YAY-KUR’un savurduğu hayatlar: Üniformalı görmeye dayanamıyordum Cihan Başakçıoğlu
İZMİR – Bundan 5 yıl evvel Türkiye’nin yakın tarihi ve kentlerin durumu üzerine çalışırken, Uşak YAY-KUR olayları ile ilgili araştırma yapmaya karar vermiş, çeşitli görüşmelerde bulunmuştum. sonrasındasında aldığım notları karıştırırken onun anlatımlarını gördüm ve hususla ilgili bir daha çalışmaya başladım. İsmi Orhan. O da YAY-KUR fırtınasını yaşayan, fakat kendi tabiriyle başkalarından farklı olarak “savrulanlardan”. YAY-KUR olaylarının ruhsal tesirlerini bugün tahminen biroldukca insan hala yaşamaya devam ediyor.
EĞİTİM ENSTİTÜSÜ’NDEKİ BASKIYA DAYANAMAYARAK OKULU BIRAKTI
Uşak’ın bir köyünde 6 çocuklu bir ailede doğan Orhan, 1977 yılında 21 yaşında bir öğrenci. Uşak Eğitim Enstitüsü’nü kazanan Orhan, bir süre burada eğitimine devam ettikten daha sonra okuldaki ülkücü öğrencilerin baskılarına dayanamayarak okulu bırakıyor ve YAY-KUR’da eğitim görmeyi tercih ediyor. hayatının o periyoduna kadar siyasetle rastgele bir ilgisi bulunmayan ve daha epey arkadaş ortamlarında her iki tarafın da “dostu” olarak tanınan Orhan’ın dünyaya bakışı da Eğitim Enstitüsü’nde davacıların zincirli sopalı akınlarının akabinde yavaş yavaş şekillenmeye başlıyor.
‘KATİLLER’ DİYE BAĞIRDIM’
17-18 Mart 1977’de Orhan, kendi tabiriyle omurundaki “somut değişimi” yaşıyor. Tıpkı o gün başlayan ve iki gün süren olayların akabinde ömrüne eskisi üzere devam edemeyen birfazlaca akranı üzere.
YAY-KUR’da kendi kısmından olan (Gıda Teknolojisi) ve kimi vakit sohbet ettiği, yer yer şakalaştığı Haydar isimli arkadaşı, Eğitim Enstitüsü’ndeki ülkücü küme tarafınca açılan ateş kararı ensesinden vurularak gözlerinin önüne düşüyor. O anı “Vurulduktan daha sonra epeyce titredi, o anlarda ‘katiller’ dediğimi hatırlıyorum” diye anlatıyor.
‘ÇOĞUMUZ POLİTİK DEĞİLDİK LAKİN O GÜNDEN daha sonra HAYATIMIZ DEĞİŞTİ’
17 Mart 1977’nin onun hafızasındaki kısa özeti çatışma, mevt ve ömrüne yeni eklenen “mücadele” kavramı olarak yer tutuyor. olaydan daha sonra konutuna dönen Orhan, ondan sonrasında yaşadıklarını şöyleki anlatıyor:
“Üzerimi değiştirmek için konuta gittim. Haydar’ın cenazesi için merasim yapılacağını öğrendiğimde tekrar konuttan çıkmaya çalıştım lakin başıma bir şey gelmesinden korkan babam pürüz oldu. Tartışmaların akabinde beni odaya kilitledi. Arkadaşımı vurmuşlar, siz olsanız durabilir misiniz? Birinci kattaydık. Açtım balkon kapısını, aşağı atladım. Okulda yapılacak merasime gittim. Çok daha sonra fark etmişler meskende olmadığımı. Sırf ben değil onlarca, yüzlerce genç gitti oraya. Tahminen bir çoğumuz da politik değildik. Lakin o günden daha sonra bir çoğumuzun da ömrü değişti.”
‘ETRAFI SARILI BİR OKUL, BİR CENAZE VE YAYLIM ATEŞİ’
Arkadaşından “helallik” almak için okuldaki cenaze merasimine giden Orhan, bu kere de apayrı bir olayın içerisinde buluyor kendini. Etrafı polis ve asker tarafınca sarılmış bir okul, bir cenaze ve polis, asker tarafınca açılan yaylım ateşi…
“Çevre vilayetlerden bir ton asker-polis getirmişler. Halk da hadiselerden daha sonra bize takviye veriyordu. Lakin bazıları de takviye vermedi. Bunu da belirtmek isterim. Binanın birinci katındaydık. Ateş açıldı. Kaçışalım derken yakalandım. Oluşturulan asker kordonundan dayak yiye yiye araca gdolayıldüm. bir müddetden daha sonra kendimden geçmişim. Cop vurdukça ‘Allah’ diye bağırdığımı hatırlıyorum. Karşılığında gelen yanıt ise ‘Şimdi mi geliyor lan aklına Allah’ oldu. Dövmeye devam ettiler. Hâlâ kimi vakit düşündüğümde kendi kendime gülerim.”
Gözaltına alındıktan daha sonra ise öbür arkadaşlarıyla bir arada Trafik Şube Müdürlüğü olarak bilinen emniyet binasının bodrumuna gdolayılen Orhan, ondan sonrasında neler olduğunu sorduğumuzda “O kısmı anlatmak istemiyorum” diyor. “O gün orada ve o bodrumda yaşananlar birfazlaca insanın hayatını değiştirdi” diye de ekliyor.
‘ÜNİFORMALI GÖRMEYE TAHAMMÜLÜM KALMAMIŞTI’
Azaplı gözaltı sürecinin akabinde hür bırakılan Orhan, bir süre daha Uşak’ta kaldıktan daha sonra öğrenci olarak Almanya’ya gidiyor. Uzun bir süre kendine gelemeyen Orhan, “Almanya’da yapamadım. Hem memleket hasreti birebir vakitte unutamadıklarım, tahminen de unutmak istemediklerim vardı. Bir yandan okuyup bir yandan da Türk gazeteleri satarak hayatımı idame ettirmeye çalışıyordum. Uşak’ta yaşananlardan daha sonra üniformalı görmeye esasen tahammülüm yoktu. Alman polisi ile bir gece gazete satarken takıştık. Hengame, gürültü işte… hadisede iki kolum kırıldı, alçıya aldılar. Sorana da o psikoloji ile gülerek ‘Allah kollarımı taş etti’ diyordum” kelamlarıyla anlatıyor o günleri.
TÜRKİYE’YE DÖNDÜ LAKİN ÖĞRETMENLİK YAPAMADI
Almanya macerasının akabinde Türkiye’ye dönen Orhan, Dokuz Eylül Üniversitesi Almanca Öğretmenliği kısmında tahsilini tamamlıyor. İzmir’de öğrenci olduğu süreçte de politik uğraşını sürdüren Orhan, tekraren gözaltına alınıyor, azaba maruz kalıyor. 12 Eylül 1980 askeri darbesi daha sonrası öğretmenlik yapamayan Orhan, memleketine dönerek, senelerca hür çalışıyor ve hayatını bu türlü tamamlıyor.
NOT: O devir bize yaşananları anlatan ve tekraren konuk eden Orhan’ın ömrü, bugün bu yazılanları okumaya malesef yetmedi. Bir gece sabaha karşı meskeninde geçirdiği kalp krizi kararı vefat etti. Anısına hürmetle.
İZMİR – Bundan 5 yıl evvel Türkiye’nin yakın tarihi ve kentlerin durumu üzerine çalışırken, Uşak YAY-KUR olayları ile ilgili araştırma yapmaya karar vermiş, çeşitli görüşmelerde bulunmuştum. sonrasındasında aldığım notları karıştırırken onun anlatımlarını gördüm ve hususla ilgili bir daha çalışmaya başladım. İsmi Orhan. O da YAY-KUR fırtınasını yaşayan, fakat kendi tabiriyle başkalarından farklı olarak “savrulanlardan”. YAY-KUR olaylarının ruhsal tesirlerini bugün tahminen biroldukca insan hala yaşamaya devam ediyor.
EĞİTİM ENSTİTÜSÜ’NDEKİ BASKIYA DAYANAMAYARAK OKULU BIRAKTI
Uşak’ın bir köyünde 6 çocuklu bir ailede doğan Orhan, 1977 yılında 21 yaşında bir öğrenci. Uşak Eğitim Enstitüsü’nü kazanan Orhan, bir süre burada eğitimine devam ettikten daha sonra okuldaki ülkücü öğrencilerin baskılarına dayanamayarak okulu bırakıyor ve YAY-KUR’da eğitim görmeyi tercih ediyor. hayatının o periyoduna kadar siyasetle rastgele bir ilgisi bulunmayan ve daha epey arkadaş ortamlarında her iki tarafın da “dostu” olarak tanınan Orhan’ın dünyaya bakışı da Eğitim Enstitüsü’nde davacıların zincirli sopalı akınlarının akabinde yavaş yavaş şekillenmeye başlıyor.
‘KATİLLER’ DİYE BAĞIRDIM’
17-18 Mart 1977’de Orhan, kendi tabiriyle omurundaki “somut değişimi” yaşıyor. Tıpkı o gün başlayan ve iki gün süren olayların akabinde ömrüne eskisi üzere devam edemeyen birfazlaca akranı üzere.
YAY-KUR’da kendi kısmından olan (Gıda Teknolojisi) ve kimi vakit sohbet ettiği, yer yer şakalaştığı Haydar isimli arkadaşı, Eğitim Enstitüsü’ndeki ülkücü küme tarafınca açılan ateş kararı ensesinden vurularak gözlerinin önüne düşüyor. O anı “Vurulduktan daha sonra epeyce titredi, o anlarda ‘katiller’ dediğimi hatırlıyorum” diye anlatıyor.
‘ÇOĞUMUZ POLİTİK DEĞİLDİK LAKİN O GÜNDEN daha sonra HAYATIMIZ DEĞİŞTİ’
17 Mart 1977’nin onun hafızasındaki kısa özeti çatışma, mevt ve ömrüne yeni eklenen “mücadele” kavramı olarak yer tutuyor. olaydan daha sonra konutuna dönen Orhan, ondan sonrasında yaşadıklarını şöyleki anlatıyor:
“Üzerimi değiştirmek için konuta gittim. Haydar’ın cenazesi için merasim yapılacağını öğrendiğimde tekrar konuttan çıkmaya çalıştım lakin başıma bir şey gelmesinden korkan babam pürüz oldu. Tartışmaların akabinde beni odaya kilitledi. Arkadaşımı vurmuşlar, siz olsanız durabilir misiniz? Birinci kattaydık. Açtım balkon kapısını, aşağı atladım. Okulda yapılacak merasime gittim. Çok daha sonra fark etmişler meskende olmadığımı. Sırf ben değil onlarca, yüzlerce genç gitti oraya. Tahminen bir çoğumuz da politik değildik. Lakin o günden daha sonra bir çoğumuzun da ömrü değişti.”
‘ETRAFI SARILI BİR OKUL, BİR CENAZE VE YAYLIM ATEŞİ’
Arkadaşından “helallik” almak için okuldaki cenaze merasimine giden Orhan, bu kere de apayrı bir olayın içerisinde buluyor kendini. Etrafı polis ve asker tarafınca sarılmış bir okul, bir cenaze ve polis, asker tarafınca açılan yaylım ateşi…
“Çevre vilayetlerden bir ton asker-polis getirmişler. Halk da hadiselerden daha sonra bize takviye veriyordu. Lakin bazıları de takviye vermedi. Bunu da belirtmek isterim. Binanın birinci katındaydık. Ateş açıldı. Kaçışalım derken yakalandım. Oluşturulan asker kordonundan dayak yiye yiye araca gdolayıldüm. bir müddetden daha sonra kendimden geçmişim. Cop vurdukça ‘Allah’ diye bağırdığımı hatırlıyorum. Karşılığında gelen yanıt ise ‘Şimdi mi geliyor lan aklına Allah’ oldu. Dövmeye devam ettiler. Hâlâ kimi vakit düşündüğümde kendi kendime gülerim.”
Gözaltına alındıktan daha sonra ise öbür arkadaşlarıyla bir arada Trafik Şube Müdürlüğü olarak bilinen emniyet binasının bodrumuna gdolayılen Orhan, ondan sonrasında neler olduğunu sorduğumuzda “O kısmı anlatmak istemiyorum” diyor. “O gün orada ve o bodrumda yaşananlar birfazlaca insanın hayatını değiştirdi” diye de ekliyor.
‘ÜNİFORMALI GÖRMEYE TAHAMMÜLÜM KALMAMIŞTI’
Azaplı gözaltı sürecinin akabinde hür bırakılan Orhan, bir süre daha Uşak’ta kaldıktan daha sonra öğrenci olarak Almanya’ya gidiyor. Uzun bir süre kendine gelemeyen Orhan, “Almanya’da yapamadım. Hem memleket hasreti birebir vakitte unutamadıklarım, tahminen de unutmak istemediklerim vardı. Bir yandan okuyup bir yandan da Türk gazeteleri satarak hayatımı idame ettirmeye çalışıyordum. Uşak’ta yaşananlardan daha sonra üniformalı görmeye esasen tahammülüm yoktu. Alman polisi ile bir gece gazete satarken takıştık. Hengame, gürültü işte… hadisede iki kolum kırıldı, alçıya aldılar. Sorana da o psikoloji ile gülerek ‘Allah kollarımı taş etti’ diyordum” kelamlarıyla anlatıyor o günleri.
TÜRKİYE’YE DÖNDÜ LAKİN ÖĞRETMENLİK YAPAMADI
Almanya macerasının akabinde Türkiye’ye dönen Orhan, Dokuz Eylül Üniversitesi Almanca Öğretmenliği kısmında tahsilini tamamlıyor. İzmir’de öğrenci olduğu süreçte de politik uğraşını sürdüren Orhan, tekraren gözaltına alınıyor, azaba maruz kalıyor. 12 Eylül 1980 askeri darbesi daha sonrası öğretmenlik yapamayan Orhan, memleketine dönerek, senelerca hür çalışıyor ve hayatını bu türlü tamamlıyor.
NOT: O devir bize yaşananları anlatan ve tekraren konuk eden Orhan’ın ömrü, bugün bu yazılanları okumaya malesef yetmedi. Bir gece sabaha karşı meskeninde geçirdiği kalp krizi kararı vefat etti. Anısına hürmetle.