Türkiye’de bir birinci: Marmara Denizi’nin karbon yutma kapasitesi hesaplanacak ODTÜ Bilim-2 gemisiyle 10 günlük kış seferine çıkan 13 bilim insanı, Marmara Denizi’ndeki mevsimsel değişimleri gözlemleyecek, oksijen pahalarını ölçecek ve Türkiye’de birinci sefer bir denizin karbon yutma kapasitesini hesaplayacak.
10 GÜNLÜK SEFER BAŞLADI
AA’nın haberine nazaran, Deniz Ekosistem ve İklim Araştırmaları Merkezi (DEKOSİM) Ulusal Deniz Araştırmaları Altyapı Merkezi Projesi ve TÜBİTAK Bilim İnsanı Dayanak Programları Başkanlığı (BİDEB) Öncü Araştırmacılar Programı dayanağıyla, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ÇED Müsaade ve Kontrol Genel Müdürlüğünün ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü uyumunda 2017’de başlatmış olduğu MARMOD Projesi kapsamında, Marmara Denizi’ndeki çalışmalar devam ediyor.
Bu kapsamda 13 bilim insanı, ODTÜ Bilim-2 gemisiyle 10 gün sürecek kış seferine çıktı. Projeyle bilim insanları, denizin kış devrindeki durumunu inceleyecek, denizde 120 başka noktada oksijen, bulanıklık, deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluk ölçümü yapacak. Seferde ayrıyeten Marmara Denizi’nin karbon yutma kapasitesi hesaplanacak.
‘MARMARA’DA MEVSİMSEL DEĞİŞİMLERİ BİLMİYORUZ’
Kış seferiyle ilgili ODTÜ Bilim-2 gemisinde değerlendirmede bulunan MARMOD Proje Sorumlusu ve ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Mustafa Yücel, gerek kendilerinin gerekse de öbür kurumların yıllardır Marmara Denizi’nden bilgiler topladığını belirtti. Doç. Dr. Yücel, “Bu dataların gösterdiği ortak bir nokta var, o da maalesef Marmara’daki oksijen kaybı… Bunu durdurmak ve ekosistemi sıhhatine geri kavuşturmak için MARMOD projesi başladı” dedi.
Özellikle ekosistemi ve sağladığı oksijeni geri kazanmak için bilimsel bir data tabanına ve bir öngörü sistemine muhtaçlık bulunduğunu lisana getiren Doç. Dr. Yücel, şu biçimde devam etti: “MARMOD Faz 1 çalışması, bununla başladı. Oksijen kaybını durdurmak için evvel bir model sistemi kuruldu ve birinci öngörüler oluşturuldu. Akabinde 2020 yılında daha kapsamlı, deniz seferlerinin olduğu MARMOD Faz 2 çalışması başladı. Marmara’da mevsimsel değişimleri bilmiyoruz. Örneğin, şu an ortasında bulunduğumuz kış aylarında data fazlaca az. Bilhassa kritik mevsim dönüşleri var, akıntıların değiştiği noktalardan datalar epey az. Bu boşlukları gidermek için hem modelleme çalışmaları tıpkı vakitte mevsimsel seferler devam ediyor.”
‘BİLİM-2 KIŞ SEFERİ ÇOK GENİŞ BİR MÜŞAHEDE SİSTEMİNİN BİR PARÇASI’
MARMOD projesinde daha epeyce denizin oşinografik yani sıcaklık, tuzluluk, denizdeki biyolojik üretkenlik, bulanıklık ile oksijen ve besin tuzları üzere biyokimyasal parametrelere baktıklarını kaydeden Doç. Dr. Yücel, “Oksijen probleminin asıl kaynağına inmeye çalışıyoruz. Azot, fosfor yükleri ve bunlara bağlı biyolojik üretim, oksijen kaybının en büyük sebebi. Bu parametrelere odaklanmış durumdayız. Marmara Denizi’nde geniş ölçekte oksijen kaybı trendi devam ediyor. Şu an ortasında bulunduğumuz seferde bilhassa 20 metreden daha sonra biroldukça balık çeşidinin gerilim altına girdiği oksijen kıymetlerine ulaşıyoruz, 80 ila 100 metreden daha sonra neredeyse sıfırın altına inen bedeller var” diye konuştu.
Marmara Denizi’nin doğusunda, İzmit, Çınarcık ve Adalar etrafında bu durumun fazlaca önemli sorun oluşturduğuna değinen Yücel, elde ettikleri birinci dataların kararına bakılırsa azot, fosfor ve besin tuzu yüklerinin devam ettiğini, oksijen azlığı durumunun değişmediğini aktardı. Bilim-2 kış seferini, Marmara Denizi’nde kurmaya başladıkları epeyce geniş bir müşahede sisteminin kesimi olarak tanımlayan Doç. Dr. Yücel, Marmara Denizi’nin tabanına sabitledikleri dört farklı müşahede sistemi olduğunu, bu sistemlere bağlı, üzerinde farklı derinliklerden örnekler alan sensörlere sahip şamandıralar bulunduğunu aktardı. Sistemlerin şu an daha hayli 100 metre altı derinlikte çalıştıklarını anlatan Doç. Dr. Yücel, “Bu 4 nokta, gemimiz ve enstitümüze yeni kazandırdığımız taşınabilir sistemler, data toplama kapasitemizi fazlaca artıracak” sözlerini kullandı.
‘DENİZLERİMİZDEKİ KARBONDİOKSİT DÜZEYİ BİRİNCİ KERE ORTAYA ÇIKMIŞ OLACAK’
Kış seferiyle birlikte Türkiye’de birinci kez deniz ile atmosfer içindeki karbondioksit gazı alışverişini ölçeceklerini bildiren Doç. Dr. Yücel, “Buna Marmara Denizi ile başlıyoruz, Karadeniz ile devam edeceğiz önümüzdeki günlerde. Gemi hareket ettikçe yüzey suları gemideki laboratuvarımıza pompalanıyor. Burada karbondioksit, pH sensörleri var. Bunlar epey hassas. Denizin asiditesini, ne kadar karbondioksit içerdiğini hesaplıyor” dedi.
Denizlerin insan kaynaklı karbondioksitin en büyük emicisi olduğunu işaret eden Yücel kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “Kendi denizlerimizin ne kadar epeyce karbondioksit emebildiğini, bu akışların ne kadar olduğunu bilmiyoruz zira ölçülmemiş. Karasal sistemlerin yutak kapasitesinin hesaplanması gerektiği üzere denizlerin kapasitesinin de hesaplanması gerekiyor, şu anda bunun birinci adımını atmış durumdayız. Daima bilgi toplamamız ve büyük alanları incelememiz gerekiyor. Bu seferde yaptığımız çalışma bu. Çanakkale Boğazı’ndan başladık, Rize, Hopa’ya kadar, bütün münhasır denizel bölgemizi kapsayacak biçimde açıklara da çıkarak bütün alanı tarayacağız. Datalarla, denizlerimizdeki karbondioksit haritası birinci kere ortaya çıkmış olacak, buradan da yutak kapasitesini hesaplayacağız.”
Doç. Dr. Yücel, “Dünyadaki misal örneklerine bakarak, beklentimiz, Karadeniz ve Marmara Denizi’nin karbon tutma kapasitesinin yüksek olabileceği yönünde” değerlendirmesinde bulundu. (HABER MERKEZİ)
10 GÜNLÜK SEFER BAŞLADI
AA’nın haberine nazaran, Deniz Ekosistem ve İklim Araştırmaları Merkezi (DEKOSİM) Ulusal Deniz Araştırmaları Altyapı Merkezi Projesi ve TÜBİTAK Bilim İnsanı Dayanak Programları Başkanlığı (BİDEB) Öncü Araştırmacılar Programı dayanağıyla, Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ÇED Müsaade ve Kontrol Genel Müdürlüğünün ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü uyumunda 2017’de başlatmış olduğu MARMOD Projesi kapsamında, Marmara Denizi’ndeki çalışmalar devam ediyor.
Bu kapsamda 13 bilim insanı, ODTÜ Bilim-2 gemisiyle 10 gün sürecek kış seferine çıktı. Projeyle bilim insanları, denizin kış devrindeki durumunu inceleyecek, denizde 120 başka noktada oksijen, bulanıklık, deniz suyu sıcaklığı ve tuzluluk ölçümü yapacak. Seferde ayrıyeten Marmara Denizi’nin karbon yutma kapasitesi hesaplanacak.
‘MARMARA’DA MEVSİMSEL DEĞİŞİMLERİ BİLMİYORUZ’
Kış seferiyle ilgili ODTÜ Bilim-2 gemisinde değerlendirmede bulunan MARMOD Proje Sorumlusu ve ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü Müdür Yardımcısı Doç. Dr. Mustafa Yücel, gerek kendilerinin gerekse de öbür kurumların yıllardır Marmara Denizi’nden bilgiler topladığını belirtti. Doç. Dr. Yücel, “Bu dataların gösterdiği ortak bir nokta var, o da maalesef Marmara’daki oksijen kaybı… Bunu durdurmak ve ekosistemi sıhhatine geri kavuşturmak için MARMOD projesi başladı” dedi.
Özellikle ekosistemi ve sağladığı oksijeni geri kazanmak için bilimsel bir data tabanına ve bir öngörü sistemine muhtaçlık bulunduğunu lisana getiren Doç. Dr. Yücel, şu biçimde devam etti: “MARMOD Faz 1 çalışması, bununla başladı. Oksijen kaybını durdurmak için evvel bir model sistemi kuruldu ve birinci öngörüler oluşturuldu. Akabinde 2020 yılında daha kapsamlı, deniz seferlerinin olduğu MARMOD Faz 2 çalışması başladı. Marmara’da mevsimsel değişimleri bilmiyoruz. Örneğin, şu an ortasında bulunduğumuz kış aylarında data fazlaca az. Bilhassa kritik mevsim dönüşleri var, akıntıların değiştiği noktalardan datalar epey az. Bu boşlukları gidermek için hem modelleme çalışmaları tıpkı vakitte mevsimsel seferler devam ediyor.”
‘BİLİM-2 KIŞ SEFERİ ÇOK GENİŞ BİR MÜŞAHEDE SİSTEMİNİN BİR PARÇASI’
MARMOD projesinde daha epeyce denizin oşinografik yani sıcaklık, tuzluluk, denizdeki biyolojik üretkenlik, bulanıklık ile oksijen ve besin tuzları üzere biyokimyasal parametrelere baktıklarını kaydeden Doç. Dr. Yücel, “Oksijen probleminin asıl kaynağına inmeye çalışıyoruz. Azot, fosfor yükleri ve bunlara bağlı biyolojik üretim, oksijen kaybının en büyük sebebi. Bu parametrelere odaklanmış durumdayız. Marmara Denizi’nde geniş ölçekte oksijen kaybı trendi devam ediyor. Şu an ortasında bulunduğumuz seferde bilhassa 20 metreden daha sonra biroldukça balık çeşidinin gerilim altına girdiği oksijen kıymetlerine ulaşıyoruz, 80 ila 100 metreden daha sonra neredeyse sıfırın altına inen bedeller var” diye konuştu.
Marmara Denizi’nin doğusunda, İzmit, Çınarcık ve Adalar etrafında bu durumun fazlaca önemli sorun oluşturduğuna değinen Yücel, elde ettikleri birinci dataların kararına bakılırsa azot, fosfor ve besin tuzu yüklerinin devam ettiğini, oksijen azlığı durumunun değişmediğini aktardı. Bilim-2 kış seferini, Marmara Denizi’nde kurmaya başladıkları epeyce geniş bir müşahede sisteminin kesimi olarak tanımlayan Doç. Dr. Yücel, Marmara Denizi’nin tabanına sabitledikleri dört farklı müşahede sistemi olduğunu, bu sistemlere bağlı, üzerinde farklı derinliklerden örnekler alan sensörlere sahip şamandıralar bulunduğunu aktardı. Sistemlerin şu an daha hayli 100 metre altı derinlikte çalıştıklarını anlatan Doç. Dr. Yücel, “Bu 4 nokta, gemimiz ve enstitümüze yeni kazandırdığımız taşınabilir sistemler, data toplama kapasitemizi fazlaca artıracak” sözlerini kullandı.
‘DENİZLERİMİZDEKİ KARBONDİOKSİT DÜZEYİ BİRİNCİ KERE ORTAYA ÇIKMIŞ OLACAK’
Kış seferiyle birlikte Türkiye’de birinci kez deniz ile atmosfer içindeki karbondioksit gazı alışverişini ölçeceklerini bildiren Doç. Dr. Yücel, “Buna Marmara Denizi ile başlıyoruz, Karadeniz ile devam edeceğiz önümüzdeki günlerde. Gemi hareket ettikçe yüzey suları gemideki laboratuvarımıza pompalanıyor. Burada karbondioksit, pH sensörleri var. Bunlar epey hassas. Denizin asiditesini, ne kadar karbondioksit içerdiğini hesaplıyor” dedi.
Denizlerin insan kaynaklı karbondioksitin en büyük emicisi olduğunu işaret eden Yücel kelamlarını şu biçimde sürdürdü: “Kendi denizlerimizin ne kadar epeyce karbondioksit emebildiğini, bu akışların ne kadar olduğunu bilmiyoruz zira ölçülmemiş. Karasal sistemlerin yutak kapasitesinin hesaplanması gerektiği üzere denizlerin kapasitesinin de hesaplanması gerekiyor, şu anda bunun birinci adımını atmış durumdayız. Daima bilgi toplamamız ve büyük alanları incelememiz gerekiyor. Bu seferde yaptığımız çalışma bu. Çanakkale Boğazı’ndan başladık, Rize, Hopa’ya kadar, bütün münhasır denizel bölgemizi kapsayacak biçimde açıklara da çıkarak bütün alanı tarayacağız. Datalarla, denizlerimizdeki karbondioksit haritası birinci kere ortaya çıkmış olacak, buradan da yutak kapasitesini hesaplayacağız.”
Doç. Dr. Yücel, “Dünyadaki misal örneklerine bakarak, beklentimiz, Karadeniz ve Marmara Denizi’nin karbon tutma kapasitesinin yüksek olabileceği yönünde” değerlendirmesinde bulundu. (HABER MERKEZİ)