Z neslinin ekonomik krizle imtihanı: Yalnızca dolar konuşuyoruz Meral Candan
Toplumsal medyada dönen bir sokak röportajı… Kitaplar fazlaca değerli olduğu için satın alamadığını söyleyen, durumdan şad olmadığını tane tane anlatan bir genç. Etrafı kalabalık tarafınca sarılı. Neredeyse ağlayacak bir biçimde meramını anlatırken bir amcanın kendisine yaklaşıp “çıkar telefonunu” demesiyle tansiyon yükseliyor. Bir öbür genç lafa karışıp “telefon lüks değil, ihtiyaç” dese de onu dinleyen yok. Cepte akıllı telefon var ise iktisattan ve pahalılıktan şikayet etmenin manası yok amcaya bakılırsa.
2000’li yılların başında hayata gözlerini açan Z jenerasyonu gençleri, dertlerini, kaygılarını, ümitsizliklerini ve geçim sıkıntılarını anlatıyor. Yalnızca sokakta değil, her yerde duyulmak istiyorlar. Dinlemek isteyen için söyleyecek epey şeyleri var.
‘YURTDIŞINA GİDİP GİTMEMEYE SEÇİM kararıNA NAZARAN KARAR VERECEĞİM’
20 yaşında / Kayseri
Samsun 19 Mayıs Üniversitesi’nde veteriner hekimliğinde okuyorum olağanda. İkinci sınıfım. Fakat artık babaannemle birlikte Kayseri’de yaşıyorum. Birkaç ay öncesinde kanser teşhisi kondu bana, o niçinle okulu dondurmak zorunda kaldım. Samsun’da KYK yurdunda kalamadım. Konut kiralarına da yetişemediğim için apart stilinde bir yer ayarladım. 3+1 bir meskende 10 kişi kalıyorduk. 900 lira veriyordum aylık ki, bunun ortasında yemek falan hiç bir şey yok. Mecbur olduğum için orada kalıyordum. Meskende mutfak var, ne pişiyorsan pişir fakat mutfak masrafına yetişmek mümkün değil. örneğin ayın son bir haftası, ailemden para gelene kadar üç öğün hazır noodle yediğimi biliyorum. Hani yemek yapamadığımızdan değil yani. Tanesi 3,5 liradan günde 10 liraya yemeğimi çözmek zorundaydım. Okulda yemek veriyorlar lakin şöyleki diyeyim hazır noodle daha düzgün. Samsun’da ek gelir için bir restoranda 8 saat boyunca bir restoranda aşçı olarak çalışıyordum. Kayseri’ye döndüm. Burada da tıpkı işi yapıyorum.
Okulumdan kaynaklı geleceğimi sağlam görüyorum. Gayem yurt dışı. Burada cerrahi doktoramı yaptıktan daha sonra ver elini Avrupa… Vatansever, milliyetçi bir beşerim aslında. Bir biçimde ülkeme katkım olsun isterim lakin 2023 neticelerina göre karar vereceğim gidip gitmemeye. Lise periyotlarında “vatan uğruna can feda” derdim ancak şu an daha küresel düşünüyorum ve “insanlık uğruna can feda” diyorum.
Doğduğumdan beri birebir hükümet var. Z nesli olarak fazlaca geri plana atıldık. Bir dinamizm, değişiklik gerekiyor. Bir hükümet değişiminde birtakım düzelmeler olacağını düşünüyorum. Tahminen değişim olunca da bir şey olmayacak ancak şu an aslına bakarsan olmuyor, bu biçimde da olmamış olur. Denemekten ziyan gelir mi?
‘SEÇİME MUHARRİR KASA GİRSE ONA OY VERİRİM, EN AZINDAN HESAP KİTAP YAPMAYI BİLİYOR’
20 yaşında / Ankara
Ankara Üniversitesi’nde okuyorum. KYK yurdunda kalıyorum. Ailem esnaf, onların durumu ortada esasen. Çok para almak istemiyorum o niçinle. Akşamları saat 17.00’den 01.00’e kadar paket servis elemanı olarak çalışıyorum saati 18 liraya. Bir de götürdüğümüz paketlerden 1,5 lira alıyoruz. Yurt aylık 325 lira. Günde 16 lira da yemek hakkımız var. Daha fazlası için üstünü ödemen gerekiyor. Sabah yemeği üzücü değil ancak akşam yemekleri makûs, mide ağrıtıyor. Online eğitime geçildiğinden beri çalışıyorum ben. Daha evvel bir fabrikada sigortasız çalışıyordum. Daima çalışma ortasında olmak istemezdim lakin buna mecbur bırakıldık gençler olarak. Açıkçası “çıkalım, eğlenelim, gezelim, arkadaşlarımızla birlikte bir şeyler yapalım” diyebilecek gençler değiliz. Kayıp jenerasyonuz. Arkadaşlarımız bir yere çağırdığı vakit evvel menüye bakan gençleriz. Zira buna mecburuz. Sevdiğim işi yapmak istiyorum. 16 yıl boşuna okumadık diyorum lakin karşılığını bakılırsamediğiniz vakit ümidinizi kesmeye başlıyorsunuz. Sevdiğim işi yapmayı geçtim, para kazanmak için ticarete atılmayı düşünüyorum. Zira benim yaşıtlarım öteki ülkelerde istedikleri araçları alıp istedikleri yerlerde, istedikleri üzere hayat sürerken ben şu an 2 bin liraya geçinmeye çalışıyorum.
Dünyanın hiç bir devrinde bu kadar makûs siyasetler işlenmemiştir. Seçime muharrir kasa girse ona oy veririm, en azından hesap kitap yapmayı biliyor. Benim kuşağımın de oy vereceğini zannetmiyorum. Geçen gün bir arkadaşımla konuşuyordum, arkadaşımın ismi Melih Gökçek’ten dolayı Melih, ağabeyinin ismi Recep Tayyip Erdoğan, kız kardeşinin de ismi mücahit Erbakan’dan Mücahide. Bu üçü de hükümet aksisi. Bizim jenerasyona hitap etmeye çalışıyor da 70 yaşında adam ne kadar hitap edebilir? Dedemin kalkıp beni yönetmesini istemem şahsen.
‘ÜSTÜN BAŞIN HOŞ OLUNCA GÜÇLÜ SAYILIYORSUN ARTIK, KİMSE YOKSUL OLDUĞUNA İNANMIYOR’
19 yaşında / Diyarbakır
Üniversite imtihanına çalışıyorum şu an, sıhhatle ilgili bir kısım istiyorum. Gönlümden geçen bu değil aslında, iş garantili olduğu için bu kısmı istiyorum. Konutta beş kişi yaşıyoruz. Babam emekli ancak semt pazarlarına gidiyor, pazarcılık yapıyor, kimi vakit ben de ona yardım etmek için gidiyorum. Bir de iki abim çalışıyor satış elemanı olarak. Üniversite mezunular lakin alanlarında iş bulamadılar. Daima evdeyim, ders çalışıyorum. kimi vakit dışarı çıkarken harçlık alıyorum, gerçi her şey fazlaca kıymetli olduğu için artık toplumsallaşmak için birbirimizin meskenine gidiyoruz.
Yani her şey paraya bağlı, hiç bir gelecek planımız kalmadı artık. Üniversiteye gitmek istiyorum. Giden arkadaşlarımızın zorlandığını görüyorum. O bile artık sıkıntı oldu. Üniversite tercihim kent haricinde da olabilir lakin geçim sıkıntı olduğu için onu bile düşünemiyorum. Kent haricinde bir yer kazanırsam bir daha gitmek isterim de ailem ıstırap çekecekse onları da düşünmem lazım. Bu yıl geçim kasvetimiz olduğundan dolayı tercih yapmadım örneğin. Arkadaşlarım da benimle tıpkı durumdalar. İki arkadaşım üniversite kazandı lakin onlar da gidemedi kent dışı olduğu için, masrafları karşılayamayacaklardı.
Bilgisayarım şu an çalışmıyor. İnsan almak ister ancak alamıyoruz. Otobüste bile denk geliyoruz “telefonunu çıkar” diyenlere. Üstün başın hoş olunca varlıklı sayılıyorsun artık. Kimse yoksul olduğuna inanmıyor. İnanmadığım için oy vermeyi düşünmüyorum. Ailem ekseriyetle HDP’ye oy veriyor ancak benim siyasi görüşüm yok. Sandığa gidersem oyumu HDP’ye veririm fakat şu an hevessizim. Gençlere yönelik siyasetler üretenlere daha hayli kıymet veririm. Şimdiki partilerin gençlik siyasetlerini yetersiz buluyorum.
‘ARKADAŞLARIMLA HER GÜN İKTİSAT KONUŞUYORUZ’
17 yaşında / Hatay
Lise sondayım, üniversiteye hazırlanıyorum. Annem, abim ve ananem birlikte yaşıyoruz. Abim çalışıyor. Meskenimiz kira. İki sene evvel test kitabı setini 200 liraya alıyordum artık üç kitabı bu fiyata alıyorum. Okula gidiyorum. Haftalık 150 lira alıyorum harçlık olarak. Öğlen yemeği falan derken bir günde haftalığımın yarısı gitmiş oluyor. Geri kalan günler de hiç bir şey yapamıyorum, yönetim etmeye çalışıyorum.
Arkadaşlarımla her gün iktisat konuşuyoruz. örneğin bir whatsapp kümemiz var sınıf arkadaşlarımızla. Orada doların ne olduğunu konuşuyoruz. Üç ay öncesine kadar derslerden ya da “geç kalacağım, yok yazmayın” diye şeyler konuşuyorduk o kümede. Benim ve birden fazla arkadaşımın ortak fikri, ekonomik krizin niçini devletin yeterli bir biçimde yönetilememesi. Siyasi görüşleri farklı olan arkadaşlarım bile fikirlerini değiştirmeye başladı.
Üniversitede hukuk okumak istiyorum. Geleceğe dair hayal kuruyorum lakin zorlanacağımı ve o kadar kolay olmayacağını düşünüyorum. Bulabilirsem bir yol katiyen yurt dışına gitmeyi düşünüyorum. Türkiye’de kalmak güzel bir seçim üzere görünmüyor şu an için. Kime oy vereceğimi fazlaca düşünmedim ancak UYGUN Parti ya da CHP olur. CHP, LGBTİ haklarından bahsediyor, bence bu hoş bir sebep. Meral Akşener’in de söylemiş oldukleri aklıma yatmıyor değil, bilhassa bayan olması beni etkiliyor. Babam CHP’ye annem HDP’ye yakındır ancak bu konularda bana karışmazlar.
‘AİLEMDEN PARA İSTEMEYE UTANIYORUM’
15 yaşında / Manisa
Lise 2’ye gidiyorum. Annem, babam, abim ve ben dört kişilik bir aileyiz. Babam esnaf, bir de abim çalışıyor. Dükkanımız ve meskenimiz kira. Üniversite ile ilgili başım karışık ancak psikoloji ya da lisanla ilgili bir kısım düşünüyorum. Daha fazlaca büyük kentlerde okumak istiyorum. Ben şu an ekonomik krizden epeyce berbat etkileniyorum. Kendimi konutta kimi vakit fazlalık üzere hissediyorum. Ailemden para istemeye bile utanıyorum.
Kendime daha yeni mont aldım 300 liraya. Daha ucuzu yok aslına bakarsanız. Okulda öğlen yemeğim için alıyorum harçlığı. Onun haricinde arkadaşlarımla dışarı çıkarken alıyorum. Diğer bir lüksüm, hobim yok, hiç bir şeyim yok yani. Arkadaşlarımla yaptığım da fazlaca büyük bir cümbüş değil. kimi birtakım kafeye gitmek lakin oralar da kıymetli olduğu için gitmiyoruz. Abur cubur alıp parkta oturuyoruz sıklıkla. Daha ekonomik oluyor zira.
Beni bir gelecek bekliyor mu, onu bile bilmiyorum. Ailemin bir birikimi yok. Durumumuz epey güzel değil. Yurtta kalır mıyım, konutum olur mu, o masrafları nasıl karşılarım, bu kısım fazlaca karmaşık. Bunlar, epeyce kaygılandırıyor beni. Arkadaşlarımla buluşunca diğer şeylerden konuşuyoruz lakin mevzu bir biçimde iktisada ve hükümete geliyor. İlkokul 3. sınıfa giden çocukların bile ağzında siyaset var artık, oradan düşünün.
Telefon bir lüks değil artık bir gereksinim ki, o telefonu beşerler ne kurallar altında alıyor. Okuldan örnek vereyim. Öğretmenler, proje derslerini EBA’dan veriyor. Hiç sana sormuyorlar bile “telefonun ya da internetin var mı” diye, “var” diye düşünüyorlar otomatik olarak. Bu, bir gereksinim olduğunun delili aslına bakarsanız.
Aslında hiç bir partiyi yakın görmüyorum lakin oy kullanacak olsam tahminen CHP olur. Bence politikler gençlerin ilgisini çekmeyi hiç bilmiyor. Kent ortasında bize ayrılan alanlar yok örneğin. Biz hiç bir şey yapamıyoruz. Bir parka ya da kafeye oturuyoruz en çok. Gençlik merkezi olsa, kurslar, etkinlikler olsa… Gitar öğrenmek istiyorum lakin paramız olmadığı için kursa gidemiyorum. O merkezde fiyatsız kurs olsa ne hoş olur.
‘AKP VE ONUN ORTAĞI MHP BİZİM HAYALLERİMİZİ YIKTI’
20 yaşında / Uşak
İzmir’de yaşıyorum. Artık Uşak’ta üniversitede gazetecilik okuyorum. Öncelikle şunu söyleyeyim ülkenin ortasında bulunduğu durum niçiniyle umut bağlamamaya başladım hiç bir şeye. Hayal kuramamaya başladım. Geleceğe dair aslında epeyce hoş hayallerim vardı. örneğin bugün temel gereksinimler olan yumurta, ekmek ve peynir aldım, 48 lira tuttu. Her şey epey kıymetli. 3 kişi bir konutta yaşıyoruz. Aylık kira ve faturalar ortalama bin lira tutuyor. Ablam da üniversite okuyor. Yani benim ailem meskende iki üniversiteli okutuyor bu niçinle İzmir’deki konutta doğalgaz açılmıyor. Ailem soğukta oturuyor biz okuyalım diye. Öğrencilerin tek gündemi, dolar. Üniversite öğrencisiyiz, genciz, bizim farklı şeyler konuşmamız gerekiyor. örneğin hayallerimden ve gelecek planlarımdan bahsetmek isterdim. Lakin artık bunlar konuşulmuyor. Hakikaten çok acı bir durum.
Hayalim okulu bitirdikten daha sonra siyaset muhabiri olmaktı lakin artık şunu düşünüyorum: Ankara’ya gidersem nerede kalacağım, nasıl geçineceğim? Bu hayalimi bıraktım. Yurt dışı hayalim vardı, ondan vazgeçtim. Türkiye’yi gezmek istiyordum, bundan da vazgeçtim. Sinemaya, tiyatroya gitmek istiyorum, biletler kıymetli geliyor, gidemiyorum. Kitap okumayı hayli severim ancak kitaplar zamlandı, alamıyorum. Ben bunları yapacak olsam kiramı ve faturalarımı ödeyemem. Ailemin gönderdiği para ve aldığım KYK bursuyla yönetim ediyorum ki iş de baktım ancak bulamadım. AKP ve onun ortağı MHP bizim hayallerimizi yıktı.
Ben Z neslinin bu saltana artık bir son vereceğini düşünüyorum. Benim yaş grubumda birçok kişi hükümete reaksiyonlu. örneğin bir arkadaşımın ailesi AKP’liydi, kendisi de bir devir AKP’liydi ki artık “Önceden AKP’li olduğum için utanıyorum” diyor. Seçimlerde bir değişim olsa da ülkenin düzelmesi 20 yılı alır. Ben 40’lı yaşlara gelmiş olurum, o niçinle geleceğe dair umutlarım söndü.
‘HERKESİN DÜŞÜNDÜĞÜ VE KONUŞTUĞU TEK ŞEY EKONOMİ’
18 yaşında / Çanakkale
Liseyi bitirdim, üniversite imtihanına hazırlanıyorum. Üniversitede beslenme ve diyatetik kısmı okumak istiyorum. Meskende dört kişi yaşıyoruz, meskenimiz kira. Bir bakkal dükkanımız var, konutun bütün gelirini dükkan karşılıyor. kimi bazı dükkanda çalışıyorum. Bundan bir hafta öncesine kadar her gün fiyat etiketi değiştiriyorduk.
Türkiye’deki ekonomik durum niçiniyle, yalnızca kendi adıma konuşmayacağım, bir çoğumuzun gelecekten ümidi yok. Evvelden okuyup meslek sahibi olduğumuzda bir şeylere sahip olabileceğimizi bakılırsabiliyorduk. Lakin artık üniversite okusam da hatta öteki bir iş yapsam da konut ya da otomobil sahibi olabileceğimi hatta olağan refah seviyesinde yaşayabileceğimi zannetmiyorum. Bu esasen gerilime sokuyor. Bir öbür gerilim konusu da kitap meblağları… İmtihana hazırlanıyorum lakin bilgiye erişebileceğimiz kitaplar hayli kıymetli. Olağanda 40 lira olan kitap 60-70 liraya çıktı, alamıyoruz.
Toplumumuzu yöneten bireyler bu derece başarısız olmasaydı, bir bu durumda olmazdık. Benim birden fazla arkadaşım da bu biçimde düşünüyor. Ben gençlere yönelik bir blog sayfası yönetiyorum. Haliyle hayli kişi ile bağlantı halindeyim. her insanın düşündüğü ve konuştuğu tek şey, iktisat. kimi vakit sorular ve yorumlar geliyor: “Nasıl hissediyorsun, bu biçimde bir toplumun ortasındayız ve ben yaşamak istemiyorum” üzere hayli depresif şeyler geliyor.
Önümüzdeki seçimlerde kime oy vermeyeceğimi yeterli biliyorum. Kalan kısmını düşünerek ve araştırarak değerlendireceğim. Mümkün bir hükümet değişiminde gençlere daha fazla yer verilirse daha güzel olacağını düşünüyorum.
Toplumsal medyada dönen bir sokak röportajı… Kitaplar fazlaca değerli olduğu için satın alamadığını söyleyen, durumdan şad olmadığını tane tane anlatan bir genç. Etrafı kalabalık tarafınca sarılı. Neredeyse ağlayacak bir biçimde meramını anlatırken bir amcanın kendisine yaklaşıp “çıkar telefonunu” demesiyle tansiyon yükseliyor. Bir öbür genç lafa karışıp “telefon lüks değil, ihtiyaç” dese de onu dinleyen yok. Cepte akıllı telefon var ise iktisattan ve pahalılıktan şikayet etmenin manası yok amcaya bakılırsa.
2000’li yılların başında hayata gözlerini açan Z jenerasyonu gençleri, dertlerini, kaygılarını, ümitsizliklerini ve geçim sıkıntılarını anlatıyor. Yalnızca sokakta değil, her yerde duyulmak istiyorlar. Dinlemek isteyen için söyleyecek epey şeyleri var.
‘YURTDIŞINA GİDİP GİTMEMEYE SEÇİM kararıNA NAZARAN KARAR VERECEĞİM’
20 yaşında / Kayseri
Samsun 19 Mayıs Üniversitesi’nde veteriner hekimliğinde okuyorum olağanda. İkinci sınıfım. Fakat artık babaannemle birlikte Kayseri’de yaşıyorum. Birkaç ay öncesinde kanser teşhisi kondu bana, o niçinle okulu dondurmak zorunda kaldım. Samsun’da KYK yurdunda kalamadım. Konut kiralarına da yetişemediğim için apart stilinde bir yer ayarladım. 3+1 bir meskende 10 kişi kalıyorduk. 900 lira veriyordum aylık ki, bunun ortasında yemek falan hiç bir şey yok. Mecbur olduğum için orada kalıyordum. Meskende mutfak var, ne pişiyorsan pişir fakat mutfak masrafına yetişmek mümkün değil. örneğin ayın son bir haftası, ailemden para gelene kadar üç öğün hazır noodle yediğimi biliyorum. Hani yemek yapamadığımızdan değil yani. Tanesi 3,5 liradan günde 10 liraya yemeğimi çözmek zorundaydım. Okulda yemek veriyorlar lakin şöyleki diyeyim hazır noodle daha düzgün. Samsun’da ek gelir için bir restoranda 8 saat boyunca bir restoranda aşçı olarak çalışıyordum. Kayseri’ye döndüm. Burada da tıpkı işi yapıyorum.
Okulumdan kaynaklı geleceğimi sağlam görüyorum. Gayem yurt dışı. Burada cerrahi doktoramı yaptıktan daha sonra ver elini Avrupa… Vatansever, milliyetçi bir beşerim aslında. Bir biçimde ülkeme katkım olsun isterim lakin 2023 neticelerina göre karar vereceğim gidip gitmemeye. Lise periyotlarında “vatan uğruna can feda” derdim ancak şu an daha küresel düşünüyorum ve “insanlık uğruna can feda” diyorum.
Doğduğumdan beri birebir hükümet var. Z nesli olarak fazlaca geri plana atıldık. Bir dinamizm, değişiklik gerekiyor. Bir hükümet değişiminde birtakım düzelmeler olacağını düşünüyorum. Tahminen değişim olunca da bir şey olmayacak ancak şu an aslına bakarsan olmuyor, bu biçimde da olmamış olur. Denemekten ziyan gelir mi?
‘SEÇİME MUHARRİR KASA GİRSE ONA OY VERİRİM, EN AZINDAN HESAP KİTAP YAPMAYI BİLİYOR’
20 yaşında / Ankara
Ankara Üniversitesi’nde okuyorum. KYK yurdunda kalıyorum. Ailem esnaf, onların durumu ortada esasen. Çok para almak istemiyorum o niçinle. Akşamları saat 17.00’den 01.00’e kadar paket servis elemanı olarak çalışıyorum saati 18 liraya. Bir de götürdüğümüz paketlerden 1,5 lira alıyoruz. Yurt aylık 325 lira. Günde 16 lira da yemek hakkımız var. Daha fazlası için üstünü ödemen gerekiyor. Sabah yemeği üzücü değil ancak akşam yemekleri makûs, mide ağrıtıyor. Online eğitime geçildiğinden beri çalışıyorum ben. Daha evvel bir fabrikada sigortasız çalışıyordum. Daima çalışma ortasında olmak istemezdim lakin buna mecbur bırakıldık gençler olarak. Açıkçası “çıkalım, eğlenelim, gezelim, arkadaşlarımızla birlikte bir şeyler yapalım” diyebilecek gençler değiliz. Kayıp jenerasyonuz. Arkadaşlarımız bir yere çağırdığı vakit evvel menüye bakan gençleriz. Zira buna mecburuz. Sevdiğim işi yapmak istiyorum. 16 yıl boşuna okumadık diyorum lakin karşılığını bakılırsamediğiniz vakit ümidinizi kesmeye başlıyorsunuz. Sevdiğim işi yapmayı geçtim, para kazanmak için ticarete atılmayı düşünüyorum. Zira benim yaşıtlarım öteki ülkelerde istedikleri araçları alıp istedikleri yerlerde, istedikleri üzere hayat sürerken ben şu an 2 bin liraya geçinmeye çalışıyorum.
Dünyanın hiç bir devrinde bu kadar makûs siyasetler işlenmemiştir. Seçime muharrir kasa girse ona oy veririm, en azından hesap kitap yapmayı biliyor. Benim kuşağımın de oy vereceğini zannetmiyorum. Geçen gün bir arkadaşımla konuşuyordum, arkadaşımın ismi Melih Gökçek’ten dolayı Melih, ağabeyinin ismi Recep Tayyip Erdoğan, kız kardeşinin de ismi mücahit Erbakan’dan Mücahide. Bu üçü de hükümet aksisi. Bizim jenerasyona hitap etmeye çalışıyor da 70 yaşında adam ne kadar hitap edebilir? Dedemin kalkıp beni yönetmesini istemem şahsen.
‘ÜSTÜN BAŞIN HOŞ OLUNCA GÜÇLÜ SAYILIYORSUN ARTIK, KİMSE YOKSUL OLDUĞUNA İNANMIYOR’
19 yaşında / Diyarbakır
Üniversite imtihanına çalışıyorum şu an, sıhhatle ilgili bir kısım istiyorum. Gönlümden geçen bu değil aslında, iş garantili olduğu için bu kısmı istiyorum. Konutta beş kişi yaşıyoruz. Babam emekli ancak semt pazarlarına gidiyor, pazarcılık yapıyor, kimi vakit ben de ona yardım etmek için gidiyorum. Bir de iki abim çalışıyor satış elemanı olarak. Üniversite mezunular lakin alanlarında iş bulamadılar. Daima evdeyim, ders çalışıyorum. kimi vakit dışarı çıkarken harçlık alıyorum, gerçi her şey fazlaca kıymetli olduğu için artık toplumsallaşmak için birbirimizin meskenine gidiyoruz.
Yani her şey paraya bağlı, hiç bir gelecek planımız kalmadı artık. Üniversiteye gitmek istiyorum. Giden arkadaşlarımızın zorlandığını görüyorum. O bile artık sıkıntı oldu. Üniversite tercihim kent haricinde da olabilir lakin geçim sıkıntı olduğu için onu bile düşünemiyorum. Kent haricinde bir yer kazanırsam bir daha gitmek isterim de ailem ıstırap çekecekse onları da düşünmem lazım. Bu yıl geçim kasvetimiz olduğundan dolayı tercih yapmadım örneğin. Arkadaşlarım da benimle tıpkı durumdalar. İki arkadaşım üniversite kazandı lakin onlar da gidemedi kent dışı olduğu için, masrafları karşılayamayacaklardı.
Bilgisayarım şu an çalışmıyor. İnsan almak ister ancak alamıyoruz. Otobüste bile denk geliyoruz “telefonunu çıkar” diyenlere. Üstün başın hoş olunca varlıklı sayılıyorsun artık. Kimse yoksul olduğuna inanmıyor. İnanmadığım için oy vermeyi düşünmüyorum. Ailem ekseriyetle HDP’ye oy veriyor ancak benim siyasi görüşüm yok. Sandığa gidersem oyumu HDP’ye veririm fakat şu an hevessizim. Gençlere yönelik siyasetler üretenlere daha hayli kıymet veririm. Şimdiki partilerin gençlik siyasetlerini yetersiz buluyorum.
‘ARKADAŞLARIMLA HER GÜN İKTİSAT KONUŞUYORUZ’
17 yaşında / Hatay
Lise sondayım, üniversiteye hazırlanıyorum. Annem, abim ve ananem birlikte yaşıyoruz. Abim çalışıyor. Meskenimiz kira. İki sene evvel test kitabı setini 200 liraya alıyordum artık üç kitabı bu fiyata alıyorum. Okula gidiyorum. Haftalık 150 lira alıyorum harçlık olarak. Öğlen yemeği falan derken bir günde haftalığımın yarısı gitmiş oluyor. Geri kalan günler de hiç bir şey yapamıyorum, yönetim etmeye çalışıyorum.
Arkadaşlarımla her gün iktisat konuşuyoruz. örneğin bir whatsapp kümemiz var sınıf arkadaşlarımızla. Orada doların ne olduğunu konuşuyoruz. Üç ay öncesine kadar derslerden ya da “geç kalacağım, yok yazmayın” diye şeyler konuşuyorduk o kümede. Benim ve birden fazla arkadaşımın ortak fikri, ekonomik krizin niçini devletin yeterli bir biçimde yönetilememesi. Siyasi görüşleri farklı olan arkadaşlarım bile fikirlerini değiştirmeye başladı.
Üniversitede hukuk okumak istiyorum. Geleceğe dair hayal kuruyorum lakin zorlanacağımı ve o kadar kolay olmayacağını düşünüyorum. Bulabilirsem bir yol katiyen yurt dışına gitmeyi düşünüyorum. Türkiye’de kalmak güzel bir seçim üzere görünmüyor şu an için. Kime oy vereceğimi fazlaca düşünmedim ancak UYGUN Parti ya da CHP olur. CHP, LGBTİ haklarından bahsediyor, bence bu hoş bir sebep. Meral Akşener’in de söylemiş oldukleri aklıma yatmıyor değil, bilhassa bayan olması beni etkiliyor. Babam CHP’ye annem HDP’ye yakındır ancak bu konularda bana karışmazlar.
‘AİLEMDEN PARA İSTEMEYE UTANIYORUM’
15 yaşında / Manisa
Lise 2’ye gidiyorum. Annem, babam, abim ve ben dört kişilik bir aileyiz. Babam esnaf, bir de abim çalışıyor. Dükkanımız ve meskenimiz kira. Üniversite ile ilgili başım karışık ancak psikoloji ya da lisanla ilgili bir kısım düşünüyorum. Daha fazlaca büyük kentlerde okumak istiyorum. Ben şu an ekonomik krizden epeyce berbat etkileniyorum. Kendimi konutta kimi vakit fazlalık üzere hissediyorum. Ailemden para istemeye bile utanıyorum.
Kendime daha yeni mont aldım 300 liraya. Daha ucuzu yok aslına bakarsanız. Okulda öğlen yemeğim için alıyorum harçlığı. Onun haricinde arkadaşlarımla dışarı çıkarken alıyorum. Diğer bir lüksüm, hobim yok, hiç bir şeyim yok yani. Arkadaşlarımla yaptığım da fazlaca büyük bir cümbüş değil. kimi birtakım kafeye gitmek lakin oralar da kıymetli olduğu için gitmiyoruz. Abur cubur alıp parkta oturuyoruz sıklıkla. Daha ekonomik oluyor zira.
Beni bir gelecek bekliyor mu, onu bile bilmiyorum. Ailemin bir birikimi yok. Durumumuz epey güzel değil. Yurtta kalır mıyım, konutum olur mu, o masrafları nasıl karşılarım, bu kısım fazlaca karmaşık. Bunlar, epeyce kaygılandırıyor beni. Arkadaşlarımla buluşunca diğer şeylerden konuşuyoruz lakin mevzu bir biçimde iktisada ve hükümete geliyor. İlkokul 3. sınıfa giden çocukların bile ağzında siyaset var artık, oradan düşünün.
Telefon bir lüks değil artık bir gereksinim ki, o telefonu beşerler ne kurallar altında alıyor. Okuldan örnek vereyim. Öğretmenler, proje derslerini EBA’dan veriyor. Hiç sana sormuyorlar bile “telefonun ya da internetin var mı” diye, “var” diye düşünüyorlar otomatik olarak. Bu, bir gereksinim olduğunun delili aslına bakarsanız.
Aslında hiç bir partiyi yakın görmüyorum lakin oy kullanacak olsam tahminen CHP olur. Bence politikler gençlerin ilgisini çekmeyi hiç bilmiyor. Kent ortasında bize ayrılan alanlar yok örneğin. Biz hiç bir şey yapamıyoruz. Bir parka ya da kafeye oturuyoruz en çok. Gençlik merkezi olsa, kurslar, etkinlikler olsa… Gitar öğrenmek istiyorum lakin paramız olmadığı için kursa gidemiyorum. O merkezde fiyatsız kurs olsa ne hoş olur.
‘AKP VE ONUN ORTAĞI MHP BİZİM HAYALLERİMİZİ YIKTI’
20 yaşında / Uşak
İzmir’de yaşıyorum. Artık Uşak’ta üniversitede gazetecilik okuyorum. Öncelikle şunu söyleyeyim ülkenin ortasında bulunduğu durum niçiniyle umut bağlamamaya başladım hiç bir şeye. Hayal kuramamaya başladım. Geleceğe dair aslında epeyce hoş hayallerim vardı. örneğin bugün temel gereksinimler olan yumurta, ekmek ve peynir aldım, 48 lira tuttu. Her şey epey kıymetli. 3 kişi bir konutta yaşıyoruz. Aylık kira ve faturalar ortalama bin lira tutuyor. Ablam da üniversite okuyor. Yani benim ailem meskende iki üniversiteli okutuyor bu niçinle İzmir’deki konutta doğalgaz açılmıyor. Ailem soğukta oturuyor biz okuyalım diye. Öğrencilerin tek gündemi, dolar. Üniversite öğrencisiyiz, genciz, bizim farklı şeyler konuşmamız gerekiyor. örneğin hayallerimden ve gelecek planlarımdan bahsetmek isterdim. Lakin artık bunlar konuşulmuyor. Hakikaten çok acı bir durum.
Hayalim okulu bitirdikten daha sonra siyaset muhabiri olmaktı lakin artık şunu düşünüyorum: Ankara’ya gidersem nerede kalacağım, nasıl geçineceğim? Bu hayalimi bıraktım. Yurt dışı hayalim vardı, ondan vazgeçtim. Türkiye’yi gezmek istiyordum, bundan da vazgeçtim. Sinemaya, tiyatroya gitmek istiyorum, biletler kıymetli geliyor, gidemiyorum. Kitap okumayı hayli severim ancak kitaplar zamlandı, alamıyorum. Ben bunları yapacak olsam kiramı ve faturalarımı ödeyemem. Ailemin gönderdiği para ve aldığım KYK bursuyla yönetim ediyorum ki iş de baktım ancak bulamadım. AKP ve onun ortağı MHP bizim hayallerimizi yıktı.
Ben Z neslinin bu saltana artık bir son vereceğini düşünüyorum. Benim yaş grubumda birçok kişi hükümete reaksiyonlu. örneğin bir arkadaşımın ailesi AKP’liydi, kendisi de bir devir AKP’liydi ki artık “Önceden AKP’li olduğum için utanıyorum” diyor. Seçimlerde bir değişim olsa da ülkenin düzelmesi 20 yılı alır. Ben 40’lı yaşlara gelmiş olurum, o niçinle geleceğe dair umutlarım söndü.
‘HERKESİN DÜŞÜNDÜĞÜ VE KONUŞTUĞU TEK ŞEY EKONOMİ’
18 yaşında / Çanakkale
Liseyi bitirdim, üniversite imtihanına hazırlanıyorum. Üniversitede beslenme ve diyatetik kısmı okumak istiyorum. Meskende dört kişi yaşıyoruz, meskenimiz kira. Bir bakkal dükkanımız var, konutun bütün gelirini dükkan karşılıyor. kimi bazı dükkanda çalışıyorum. Bundan bir hafta öncesine kadar her gün fiyat etiketi değiştiriyorduk.
Türkiye’deki ekonomik durum niçiniyle, yalnızca kendi adıma konuşmayacağım, bir çoğumuzun gelecekten ümidi yok. Evvelden okuyup meslek sahibi olduğumuzda bir şeylere sahip olabileceğimizi bakılırsabiliyorduk. Lakin artık üniversite okusam da hatta öteki bir iş yapsam da konut ya da otomobil sahibi olabileceğimi hatta olağan refah seviyesinde yaşayabileceğimi zannetmiyorum. Bu esasen gerilime sokuyor. Bir öbür gerilim konusu da kitap meblağları… İmtihana hazırlanıyorum lakin bilgiye erişebileceğimiz kitaplar hayli kıymetli. Olağanda 40 lira olan kitap 60-70 liraya çıktı, alamıyoruz.
Toplumumuzu yöneten bireyler bu derece başarısız olmasaydı, bir bu durumda olmazdık. Benim birden fazla arkadaşım da bu biçimde düşünüyor. Ben gençlere yönelik bir blog sayfası yönetiyorum. Haliyle hayli kişi ile bağlantı halindeyim. her insanın düşündüğü ve konuştuğu tek şey, iktisat. kimi vakit sorular ve yorumlar geliyor: “Nasıl hissediyorsun, bu biçimde bir toplumun ortasındayız ve ben yaşamak istemiyorum” üzere hayli depresif şeyler geliyor.
Önümüzdeki seçimlerde kime oy vermeyeceğimi yeterli biliyorum. Kalan kısmını düşünerek ve araştırarak değerlendireceğim. Mümkün bir hükümet değişiminde gençlere daha fazla yer verilirse daha güzel olacağını düşünüyorum.