TBB Lideri Sağkan: Yargı paketi değil bağımsızlık ve tarafsızlık gerek ANKARA- Türkiye Barolar Birliği’nin 36. Genel Şurası’nda lider seçilen Erinç Sağkan, bilhassa son senelerda hukukun üstünlüğü ve yargı bağımsızlığı tartışmalarının odağındaki Metin Feyzioğlu’nun 8,5 yıllık devrine son verdi. Baroların büyük kısmında heyecan yaratan bu değişim, yeni periyotta TBB’den beklentiyi de artırdı.
TBB’nin yeni Lideri Erinç Sağkan, Türkiye’deki yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı başta olmak üzere Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısına, Anayasa Mahkemesi üzerinden yürütülen ’kapatma’ tartışmalarına ve Selahattin Demirtaş ile Osman Kavala hakkında uygulanmayan AİHM kararlarına ait Gazete Duvar’ın sorularını yanıtladı.
Türkiye Barolar Birliği, uzun vakittir tartışmaların odağındaydı. Bu bakılırsav değişimi ne manaya geliyor? Nasıl bir sonuç getirecek?
Geçen dönemki liderin ‘ikinci dönemi’ olarak isimlendirdiğim son 4,5 yıllık süreçte avukatlık mesleği ekonomik manada büsbütün bir kaosun içine sokulmuşken, avukatlar müvekkilleriyle özdeşleştirilip tutuklanırken, TBB’nin evvelki periyot lideri tüm bu problemlere tesirli formülü hayata geçirmek noktasında bir efor sergileyemedi. Bunun son adımı ise baroların bölünerek parçalanması, temelde de yurttaşın kuvvetli bir savunma makamından yoksun kalmasını hedefleyen ‘oldukçalu baro’ yasası süreciydi. TBB’nin evvelki devir lideri, bu süreçte baroların bölünmesini engellemek için barolarla bir arada gayret etmek yerine maalesef ki bu yasasının mimarlarından olması bu 4,5 yıllık sürecin epey kısa bir özeti olarak ortaya çıktı. Bu süreci de avukatların TBB Genel Kurulu’nda bu idare anlayışına yanıt vermesi ve değişim dileğini sandığa taşıması olarak yorumluyorum.
’SAYIN BAKANA HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ NOKTASINDAKİ KAYGILARIMIZI LİSANA GETİRDİK’
misyona seçildikten daha sonra Adalet Bakanı ile bir görüşmeniz oldu. Neler konuşuldu? Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan bir randevu talebiniz var mı? Olacak mı?
Sayın Adalet Bakanı’ndan Ankara Barosu Başkanlığı sürecinde de her vakit randevu taleplerimize olumlu karşılık aldık. Bakanlıkla bilhassa avukatların meslek meseleleri ve bunlara ait tahlil biçimlerinin hayata geçirilmesi konularını konuştuk. Ve olağan ki hukukun üstünlüğü noktasındaki tasalarımızı lisana getirdik. Yeni periyottaki beklentilerimizi ilettik. Verimli bir görüşme oldu. Sıkıntıların tahlili bir siyasi irade gerektiriyor. İlettiğimiz ögelere ait yürütülen çalışmaları yakından takip edeceğiz. Sayın Cumhurbaşkanı’ndan bu evrede randevu talebimiz olmadı. Öncelikle taleplerimizi iletmemiz, bu sistem içerisinde Adalet Bakanı’yla mümkün.
‘ANKARA’DAKİ ‘İKİNCİ BARO’ İLE İLGİLİ SORUN TESPİT EDERSEK GEREĞİNİ YAPMAKTAN UZAK KALMAYIZ’
Ankara’daki İkinci Baro’nun kuruluşunda yeterliliğini sağlayamadığı biçimde TBB’nin yeterlilik onayı verdiği öne sürülüyor. Siz de Ankara Barosu olarak dava açmıştınız. Yeni TBB idaresi olarak inceleme başlattınız mı?
İnceleme başlatıldı. Türkiye Barolar Birliği’nin kuruluş yetki evrakı verdiği sürecin hukuken geçersiz ve yanlış bir süreç olduğunu düşünüyoruz. Zira TBB, Kurucular Şurası tarafınca sunulan dokümanların sıhhatini denetim etmek zorundaydı. Lakin verilen kuruluş yetki evrakı sonucunda bu incelemenin yapılmayarak ekli dokümanlardaki ögelerin gerçekliği konusunda cezai sorumluluğun Kurucular Şurası’nda olduğu belirtilerek hiç bir süreç yapılmaksızın yetki verildiğini gördük. halbuki bu noktada hem hukuksal tıpkı vakitte cezai sorumluluk TBB’nindir. TBB, bir diğer yere bu sorumluluğu tevdi ederek bu noktadaki bakılırsavinden uzaklaşamaz. Ankara Barosu olarak bu davayı açtığımızda elimizde fazlaca detaylı inceleme yapma imkânı bulunmuyordu. Kurucu yetki dokümanı verilen evrak ekindeki evraklarda yasal ögeler noktasında bir kahır tespit edersek gereğini yapmaktan uzak kalmayız.
’YARGI PAKETLERİNE GEREKSİNİM YOK, YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE TARAFSIZLIĞI SAĞLANMALI’
AK Parti ve Adalet Bakanlığı’nın 6. Yargı Paketi hazırlığı sürüyor. Çıkarılan 5 pakette yargıdaki sıkıntıların tahlili noktasında bir ilerleme kaydedildi mi? Siz nasıl bir acil durum paketi öneriyorsunuz?
Bu tıp yargı paketleriyle, yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığına ait somut adımların atılmadığını hayli âlâ biliyoruz. Keza insan hakkı ihlallerinin önüne geçilemediğini de görüyoruz. Bizim asıl problemimiz uygulama. Dönüp baktığımızda Anayasa Mahkemesi kararlarının birinci derece mahkemeleri tarafınca tanınmadığı ya da AİHM kararlarının uygulanmaması için yasa dolaşılarak teknikler arandığı ve bulunduğu bir nizamda yasal düzenlemeler ile hak ihlallerinin önüne geçilmesinin mümkün olmadığını görüyoruz. Burada değerli olan niyettir. Niyetiniz hakikaten hukukun üstünlüğünü içselleştirmiş ve gücünü Anayasa’dan alan temel hak ve özgürlüklere saygılı bir kurumu hayata geçirmekse, yasal bir düzenleme gereksinimimiz bulunmuyor. Tek yapılması gereken yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını sağlamaktır.
Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısını siyasal iktidarların tahakkümünden ve müdahalesinden uzaklaştıracak bir sistemi hayata geçirmediğiniz surece yapacağınız hiç bir yasal düzenlemenin -gerek yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı gerekse insan haklarını korumak manasında – ne bugün ne de yarın bir manasının olmayacağı açıkça görülmektedir. Nitekim hukuk devleti olmak ve insanı korumaksa hedef; yapılması gereken HSK’nin yapısını bağımsız kılmaktır. Bugüne kadarki yargı paketlerinde HSK’nin yapısına ait hiç bir düzenlemenin kelam konusu olmaması niyetin olmadığını gösteriyor.
’HÂKİMLER VE SAVCILAR ŞURASI, FARKLI AYRI İKİ KONSEY OLMALI’
Tam bu noktada da uzun vakittir Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısının değiştirilmesi tartışması yürütülüyor. 2019 yılında eski Lider Metin Feyzioğlu bile “HSK bugün değişsin, dolar 2 TL düşer” demişti. Siz nasıl bir HSK yapılanması öneriyorsunuz?
Türkiye’nin içerisinde bulunduğu ekonomik düşüncelerin temelinde yurttaşların kendilerini hukuksal bir güvenlik içerisinde hissetmemesi yatıyor. HSK’nin yapısının değiştirilmesi noktasında biroldukca formül önerilebilir. Öncelikle Yargıçlar ve Savcılar Heyeti, başka farklı iki şura olmalı. Bu heyetlerde TBB’den bir temsilcisinin kesinlikle fakat kesinlikle bulunması gerekiyor. Adalet Bakanı’nın, bakan yardımcılarının HSK heyetinden çıkartılması da değerli. HSK üyelerinin Meclis’te gerek iktidar partisinin gerekse muhalefet partilerinin uzlaşma sağlayarak isimlerin belirlendiği bir sistem zarurî. Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısı lakin iktidarların baskısından uzaklaşabileceği bir sistemle kurgulanabilir.
’AYM, BIRAKIN KAPATMAYI GÜÇLENDİRİLMESİ GEREKEN BİR YAPI’
Anayasa Mahkemesi (AYM) üzerinden de tartışmalar var. Bir yandan MHP başkanı Bahçeli’nin AYM’nin kapatılması açıklamaları varken bir yandan da AYM’nin nazaranvlerinin bir kısmının Yargıtay’a periyodu öneriliyor. Sizin bu mevzudaki görüşünüz nedir?
Anayasa Mahkemesi, Türkiye’de hukuk sistemi içerisinde en kıymetli noktada yer alıyor. Aldığı kararlar temel hak ve özgürlüklerin korunması noktasında son derece belirleyici kararlar. Kaldı ki AYM kararları, imzacısı olduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 90. hususu uyarınca normlar hiyerarşisinde en üst noktada bulunması sebebiyle AİHM kararlarıyla da paralellik göstermek zorunda. Bu çerçeveden baktığımızda AYM, bırakın kapatılmayı, Türkiye’de bireyler olarak en başta devletten gelecek hak ihlallerine karşı garantide hissetmek istiyorsak fazlaca daha fazla güçlendirilmesi gereken ve büsbütün bağımsız kılınması gereken bir yapı. Bunu sağladığımız an prestijiyle HSK’nin bağımsızlığını yitirmiş olması sebebiyle meydana gelebilecek ziyanların da bir müddet daha sonra ortadan kaldırılacağı bir yapı olarak ortaya çıkıyor. Bu kapsamda hem kanunların Anayasa’ya uygunluğu, kontrolü konusundaki nazaranvi birebir vakitte bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin korunması halindeki her iki başka bakılırsavinin epey kıymetli olduğunu söyleyebiliriz. Yani bırakın kapatılmasını fazlaca daha güçlendirilmesi gereken yapı olduğu inancındayım.
’AYM’NİN YETKİLERİNİ ÖTEKİ MAHKEMELERE DAĞITMAK YERİNE İŞ YÜKÜNÜ AZALTMAYA ODAKLANMALIYIZ’
AYM’nin bir kısım nazaranvlerinin Yargıtay’a bölümü teklifine haliniz nedir?
Türkiye’deki hak ihlalleri azalırsa AYM’nin nazaranvlerindeki tartı da azalacaktır. O yüzden ben AYM’nin bakılırsavlerini bir öbür üniteye zamanından çok nazaranvinin niye ağırlaştığının yeterli okunması ve kıymetlendirilmesi gerektiği görüşündeyim. Söz özgürlüğünün yok sayıldığı, basın özgürlüğünün yok edildiği, Anayasa’da düzenlenen temel hak ve özgürlüklerimizin neredeyse her gün ihlal edildiği bir müddetçte AYM’nin iş yükünün ağırlığı olacak. O yüzden mahkemenin iş yükünü öteki yerlere dağıtmak yerine mahkemenin iş yükünü azaltmanın formülünü aramamız gerekiyor. Bu da temel hak ve özgürlüklere hürmet duyulmasından geçiyor.
’SAVCILIK VE SAVUNMA MAKAMI SEMBOLİK OLARAK EŞİTLENMELİ’
Parlamenter sistem tartışmasında ele alınan bir öbür gündem başlığı da yargının üç sacayağı olan hâkim, savcı ve avukatın ‘silahların eşitliği’ prensibi gereği sembolik olarak eşitlenmesi. Sizin bu mevzuda yaklaşımınız nedir?
Mahkemelerde yargının üç sacayağının bulundukları sembolik konumlara nazaran; ‘silahların eşitliği’ unsuru uyarınca savcılık makamının yani sav makamının ve savunma makamının tıpkı düzeyde olmaları yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı noktasında hayli kıymetli. Kamu yetkisiyle donatılmış savcıların karşısında savunma makamının da güçlendirilmesi, vatandaşın yargılama noktasında hukuka inancını artıracaktır. Zira karşısında bir kamu otoritesi var. O kamu otoritesi, yanına sav düzeneğini da aldığında o birlikte imaj vatandaşı hukuksal güvenlikten hayli uzak fiyat. Tam da bu evrede savunmayı kuvvetli kılacaksınız ki vatandaş “bir kamu otoritesi tarafınca yargılanıyorum fakat devlet benim yanıma kuvvetli de bir savunma sistemini yerleştirmiş” desin. Bu algıyı yaratmadığımız surece vatandaşın kendini yargılama esnasında hukuksal bir güvenlik içerisinde hissetmesinden bahsedemeyiz.
DEMİRTAŞ VE KAVALA KARARLARI: TÜRKİYE’NİN AVRUPA KONSEYİ’NDEN ÇIKARTILMASIYLA SONUÇLANABİLİR’
Türkiye’nin, Demirtaş ve Kavala hakkında verilen AYM ve AİHM kararlarını uygulanması ne manaya geliyor? Türkiye, Avrupa Kurulu tarafınca bu kararların uygulanmaması nedeni öne sürülerek takibe alındı. Orada beklentiniz nedir?
Bu kararların uygulanmamasının Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden çıkartılmasıyla sonuçlanabilecek kadar ağır sonuçları olur. Avrupa’dan büsbütün uzaklaşmaktan bahsediyoruz. Bunun Türkiye’deki toplumsal yaşantıdan ekonomik yaşantımıza kadar fazlaca sayıda etkisinin olacağı da kaçınılmaz bir gerçek. Bu açıdan baktığımızda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları eleştirilmez değildir; hiç bir mahkeme sonucu eleştirilemez değildir. Fakat kendi yasal mevzuatlarımızdan daha üst noktaya koyduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ve o mukavelenin yaptırımlarını düzenleyen AİHM kararlarına uymamak kelam konusu olamaz. bu biçimde Anayasa’yı tanımıyorsunuz demektir. Anayasa’mızda yazan “Türkiye bir hukuk devletidir” tarifi da çöpe atılmış demektir. “AİHM sonucunı tanımıyorum” demek politik telaffuz olabilir fakat yaşama geçirilmesi sahiden bizim Anayasa’dan kaynağını alan bir hukuk devleti olmadığımızın epeyce açık ilanı demektir, sonuçları da epeyce ağır olacaktır. Bu sebeple AİHM sonucunı uygulama merci siyasetçiler değil mahkemelerdir.
’HSK’Yİ BAĞIMSIZ KILARSAK YARGI SİSTEMİNİ BAĞIMSIZ HALE GETİRMEK ÇOK KOLAY OLACAK’
Tüm bu teklifler, değişiklik talepleri ışığında yargı nasıl bağımsız, tarafsız hale gelir?
Türkiye’deki biroldukca sorunun temelinde yargının bağımsız ve tarafsız olmaması yatıyor. Bu problemlerin çözülmesi halinde iktisat de dahil olmak üzere biroldukca alanda fazlaca daha ileri gidecek bir Türkiye olacağını daima birlikte goreceğiz. Beş tane yargı paketi çıkartıldı, Yargı Islahatı Strateji Evrakı ve İnsan Hakları Hareket Planı hazırlandı. Ama hiç birinin sokakta bizlere yansımadığını görüyoruz. Birincisi bu bahisteki niyeti ortaya koymak, ikincisi de HSK’yi bağımsız kılmak gerekiyor. Bu iki öge birleştiği anda Türkiye’de yargı sistemini bağımsız hale getirmek hayli kolay olacaktır lakin niteliğini artırmak epeyce kolay olmayacaktır. 15 Temmuz sürecinden daha sonra bilhassa binlerce hâkim ve savcı adayının yazılı sınavdaki 70 barajının da kaldırılmasıyla liyakat ögesi yerine öbür ögeler gözetilerek mesleğe kabul edilmesi, staj dahi yapmadan bu mesleğe başlatılmaları hayli büyük bir sorunu birlikteinde getirdi. Bu sebeple yargı bağımsızlığını sağlayacak önlemin yanında Adalet Akademisi tarafınca düzenlenecek fazlaca önemli meslek içi eğitimlerle bilhassa 15 Temmuz daha sonrası mesleğe başlayan hâkim ve savcıların epey önemli bir eğitimden geçirilme zaruriliği da önümüzde önemli bir sorun olarak duruyor.
TBB’nin yeni Lideri Erinç Sağkan, Türkiye’deki yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı başta olmak üzere Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısına, Anayasa Mahkemesi üzerinden yürütülen ’kapatma’ tartışmalarına ve Selahattin Demirtaş ile Osman Kavala hakkında uygulanmayan AİHM kararlarına ait Gazete Duvar’ın sorularını yanıtladı.
Türkiye Barolar Birliği, uzun vakittir tartışmaların odağındaydı. Bu bakılırsav değişimi ne manaya geliyor? Nasıl bir sonuç getirecek?
Geçen dönemki liderin ‘ikinci dönemi’ olarak isimlendirdiğim son 4,5 yıllık süreçte avukatlık mesleği ekonomik manada büsbütün bir kaosun içine sokulmuşken, avukatlar müvekkilleriyle özdeşleştirilip tutuklanırken, TBB’nin evvelki periyot lideri tüm bu problemlere tesirli formülü hayata geçirmek noktasında bir efor sergileyemedi. Bunun son adımı ise baroların bölünerek parçalanması, temelde de yurttaşın kuvvetli bir savunma makamından yoksun kalmasını hedefleyen ‘oldukçalu baro’ yasası süreciydi. TBB’nin evvelki devir lideri, bu süreçte baroların bölünmesini engellemek için barolarla bir arada gayret etmek yerine maalesef ki bu yasasının mimarlarından olması bu 4,5 yıllık sürecin epey kısa bir özeti olarak ortaya çıktı. Bu süreci de avukatların TBB Genel Kurulu’nda bu idare anlayışına yanıt vermesi ve değişim dileğini sandığa taşıması olarak yorumluyorum.
’SAYIN BAKANA HUKUKUN ÜSTÜNLÜĞÜ NOKTASINDAKİ KAYGILARIMIZI LİSANA GETİRDİK’
misyona seçildikten daha sonra Adalet Bakanı ile bir görüşmeniz oldu. Neler konuşuldu? Cumhurbaşkanı Erdoğan’dan bir randevu talebiniz var mı? Olacak mı?
Sayın Adalet Bakanı’ndan Ankara Barosu Başkanlığı sürecinde de her vakit randevu taleplerimize olumlu karşılık aldık. Bakanlıkla bilhassa avukatların meslek meseleleri ve bunlara ait tahlil biçimlerinin hayata geçirilmesi konularını konuştuk. Ve olağan ki hukukun üstünlüğü noktasındaki tasalarımızı lisana getirdik. Yeni periyottaki beklentilerimizi ilettik. Verimli bir görüşme oldu. Sıkıntıların tahlili bir siyasi irade gerektiriyor. İlettiğimiz ögelere ait yürütülen çalışmaları yakından takip edeceğiz. Sayın Cumhurbaşkanı’ndan bu evrede randevu talebimiz olmadı. Öncelikle taleplerimizi iletmemiz, bu sistem içerisinde Adalet Bakanı’yla mümkün.
‘ANKARA’DAKİ ‘İKİNCİ BARO’ İLE İLGİLİ SORUN TESPİT EDERSEK GEREĞİNİ YAPMAKTAN UZAK KALMAYIZ’
Ankara’daki İkinci Baro’nun kuruluşunda yeterliliğini sağlayamadığı biçimde TBB’nin yeterlilik onayı verdiği öne sürülüyor. Siz de Ankara Barosu olarak dava açmıştınız. Yeni TBB idaresi olarak inceleme başlattınız mı?
İnceleme başlatıldı. Türkiye Barolar Birliği’nin kuruluş yetki evrakı verdiği sürecin hukuken geçersiz ve yanlış bir süreç olduğunu düşünüyoruz. Zira TBB, Kurucular Şurası tarafınca sunulan dokümanların sıhhatini denetim etmek zorundaydı. Lakin verilen kuruluş yetki evrakı sonucunda bu incelemenin yapılmayarak ekli dokümanlardaki ögelerin gerçekliği konusunda cezai sorumluluğun Kurucular Şurası’nda olduğu belirtilerek hiç bir süreç yapılmaksızın yetki verildiğini gördük. halbuki bu noktada hem hukuksal tıpkı vakitte cezai sorumluluk TBB’nindir. TBB, bir diğer yere bu sorumluluğu tevdi ederek bu noktadaki bakılırsavinden uzaklaşamaz. Ankara Barosu olarak bu davayı açtığımızda elimizde fazlaca detaylı inceleme yapma imkânı bulunmuyordu. Kurucu yetki dokümanı verilen evrak ekindeki evraklarda yasal ögeler noktasında bir kahır tespit edersek gereğini yapmaktan uzak kalmayız.
’YARGI PAKETLERİNE GEREKSİNİM YOK, YARGI BAĞIMSIZLIĞI VE TARAFSIZLIĞI SAĞLANMALI’
AK Parti ve Adalet Bakanlığı’nın 6. Yargı Paketi hazırlığı sürüyor. Çıkarılan 5 pakette yargıdaki sıkıntıların tahlili noktasında bir ilerleme kaydedildi mi? Siz nasıl bir acil durum paketi öneriyorsunuz?
Bu tıp yargı paketleriyle, yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığına ait somut adımların atılmadığını hayli âlâ biliyoruz. Keza insan hakkı ihlallerinin önüne geçilemediğini de görüyoruz. Bizim asıl problemimiz uygulama. Dönüp baktığımızda Anayasa Mahkemesi kararlarının birinci derece mahkemeleri tarafınca tanınmadığı ya da AİHM kararlarının uygulanmaması için yasa dolaşılarak teknikler arandığı ve bulunduğu bir nizamda yasal düzenlemeler ile hak ihlallerinin önüne geçilmesinin mümkün olmadığını görüyoruz. Burada değerli olan niyettir. Niyetiniz hakikaten hukukun üstünlüğünü içselleştirmiş ve gücünü Anayasa’dan alan temel hak ve özgürlüklere saygılı bir kurumu hayata geçirmekse, yasal bir düzenleme gereksinimimiz bulunmuyor. Tek yapılması gereken yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığını sağlamaktır.
Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısını siyasal iktidarların tahakkümünden ve müdahalesinden uzaklaştıracak bir sistemi hayata geçirmediğiniz surece yapacağınız hiç bir yasal düzenlemenin -gerek yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığı gerekse insan haklarını korumak manasında – ne bugün ne de yarın bir manasının olmayacağı açıkça görülmektedir. Nitekim hukuk devleti olmak ve insanı korumaksa hedef; yapılması gereken HSK’nin yapısını bağımsız kılmaktır. Bugüne kadarki yargı paketlerinde HSK’nin yapısına ait hiç bir düzenlemenin kelam konusu olmaması niyetin olmadığını gösteriyor.
’HÂKİMLER VE SAVCILAR ŞURASI, FARKLI AYRI İKİ KONSEY OLMALI’
Tam bu noktada da uzun vakittir Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısının değiştirilmesi tartışması yürütülüyor. 2019 yılında eski Lider Metin Feyzioğlu bile “HSK bugün değişsin, dolar 2 TL düşer” demişti. Siz nasıl bir HSK yapılanması öneriyorsunuz?
Türkiye’nin içerisinde bulunduğu ekonomik düşüncelerin temelinde yurttaşların kendilerini hukuksal bir güvenlik içerisinde hissetmemesi yatıyor. HSK’nin yapısının değiştirilmesi noktasında biroldukca formül önerilebilir. Öncelikle Yargıçlar ve Savcılar Heyeti, başka farklı iki şura olmalı. Bu heyetlerde TBB’den bir temsilcisinin kesinlikle fakat kesinlikle bulunması gerekiyor. Adalet Bakanı’nın, bakan yardımcılarının HSK heyetinden çıkartılması da değerli. HSK üyelerinin Meclis’te gerek iktidar partisinin gerekse muhalefet partilerinin uzlaşma sağlayarak isimlerin belirlendiği bir sistem zarurî. Yargıçlar ve Savcılar Kurulu’nun yapısı lakin iktidarların baskısından uzaklaşabileceği bir sistemle kurgulanabilir.
’AYM, BIRAKIN KAPATMAYI GÜÇLENDİRİLMESİ GEREKEN BİR YAPI’
Anayasa Mahkemesi (AYM) üzerinden de tartışmalar var. Bir yandan MHP başkanı Bahçeli’nin AYM’nin kapatılması açıklamaları varken bir yandan da AYM’nin nazaranvlerinin bir kısmının Yargıtay’a periyodu öneriliyor. Sizin bu mevzudaki görüşünüz nedir?
Anayasa Mahkemesi, Türkiye’de hukuk sistemi içerisinde en kıymetli noktada yer alıyor. Aldığı kararlar temel hak ve özgürlüklerin korunması noktasında son derece belirleyici kararlar. Kaldı ki AYM kararları, imzacısı olduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 90. hususu uyarınca normlar hiyerarşisinde en üst noktada bulunması sebebiyle AİHM kararlarıyla da paralellik göstermek zorunda. Bu çerçeveden baktığımızda AYM, bırakın kapatılmayı, Türkiye’de bireyler olarak en başta devletten gelecek hak ihlallerine karşı garantide hissetmek istiyorsak fazlaca daha fazla güçlendirilmesi gereken ve büsbütün bağımsız kılınması gereken bir yapı. Bunu sağladığımız an prestijiyle HSK’nin bağımsızlığını yitirmiş olması sebebiyle meydana gelebilecek ziyanların da bir müddet daha sonra ortadan kaldırılacağı bir yapı olarak ortaya çıkıyor. Bu kapsamda hem kanunların Anayasa’ya uygunluğu, kontrolü konusundaki nazaranvi birebir vakitte bireylerin temel hak ve özgürlüklerinin korunması halindeki her iki başka bakılırsavinin epey kıymetli olduğunu söyleyebiliriz. Yani bırakın kapatılmasını fazlaca daha güçlendirilmesi gereken yapı olduğu inancındayım.
’AYM’NİN YETKİLERİNİ ÖTEKİ MAHKEMELERE DAĞITMAK YERİNE İŞ YÜKÜNÜ AZALTMAYA ODAKLANMALIYIZ’
AYM’nin bir kısım nazaranvlerinin Yargıtay’a bölümü teklifine haliniz nedir?
Türkiye’deki hak ihlalleri azalırsa AYM’nin nazaranvlerindeki tartı da azalacaktır. O yüzden ben AYM’nin bakılırsavlerini bir öbür üniteye zamanından çok nazaranvinin niye ağırlaştığının yeterli okunması ve kıymetlendirilmesi gerektiği görüşündeyim. Söz özgürlüğünün yok sayıldığı, basın özgürlüğünün yok edildiği, Anayasa’da düzenlenen temel hak ve özgürlüklerimizin neredeyse her gün ihlal edildiği bir müddetçte AYM’nin iş yükünün ağırlığı olacak. O yüzden mahkemenin iş yükünü öteki yerlere dağıtmak yerine mahkemenin iş yükünü azaltmanın formülünü aramamız gerekiyor. Bu da temel hak ve özgürlüklere hürmet duyulmasından geçiyor.
’SAVCILIK VE SAVUNMA MAKAMI SEMBOLİK OLARAK EŞİTLENMELİ’
Parlamenter sistem tartışmasında ele alınan bir öbür gündem başlığı da yargının üç sacayağı olan hâkim, savcı ve avukatın ‘silahların eşitliği’ prensibi gereği sembolik olarak eşitlenmesi. Sizin bu mevzuda yaklaşımınız nedir?
Mahkemelerde yargının üç sacayağının bulundukları sembolik konumlara nazaran; ‘silahların eşitliği’ unsuru uyarınca savcılık makamının yani sav makamının ve savunma makamının tıpkı düzeyde olmaları yargının bağımsızlığı ve tarafsızlığı noktasında hayli kıymetli. Kamu yetkisiyle donatılmış savcıların karşısında savunma makamının da güçlendirilmesi, vatandaşın yargılama noktasında hukuka inancını artıracaktır. Zira karşısında bir kamu otoritesi var. O kamu otoritesi, yanına sav düzeneğini da aldığında o birlikte imaj vatandaşı hukuksal güvenlikten hayli uzak fiyat. Tam da bu evrede savunmayı kuvvetli kılacaksınız ki vatandaş “bir kamu otoritesi tarafınca yargılanıyorum fakat devlet benim yanıma kuvvetli de bir savunma sistemini yerleştirmiş” desin. Bu algıyı yaratmadığımız surece vatandaşın kendini yargılama esnasında hukuksal bir güvenlik içerisinde hissetmesinden bahsedemeyiz.
DEMİRTAŞ VE KAVALA KARARLARI: TÜRKİYE’NİN AVRUPA KONSEYİ’NDEN ÇIKARTILMASIYLA SONUÇLANABİLİR’
Türkiye’nin, Demirtaş ve Kavala hakkında verilen AYM ve AİHM kararlarını uygulanması ne manaya geliyor? Türkiye, Avrupa Kurulu tarafınca bu kararların uygulanmaması nedeni öne sürülerek takibe alındı. Orada beklentiniz nedir?
Bu kararların uygulanmamasının Türkiye’nin Avrupa Konseyi’nden çıkartılmasıyla sonuçlanabilecek kadar ağır sonuçları olur. Avrupa’dan büsbütün uzaklaşmaktan bahsediyoruz. Bunun Türkiye’deki toplumsal yaşantıdan ekonomik yaşantımıza kadar fazlaca sayıda etkisinin olacağı da kaçınılmaz bir gerçek. Bu açıdan baktığımızda Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları eleştirilmez değildir; hiç bir mahkeme sonucu eleştirilemez değildir. Fakat kendi yasal mevzuatlarımızdan daha üst noktaya koyduğumuz Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ve o mukavelenin yaptırımlarını düzenleyen AİHM kararlarına uymamak kelam konusu olamaz. bu biçimde Anayasa’yı tanımıyorsunuz demektir. Anayasa’mızda yazan “Türkiye bir hukuk devletidir” tarifi da çöpe atılmış demektir. “AİHM sonucunı tanımıyorum” demek politik telaffuz olabilir fakat yaşama geçirilmesi sahiden bizim Anayasa’dan kaynağını alan bir hukuk devleti olmadığımızın epeyce açık ilanı demektir, sonuçları da epeyce ağır olacaktır. Bu sebeple AİHM sonucunı uygulama merci siyasetçiler değil mahkemelerdir.
’HSK’Yİ BAĞIMSIZ KILARSAK YARGI SİSTEMİNİ BAĞIMSIZ HALE GETİRMEK ÇOK KOLAY OLACAK’
Tüm bu teklifler, değişiklik talepleri ışığında yargı nasıl bağımsız, tarafsız hale gelir?
Türkiye’deki biroldukca sorunun temelinde yargının bağımsız ve tarafsız olmaması yatıyor. Bu problemlerin çözülmesi halinde iktisat de dahil olmak üzere biroldukca alanda fazlaca daha ileri gidecek bir Türkiye olacağını daima birlikte goreceğiz. Beş tane yargı paketi çıkartıldı, Yargı Islahatı Strateji Evrakı ve İnsan Hakları Hareket Planı hazırlandı. Ama hiç birinin sokakta bizlere yansımadığını görüyoruz. Birincisi bu bahisteki niyeti ortaya koymak, ikincisi de HSK’yi bağımsız kılmak gerekiyor. Bu iki öge birleştiği anda Türkiye’de yargı sistemini bağımsız hale getirmek hayli kolay olacaktır lakin niteliğini artırmak epeyce kolay olmayacaktır. 15 Temmuz sürecinden daha sonra bilhassa binlerce hâkim ve savcı adayının yazılı sınavdaki 70 barajının da kaldırılmasıyla liyakat ögesi yerine öbür ögeler gözetilerek mesleğe kabul edilmesi, staj dahi yapmadan bu mesleğe başlatılmaları hayli büyük bir sorunu birlikteinde getirdi. Bu sebeple yargı bağımsızlığını sağlayacak önlemin yanında Adalet Akademisi tarafınca düzenlenecek fazlaca önemli meslek içi eğitimlerle bilhassa 15 Temmuz daha sonrası mesleğe başlayan hâkim ve savcıların epey önemli bir eğitimden geçirilme zaruriliği da önümüzde önemli bir sorun olarak duruyor.