreçle getirilmiştir.”
‘HUKUKİ GÜVENLİK UNSURLARINA AYKIRI’
Ayrıyeten müracaatta bu durumun söz özgürlüğüne, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne alışılmamış olduğu tabir edildi. Sepin kelam konusu olayla ilgili şunları söylemiş oldu: “Yurt haricinden alınan doktora diplomalarının denklik incelemesinde temel alınan mevzuat olan, Yurtharicinde Alınan Doktora, Sanatta Yeterlik, Doçentlik, Profesörlük Unvanlarının Kıymetlendirilmesine Ait Yordam ve Asıllar 6. Unsur. 2. Fıkra hükmü’nde yer alan ” …doktora tez konusu ve içeriği…” biçimindeki ölçüt evvela yönetim hukukunun temel unsurlarından olan, türel bellilik ve tüzel güvenlik unsurlarına karşıttır. Zira tez konusunun içeriğinin niye ve neye göre bir değerlendirmeye olağan tutulacağı besbelli değildir. Ayrıyeten, ‘doktora tez konusu ve içeriği’ biçimindeki bir düzenleme ve denetleme, Anayasamızın 130. Hususunda yer alan akademinin özerkliği ve özgürlüğü prensibine de görüşümüzce ters. Bir akademik tezin, konusu ve içeriği bununla birlikte tabir özgürlüğü ile de ilgili. Bir tez konusu ve içeriği, idareyi ve siyasetçileri akademik bir tespit yapmak emeliyle eleştirir sözler kullanılması söz özgürlüğü kapsamında değerlendirilmeli. Hakikaten, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararlarndan Castells vs. İspanya, p.43 , Obershlic vs. Avusturya, kararlarında da vurgulandığı üzere sırf akademik alanda değil genel olarak, yönetim ve siyasetçiler kamusal alanda, olağan bireylere oranda daha sertçe tenkitlere maruz kalmasını tabir özgürlüğü kapsamında değerlendirilmekte. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Şık vs. Türkiye, Mehmet Hasan Altan vs. Türkiye, Handyside vs. Birleşik Krallık üzere kararlarında bahsetmiş olduğu üzere, şayet bir niyet ağır şiddet içermiyor yahut şiddete teşvik etmiyorsa, tenkitlerin bırakın akademik bir durum değerlendirmesi olarak kullanılmasını, sert bir üslupta kullanılan tabirler olsa bile olsa bunları müsamaha ve açık fikirlilik gereği sonlandırılmaması görüşündedir.”
‘TEZ AKADEMİK TESPİTLER İÇERMEKTE’
Müracaatta son olarak şu tabirler yer aldı: “Kamuoyu tarafınca tartışılan yahut kamu faydasını ilgilendiren konularda, politik tartışmalarda, bilhassa iktidarda olan politikleri yahut kamu otoritesine yapılmış saldırgan, sert tabirler, kışkırtıcı tabirler içeren tenkitlerin yapılması AİHM tarafınca demokratik bir toplumda gereklilik istikametinden incelemesi yapılmakta ve bu sözlerin kamuoyunda yer almasının şahısların bilgi edinme ve fikir oluşumuna katkısı sebebiyle toplum için değerli olmasından dolayı tolerans gösterilmesi gereken niyetler olarak nitelemekte. Belirttiğimiz üzere kelam konusu tez bırakın sert üslup, kışkırtıcı tabir yahut sert tenkitleri yalnızca akademik olarak durup tespitlerini içermekte.”