Selahattin Demirtaş’tan ‘toplumsal barış’ için teklifler HDP eski Eş Genel Lideri Selahattin Demirtaş “Toplumsal barış” başlıklı bir yazı kaleme aldı.
Demirtaş T24’teki yazısında “Memlekette yüz bireye sorsanız muhtemelen doksan dokuzu barış olsun ister. Birebir doksan dokuz bireye, “barıştan anladığınız nedir” diye sorsanız ihtimaldir ki, doksan dokuz farklı tarif yahut beklenti çıkar. Ama emin olun, istisnasız her insanın barıştan anladığı şey, karşı mahallenin yahut kampın kendi mahallesine hürmet duyması, kendi kampının kurallarının kabul edilmesi olacaktır” tabirlerini kullandı.
Selahattin Demirtaş, ‘toplumsal barışı bozduğu’ düşünülen muhakkak başlı fay sınırlarını sıraladıktan daha sonra “Bu başlıklarda en dikkat cazibeli özellik, hepsinin kaynağının din (inanç) yahut milliyet (etnik) temelli olmasıdır. Bilhassa sınıf ve cinsiyet temelli tansiyon ve çatışmalar, toplumsal barışın önündeki en büyük engellerdir” dedi ve toplumsal barışın sağlanması konusundaki tekliflerini sıraladı.
Demirtaş’ın yazısından bir kısım şöyleki:
“çoğunlukla kullandığımız kavramların içeriğine dair bir karmaşa yaşanıyor. Bizimki üzere kamplara bölünmüş toplumlarda bu biçimdesi ayrışmaların olması olağandır. “Çatışma toplumlarında”, her kampın kendi kavramlarını üretip ona kendi beklenti ve gereksinimlerine bakılırsa manalar yüklemesi işin tabiatı gereğidir. Lakin kavramlara yüklenen manaların çok farklılaşması, giderek çatışma tahlillerini de zorlaştıran önemli bir pürüze dönüşür. “Barış” yahut daha kapsamlı bir ideali işaret eden “toplumsal barış” kavramı da halihazırda içeriği hakkında üzerinde uzlaşılamamış kavramlardandır.
Memlekette yüz bireye sorsanız muhtemelen doksan dokuzu barış olsun ister. Tıpkı doksan dokuz şahsa, “barıştan anladığınız nedir” diye sorsanız ihtimaldir ki, doksan dokuz farklı tarif yahut beklenti çıkar. Haydi diyelim, bunları birbirlerine yakın olanlar biçiminde kategorize etsek bile en azından on değişik barış beklentisi nazaranbiliriz. Ama emin olun, istisnasız her insanın barıştan anladığı şey, karşı mahallenin yahut kampın kendi mahallesine hürmet duyması, kendi kampının kurallarının kabul edilmesi olacaktır. Kimse kolay kolay, “benim mahallem karşı mahalleye haksızlık ettiği için toplumsal barış bozuldu” demeyecek, diyemeyecektir. Bu bakış açısı devam ettiği sürece de toplumsal barış, hayal olmanın ötesine geçemeyecektir.
TOPLUMSAL BARIŞI BOZAN FAY SINIRLARI
Pekala ne yapmalıyız, nasıl yapmalıyız? İsterseniz artık, Türkiye gerçekleri ışığında bu mevzuyu daha somut biçimde tartışalım. Evvel toplumsal barışı bozduğu düşünülen olgulara, fay sınırlarına bir bakıp onları sıralamaya çalışalım. Bunları değer ya da öncelik sıralarına göre yazmayacağım, ana sınırlarıyla şunları belirtebilirim:
Silahlı aksiyonlar, çatışmalar yahut terör
Sekülerlik muhafazakâr dindarlık (laik-dinci)
Alevilik- Sünnilik (mezhepçilik)
Kürt-Türk
Kürt-Devlet (ulusçuluk-asimilasyonculuk)
Atatürkçülük-Atatürk tersliği (Kemalizm-Osmanlıcılık)
Gayri Müslim-Müslüman (dindarlık)
Siyasal/radikal İslamcılık-Kültürel Müslümanlık (dincilik-dindarlık)
Sanırım Türkiye’de politikleşmiş toplumsal tansiyon yahut çatışma alanları kabaca bu türlü tespit edilebilir.
Bu başlıklarda en dikkat alımlı özellik, hepsinin kaynağının din (inanç) yahut milliyet (etnik) temelli olmasıdır. Demek ki inanç ve etnisite problemlerindeki ayrışma, toplumsal barışımızı bozan en temel faktördür. Lakin tansiyon ve çatışma alanları bunlarla hudutlu değil. Bilhassa sınıf ve cinsiyet temelli tansiyon ve çatışmalar, toplumsal barışın önündeki en büyük engellerdir.
Yoksulluk-zenginlik
İşçilik-patronluk
Kadınlık-erkeklik
Bunlara bir de ekolojik (çevre-habitat) çatışma alanlarını da ekleyebiliriz.
TOPLUMSAL BARIŞI NASIL SAĞLAYACAĞIZ?
Pekala bu denli farklı mahalleyi, bu kadar farklı beklentiyi nasıl olacak da bir ortada tutmayı, toplumsal barış ortasında yaşatmayı başaracağız? Kolay olmadığını kabul ediyorum. Gerçekten her mahallenin kendine mahsus tarihi ve şimdiki acıları, dehşetleri, tasaları var. Daha vahimi, her mahallenin birebir olay ve olgulara dayalı farklı, birbirine zıt tarihi anlatımları, inanışları var. Her mahallenin kendi kahramanları, liderleri, kıymetleri, vazgeçilmezleri var. Ve artık her mahallenin kendi siyasal partisi, sivil toplum kuruluşları, çeşitli örgütlenmeleri var. Evet, tahlil kolay değil lakin imkansız da değil. Sorun şu ki, çözümsüzlük uzadıkça kamplaşma giderek bölünmeye, parçalanmaya ve aklımızın ucundan bile geçirmekten imtina etmemiz gereken bir iç çatışmaya dönüşebilir. bu biçimde şimdiki siyasal durumu da göz önünde bulundurarak neler yapılabileceğini konuşalım.
Önümüzdeki seçim, Cumhuriyet tarihinin en kıymetli seçimi olacak. Seçimi bu kadar kıymetli hale getiren şey, AKP iktidarının devleti gasp ederek otoriter rejim inşasına girişmiş olmasıdır. Buna karşı olanlar da bir seçimle, devleti AKP’nin elinden alarak bu gidişatı durdurmaya çalışıyorlar. Siyasi ittifaklar ise bu acil ve öncelikli durum gözetilerek şekilleniyor.
Üstte saydığım mahalleler, kendi ortalarındaki tansiyon yahut çatışmayı şimdilik kaydıyla geri plana itip “demokrasi yanlıları” ile “otoriter tek adam yanlıları” halinde kutuplaşıyorlar. Ben burada bir yanlışlık görmüyorum. Zira devletin tüm imkanlarını kendi şahsi yahut siyasal bekası için hukuksuzca kullanan bir anlayışa karşı muvaffakiyet, diğer türlü sağlanamaz. Bu mevzuda gerçek olan yapılmaya çalışılıyor lakin eksik yapılıyor. Ve maalesef bu eksiklik hem mevcut muhalefet birliğini birebir vakitte gelecekte kurmamız gereken toplumsal barış tabanını daha şimdiden tahrip ediyor.
Bugün soldan sağa ondan fazla parti otoriterlik aksisi uğraşın ortasında yer alıyor ve hepsi taban demokrasiyi, barışı savunuyor. Fakat bu partilerin bir kısmı öteki mahalleler hakkında konuşurken ve siyaset üretirken hala ayırımcı, ötekileştirici, kimi vakit de saldırgan bir lisan kullanabiliyor. Bu partiler yarın iktidara gelseler toplumsal barışın sağlanmasına nasıl siyasal öncülük edecekler diye merak ediyor insan. bir daha bu muhalefet partileri kendi ortalarında içten içe adaylık, makam, mevki yarışına şimdiden girebiliyor. Tüm muhalefet partileri tıpkı masaya bir sefercik bile oturamazken kendi tabanlarından tıpkı mahallede, tıpkı sokakta, birebir apartmanda yahut tıpkı ülkede oturmalarını isteyebiliyor. Doğrusu bu da inandırıcı olmuyor, toplumun geneline inanç vermiyor. Bu siyasal hırsları, kibirleri, alışkanlıkları aşmak da kolay değil. Zira birçoğu hayatları boyunca öbür türlü siyaset yapmamışlar. Buna karşın hem sorumlulukları hem veballeri son derece ağır, keşke bunun gereğince idrakinde olabilseler.
TOPLUMSAL BARIŞ temalı BİR ÇALIŞTAY YAPILMALI
Artık, mevcut siyasi tabloyu bir kenara bırakıp asıl yapılması gerektiğini düşündüğüm şeye gelelim. Öncelikle, toplumsal barış temalı bir çalıştay yapılmalı. Mümkünse seçimlerdilk evvel, ki seçimlere büyük katkısı olur ve daha sonrası için de kuvvetli bir yer hazırlar, şayet seçimlerdilk evvel olamıyorsa seçimlerden daha sonrasında geniş iştirakli ve birkaç gün sürecek bir çalıştayla toplumsal barışın yol haritası çıkarılabilir.”
YAZININ TAMAMI…
Demirtaş T24’teki yazısında “Memlekette yüz bireye sorsanız muhtemelen doksan dokuzu barış olsun ister. Birebir doksan dokuz bireye, “barıştan anladığınız nedir” diye sorsanız ihtimaldir ki, doksan dokuz farklı tarif yahut beklenti çıkar. Ama emin olun, istisnasız her insanın barıştan anladığı şey, karşı mahallenin yahut kampın kendi mahallesine hürmet duyması, kendi kampının kurallarının kabul edilmesi olacaktır” tabirlerini kullandı.
Selahattin Demirtaş, ‘toplumsal barışı bozduğu’ düşünülen muhakkak başlı fay sınırlarını sıraladıktan daha sonra “Bu başlıklarda en dikkat cazibeli özellik, hepsinin kaynağının din (inanç) yahut milliyet (etnik) temelli olmasıdır. Bilhassa sınıf ve cinsiyet temelli tansiyon ve çatışmalar, toplumsal barışın önündeki en büyük engellerdir” dedi ve toplumsal barışın sağlanması konusundaki tekliflerini sıraladı.
Demirtaş’ın yazısından bir kısım şöyleki:
“çoğunlukla kullandığımız kavramların içeriğine dair bir karmaşa yaşanıyor. Bizimki üzere kamplara bölünmüş toplumlarda bu biçimdesi ayrışmaların olması olağandır. “Çatışma toplumlarında”, her kampın kendi kavramlarını üretip ona kendi beklenti ve gereksinimlerine bakılırsa manalar yüklemesi işin tabiatı gereğidir. Lakin kavramlara yüklenen manaların çok farklılaşması, giderek çatışma tahlillerini de zorlaştıran önemli bir pürüze dönüşür. “Barış” yahut daha kapsamlı bir ideali işaret eden “toplumsal barış” kavramı da halihazırda içeriği hakkında üzerinde uzlaşılamamış kavramlardandır.
Memlekette yüz bireye sorsanız muhtemelen doksan dokuzu barış olsun ister. Tıpkı doksan dokuz şahsa, “barıştan anladığınız nedir” diye sorsanız ihtimaldir ki, doksan dokuz farklı tarif yahut beklenti çıkar. Haydi diyelim, bunları birbirlerine yakın olanlar biçiminde kategorize etsek bile en azından on değişik barış beklentisi nazaranbiliriz. Ama emin olun, istisnasız her insanın barıştan anladığı şey, karşı mahallenin yahut kampın kendi mahallesine hürmet duyması, kendi kampının kurallarının kabul edilmesi olacaktır. Kimse kolay kolay, “benim mahallem karşı mahalleye haksızlık ettiği için toplumsal barış bozuldu” demeyecek, diyemeyecektir. Bu bakış açısı devam ettiği sürece de toplumsal barış, hayal olmanın ötesine geçemeyecektir.
TOPLUMSAL BARIŞI BOZAN FAY SINIRLARI
Pekala ne yapmalıyız, nasıl yapmalıyız? İsterseniz artık, Türkiye gerçekleri ışığında bu mevzuyu daha somut biçimde tartışalım. Evvel toplumsal barışı bozduğu düşünülen olgulara, fay sınırlarına bir bakıp onları sıralamaya çalışalım. Bunları değer ya da öncelik sıralarına göre yazmayacağım, ana sınırlarıyla şunları belirtebilirim:
Silahlı aksiyonlar, çatışmalar yahut terör
Sekülerlik muhafazakâr dindarlık (laik-dinci)
Alevilik- Sünnilik (mezhepçilik)
Kürt-Türk
Kürt-Devlet (ulusçuluk-asimilasyonculuk)
Atatürkçülük-Atatürk tersliği (Kemalizm-Osmanlıcılık)
Gayri Müslim-Müslüman (dindarlık)
Siyasal/radikal İslamcılık-Kültürel Müslümanlık (dincilik-dindarlık)
Sanırım Türkiye’de politikleşmiş toplumsal tansiyon yahut çatışma alanları kabaca bu türlü tespit edilebilir.
Bu başlıklarda en dikkat alımlı özellik, hepsinin kaynağının din (inanç) yahut milliyet (etnik) temelli olmasıdır. Demek ki inanç ve etnisite problemlerindeki ayrışma, toplumsal barışımızı bozan en temel faktördür. Lakin tansiyon ve çatışma alanları bunlarla hudutlu değil. Bilhassa sınıf ve cinsiyet temelli tansiyon ve çatışmalar, toplumsal barışın önündeki en büyük engellerdir.
Yoksulluk-zenginlik
İşçilik-patronluk
Kadınlık-erkeklik
Bunlara bir de ekolojik (çevre-habitat) çatışma alanlarını da ekleyebiliriz.
TOPLUMSAL BARIŞI NASIL SAĞLAYACAĞIZ?
Pekala bu denli farklı mahalleyi, bu kadar farklı beklentiyi nasıl olacak da bir ortada tutmayı, toplumsal barış ortasında yaşatmayı başaracağız? Kolay olmadığını kabul ediyorum. Gerçekten her mahallenin kendine mahsus tarihi ve şimdiki acıları, dehşetleri, tasaları var. Daha vahimi, her mahallenin birebir olay ve olgulara dayalı farklı, birbirine zıt tarihi anlatımları, inanışları var. Her mahallenin kendi kahramanları, liderleri, kıymetleri, vazgeçilmezleri var. Ve artık her mahallenin kendi siyasal partisi, sivil toplum kuruluşları, çeşitli örgütlenmeleri var. Evet, tahlil kolay değil lakin imkansız da değil. Sorun şu ki, çözümsüzlük uzadıkça kamplaşma giderek bölünmeye, parçalanmaya ve aklımızın ucundan bile geçirmekten imtina etmemiz gereken bir iç çatışmaya dönüşebilir. bu biçimde şimdiki siyasal durumu da göz önünde bulundurarak neler yapılabileceğini konuşalım.
Önümüzdeki seçim, Cumhuriyet tarihinin en kıymetli seçimi olacak. Seçimi bu kadar kıymetli hale getiren şey, AKP iktidarının devleti gasp ederek otoriter rejim inşasına girişmiş olmasıdır. Buna karşı olanlar da bir seçimle, devleti AKP’nin elinden alarak bu gidişatı durdurmaya çalışıyorlar. Siyasi ittifaklar ise bu acil ve öncelikli durum gözetilerek şekilleniyor.
Üstte saydığım mahalleler, kendi ortalarındaki tansiyon yahut çatışmayı şimdilik kaydıyla geri plana itip “demokrasi yanlıları” ile “otoriter tek adam yanlıları” halinde kutuplaşıyorlar. Ben burada bir yanlışlık görmüyorum. Zira devletin tüm imkanlarını kendi şahsi yahut siyasal bekası için hukuksuzca kullanan bir anlayışa karşı muvaffakiyet, diğer türlü sağlanamaz. Bu mevzuda gerçek olan yapılmaya çalışılıyor lakin eksik yapılıyor. Ve maalesef bu eksiklik hem mevcut muhalefet birliğini birebir vakitte gelecekte kurmamız gereken toplumsal barış tabanını daha şimdiden tahrip ediyor.
Bugün soldan sağa ondan fazla parti otoriterlik aksisi uğraşın ortasında yer alıyor ve hepsi taban demokrasiyi, barışı savunuyor. Fakat bu partilerin bir kısmı öteki mahalleler hakkında konuşurken ve siyaset üretirken hala ayırımcı, ötekileştirici, kimi vakit de saldırgan bir lisan kullanabiliyor. Bu partiler yarın iktidara gelseler toplumsal barışın sağlanmasına nasıl siyasal öncülük edecekler diye merak ediyor insan. bir daha bu muhalefet partileri kendi ortalarında içten içe adaylık, makam, mevki yarışına şimdiden girebiliyor. Tüm muhalefet partileri tıpkı masaya bir sefercik bile oturamazken kendi tabanlarından tıpkı mahallede, tıpkı sokakta, birebir apartmanda yahut tıpkı ülkede oturmalarını isteyebiliyor. Doğrusu bu da inandırıcı olmuyor, toplumun geneline inanç vermiyor. Bu siyasal hırsları, kibirleri, alışkanlıkları aşmak da kolay değil. Zira birçoğu hayatları boyunca öbür türlü siyaset yapmamışlar. Buna karşın hem sorumlulukları hem veballeri son derece ağır, keşke bunun gereğince idrakinde olabilseler.
TOPLUMSAL BARIŞ temalı BİR ÇALIŞTAY YAPILMALI
Artık, mevcut siyasi tabloyu bir kenara bırakıp asıl yapılması gerektiğini düşündüğüm şeye gelelim. Öncelikle, toplumsal barış temalı bir çalıştay yapılmalı. Mümkünse seçimlerdilk evvel, ki seçimlere büyük katkısı olur ve daha sonrası için de kuvvetli bir yer hazırlar, şayet seçimlerdilk evvel olamıyorsa seçimlerden daha sonrasında geniş iştirakli ve birkaç gün sürecek bir çalıştayla toplumsal barışın yol haritası çıkarılabilir.”
YAZININ TAMAMI…