Sayfo Katliamı’nın 106’ncı yılı: Süryaniler yüzleşme ve özür bekliyor Birinci Dünya Savaşı sırasında amaca alınan Mezopotamya’nın Hıristiyan kadim halklarından Süryaniler’in uğradığı katliam tarihe ‘Sayfo’ (Kılıç) ismiyle geçti. Süryaniler 106 yıl geçen katliama ait her yıl yıldönümü olan 15 Haziran’da farklı merkezlerde çeşitli anma aktiflikleri düzenleniyor. Geçmişte yüz binlerce Süryani’nin yaşadığı topraklarda bugün yalnızca Mardin merkez ve etrafındaki kimi köylerde 5 bin ötüründa Süryani yaşıyor.
Süryani Dernekler Federasyonu (SÜDEF) Lideri ve Gazete Sabro’nun İmtiyaz Sahibi Evgil Türker, Sayfo’da yaşananları, Süryanilerin çabalarını ve beklentilerine dair Mezopotamya Ajansı’ndan (MA) Ahmet Kanbal’a konuştu.
Süryani Dernekler Federasyonu (SÜDEF) Lideri Evgil Türker. Fotoğraf: MA
NELER YAŞANDI?
Osmanlı Devleti periyodunda İttihat ve Terakki Cemiyeti idaresi tarafınca gayrimüslimlere yönelik bir soykırım hareketi başlatıldığını söyleyen Türker, 24 Nisan 1915’te birinci vakit içinderda Ermenilere dönük taarruzların başladığı sırada Süryanilere dönük bir hareketliliğin yaşanmadığını belirtti. Süryanilerin yaşadığı, ‘Turabdin’ olarak isimlendirdikleri bölgede soykırım akınlarının 15 Haziran 1915’te başladığını kaydeden Türker, katliamdan kurtulanlardan dinlediklerini şöyleki aktardı: “Midyat’ta birinci taarruzların başlaması ile bir arada kent merkezinde bir hafta direniş yaşandı. daha sonrasında bölgedeki Süryaniler Gülgözü (Aynvert) köyüne sığındı. Aslında ataklar Protestan inancına sahip olan adamların tutuklanması ile devam etti. sonrasındasında biroldukca köyde katliamlar oldu. Osmanlı askerleriyle birlikte kimi Kürt aşiretleri de akınlarda rol aldı. Birtakım Kürt aşiretleri ise taarruzları önlemek için uğraş etti. Osmanlı askerleri ile Hamidiye Alayları ortasında yer alan aşiretler, Aynvert köyünde iki ay boyunca Süryanileri kuşatma altında tuttu. Süryaniler buna karşı direniş gösterdi. Kuşatma Süryanilerin büyük bir sefalet ortasında ölmelerine niye oldu.”
‘VARLIK VERGİSİ BÜYÜK BİR DARBE OLDU’
“O günden bu yana Süryaniler kendilerini toparlayamadı” diyen Türker, şunları ekledi: “1930’lu senelerda İsmet İnönü bölgeye gelerek bir rapor hazırlamıştı. Süryanilerin hala bölgede olduğu ve ‘Müslüman olmadıkları için asimile edilmeleri mümkün değil ve ne yapıp edip, göç ettirilmelidir’ diyordu. İkinci Dünya Savaşı sırasında ise Varlık Vergisi uygulanmaya başlanıldı. Varlık Vergisi, Süryanilere büyük bir darbe oldu. Bu bütün azınlıklar açısından büyük bir ıstırap yaratmıştı. Hedef, Hıristiyan tebaayı tümden iflas ettirip göçe zorlamaktı. Hakikaten o denli de oldu.”
Yaşananlardan daha sonra Süryanilerin tekrar kendilerini toparlayamadığını tabir eden Türker, 1923-24’te Patriklik merkezinin Deyrul Zaferan’dan, yani Mardin’den taşınması olayı üzerinde durdu. Türker, “Süryani Patriğin Irak’a gidip, akabinde Hindistan’da vefat etmesi var. Patriklik merkezi tekrar Mardin’e dönemedi. Humus’a gitti, Humus’tan daha sonra Şam’a gitti ve tekrar dönemedi. Temel yeri Turabdin’dir, Mardin’dir. Sonuçta Sayfo’dan daha sonra dönemedi” diye belirtti.
‘HER GELEN HÜKÜMET GÖZÜNÜ KAPATIYOR’
Sayfo’nun günümüze kadar devam ettiğini vurgulayan Türker, “Muhatap Türkiye Cumhuriyeti’dir. Evet, Osmanlı devrinde oldu, aslına bakarsan Türkiye’yi suçlamıyoruz lakin Türkiye’nin de bunu kabullenmesi gerekir. Maalesef her gelen hükümet buna gözünü kapatıyor. İnkara dayalı bir siyaset izleniyor” dedi.
Süryanilerin bir özür beklediğini kaydeden Türker, “Süryanilere dair ‘arkadan hançerlediler’ biçimindeki telaffuzlar gerçeği yansıtmıyor. Süryaniler hiç bir vakit bir vatandaş üzere ele alınmadılar. Bunları biz de yaşadık ve hala birfazlaca mevzuda da yaşıyoruz. Anayasa’da bütün vatandaşlar eşit deniliyor fakat fiiliyatta o denli bir şey yok. Eşit değiliz” diye konuştu.
‘SÜREKLİ MÜSAMAHAYA MARUZ KALDIK!’
Türker, bugün devlet kurumlarında bir Süryani, Rum yahut Ermeni’nin çalıştırılmaması da değindi. Yaşananların açık bir ayrımcılık olduğunu söyleyen Türker, bu duruma yansısını ise şu sözlerle gösterdi: “Bunları yaşıyoruz. hiç bir vakit bu ülkenin birinci sınıf vatandaşı olarak görülmedik ve bunu hissediyoruz. ötürüsıyla insanlarımız göç edip gitti. Bunların bütün sebeplerini Sayfo’ya bağlayabiliriz. Daima müsamahaya maruz kaldık. Yani ‘ben seni güzel görüyorum ve yaşatıyorum’ biçiminde. bu biçimde bir şey olabilir mi? Bir toplum müsamahaya maruz kalıyorsa orada bir sorun var. aslına bakarsanız biz buradaydık, öbür bir yerden gelmedik ki; sen beni güzel nazaranceksin yahut zenginlik olarak goreceksin.”
KÜRT MESELESİNE BAĞLI
Süryanilerin bugün fiziken olmasa da ruhen ve fikren Turabdin bölgesinde olduklarını lisana getiren Türker, bölgeye bağlı olduklarını tabir etti. Avrupa ile Türkiye içinde köprü olabileceklerini kaydeden Türker, “Süryanilerin durumu, ekonomik kalkınma ve demokratikleşme Kürt sıkıntısının tahliline bağlıdır. Türkiye’de demokratik bir müddetç gelişirse Süryaniler geri dönüşe hazırdır. Sayfo’yu unutmuyoruz, fakat çocuklarımızı nefret ve kinle de beslemiyoruz” dedi.
‘YÜZLEŞME VE ÖZÜR İSTİYORUZ’
Süryaniler olarak yaşadıkları tüm şeylere karşın toplumda önemli manada bir özeleştiri olmadığını belirten Türker, kimi Kürt siyasetçilerinin yaptıkları özeleştiriler umut verici olsa da kâfi olmadığını kaydetti. Özeleştirinin toplum olarak yapılmasının kıymetli olduğunu altını çizen Türker, Kürtler ile Süryani ve Ermeniler içinde akrabalıklar olduğunu ve bunun uygun kıymetlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Türker, son olarak “Devletten bir tazminat talebimiz yok. Yalnızca yüzleşme ve bir özür bekliyoruz. Yüzleşme epey değerli, yüzleşmezsen tartışamazsın. Yüzleşirsen oturur tartışırsın. Neler oldu? Bu toplum neler yaşadı? Süryaniler niye utangaçtır? Devlet bu sorularla yüzleşmezse, Süryanilerin itimadını kazanamaz. Kürt sorunu masaya yatırılmazsa, muhatapları ile çözülmezse ne bu bölge iflah olur, ne ülke iflah olur” diye konuştu. (MA)
Süryani Dernekler Federasyonu (SÜDEF) Lideri ve Gazete Sabro’nun İmtiyaz Sahibi Evgil Türker, Sayfo’da yaşananları, Süryanilerin çabalarını ve beklentilerine dair Mezopotamya Ajansı’ndan (MA) Ahmet Kanbal’a konuştu.
Süryani Dernekler Federasyonu (SÜDEF) Lideri Evgil Türker. Fotoğraf: MA
NELER YAŞANDI?
Osmanlı Devleti periyodunda İttihat ve Terakki Cemiyeti idaresi tarafınca gayrimüslimlere yönelik bir soykırım hareketi başlatıldığını söyleyen Türker, 24 Nisan 1915’te birinci vakit içinderda Ermenilere dönük taarruzların başladığı sırada Süryanilere dönük bir hareketliliğin yaşanmadığını belirtti. Süryanilerin yaşadığı, ‘Turabdin’ olarak isimlendirdikleri bölgede soykırım akınlarının 15 Haziran 1915’te başladığını kaydeden Türker, katliamdan kurtulanlardan dinlediklerini şöyleki aktardı: “Midyat’ta birinci taarruzların başlaması ile bir arada kent merkezinde bir hafta direniş yaşandı. daha sonrasında bölgedeki Süryaniler Gülgözü (Aynvert) köyüne sığındı. Aslında ataklar Protestan inancına sahip olan adamların tutuklanması ile devam etti. sonrasındasında biroldukca köyde katliamlar oldu. Osmanlı askerleriyle birlikte kimi Kürt aşiretleri de akınlarda rol aldı. Birtakım Kürt aşiretleri ise taarruzları önlemek için uğraş etti. Osmanlı askerleri ile Hamidiye Alayları ortasında yer alan aşiretler, Aynvert köyünde iki ay boyunca Süryanileri kuşatma altında tuttu. Süryaniler buna karşı direniş gösterdi. Kuşatma Süryanilerin büyük bir sefalet ortasında ölmelerine niye oldu.”
‘VARLIK VERGİSİ BÜYÜK BİR DARBE OLDU’
“O günden bu yana Süryaniler kendilerini toparlayamadı” diyen Türker, şunları ekledi: “1930’lu senelerda İsmet İnönü bölgeye gelerek bir rapor hazırlamıştı. Süryanilerin hala bölgede olduğu ve ‘Müslüman olmadıkları için asimile edilmeleri mümkün değil ve ne yapıp edip, göç ettirilmelidir’ diyordu. İkinci Dünya Savaşı sırasında ise Varlık Vergisi uygulanmaya başlanıldı. Varlık Vergisi, Süryanilere büyük bir darbe oldu. Bu bütün azınlıklar açısından büyük bir ıstırap yaratmıştı. Hedef, Hıristiyan tebaayı tümden iflas ettirip göçe zorlamaktı. Hakikaten o denli de oldu.”
Yaşananlardan daha sonra Süryanilerin tekrar kendilerini toparlayamadığını tabir eden Türker, 1923-24’te Patriklik merkezinin Deyrul Zaferan’dan, yani Mardin’den taşınması olayı üzerinde durdu. Türker, “Süryani Patriğin Irak’a gidip, akabinde Hindistan’da vefat etmesi var. Patriklik merkezi tekrar Mardin’e dönemedi. Humus’a gitti, Humus’tan daha sonra Şam’a gitti ve tekrar dönemedi. Temel yeri Turabdin’dir, Mardin’dir. Sonuçta Sayfo’dan daha sonra dönemedi” diye belirtti.
‘HER GELEN HÜKÜMET GÖZÜNÜ KAPATIYOR’
Sayfo’nun günümüze kadar devam ettiğini vurgulayan Türker, “Muhatap Türkiye Cumhuriyeti’dir. Evet, Osmanlı devrinde oldu, aslına bakarsan Türkiye’yi suçlamıyoruz lakin Türkiye’nin de bunu kabullenmesi gerekir. Maalesef her gelen hükümet buna gözünü kapatıyor. İnkara dayalı bir siyaset izleniyor” dedi.
Süryanilerin bir özür beklediğini kaydeden Türker, “Süryanilere dair ‘arkadan hançerlediler’ biçimindeki telaffuzlar gerçeği yansıtmıyor. Süryaniler hiç bir vakit bir vatandaş üzere ele alınmadılar. Bunları biz de yaşadık ve hala birfazlaca mevzuda da yaşıyoruz. Anayasa’da bütün vatandaşlar eşit deniliyor fakat fiiliyatta o denli bir şey yok. Eşit değiliz” diye konuştu.
‘SÜREKLİ MÜSAMAHAYA MARUZ KALDIK!’
Türker, bugün devlet kurumlarında bir Süryani, Rum yahut Ermeni’nin çalıştırılmaması da değindi. Yaşananların açık bir ayrımcılık olduğunu söyleyen Türker, bu duruma yansısını ise şu sözlerle gösterdi: “Bunları yaşıyoruz. hiç bir vakit bu ülkenin birinci sınıf vatandaşı olarak görülmedik ve bunu hissediyoruz. ötürüsıyla insanlarımız göç edip gitti. Bunların bütün sebeplerini Sayfo’ya bağlayabiliriz. Daima müsamahaya maruz kaldık. Yani ‘ben seni güzel görüyorum ve yaşatıyorum’ biçiminde. bu biçimde bir şey olabilir mi? Bir toplum müsamahaya maruz kalıyorsa orada bir sorun var. aslına bakarsanız biz buradaydık, öbür bir yerden gelmedik ki; sen beni güzel nazaranceksin yahut zenginlik olarak goreceksin.”
KÜRT MESELESİNE BAĞLI
Süryanilerin bugün fiziken olmasa da ruhen ve fikren Turabdin bölgesinde olduklarını lisana getiren Türker, bölgeye bağlı olduklarını tabir etti. Avrupa ile Türkiye içinde köprü olabileceklerini kaydeden Türker, “Süryanilerin durumu, ekonomik kalkınma ve demokratikleşme Kürt sıkıntısının tahliline bağlıdır. Türkiye’de demokratik bir müddetç gelişirse Süryaniler geri dönüşe hazırdır. Sayfo’yu unutmuyoruz, fakat çocuklarımızı nefret ve kinle de beslemiyoruz” dedi.
‘YÜZLEŞME VE ÖZÜR İSTİYORUZ’
Süryaniler olarak yaşadıkları tüm şeylere karşın toplumda önemli manada bir özeleştiri olmadığını belirten Türker, kimi Kürt siyasetçilerinin yaptıkları özeleştiriler umut verici olsa da kâfi olmadığını kaydetti. Özeleştirinin toplum olarak yapılmasının kıymetli olduğunu altını çizen Türker, Kürtler ile Süryani ve Ermeniler içinde akrabalıklar olduğunu ve bunun uygun kıymetlendirilmesi gerektiğini vurguladı.
Türker, son olarak “Devletten bir tazminat talebimiz yok. Yalnızca yüzleşme ve bir özür bekliyoruz. Yüzleşme epey değerli, yüzleşmezsen tartışamazsın. Yüzleşirsen oturur tartışırsın. Neler oldu? Bu toplum neler yaşadı? Süryaniler niye utangaçtır? Devlet bu sorularla yüzleşmezse, Süryanilerin itimadını kazanamaz. Kürt sorunu masaya yatırılmazsa, muhatapları ile çözülmezse ne bu bölge iflah olur, ne ülke iflah olur” diye konuştu. (MA)