ABD artık istenmeyen ülke: Güvenilirliği ve prestiji taban yaptı Ocak ayında “Amerika geri döndü” sloganıyla nazaranve gelen Joe Biden idaresinin Afganistan fiyaskosu, ABD’yi global çapta istenmeyen ülke pozisyonuna düşürdü. Adımını attığı her ülke ve bölgede gerisinde kaos bırakan Washington’ın hedef ve gayelerindeki belirsizlik ABD’ye müttefik ülkelerde dahi yansıyı artırmış durumda. ABD’nin tek taraflı siyasetleriyle, Kuzey Atlantik İttifakı’nın (NATO) da prestijini ve gücünü zayıflattığı belirtilirken, Washington’ın ilgiye girdiği ülkeleri yarı yolda bırakan ve sorumluluk alamayan siyasetleri karşısında reaksiyon çığ üzere büyüyor. O denli ki New York Times’ta yayımlanan makalede Amerikan askeri varlığının Afganistan’dan çekilmek zorunda kalmasının akabinde ABD Merkezi Haber Alma Teşkilatı’na (CIA) bölgede kapıların kapandığı kaydedildi.
CIA’E YER YOK
CIA’in başta Pakistan olmak üzere Afganistan’a komşu ülkeler Kırgızistan ve Özbekistan’da faaliyet göstermek için yollar aradığı lakin hiç bir bölge ülkesinin şu ana kadar bu isteğe olumlu yanıt vermediği açıklandı. Pakistan, 2011’de ABD’yi kullandığı üslerden atmıştı. Washington’ın bir daha kapısını çaldığı İslamabad’ın ise Afganistan’a yapılacak her operasyon öncesi CIA’in belirlediği gayelerin kendilerince onaylanması koşulunu direttiği ve muahedenin sağlanamadığı açıklandı. Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi geçen ay “hiç bir ABD üssüne müsaade verilmeyeceği” tabirlerini kullanmıştı.
MESKENİNE DÖNDÜ
bir daha New York Times’a konuşan bir Fransız analist François Heisbourg, Afganistan’da olup biten niçiniyle Amerikalılara güvenilemeyeceği algısının uzun periyotta derinleşeceğini belirterek, “Biden Amerika geri döndü dediğinde beşerler ‘Evet, Amerika konutuna döndü’ karşılığını verecek” kelamlarıyla Washington’ın girdiği prestij krizini gözler önüne serdi.
NATO’NUN EN BÜYÜK HEZİMETİ
Washington’ın tek taraflı siyasetine müttefiklerinden de sert reaksiyon geliyor. Eski NATO Genel Sekreteri Lord George Robertson, hem Donald Trump birebir vakitte Joe Biden’ın, NATO’nun birlikte hareket etme prensibini boşa çıkardığı eleştirisini yöneltti. İngiltere’nin eski ulusal güvenlik yetkilisi Lord Peter Rickets da, Trump ve Biden’ın tek taraflı hareket ettiğini belirterek, Afganistan’da olup bitenin NATO’yu küçük düşürdüğünü ve birliğe ziyan verdiğini kaydetti. Eylül ayında Almanya Şansölyesi olması beklenen Armin Laschet de “NATO’nun kuruluşundan beri karşılaştığı en büyük yenilgi” kelamlarıyla ABD’ye yansısını gösterdi. ABD’ye yöneltilen tenkitler içinde “NATO, Rusya’ya karşı savaşmaktan bahsediyor lakin Afganistan için dahi 3-5 bin asker bulamıyor” yorumu da yer aldı.
HEGEMONİK GÜCÜN SONU
Ağustos ayı başında The National Interest mecmuasında çıkan bir tahlilde ABD’nin global hegemonyasının çöküş yaşadığı belirtilmişti. Yazıda, ABD’nin artık müttefiklerine kelam geçiremediğine, geniş çaplı ve uzun müddetli operasyonlarda üstünlük sağlayamadığına işaret edilmişti. Rusya ve Çin üzere potansiyel rakiplerine meydan okumasına rağmen, dış siyasette ABD’nin güç yarışında artık bocaladığı belirtilen makalede, Afganistan da bu duruma örnek gösterilmişti.
ÇİN’DEN TAYVAN’A İLETİ
ABD’nin global prestij ve inanç kaybını fırsata çeviren birinci ülke ise Çin oldu. Çin’in yarı resmi İngilizce yayın organı Küresel Times’ta, “Tayvan Afganistan’dan ders çıkarsın” başlığıyla bir makale yayımlandı. Yazıda Afganistan meseladen yola çıkılarak, ABD’nin rastgele bir çatışmada Tayvan’ı yüzüstü bırakabileceği ileri sürüldü ve adeta aba altından sopa gösterildi. Çin ayrıyeten ada etrafında hava ve deniz ögeleriyle geniş çaplı bir tatbikat da düzenliyor.
CIA’E YER YOK
CIA’in başta Pakistan olmak üzere Afganistan’a komşu ülkeler Kırgızistan ve Özbekistan’da faaliyet göstermek için yollar aradığı lakin hiç bir bölge ülkesinin şu ana kadar bu isteğe olumlu yanıt vermediği açıklandı. Pakistan, 2011’de ABD’yi kullandığı üslerden atmıştı. Washington’ın bir daha kapısını çaldığı İslamabad’ın ise Afganistan’a yapılacak her operasyon öncesi CIA’in belirlediği gayelerin kendilerince onaylanması koşulunu direttiği ve muahedenin sağlanamadığı açıklandı. Pakistan Dışişleri Bakanı Şah Mahmud Kureyşi geçen ay “hiç bir ABD üssüne müsaade verilmeyeceği” tabirlerini kullanmıştı.
MESKENİNE DÖNDÜ
bir daha New York Times’a konuşan bir Fransız analist François Heisbourg, Afganistan’da olup biten niçiniyle Amerikalılara güvenilemeyeceği algısının uzun periyotta derinleşeceğini belirterek, “Biden Amerika geri döndü dediğinde beşerler ‘Evet, Amerika konutuna döndü’ karşılığını verecek” kelamlarıyla Washington’ın girdiği prestij krizini gözler önüne serdi.
NATO’NUN EN BÜYÜK HEZİMETİ
Washington’ın tek taraflı siyasetine müttefiklerinden de sert reaksiyon geliyor. Eski NATO Genel Sekreteri Lord George Robertson, hem Donald Trump birebir vakitte Joe Biden’ın, NATO’nun birlikte hareket etme prensibini boşa çıkardığı eleştirisini yöneltti. İngiltere’nin eski ulusal güvenlik yetkilisi Lord Peter Rickets da, Trump ve Biden’ın tek taraflı hareket ettiğini belirterek, Afganistan’da olup bitenin NATO’yu küçük düşürdüğünü ve birliğe ziyan verdiğini kaydetti. Eylül ayında Almanya Şansölyesi olması beklenen Armin Laschet de “NATO’nun kuruluşundan beri karşılaştığı en büyük yenilgi” kelamlarıyla ABD’ye yansısını gösterdi. ABD’ye yöneltilen tenkitler içinde “NATO, Rusya’ya karşı savaşmaktan bahsediyor lakin Afganistan için dahi 3-5 bin asker bulamıyor” yorumu da yer aldı.
HEGEMONİK GÜCÜN SONU
Ağustos ayı başında The National Interest mecmuasında çıkan bir tahlilde ABD’nin global hegemonyasının çöküş yaşadığı belirtilmişti. Yazıda, ABD’nin artık müttefiklerine kelam geçiremediğine, geniş çaplı ve uzun müddetli operasyonlarda üstünlük sağlayamadığına işaret edilmişti. Rusya ve Çin üzere potansiyel rakiplerine meydan okumasına rağmen, dış siyasette ABD’nin güç yarışında artık bocaladığı belirtilen makalede, Afganistan da bu duruma örnek gösterilmişti.
ÇİN’DEN TAYVAN’A İLETİ
ABD’nin global prestij ve inanç kaybını fırsata çeviren birinci ülke ise Çin oldu. Çin’in yarı resmi İngilizce yayın organı Küresel Times’ta, “Tayvan Afganistan’dan ders çıkarsın” başlığıyla bir makale yayımlandı. Yazıda Afganistan meseladen yola çıkılarak, ABD’nin rastgele bir çatışmada Tayvan’ı yüzüstü bırakabileceği ileri sürüldü ve adeta aba altından sopa gösterildi. Çin ayrıyeten ada etrafında hava ve deniz ögeleriyle geniş çaplı bir tatbikat da düzenliyor.