ABD, Kürdistan bölgesindeki operasyona niye sessiz kalıyor? Türkiye’nin Irak Kürdistan Bölgesi’nde bir hafta evvel başlatmış olduğu Pençe Kilit Operasyonu’nu pahalandıran Kozmik Gazetesi muharriri Yusuf Karadaş, gelişmelerde ABD’nin bölgeye yönelik hesaplarının da tesirli olduğu yorumunu yaptı: “ABD emperyalizmi, Irak’taki askeri varlığının sınırlanması tartışmalarının başladığı tarihten (2006) bu yana bölgedeki güç kaynakları ve bunların geçiş yolları için bir tehdit olarak da gördüğü PKK’nin askeri varlığının ortadan kaldırılmasını ve Türkiye ile KBY içindeki işbirliğinin geliştirilmesini kendi bölge siyaseti bakımından destekliyor.”
Karadaş’ın yazısındaki ilgili kısım şöyleki:
Irak Kürdistan Bölgesi’ndeki Barzani idaresinin Pençe Kilit operasyonunu desteklemesi, Rojava’daki en aktif siyasi güç olan PYD ile Barzani çizgisindeki partilerin oluşturduğu ENKS içindeki tansiyonu tırmandırıyor. ABD Suriye Büyükelçiliği de “Kürtler içindeki tansiyon ve çatışmalardan kaygı duyduğu” açıklamasını yapıyor.
Birebir periyotta Irak merkezi idaresi bir yandan Türkiye’nin operasyonunu kınarken öte yandan Şengal’e operasyon düzenlemekten de geri durmuyor.
Buna rağmen Irak’ın en değerli milis gücü olan Haşdi Şabi çatısı altındaki Asaib Ehlil Hak ve Ketaib Hizbullah kümeleri, Pençe Kilit operasyonuna reaksiyon göstererek Erdoğan’ı “Iraklı yetkililer ve Irak düşmanlarının takviyesiyle güç kaynaklarını ele geçirmeye ve Osmanlı hayalini gerçekleştirmeye çalışmak”la suçlayan açıklamalar yaptılar.
Bütün bu gelişmeler Türkiye’deki Erdoğan idaresinin Irak Kürdistan Bölgesi hudutları ortasındaki Zap, Metina ve Avaşin’de PKK’ye yönelik operasyonunun bölgedeki egemenlik gayretiyle bağını ve “Hedef yalnızca PKK mi?” sorusunu akıllara getiriyor.
Bu alakayı ortaya koyabilmek ve sorunun cevabını verebilmek için adım adım gidelim.
Bir: Erdoğan idaresi, son operasyon atağını Ukrayna savaşına bağlı olarak Türkiye’nin NATO ortasındaki pozisyonunun ve bölgesel egemenlik uğraşı bakımından ehemmiyetinin daha görünür hale geldiği ve dahası bölgede ABD-İsrail işbirlikçisi Sünni Arap rejimlerle ‘normalleşme’ tarafında adımların attığı bir müddetçte yaptı. Bu siyasi konjonktür Erdoğan’ın işini kolaylaştırarak hem batılı emperyalistlerin ve tıpkı vakitte bölgedeki rejimlerin bu operasyona sessiz kalmasını sağladı.
İki: Suriye ve Irak’a yönelik hudut ötesi operasyonları ülke ortasında Kürt meselesinde uygulanan siyasetin bir devamı olarak gündeme getiren Erdoğan iktidarı, bu siyasetin başarısı için Kürtlerin hudut ötesindeki kazanımlarını da ortadan kaldırmak istiyor. Lakin Erdoğan, bu operasyonları bununla birlikte bölgedeki yayılmacı emellerinin bir aracı olarak da kullanıyor; ele geçirdiği bölgeler ve kurduğu üsler üzerinden Suriye ve Irak’taki paylaşım uğraşından hisse almaya çalışıyor.
Üç: Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (KBY) belirleyici güç durumunda bulunan Barzanilerin KDP’si bu operasyonu desteklerken bu takviyenin iki gayesi bulunuyor: Öncelikle uzunca bir müddetdir rekabet halinde olduğu PKK’nin bölgedeki askeri varlığını tehdit olarak gördüğü için. tıpkı vakitte Erdoğan idaresiyle güç konusunda (Kürdistan’ın petrol ve doğalgazının Türkiye üzerinden pazarlanması) sürdürdüğü ve Irak Merkezi hükümetine karşı da bir destek olarak kullanmaya çalıştığı işbirliğinin devamı için.
Dört: ABD emperyalizmi, Irak’taki askeri varlığının sınırlanması tartışmalarının başladığı tarihten (2006) bu yana bölgedeki güç kaynakları ve bunların geçiş yolları için bir tehdit olarak da gördüğü PKK’nin askeri varlığının ortadan kaldırılmasını ve Türkiye ile KBY içindeki işbirliğinin geliştirilmesini kendi bölge siyaseti bakımından destekliyor. ABD, bununla birlikte Rojava’daki özerk idaresi, Barzani çizgisine çekebilmek ve Erdoğan idaresi için de kabul edilebilir bir noktaya getirmek bakımından da PKK’nin etkisizleştirilmesini istiyor. Operasyona sessiz kalan ABD’nin, Suriye’de Barzani çizgisindeki partilerin oluşturduğu ENKS’nin ofislerine yapılan hücumlardan daha sonra “Kürtler içinde çatışmadan kaygı duyduğu” açıklamasını da bu çerçeve ortasında pahalandırmak gerekiyor.
Beş: Türkiye’nin hava alanını Suriye’ye asker taşıyan Rus uçaklarına kapatma sonucu, Ukrayna savaşının yarattığı konjonktürün fırsata çevrilmeye çalışıldığını ve bu temelde Rojava’ya yeni operasyon için bütün koşulların zorlanacağını haber veriyor. Erdoğan idaresi, ABD ve Rusya içinde Suriye konusundaki uzlaşmanın Ukrayna savaşından daha sonra rafa kaldırılmasına bağlı olarak Kürtler ve Suriye rejim güçleri içinde yaşanan tansiyon ve çatışmaların da kendi işini kolaylaştıracağını hesap ediyor. Fakat Rusya’nın bu biçimdesi bir atılıma sessiz kalmayacağı ve kendi toprakları üstündeki işgal bitmiş oldurilmeden Erdoğan idaresi ile görüşmelere kapıyı kapatan Suriye rejiminin de bu durumda bir daha Kürtlerle işbirliğine yöneleceğini kestirim etmek kolay olsa gerek.
Altı: Şengal (Sincar) hem Irak ve Suriye içinde bir kavşak olması ve tıpkı vakitte Musul ve Kerkük’teki güç kaynaklarının denetlenmesi bakımından bölgedeki egemenlik uğraşının en stratejik noktalarından birini oluşturuyor. İran yanlısı Haşdi Şabi çatısı altındaki Asaib Ehlil Hak ve Ketaib Hizbullah kümelerinin Erdoğan idaresini Irak’ın güç kaynaklarını ele geçirmeye çalışmakla suçlamalarının art planında da bilhassa son devirlerde Şengal’e yönelik müdahalelerinden duydukları rahatsızlık bulunuyor.
Yedi: Tam bu noktada Ağustos 2020’de ABD Dışişleri Bakanlığının Ortadoğu’dan Sorumlu Birinci Bakan Yardımcısı Joey Hood tarafınca yapılan “Şengal’in PKK dahil bütün silahlı kümelerden temizlenmesi için (Burada Ezidiler tarafınca kurulan ve PKK’ye yakınlığıyla bilinen YPŞ ile Haşdi Şabi kümeleri bulunuyor) ABD’nin danışmanlığında Türkiye, Irak merkezi ve Federe Kürdistan idareleri içinde işbirliğinin geliştirilmesi gerektiği” açıklamasını hatırlatmak gerekiyor. Bu bağlam ortasında Irak idaresinin Şengal’e yönelik operasyonu, ABD siyasetiyle da uyumlu bir biçimde PKK ve Haşdi Şabi kümelerini etkisizleştirmeye ve İran’ın Irak üstündeki tesirini sınırlamaya yönelik bir atılım olarak mana kazanıyor.
Sekiz: Bu siyasi denklem ortasında Erdoğan idaresinin Suriye ve Irak’ta Kürtlere yönelik müdahaleleri ve Sünni kümelerle işbirliği, İran’ın bölgedeki tesir alanlarını sınırlamaya yönelik ataklar olarak da mana kazanıyor. Pençe Kilit operasyonu üzerinden söylemek gerekirse, PKK’ye pençe atılırken hem de İran’a da kilit vurulmaya çalışılıyor. Bu ataklar yeni siyasal konjonktürde Erdoğan iktidarını, bölgede ABD, İsrail ve Sünni Arap rejimlerin bir daha tahkim etmeye çalıştıkları eksene giderek yakınlaştırıyor.
Dokuz: Pençe Kilit operasyonunun iç politik gayelerine uzun uzadıya değinmeye gerek yok. Erdoğan’ın kendi iktidarının ömrünü uzatmak maksadıyla bu ve mümkün öteki operasyonları HDP ve demokratik muhalefeti susturmak, ülkeyi seçim sürecine olağanüstü şartlarda görmek ve burjuva muhalefeti de şovenizm ve milliyetçilik üzerinden sıkıştırıp parçalamak gayesiyle kullanmak istediği/isteyeceği biliniyor.
YAZININ TAMAMI
Karadaş’ın yazısındaki ilgili kısım şöyleki:
Irak Kürdistan Bölgesi’ndeki Barzani idaresinin Pençe Kilit operasyonunu desteklemesi, Rojava’daki en aktif siyasi güç olan PYD ile Barzani çizgisindeki partilerin oluşturduğu ENKS içindeki tansiyonu tırmandırıyor. ABD Suriye Büyükelçiliği de “Kürtler içindeki tansiyon ve çatışmalardan kaygı duyduğu” açıklamasını yapıyor.
Birebir periyotta Irak merkezi idaresi bir yandan Türkiye’nin operasyonunu kınarken öte yandan Şengal’e operasyon düzenlemekten de geri durmuyor.
Buna rağmen Irak’ın en değerli milis gücü olan Haşdi Şabi çatısı altındaki Asaib Ehlil Hak ve Ketaib Hizbullah kümeleri, Pençe Kilit operasyonuna reaksiyon göstererek Erdoğan’ı “Iraklı yetkililer ve Irak düşmanlarının takviyesiyle güç kaynaklarını ele geçirmeye ve Osmanlı hayalini gerçekleştirmeye çalışmak”la suçlayan açıklamalar yaptılar.
Bütün bu gelişmeler Türkiye’deki Erdoğan idaresinin Irak Kürdistan Bölgesi hudutları ortasındaki Zap, Metina ve Avaşin’de PKK’ye yönelik operasyonunun bölgedeki egemenlik gayretiyle bağını ve “Hedef yalnızca PKK mi?” sorusunu akıllara getiriyor.
Bu alakayı ortaya koyabilmek ve sorunun cevabını verebilmek için adım adım gidelim.
Bir: Erdoğan idaresi, son operasyon atağını Ukrayna savaşına bağlı olarak Türkiye’nin NATO ortasındaki pozisyonunun ve bölgesel egemenlik uğraşı bakımından ehemmiyetinin daha görünür hale geldiği ve dahası bölgede ABD-İsrail işbirlikçisi Sünni Arap rejimlerle ‘normalleşme’ tarafında adımların attığı bir müddetçte yaptı. Bu siyasi konjonktür Erdoğan’ın işini kolaylaştırarak hem batılı emperyalistlerin ve tıpkı vakitte bölgedeki rejimlerin bu operasyona sessiz kalmasını sağladı.
İki: Suriye ve Irak’a yönelik hudut ötesi operasyonları ülke ortasında Kürt meselesinde uygulanan siyasetin bir devamı olarak gündeme getiren Erdoğan iktidarı, bu siyasetin başarısı için Kürtlerin hudut ötesindeki kazanımlarını da ortadan kaldırmak istiyor. Lakin Erdoğan, bu operasyonları bununla birlikte bölgedeki yayılmacı emellerinin bir aracı olarak da kullanıyor; ele geçirdiği bölgeler ve kurduğu üsler üzerinden Suriye ve Irak’taki paylaşım uğraşından hisse almaya çalışıyor.
Üç: Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (KBY) belirleyici güç durumunda bulunan Barzanilerin KDP’si bu operasyonu desteklerken bu takviyenin iki gayesi bulunuyor: Öncelikle uzunca bir müddetdir rekabet halinde olduğu PKK’nin bölgedeki askeri varlığını tehdit olarak gördüğü için. tıpkı vakitte Erdoğan idaresiyle güç konusunda (Kürdistan’ın petrol ve doğalgazının Türkiye üzerinden pazarlanması) sürdürdüğü ve Irak Merkezi hükümetine karşı da bir destek olarak kullanmaya çalıştığı işbirliğinin devamı için.
Dört: ABD emperyalizmi, Irak’taki askeri varlığının sınırlanması tartışmalarının başladığı tarihten (2006) bu yana bölgedeki güç kaynakları ve bunların geçiş yolları için bir tehdit olarak da gördüğü PKK’nin askeri varlığının ortadan kaldırılmasını ve Türkiye ile KBY içindeki işbirliğinin geliştirilmesini kendi bölge siyaseti bakımından destekliyor. ABD, bununla birlikte Rojava’daki özerk idaresi, Barzani çizgisine çekebilmek ve Erdoğan idaresi için de kabul edilebilir bir noktaya getirmek bakımından da PKK’nin etkisizleştirilmesini istiyor. Operasyona sessiz kalan ABD’nin, Suriye’de Barzani çizgisindeki partilerin oluşturduğu ENKS’nin ofislerine yapılan hücumlardan daha sonra “Kürtler içinde çatışmadan kaygı duyduğu” açıklamasını da bu çerçeve ortasında pahalandırmak gerekiyor.
Beş: Türkiye’nin hava alanını Suriye’ye asker taşıyan Rus uçaklarına kapatma sonucu, Ukrayna savaşının yarattığı konjonktürün fırsata çevrilmeye çalışıldığını ve bu temelde Rojava’ya yeni operasyon için bütün koşulların zorlanacağını haber veriyor. Erdoğan idaresi, ABD ve Rusya içinde Suriye konusundaki uzlaşmanın Ukrayna savaşından daha sonra rafa kaldırılmasına bağlı olarak Kürtler ve Suriye rejim güçleri içinde yaşanan tansiyon ve çatışmaların da kendi işini kolaylaştıracağını hesap ediyor. Fakat Rusya’nın bu biçimdesi bir atılıma sessiz kalmayacağı ve kendi toprakları üstündeki işgal bitmiş oldurilmeden Erdoğan idaresi ile görüşmelere kapıyı kapatan Suriye rejiminin de bu durumda bir daha Kürtlerle işbirliğine yöneleceğini kestirim etmek kolay olsa gerek.
Altı: Şengal (Sincar) hem Irak ve Suriye içinde bir kavşak olması ve tıpkı vakitte Musul ve Kerkük’teki güç kaynaklarının denetlenmesi bakımından bölgedeki egemenlik uğraşının en stratejik noktalarından birini oluşturuyor. İran yanlısı Haşdi Şabi çatısı altındaki Asaib Ehlil Hak ve Ketaib Hizbullah kümelerinin Erdoğan idaresini Irak’ın güç kaynaklarını ele geçirmeye çalışmakla suçlamalarının art planında da bilhassa son devirlerde Şengal’e yönelik müdahalelerinden duydukları rahatsızlık bulunuyor.
Yedi: Tam bu noktada Ağustos 2020’de ABD Dışişleri Bakanlığının Ortadoğu’dan Sorumlu Birinci Bakan Yardımcısı Joey Hood tarafınca yapılan “Şengal’in PKK dahil bütün silahlı kümelerden temizlenmesi için (Burada Ezidiler tarafınca kurulan ve PKK’ye yakınlığıyla bilinen YPŞ ile Haşdi Şabi kümeleri bulunuyor) ABD’nin danışmanlığında Türkiye, Irak merkezi ve Federe Kürdistan idareleri içinde işbirliğinin geliştirilmesi gerektiği” açıklamasını hatırlatmak gerekiyor. Bu bağlam ortasında Irak idaresinin Şengal’e yönelik operasyonu, ABD siyasetiyle da uyumlu bir biçimde PKK ve Haşdi Şabi kümelerini etkisizleştirmeye ve İran’ın Irak üstündeki tesirini sınırlamaya yönelik bir atılım olarak mana kazanıyor.
Sekiz: Bu siyasi denklem ortasında Erdoğan idaresinin Suriye ve Irak’ta Kürtlere yönelik müdahaleleri ve Sünni kümelerle işbirliği, İran’ın bölgedeki tesir alanlarını sınırlamaya yönelik ataklar olarak da mana kazanıyor. Pençe Kilit operasyonu üzerinden söylemek gerekirse, PKK’ye pençe atılırken hem de İran’a da kilit vurulmaya çalışılıyor. Bu ataklar yeni siyasal konjonktürde Erdoğan iktidarını, bölgede ABD, İsrail ve Sünni Arap rejimlerin bir daha tahkim etmeye çalıştıkları eksene giderek yakınlaştırıyor.
Dokuz: Pençe Kilit operasyonunun iç politik gayelerine uzun uzadıya değinmeye gerek yok. Erdoğan’ın kendi iktidarının ömrünü uzatmak maksadıyla bu ve mümkün öteki operasyonları HDP ve demokratik muhalefeti susturmak, ülkeyi seçim sürecine olağanüstü şartlarda görmek ve burjuva muhalefeti de şovenizm ve milliyetçilik üzerinden sıkıştırıp parçalamak gayesiyle kullanmak istediği/isteyeceği biliniyor.
YAZININ TAMAMI