Türkiye’de kekeme olmak: Ne dediğimi kestirim etmeyin, dinleyin ANKARA – Türkiye’de kekeme olmak; ötekileştirme, ayrımcılık, akran zorbalığı, iş bulmama, toplumsal hayata katılmakta kuvvetlik üzere bir dizi sorunu da birlikteinde getiriyor.
Küçük yaşlardan başlayarak iş hayatına uzanan bu kuvvetli süreçte, geçmişlerinde hafızalarından silmek istedikleri makus anılar bırakan bireyler, geleceğe dönük hayallerini çabaları ve ‘özgürce kekele’ sloganı üzerinden şekillendiriyor.
Bu noktada kekemeliğe dikkat çekmek ve kekemelik konusunda gerçek ayrıntıların aktarılmasını sağlamak gayesiyle 22 Ekim, ‘Dünya Kekemelik Günü’ olarak anılıyor.
‘HİÇ İSYAN EDEMEDİM örneğin YA DA HAKKIMI ARAYAMADIM…’
Tuba Aksu, küçük yaşlarda ortaya çıkan, hem eğitim ömrünü birebir vakitte toplumdaki yerini etkileyen kekemeliği birinci fark ettiğinde ilkokul öğrencisiydi. Arkadaşlarının seri bir biçimde okuduğu kitabı duraksayarak okuduğu için bir zıtlık olduğunu fark etmiş, daha sonrasında da kekeme olduğunu öğrenmişti. Sadece bu yüzden eğitim ömrü boyunca içine kapanık bir öğrenci olduğunu söyleyen Aksu, o günleri şu sözlerle anlatıyor:
“Eğitim ömrüm boyunca her vakit içine kapanık, kurallara uyan bir öğrenci oldum. Hiç isyan edemedim örneğin ya da hakkımı sonuna kadar arayamadım. İstediğim soruları soramadım, girmek istediğim fikir savaşlarında daima sessiz kaldım; içimden konuştum. halbuki her şeye karşın isyankâr bir öğrenci olmak isterdim.”
‘NE DEDİĞİMİ VARSAYIM ETMELERİNİ DEĞİL, BENİ DİNLEMELERİNİ İSTİYORUM’
Aksu, kekemeliğinin toplum tarafınca kabulünün de zorluklar oluşturduğuna işaret ediyor. “En başta toplumun ne kadar sabırsız olduğunu gördüm” diyen Aksu, “Söylemek istediğim şeyi varsayım edip uygulamaya kalkıyorlar; lakin ben onların ne dediğimi iddia etmelerini değil, beni dinlemelerini istiyorum. örneğin fatura öderken sayıları söyleyemediğimde kâğıt uzatıp ‘sayıları yazabilirsin’ demek yerine ‘sıkıntı yok seni dinleyebilirim’ deseler keşke. Otobüslerde, sessiz bloka takılıp ‘inecek var’ kelamını duraktan çıktıktan daha sonra dediğimizde sürücünün reaksiyon göstermesi, (otobüste ineceğim durağı söyleyememek) rastgele bir kişi ile telefonda konuşamamak, toplu taşımada telefona karşılık vermemek en büyük sorunlardan” sözlerine yer veriyor.
‘KEKEMELİĞİM HER ŞEYE KARŞIN EĞİTİM HAYATIMI SEKTEYE UĞRATMADI’
Kekemeliğinin her şeye karşın eğitim ömrünü sekteye uğratmadığına ve çabayı hiç bırakmadığına da vurgu yapıyor Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisat Kısmı mezunu olan ve doktora eğitimi almak isteyen Aksu. Çalışma ömrüne ait de şunları söylüyor:
“Şu an çalışmıyorum; doktora eğitimime devam etmek istiyorum. Çalışmak istesem kekemelik benim için sorun olur mu derseniz, hayır sorun olmaz. Fakat bu soru lisanstan birinci mezun olduğum vakit içinderda sorulsaydı; evet derdim. Zira o periyotta kekemeliğime önemli manada hassastım. Ancak artık ‘özgürce kekele’ sloganıyla barıştım durumla.”
‘KARŞI CİNS KEKEME BİRİYLE OLURSAM ÇOCUĞUM DA KEKEME OLUR NİYETİYLE UZAKLAŞIYORDU’
E-ticaret işiyle uğraşan Muharrem Karaman da kekemeliğinden dolayı yaşadığı zorlukları şöyle anlatıyor:
“Ben kekemeliğimi en hayli lise devirlerinde hissettim. kimselerle konuşmuyordum, arkadaş edinmiyordum ve hayli içime kapanmıştım. Karşı cinse karşı bir şey hissetsem dahi ondan kaçıyordum, konuşamıyordum. ömrümü daha kaliteli sürdürebilmek için kekemeliğimi saklama sonucu aldım; esasen benim kekemeliğim de kapalı kekemelikti.”
Muharrem Karaman.
daha sonraki süreçlerde Kekemeler Derneği’ne ulaştığını ve dernek toplantılarına katıldıkça kendini daha güzel hissettiğini tabir eden Karaman, uğraştığı e-ticaret işiyle de birfazlaca bireyle muhatap olduğunu hiç sorun yaşamadığını söylüyor:
“Genelde, ‘geçer merak etme’, ‘kafana takma, rahat ol’ üzere cümleleri fazlaca duyuyoruz. Aslına bakıldığında moral verilen, olumlu cümleler üzere görünse de bize yalnızca olağan davranılmasını istiyoruz. örneğin bu mevzuda bilgilendirme eksikliği de hayli fazla. örneğin bayanlar, kekeme biriyle bir arada olursa doğacak çocuğun da kekeme olacağı üzere yanlış fikirler var. Bu yüzden uzaklaşıyor karşı cins örneğin. Evvelden kekemelik kelam konusu olduğunda hayli daha fazla problemle karşılaşıyorduk lakin yeni kuşak daha anlayışlı ve farkındalığı yüksek.”
TÜRKİYE’DE 1 MİLYONA YAKIN KEKEME BİREY VAR
Araştırmalar dünya nüfusunun yüzde 1’inin (yaklaşık 7,5 milyon) kekeme olduğunu gösterirken, Türkiye’de bu sayı 820 bin olarak varsayım ediliyor.
Ekseriyetle çocukluk yaşlarından (2-5 yaş) itibaren başlayıp, bu yaşlarda yanlışsız bilimsel terapiler alınmadığı takdirde bireyin ileriki yaşları boyunca devam edebilen kekemelik, bilhassa yetişkinlerin gündelik hayatın içerisinde kendilerini tabir etmeleri noktasında birfazlaca problemle müsabakalarına niye oluyor.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ VE TEK: ÖZGÜRCE KEKELE
Türkiye’de alanında birinci ve tek olan Kekemeler Derneği, ‘Özgürce Kekele’ sloganıyla dört yıldır faaliyet gösteriyor. Derneğin başkanlığını yürüten Ayhan Çağlayan da kekeleyen bir birey, beraberinde uzman lisan ve konuşma terapisti. Anadolu Üniversitesi Lisan ve Konuşma Terapisi kısmında doktora eğitimini sürdüren Çağlayan, derneklerinin ve sloganlarının kıssasını, “Derneğimiz ‘bu ülkede kekemeliği olan bireyler de var’ demek için kuruldu. Sloganımız ‘Özgürce Kekele’. Sloganımızla ‘Ya kekelersem…’ korkusuna karşı geliyor ve sesimizi olabildiğince yüksek çıkarıyoruz. Ülkemizde kekemelik alanında kurulan birinci ve tek derneğiz” cümleleri ile anlatıyor.
Kekemeler Derneği Lideri Ayhan Çağlayan.
‘KEKEMELİĞİ OLAN BİREYLER MÜLAKATLARDA TERCİH EDİLMİYOR!’
Çağlayan, kekemeliğin bireyin hayatındaki yerini ve hayatını nasıl etkilediğini âlâ anlamak gerektiğini belirterek, çocukluk çağından itibaren yaşanan aksilikleri şöyle tabir ediyor:
“Okul hayatında kelam alma, kelamlı imtihanlar, sunum yapma üzere konulardaki zorluklar niçiniyle kekemeliği olan bireyler düşük notlar alabiliyor. Bildiğiniz üzere akran zorbalığı son yılların değerli bahislerinden. İş konusu da hakikaten kıymetli. Kekemeliği olan bireyler mülakatlarda tercih edilmiyor. Patronların de olumsuz tavırları mevcut. İşe alım daha sonrasında ise bir daha hem patronlar tıpkı vakitte iş arkadaşları tarafınca olumsuz reaksiyonlar alınabiliyor. Birey birden fazla kere duygusal olarak konuşmaktan utanabilir, korkabilir; bilişsel olarak kekelerse rezil olacağını ve insanların ona güleceğini düşünebilir.”
‘KEKEMELİK TÜRKİYE’DE ‘ENGEL’ OLARAK KABUL EDİLMELİ’
Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca pürüz olarak kabul edilen kekemeliğin Türkiye’de ‘engel’ olarak kabul edilmemesinden kaynaklı problemlere da dikkat çeken Çağlayan,
“Kesin olarak sebebi bilinmemekle bir arada, yüklü olarak nörofizyolojik niçinleri üzerinde durulmaktadır. Genetik faktörlerin de, kekemeliğe yatkınlık üzerinde değerli bir rol oynadığına dair deliller var. Yani, bir bireyin kekemeliğinin olması için fizyolojik olarak altyapısının olması gerekmektedir. Kekemelik görülme sıklığı erkeklerde bayanların 4 katı kadardır. Kekemelik, bireyin özel, toplumsal, akademik ve iş hayatını önemli derecede etkilemektedir. Tüm bu niçinlerle, biz de Amerika ve Avrupa ülkelerinde olduğu üzere ülkemizde de mani olarak kabul edilmesini istiyoruz” diyor.
Küçük yaşlardan başlayarak iş hayatına uzanan bu kuvvetli süreçte, geçmişlerinde hafızalarından silmek istedikleri makus anılar bırakan bireyler, geleceğe dönük hayallerini çabaları ve ‘özgürce kekele’ sloganı üzerinden şekillendiriyor.
Bu noktada kekemeliğe dikkat çekmek ve kekemelik konusunda gerçek ayrıntıların aktarılmasını sağlamak gayesiyle 22 Ekim, ‘Dünya Kekemelik Günü’ olarak anılıyor.
‘HİÇ İSYAN EDEMEDİM örneğin YA DA HAKKIMI ARAYAMADIM…’
Tuba Aksu, küçük yaşlarda ortaya çıkan, hem eğitim ömrünü birebir vakitte toplumdaki yerini etkileyen kekemeliği birinci fark ettiğinde ilkokul öğrencisiydi. Arkadaşlarının seri bir biçimde okuduğu kitabı duraksayarak okuduğu için bir zıtlık olduğunu fark etmiş, daha sonrasında da kekeme olduğunu öğrenmişti. Sadece bu yüzden eğitim ömrü boyunca içine kapanık bir öğrenci olduğunu söyleyen Aksu, o günleri şu sözlerle anlatıyor:
“Eğitim ömrüm boyunca her vakit içine kapanık, kurallara uyan bir öğrenci oldum. Hiç isyan edemedim örneğin ya da hakkımı sonuna kadar arayamadım. İstediğim soruları soramadım, girmek istediğim fikir savaşlarında daima sessiz kaldım; içimden konuştum. halbuki her şeye karşın isyankâr bir öğrenci olmak isterdim.”
‘NE DEDİĞİMİ VARSAYIM ETMELERİNİ DEĞİL, BENİ DİNLEMELERİNİ İSTİYORUM’
Aksu, kekemeliğinin toplum tarafınca kabulünün de zorluklar oluşturduğuna işaret ediyor. “En başta toplumun ne kadar sabırsız olduğunu gördüm” diyen Aksu, “Söylemek istediğim şeyi varsayım edip uygulamaya kalkıyorlar; lakin ben onların ne dediğimi iddia etmelerini değil, beni dinlemelerini istiyorum. örneğin fatura öderken sayıları söyleyemediğimde kâğıt uzatıp ‘sayıları yazabilirsin’ demek yerine ‘sıkıntı yok seni dinleyebilirim’ deseler keşke. Otobüslerde, sessiz bloka takılıp ‘inecek var’ kelamını duraktan çıktıktan daha sonra dediğimizde sürücünün reaksiyon göstermesi, (otobüste ineceğim durağı söyleyememek) rastgele bir kişi ile telefonda konuşamamak, toplu taşımada telefona karşılık vermemek en büyük sorunlardan” sözlerine yer veriyor.
‘KEKEMELİĞİM HER ŞEYE KARŞIN EĞİTİM HAYATIMI SEKTEYE UĞRATMADI’
Kekemeliğinin her şeye karşın eğitim ömrünü sekteye uğratmadığına ve çabayı hiç bırakmadığına da vurgu yapıyor Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisat Kısmı mezunu olan ve doktora eğitimi almak isteyen Aksu. Çalışma ömrüne ait de şunları söylüyor:
“Şu an çalışmıyorum; doktora eğitimime devam etmek istiyorum. Çalışmak istesem kekemelik benim için sorun olur mu derseniz, hayır sorun olmaz. Fakat bu soru lisanstan birinci mezun olduğum vakit içinderda sorulsaydı; evet derdim. Zira o periyotta kekemeliğime önemli manada hassastım. Ancak artık ‘özgürce kekele’ sloganıyla barıştım durumla.”
‘KARŞI CİNS KEKEME BİRİYLE OLURSAM ÇOCUĞUM DA KEKEME OLUR NİYETİYLE UZAKLAŞIYORDU’
E-ticaret işiyle uğraşan Muharrem Karaman da kekemeliğinden dolayı yaşadığı zorlukları şöyle anlatıyor:
“Ben kekemeliğimi en hayli lise devirlerinde hissettim. kimselerle konuşmuyordum, arkadaş edinmiyordum ve hayli içime kapanmıştım. Karşı cinse karşı bir şey hissetsem dahi ondan kaçıyordum, konuşamıyordum. ömrümü daha kaliteli sürdürebilmek için kekemeliğimi saklama sonucu aldım; esasen benim kekemeliğim de kapalı kekemelikti.”
Muharrem Karaman.
daha sonraki süreçlerde Kekemeler Derneği’ne ulaştığını ve dernek toplantılarına katıldıkça kendini daha güzel hissettiğini tabir eden Karaman, uğraştığı e-ticaret işiyle de birfazlaca bireyle muhatap olduğunu hiç sorun yaşamadığını söylüyor:
“Genelde, ‘geçer merak etme’, ‘kafana takma, rahat ol’ üzere cümleleri fazlaca duyuyoruz. Aslına bakıldığında moral verilen, olumlu cümleler üzere görünse de bize yalnızca olağan davranılmasını istiyoruz. örneğin bu mevzuda bilgilendirme eksikliği de hayli fazla. örneğin bayanlar, kekeme biriyle bir arada olursa doğacak çocuğun da kekeme olacağı üzere yanlış fikirler var. Bu yüzden uzaklaşıyor karşı cins örneğin. Evvelden kekemelik kelam konusu olduğunda hayli daha fazla problemle karşılaşıyorduk lakin yeni kuşak daha anlayışlı ve farkındalığı yüksek.”
TÜRKİYE’DE 1 MİLYONA YAKIN KEKEME BİREY VAR
Araştırmalar dünya nüfusunun yüzde 1’inin (yaklaşık 7,5 milyon) kekeme olduğunu gösterirken, Türkiye’de bu sayı 820 bin olarak varsayım ediliyor.
Ekseriyetle çocukluk yaşlarından (2-5 yaş) itibaren başlayıp, bu yaşlarda yanlışsız bilimsel terapiler alınmadığı takdirde bireyin ileriki yaşları boyunca devam edebilen kekemelik, bilhassa yetişkinlerin gündelik hayatın içerisinde kendilerini tabir etmeleri noktasında birfazlaca problemle müsabakalarına niye oluyor.
TÜRKİYE’DE BİRİNCİ VE TEK: ÖZGÜRCE KEKELE
Türkiye’de alanında birinci ve tek olan Kekemeler Derneği, ‘Özgürce Kekele’ sloganıyla dört yıldır faaliyet gösteriyor. Derneğin başkanlığını yürüten Ayhan Çağlayan da kekeleyen bir birey, beraberinde uzman lisan ve konuşma terapisti. Anadolu Üniversitesi Lisan ve Konuşma Terapisi kısmında doktora eğitimini sürdüren Çağlayan, derneklerinin ve sloganlarının kıssasını, “Derneğimiz ‘bu ülkede kekemeliği olan bireyler de var’ demek için kuruldu. Sloganımız ‘Özgürce Kekele’. Sloganımızla ‘Ya kekelersem…’ korkusuna karşı geliyor ve sesimizi olabildiğince yüksek çıkarıyoruz. Ülkemizde kekemelik alanında kurulan birinci ve tek derneğiz” cümleleri ile anlatıyor.
Kekemeler Derneği Lideri Ayhan Çağlayan.
‘KEKEMELİĞİ OLAN BİREYLER MÜLAKATLARDA TERCİH EDİLMİYOR!’
Çağlayan, kekemeliğin bireyin hayatındaki yerini ve hayatını nasıl etkilediğini âlâ anlamak gerektiğini belirterek, çocukluk çağından itibaren yaşanan aksilikleri şöyle tabir ediyor:
“Okul hayatında kelam alma, kelamlı imtihanlar, sunum yapma üzere konulardaki zorluklar niçiniyle kekemeliği olan bireyler düşük notlar alabiliyor. Bildiğiniz üzere akran zorbalığı son yılların değerli bahislerinden. İş konusu da hakikaten kıymetli. Kekemeliği olan bireyler mülakatlarda tercih edilmiyor. Patronların de olumsuz tavırları mevcut. İşe alım daha sonrasında ise bir daha hem patronlar tıpkı vakitte iş arkadaşları tarafınca olumsuz reaksiyonlar alınabiliyor. Birey birden fazla kere duygusal olarak konuşmaktan utanabilir, korkabilir; bilişsel olarak kekelerse rezil olacağını ve insanların ona güleceğini düşünebilir.”
‘KEKEMELİK TÜRKİYE’DE ‘ENGEL’ OLARAK KABUL EDİLMELİ’
Dünya Sıhhat Örgütü tarafınca pürüz olarak kabul edilen kekemeliğin Türkiye’de ‘engel’ olarak kabul edilmemesinden kaynaklı problemlere da dikkat çeken Çağlayan,
“Kesin olarak sebebi bilinmemekle bir arada, yüklü olarak nörofizyolojik niçinleri üzerinde durulmaktadır. Genetik faktörlerin de, kekemeliğe yatkınlık üzerinde değerli bir rol oynadığına dair deliller var. Yani, bir bireyin kekemeliğinin olması için fizyolojik olarak altyapısının olması gerekmektedir. Kekemelik görülme sıklığı erkeklerde bayanların 4 katı kadardır. Kekemelik, bireyin özel, toplumsal, akademik ve iş hayatını önemli derecede etkilemektedir. Tüm bu niçinlerle, biz de Amerika ve Avrupa ülkelerinde olduğu üzere ülkemizde de mani olarak kabul edilmesini istiyoruz” diyor.