Ukrayna’da bir gün: ‘Rusya ordusu uzaklaştıkça hayat geri dönüyor’ Murat Bay
Batı Ukrayna’nın en büyük kenti Lviv’den kalkan tren, Kiev’e girdiğinde nazaranvli memur kompartımanları gezerek perdelerin kapatılmasını söylüyor ve kısa bir süre daha sonra da trenin bütün aydınlatmaları kapatılıyor. Birkaç kompartıman ötede yol boyunca yüksek sesle konuşan askeri kamuflajlı ikisi Kanadalı, biri Alman olmak üzere üç kişi, Kiev’deki “Bölgesel Savunma için Milletlerarası Lejyon” ismiyle kurulan birliğe katılmak için sabırsızlanıyorlar.
Bir başka vagondaki Meksikalı gazeteci Lola ise elindeki haritayı grup arkadaşlarına göstererek, batıdan ilerleyen Rus güçlerinin ilerleyen günlerde tren yoluna muhtemel bir saldırısı durumunda alternatif çıkış yolları üzerinde tartışıyor. Tren, ortasındaki az sayıda Ukraynalıyla Pasazhyrskyi istasyonundaki peronuna yaklaşıyor ve artık gönüllüler dahil herkes gergin ve fısıltıyla konuşuyor.
LVIV’DEN TIBBİ İLAÇ GETİREN 83 YAŞINDAKİ İSTEKLİ
İstasyon memurları ellerindeki fenerlerle vagonlardan inenlere yol gösteriyor. her insanın inançlı bir yere ulaşması için ivedisi var, zira sokağa çıkma yasağının başlamasının üzerinden 40 dakika geçti. Yolcuların bir kısmı geceyi istasyonda geçirerek sabahı bekleyecek. Ben ve bir meslektaşımı karşılayan Ukraynalı arkadaşlarımız, tek başına iki valiz ve üç çanta ile karanlıkta bekleyen 83 yaşındaki Valentina’yı fark edip yardım ediyorlar. Kısa uzunluklu, zayıf bir bayan olan Valentina, ayakta durmakta zorlansa da bu yorgunluk yüzüne yansımıyor. kimi vakit Rusça kimi vakit de Ukraynaca konuşurken daima tebessüm ediyor. Subay olan eşini Afganistan Savaşı’nda (1979-1989), oğlunu da 18 Mart’ta Lviv Havalimanı’na yapılan taarruzda kaybetmiş. Emekli bir tabip olan Valentina, Lviv’den getirdiği tıbbi gereçleri yaralı ve hastalara ulaştıracağını söylüyor ve daha sonra vedalaşıp kendisini konuta götürecek askerlerin yanına gidiyor. Biz de her arama noktasında tren biletlerimizi ve akreditasyon kartlarımızı gösterip niye yasak saatinde dışarda olduğumuzu yetkililere anlatıp akabinde kalacağımız konutun yolunu tutuyoruz.
Kiev’de bombalamalar daha sonrası bir epeyce bina ağır hasar aldı.
MARKETLERDE TEMEL GEREKSİNİMLERİ BULMAK ÇOK SIKINTI
Bomboş sokaklar, havlayan köpek sesleri, belli aralıklarla aydınlanan gökyüzü ve arka arda yaşanan patlamalar… Sokaklarda, telefonlarda çalan sirenler ve daha sonrasındasında gökyüzünde yükselen hava savunma füzeleri… Kiev, Rusya’nın taarruzlarının başladığı 24 Şubat’tan bu yana her gece tıpkı kaygıyı yaşıyor.
Gecenin “rutini” gündüz de devam ediyor. Tahminen de “gündüzün şerri gecenin hayrından evladır” kelamı tam da bu biçimde bir atmosfere söylenmiştir. Sokağa çıkma yasağının sabah saat 07.00’de sona ermesiyle hayat olağana dönmüyor olağan olarak lakin sokaklarda köpekleriyle dolaşan beşerler görmek gecenin gerginliğini az da olsa alıyor üzerimizden. Nüfusun büyük çoğunluğu kenti terk etmiş. Birtakım marketler ve restoranlar haricinde neredeyse bütün iş yerleri kapalı. Açık olan marketlerde ise temel muhtaçlıkları karşılamak bile epey güç. Kentteki yardım çalışmalarına katılan bir istekli olan Sergey, insanların temel gereksinimlerini stokladığını lakin marketlerin satılan mamüllerin yerine yenisini koyamadığını söylüyor: “Marketlerde yalnızca zenginlerin yedikleri lüks yiyecekler kaldı, geçen gün peynir bulamayınca olağanda fazlaca kıymetli olan küflü peyniri kimse almadığı için dörtte bir fiyatına aldım.”
TÜRKİYE PASAPORTUNA ‘BAYRAKTAR’ KARŞILIĞI
Kentin neredeyse bütün sokaklarında fazlaca sık aralıklarla beton ve demir bloklardan oluşan arama noktaları var. 20 dakika sürecek bir seyahat için pasaportunuzu tekraren göstermek zorundasınız. Kent merkezinden biraz uzaklarda ya da orta sokaklardaki noktaların birçoklarında ise Ukrayna ordusuna bağlı istekli birlikler bekliyor. kimi vakit bu noktalarda orta yaş üstü adamların av tüfekleriyle beklediğini görmek de mümkün. Arama noktalarının kimilerinde yalnızca pasaportunuzu göstermeniz yeterliyken kimi vakit de telefonunuzdaki WhatsApp yazışmalarınızdan fotoğraf albümüne kadar birfazlaca şeyi göstermek zorunda kalıyorsunuz. Bu noktalarda fotoğraf çekmemiz, kazılan mevzilerin pozisyonlarını gösterebileceği sebebi öne sürülerek engelleniyor.
Kiev’de son iki ayda yaşanan sabotaj teşebbüslerinden daha sonra sokaklarda elinde silah olan herkese “Rus ajanı” olmadığınızı kanıtlamak zorundasınız. Evraklarınız eksiksizse ekseriyetle sorun yaşamadan yolunuza devam edebilirsiniz. kimi vakit de Türkiye pasaportunu gösterdikten daha sonra yalnızca “Bayraktar” sözünü anladığım bir konuşmanın akabinde kolay kolay geçiyoruz. olağan olarak ki, seyahat yapmanızı zorlaştıran tek şey arama noktaları değil. Toplu taşıma araçları neredeyse çalışmıyor ve birkaç firma haricinde araç kiralamak da mümkün değil. Bir de akaryakıt kahrı var. kimi vakit açık akaryakıt istasyonu bulabilmek için uzun aralıklar gitmeniz gerekiyor ve bulduğunuz istasyonda şayet uzun bir araç kuyruğuna denk gelmediyseniz en çok 20 litre yakıt alıp yolunuza devam edebilirsiniz.
HER GÜN YENİ HENDEKLER KAZILIYOR
Rusya ve Ukrayna heyetlerinin 29 Mart tarihinde İstanbul’da yaptığı görüşme daha sonrasında Rus güçleri Kiev’in kuzeybatısında bulunan İrpin bölgesinden, geride onlarca imha edilmiş askeri araç bırakarak çekiliyor. İrpin’in kuzeyindeki Bucha’dan ise sokaklarda infaz edilmiş insanların imajları gelirken Kiev Valisi, bölgede 5 Nisan’a kadar daima sokağa çıkma yasağı uygulanacağını duyurdu. Bu bölgede bugüne kadar en az beş gazeteci de hayatını yitirdi ve en son 2 Nisan’da, 13 Mart’tan beri kayıp olan Ukraynalı fotoğrafçı Maksim Levin’in cansız vücudu bulundu. Levin’in şu kelamları ise toplumsal medyada meslektaşları tarafınca paylaşıldı: “Her Ukraynalı fotoğrafçı savaşı durduracak bir fotoğraf çekmeyi hayal eder.”
Retroville, 20 mart gecesi Rus ordusu tarafınca bombalandı.
Rusya ordusunun saldırdığı bölgelerden çekilmesi gorece optimist bir atmosfer yaratsa da kent merkezi kendini mümkün sokak savaşlarına hazırlamaya devam ediyor. Her gün yeni hendekler kazılıyor, orduya bağlı istekli birlikler, yeni mevzilerde yerlerini alıyorlar. Çatışmaların kentin dış mahallelerinde yaşanması, kent merkezinin çatışmalardan direkt etkilenmediği manasına da gelmiyor. Rusya taarruzlarında vurulan televizyon kulesi ve Retroville alışveriş merkezi şahit olduğum sivil maksatlardan yalnızca birkaçı. Kent merkezine yapılan ataklarda en büyük yıkımın ve can kaybının yaşandığı yer ise Retroville alışveriş merkezi. Kiev’in kuzeybatısında bulunan Retroville, 20 Mart gecesi Rus ordusu tarafınca vurulmuş ve bina kullanılamaz hale gelmişti. Rus medyası taarruzdan daha sonra yayınladığı imgelerde Ukrayna ordusuna ilişkin araçların alışveriş merkezinde konuşlandığını sav etmişti.
Natasha, Kiev’de arkadaşı Boris’le birlikte yaşıyor.
‘AVM’YE SALDIRABİLİYORLARSA HER YERE SALDIRABİLİRLER’
Natasha (21), Kiev’de arkadaşı Boris’le bir arada yaşıyor. Aşçı olarak çalıştığı Orangutan Restoran da bütün iş yerleri üzere savaşın başladığı 24 Şubat’ta kepenkleri indirdi. Natasha, Retroville saldırısının kendisi için bir dönüm noktası olduğunu söylüyor. Operasyonun birinci gününü ise şu biçimde anlatıyor: “Sabah 06.00’da Boris’in annesi arayıp savaşın başladığını söyleyince evvel bir reaksiyon veremedim, daha sonra Boris çabukla camları bantladı. Ne yapacağımızı bilemedik, valizimizi toplayıp pencereden uzakta orta koridorda saatlerce oturduk, daha sonraki günlerde Kiev’den ayrıldık.”
bir süre daha sonra Kiev’e geri dönen Natasha, Retroville saldırısı daha sonrasında hem hayli korktuğunu tıpkı vakitte öfkelendiğini söylüyor. Retroville’in Kiev’in en yeni alışveriş merkezi olduğunu ve daha birkaç ay evvel açıldığını hatırlatan Natasha, “Bu hücumla Rus ordusunun kentteki sivil yerleşim yerlerini de vurabileceklerini gördüm, şayet AVM’ye saldırabiliyorlarsa her yere saldırabilirler. Artık kendimi konutumda de inançta hissetmiyorum” diyor. Natasha, sokakların yeterli korunduğu konusunda bir kuşkusu olmasa da hava taarruzları konusundaki korkusunu gizlemiyor.
Retroville’nin güvenliğini sağlayan Ukrayna ordusu mensubu Yuriy Didovest, AVM’nin bombalanmasına şaşkın.
AVM ATAĞINDA ÖLEN 4 KİŞİNİN CESEDİNE ULAŞILAMIYOR
Konuştuğum Ukraynalılar, başkentteki bir AVM’nin balistik füzelerle vurulmasını bir milat olarak kabul ediyor. Enkaza dönen Retroville’nin güvenliğini sağlayan Ukrayna ordusu mensubu Yuriy Didovest, içeriye girerken infilak etmemiş patlayıcılar ve ceset kesimleri konusunda ikazda bulunduktan daha sonra yıkıntılara bakarak, “Retroville’nin inşası sekiz yıl sürdü ancak her şeyi birkaç saniye ortasında yok ettiler” diye konuşuyor. AVM’nin spor kompleksi akının maksat noktası idi ve büsbütün yıkılmış durumda. Beş çocuk babası Yuriy, buraya ailesiyle bir arada geldiğini ve hücumdan evvel AVM’nin etrafta yaşayan insanların buluşma noktası olduğunu hatırlatıyor: “Burası Avrupa’nın en büyük alışveriş merkezlerinden birisi. Rusya ordusu bir askeri obje olmamasına karşın burayı vurdu.” Az ileride bir moloz yığınının önünde durarak, “Burası da bir Türk firması olan English Home’a aitti” diyor.
Retroville çalışanlarından Dmitro Cherevko hücum sırasında AVM’de olduğunu anlatıyor.
Üst kata çıktığımızda yüzümüze çarpan yanık kokusu, kırık camlar ve iş yerlerinden etrafa saçılmış eşyalarla karşılaşıyoruz. Binanın dışarıya bakan cephesi büsbütün yok olmuş. Enkaz temizleme çalışmalarına katılan Retroville çalışanlarından Dmitro Cherevko atak sırasında AVM’de olduğunu söylüyor. Bulunduğu bölge az hasar aldığı için kurtulabilmiş. Yerin büsbütün çöktüğü yeri göstererek şöyleki diyor: “Burada bulunan dört arkadaşımızın vücuduna ulaşamıyoruz. Kameralara bakan bir bayan ve iki güvenlik bakılırsavlisi ve bir de mühendis vardı. Bütün taban çalışanların üzerine çöktü ve kolonlar hasar gördüğü için cesetleri orada ve çıkaramıyoruz, mühendisler hala kurtarma çalışmaları üzerinde çalışıyorlar.”
‘RUSLAR UZAKLAŞTIKÇA HAYAT GERİ DÖNÜYOR’
Çabucak önümüzde duran beton blokların altında ulaşılmayı bekleyen dört kişinin cesedinin olduğunu bilmek gergin olan havayı daha da ağırlaştırıyor. Yuriy, hücumda tam olarak kaç kişinin hayatını kaybettiğini bilmediklerini belirtiyor: “Kamera imgelerinde bir kişinin AVM’nin tuvaletini kullanmak için içeri girdiğini görüyoruz fakat ondan da haber alınamıyor.” En hayli zorlandığı anların ise her beş dakikada bir çalan telefonunda cenazelerinin çıkarılmasını bekleyen ailelere olumsuz cevap vermek zorunda kalması olduğunu söylüyor ve ekliyor: “İnanıyorum ki, her şeyi bir daha inşa edeceğiz ve Ukrayna bir gün kesinlikle kazanacak fakat bu zafer kaç insanın hayatına mal olacak?”
Kiev’de yeni bir güne daha uyandığımızda Rusya ordusunun başşehrin kuzeyindeki bölgelerden çekildikleri haberlerini okuyoruz. Sokaklar evvelki günlere kıyasla daha kalabalık ve kimi iş yerleri bir daha açılıyor. Bir kafeteryanın önünde kahve içen gençleri görür görmez Ukraynalı arkadaşım Ivan’a dönüp, “Hayat güya geri dönüyor” diyorum, o ise gülerek sözlerimi “Ruslar uzaklaştıkça hayat geri dönüyor” diye düzeltiyor. Tam da bilgisayar başında bu cümleyi yazdığım sırada sığınaklara inmemiz için sirenler çalıyor ve endişe kendini bana bir daha hatırlatıyor. O sırada sesleri umursamayan Natasha, köpeği Mihrimanh’la oynarken fonda David Bowie’den Heroes çalıyor: But we could be safer, just for one day (Ama daha inançta olabiliriz, yalnızca bir günlüğüne)
Murat Bay Kimdir?
Murat Bay, 2010 yılından bu yana foto muhabir olarak çalışıyor. Türkiye, Irak, Suriye, Avrupa, Antarktika ve Ukrayna’da çalışan Bay, toplumsal hareketler, savaş, göç ve doğal afet bahislerini yerinde takip ediyor.
28 Şubat-21 Mart ortası Ukrayna (Çernivtsi ve Ujgorod), Polonya, Macaristan, Slovakya ve Romanya’da mülteci krizini fotoğraflayan Bay, 21 Mart’tan bu yana Ukrayna’da bulunuyor.
bununla birlikte Bay, Ai Weiwei’nin direktörlüğünü üstlendiği “Human Flow” sinemasının imaj direktörü olarak nazaranv aldı.
Batı Ukrayna’nın en büyük kenti Lviv’den kalkan tren, Kiev’e girdiğinde nazaranvli memur kompartımanları gezerek perdelerin kapatılmasını söylüyor ve kısa bir süre daha sonra da trenin bütün aydınlatmaları kapatılıyor. Birkaç kompartıman ötede yol boyunca yüksek sesle konuşan askeri kamuflajlı ikisi Kanadalı, biri Alman olmak üzere üç kişi, Kiev’deki “Bölgesel Savunma için Milletlerarası Lejyon” ismiyle kurulan birliğe katılmak için sabırsızlanıyorlar.
Bir başka vagondaki Meksikalı gazeteci Lola ise elindeki haritayı grup arkadaşlarına göstererek, batıdan ilerleyen Rus güçlerinin ilerleyen günlerde tren yoluna muhtemel bir saldırısı durumunda alternatif çıkış yolları üzerinde tartışıyor. Tren, ortasındaki az sayıda Ukraynalıyla Pasazhyrskyi istasyonundaki peronuna yaklaşıyor ve artık gönüllüler dahil herkes gergin ve fısıltıyla konuşuyor.
LVIV’DEN TIBBİ İLAÇ GETİREN 83 YAŞINDAKİ İSTEKLİ
İstasyon memurları ellerindeki fenerlerle vagonlardan inenlere yol gösteriyor. her insanın inançlı bir yere ulaşması için ivedisi var, zira sokağa çıkma yasağının başlamasının üzerinden 40 dakika geçti. Yolcuların bir kısmı geceyi istasyonda geçirerek sabahı bekleyecek. Ben ve bir meslektaşımı karşılayan Ukraynalı arkadaşlarımız, tek başına iki valiz ve üç çanta ile karanlıkta bekleyen 83 yaşındaki Valentina’yı fark edip yardım ediyorlar. Kısa uzunluklu, zayıf bir bayan olan Valentina, ayakta durmakta zorlansa da bu yorgunluk yüzüne yansımıyor. kimi vakit Rusça kimi vakit de Ukraynaca konuşurken daima tebessüm ediyor. Subay olan eşini Afganistan Savaşı’nda (1979-1989), oğlunu da 18 Mart’ta Lviv Havalimanı’na yapılan taarruzda kaybetmiş. Emekli bir tabip olan Valentina, Lviv’den getirdiği tıbbi gereçleri yaralı ve hastalara ulaştıracağını söylüyor ve daha sonra vedalaşıp kendisini konuta götürecek askerlerin yanına gidiyor. Biz de her arama noktasında tren biletlerimizi ve akreditasyon kartlarımızı gösterip niye yasak saatinde dışarda olduğumuzu yetkililere anlatıp akabinde kalacağımız konutun yolunu tutuyoruz.
Kiev’de bombalamalar daha sonrası bir epeyce bina ağır hasar aldı.
MARKETLERDE TEMEL GEREKSİNİMLERİ BULMAK ÇOK SIKINTI
Bomboş sokaklar, havlayan köpek sesleri, belli aralıklarla aydınlanan gökyüzü ve arka arda yaşanan patlamalar… Sokaklarda, telefonlarda çalan sirenler ve daha sonrasındasında gökyüzünde yükselen hava savunma füzeleri… Kiev, Rusya’nın taarruzlarının başladığı 24 Şubat’tan bu yana her gece tıpkı kaygıyı yaşıyor.
Gecenin “rutini” gündüz de devam ediyor. Tahminen de “gündüzün şerri gecenin hayrından evladır” kelamı tam da bu biçimde bir atmosfere söylenmiştir. Sokağa çıkma yasağının sabah saat 07.00’de sona ermesiyle hayat olağana dönmüyor olağan olarak lakin sokaklarda köpekleriyle dolaşan beşerler görmek gecenin gerginliğini az da olsa alıyor üzerimizden. Nüfusun büyük çoğunluğu kenti terk etmiş. Birtakım marketler ve restoranlar haricinde neredeyse bütün iş yerleri kapalı. Açık olan marketlerde ise temel muhtaçlıkları karşılamak bile epey güç. Kentteki yardım çalışmalarına katılan bir istekli olan Sergey, insanların temel gereksinimlerini stokladığını lakin marketlerin satılan mamüllerin yerine yenisini koyamadığını söylüyor: “Marketlerde yalnızca zenginlerin yedikleri lüks yiyecekler kaldı, geçen gün peynir bulamayınca olağanda fazlaca kıymetli olan küflü peyniri kimse almadığı için dörtte bir fiyatına aldım.”
TÜRKİYE PASAPORTUNA ‘BAYRAKTAR’ KARŞILIĞI
Kentin neredeyse bütün sokaklarında fazlaca sık aralıklarla beton ve demir bloklardan oluşan arama noktaları var. 20 dakika sürecek bir seyahat için pasaportunuzu tekraren göstermek zorundasınız. Kent merkezinden biraz uzaklarda ya da orta sokaklardaki noktaların birçoklarında ise Ukrayna ordusuna bağlı istekli birlikler bekliyor. kimi vakit bu noktalarda orta yaş üstü adamların av tüfekleriyle beklediğini görmek de mümkün. Arama noktalarının kimilerinde yalnızca pasaportunuzu göstermeniz yeterliyken kimi vakit de telefonunuzdaki WhatsApp yazışmalarınızdan fotoğraf albümüne kadar birfazlaca şeyi göstermek zorunda kalıyorsunuz. Bu noktalarda fotoğraf çekmemiz, kazılan mevzilerin pozisyonlarını gösterebileceği sebebi öne sürülerek engelleniyor.
Kiev’de son iki ayda yaşanan sabotaj teşebbüslerinden daha sonra sokaklarda elinde silah olan herkese “Rus ajanı” olmadığınızı kanıtlamak zorundasınız. Evraklarınız eksiksizse ekseriyetle sorun yaşamadan yolunuza devam edebilirsiniz. kimi vakit de Türkiye pasaportunu gösterdikten daha sonra yalnızca “Bayraktar” sözünü anladığım bir konuşmanın akabinde kolay kolay geçiyoruz. olağan olarak ki, seyahat yapmanızı zorlaştıran tek şey arama noktaları değil. Toplu taşıma araçları neredeyse çalışmıyor ve birkaç firma haricinde araç kiralamak da mümkün değil. Bir de akaryakıt kahrı var. kimi vakit açık akaryakıt istasyonu bulabilmek için uzun aralıklar gitmeniz gerekiyor ve bulduğunuz istasyonda şayet uzun bir araç kuyruğuna denk gelmediyseniz en çok 20 litre yakıt alıp yolunuza devam edebilirsiniz.
HER GÜN YENİ HENDEKLER KAZILIYOR
Rusya ve Ukrayna heyetlerinin 29 Mart tarihinde İstanbul’da yaptığı görüşme daha sonrasında Rus güçleri Kiev’in kuzeybatısında bulunan İrpin bölgesinden, geride onlarca imha edilmiş askeri araç bırakarak çekiliyor. İrpin’in kuzeyindeki Bucha’dan ise sokaklarda infaz edilmiş insanların imajları gelirken Kiev Valisi, bölgede 5 Nisan’a kadar daima sokağa çıkma yasağı uygulanacağını duyurdu. Bu bölgede bugüne kadar en az beş gazeteci de hayatını yitirdi ve en son 2 Nisan’da, 13 Mart’tan beri kayıp olan Ukraynalı fotoğrafçı Maksim Levin’in cansız vücudu bulundu. Levin’in şu kelamları ise toplumsal medyada meslektaşları tarafınca paylaşıldı: “Her Ukraynalı fotoğrafçı savaşı durduracak bir fotoğraf çekmeyi hayal eder.”
Retroville, 20 mart gecesi Rus ordusu tarafınca bombalandı.
Rusya ordusunun saldırdığı bölgelerden çekilmesi gorece optimist bir atmosfer yaratsa da kent merkezi kendini mümkün sokak savaşlarına hazırlamaya devam ediyor. Her gün yeni hendekler kazılıyor, orduya bağlı istekli birlikler, yeni mevzilerde yerlerini alıyorlar. Çatışmaların kentin dış mahallelerinde yaşanması, kent merkezinin çatışmalardan direkt etkilenmediği manasına da gelmiyor. Rusya taarruzlarında vurulan televizyon kulesi ve Retroville alışveriş merkezi şahit olduğum sivil maksatlardan yalnızca birkaçı. Kent merkezine yapılan ataklarda en büyük yıkımın ve can kaybının yaşandığı yer ise Retroville alışveriş merkezi. Kiev’in kuzeybatısında bulunan Retroville, 20 Mart gecesi Rus ordusu tarafınca vurulmuş ve bina kullanılamaz hale gelmişti. Rus medyası taarruzdan daha sonra yayınladığı imgelerde Ukrayna ordusuna ilişkin araçların alışveriş merkezinde konuşlandığını sav etmişti.
Natasha, Kiev’de arkadaşı Boris’le birlikte yaşıyor.
‘AVM’YE SALDIRABİLİYORLARSA HER YERE SALDIRABİLİRLER’
Natasha (21), Kiev’de arkadaşı Boris’le bir arada yaşıyor. Aşçı olarak çalıştığı Orangutan Restoran da bütün iş yerleri üzere savaşın başladığı 24 Şubat’ta kepenkleri indirdi. Natasha, Retroville saldırısının kendisi için bir dönüm noktası olduğunu söylüyor. Operasyonun birinci gününü ise şu biçimde anlatıyor: “Sabah 06.00’da Boris’in annesi arayıp savaşın başladığını söyleyince evvel bir reaksiyon veremedim, daha sonra Boris çabukla camları bantladı. Ne yapacağımızı bilemedik, valizimizi toplayıp pencereden uzakta orta koridorda saatlerce oturduk, daha sonraki günlerde Kiev’den ayrıldık.”
bir süre daha sonra Kiev’e geri dönen Natasha, Retroville saldırısı daha sonrasında hem hayli korktuğunu tıpkı vakitte öfkelendiğini söylüyor. Retroville’in Kiev’in en yeni alışveriş merkezi olduğunu ve daha birkaç ay evvel açıldığını hatırlatan Natasha, “Bu hücumla Rus ordusunun kentteki sivil yerleşim yerlerini de vurabileceklerini gördüm, şayet AVM’ye saldırabiliyorlarsa her yere saldırabilirler. Artık kendimi konutumda de inançta hissetmiyorum” diyor. Natasha, sokakların yeterli korunduğu konusunda bir kuşkusu olmasa da hava taarruzları konusundaki korkusunu gizlemiyor.
Retroville’nin güvenliğini sağlayan Ukrayna ordusu mensubu Yuriy Didovest, AVM’nin bombalanmasına şaşkın.
AVM ATAĞINDA ÖLEN 4 KİŞİNİN CESEDİNE ULAŞILAMIYOR
Konuştuğum Ukraynalılar, başkentteki bir AVM’nin balistik füzelerle vurulmasını bir milat olarak kabul ediyor. Enkaza dönen Retroville’nin güvenliğini sağlayan Ukrayna ordusu mensubu Yuriy Didovest, içeriye girerken infilak etmemiş patlayıcılar ve ceset kesimleri konusunda ikazda bulunduktan daha sonra yıkıntılara bakarak, “Retroville’nin inşası sekiz yıl sürdü ancak her şeyi birkaç saniye ortasında yok ettiler” diye konuşuyor. AVM’nin spor kompleksi akının maksat noktası idi ve büsbütün yıkılmış durumda. Beş çocuk babası Yuriy, buraya ailesiyle bir arada geldiğini ve hücumdan evvel AVM’nin etrafta yaşayan insanların buluşma noktası olduğunu hatırlatıyor: “Burası Avrupa’nın en büyük alışveriş merkezlerinden birisi. Rusya ordusu bir askeri obje olmamasına karşın burayı vurdu.” Az ileride bir moloz yığınının önünde durarak, “Burası da bir Türk firması olan English Home’a aitti” diyor.
Retroville çalışanlarından Dmitro Cherevko hücum sırasında AVM’de olduğunu anlatıyor.
Üst kata çıktığımızda yüzümüze çarpan yanık kokusu, kırık camlar ve iş yerlerinden etrafa saçılmış eşyalarla karşılaşıyoruz. Binanın dışarıya bakan cephesi büsbütün yok olmuş. Enkaz temizleme çalışmalarına katılan Retroville çalışanlarından Dmitro Cherevko atak sırasında AVM’de olduğunu söylüyor. Bulunduğu bölge az hasar aldığı için kurtulabilmiş. Yerin büsbütün çöktüğü yeri göstererek şöyleki diyor: “Burada bulunan dört arkadaşımızın vücuduna ulaşamıyoruz. Kameralara bakan bir bayan ve iki güvenlik bakılırsavlisi ve bir de mühendis vardı. Bütün taban çalışanların üzerine çöktü ve kolonlar hasar gördüğü için cesetleri orada ve çıkaramıyoruz, mühendisler hala kurtarma çalışmaları üzerinde çalışıyorlar.”
‘RUSLAR UZAKLAŞTIKÇA HAYAT GERİ DÖNÜYOR’
Çabucak önümüzde duran beton blokların altında ulaşılmayı bekleyen dört kişinin cesedinin olduğunu bilmek gergin olan havayı daha da ağırlaştırıyor. Yuriy, hücumda tam olarak kaç kişinin hayatını kaybettiğini bilmediklerini belirtiyor: “Kamera imgelerinde bir kişinin AVM’nin tuvaletini kullanmak için içeri girdiğini görüyoruz fakat ondan da haber alınamıyor.” En hayli zorlandığı anların ise her beş dakikada bir çalan telefonunda cenazelerinin çıkarılmasını bekleyen ailelere olumsuz cevap vermek zorunda kalması olduğunu söylüyor ve ekliyor: “İnanıyorum ki, her şeyi bir daha inşa edeceğiz ve Ukrayna bir gün kesinlikle kazanacak fakat bu zafer kaç insanın hayatına mal olacak?”
Kiev’de yeni bir güne daha uyandığımızda Rusya ordusunun başşehrin kuzeyindeki bölgelerden çekildikleri haberlerini okuyoruz. Sokaklar evvelki günlere kıyasla daha kalabalık ve kimi iş yerleri bir daha açılıyor. Bir kafeteryanın önünde kahve içen gençleri görür görmez Ukraynalı arkadaşım Ivan’a dönüp, “Hayat güya geri dönüyor” diyorum, o ise gülerek sözlerimi “Ruslar uzaklaştıkça hayat geri dönüyor” diye düzeltiyor. Tam da bilgisayar başında bu cümleyi yazdığım sırada sığınaklara inmemiz için sirenler çalıyor ve endişe kendini bana bir daha hatırlatıyor. O sırada sesleri umursamayan Natasha, köpeği Mihrimanh’la oynarken fonda David Bowie’den Heroes çalıyor: But we could be safer, just for one day (Ama daha inançta olabiliriz, yalnızca bir günlüğüne)
Murat Bay Kimdir?
Murat Bay, 2010 yılından bu yana foto muhabir olarak çalışıyor. Türkiye, Irak, Suriye, Avrupa, Antarktika ve Ukrayna’da çalışan Bay, toplumsal hareketler, savaş, göç ve doğal afet bahislerini yerinde takip ediyor.
28 Şubat-21 Mart ortası Ukrayna (Çernivtsi ve Ujgorod), Polonya, Macaristan, Slovakya ve Romanya’da mülteci krizini fotoğraflayan Bay, 21 Mart’tan bu yana Ukrayna’da bulunuyor.
bununla birlikte Bay, Ai Weiwei’nin direktörlüğünü üstlendiği “Human Flow” sinemasının imaj direktörü olarak nazaranv aldı.