Savaşta gazeteci olmak: Kiev, Kabil değil’ dediler Gazetecilikte Bayan Koalisyonu (Coalition For Women In Journalism) tarafınca düzenlenen panelde konuşan Ukraynalı bayan gazeteciler, alanda yaşadıklarını anlattı. Panelin moderasyonu, koalisyonun Kurucu Yöneticisi Kiran Nazish tarafınca yapıldı.
‘SAVAŞ KABAHATLERİNİ KAYIT ALTINA ALIYORUZ’
Ukraynalı gazeteci Olena Halushka, Rusya’nın Ukrayna’da savaş kabahati işlediğini söyleyerek kelama başlıyor. Halushka’ya bakılırsa, bu hataları kayıt altına alıp dünyaya anlatmak sadece gazetecilerin değil İngilizce konuşan tüm Ukraynalıların vazifesi.
“Herkes Putin’in temel planının Ukrayna’yı 2-3 günde ele geçirmek olduğunu biliyor. Lakin Rusya’nın kukla rejimi büsbütün başarısız oldu. Zira Ukrayna ordusu, Rus işgalcileri durdurmak için muazzam bir efor gösterdi. Rusya da taktik değiştirdi. Ukrayna kasabalarını yok ediyorlar, bombalıyorlar. Okulları, kreşleri maksat alıyorlar. Sivillerin gaye alınmasının tesadüf olmadığına ikna olduk. Mariupol’de sığınak olarak kullanılan tiyatroya hava saldırısı oldu, çocuklar içerideydi. Bu büyük bir işaretti.”
2,5 hafta evvel Kiev’den ayrılan gazeteci Daniela Prugger, mesleğini Moldova’da sürdürüyor. Avusturya’daki bir radyo için Ukrayna’daki arkadaşları ve meslektaşlarıyla kısa röportajlar yapıyor: “Savaşın insan yüzlerini, şahsi kayıpları, kırık dökük hayalleri anlatıyorum. Yalnızca geçtiğimiz haftalarda ülkeden ayrılan milyonlarca mülteciyi değil, oradan ayrılamayan ve hala ülkede olan insanların kıssasını anlatmak da kıymetli.”
KİEV’DE ÇALIŞAN HÜR GAZETECİ: GÜVENLİĞİMİ KENDİM SAĞLAMAK ZORUNDAYIM
Savaş çıkınca bir anda işsiz kalan gazeteci Anastasia Levchenko, mesleğini sil baştan inşa etmek zorunda kalmış. Şu anda Kiev’de memleketler arası bir medya kuruluşu için özgür gazetecilik yapıyor. Savaştan evvel çalıştığı televizyonda olduğu üzere bir takımla değil, alanda tek başına çalışıyor. Güvenliğini kendi başına sağlamak zorunda kalan Levchenko için siren sesleri ve patlamalar gündelik ömrün bir kesimi. Konuşmacı olarak katıldığı panelden sadece birkaç saat evvel başına gelenler bu durumun bir özeti: “Kiev Hastanesi’nde fazlaca sayıda röportaj yaptıktan daha sonra konuta dönüyorduk. Yolda, 2-3 metre uzağımıza bir roket düştü ve patlama oldu. Sahiden ne olduğunu ve ne yapmam gerektiğini anlamadım. Beşerler koşmaya başladı. Askerler insanlara yardım ediyordu. Ne olduğunu fark edemedim o anda. Hala farkına varmaya çalışıyorum. Bugün şanslıydım.”
Gazetecilikten arta kalan vaktinde insani yardım gönüllüsü olarak çalışan Levchenko, “Bu ilaç, yiyecek ya da kıyafet olabilir. Çok fazla insani yardıma muhtaçlık var” diyor.
‘GAZETECİLERİN DE BULUNDUĞU SUİKAST LİSTELERİ HAZIRLANDI’
Gazeteciler, sivillerin gaye alındığı bir ortamda çalışmanın pek tehlikeli olduğunu belirtiyor. Gazeteci Olena Halushka, kimi bölgelerde önde gelen figürler için suikast listeleri oluşturulduğunu ve savaşa dair hakikatlerin yayılmasını engellemek hedefiyle gazetecilerin de bu listelere konulduğunu tabir ediyor. “Bu büyük bir problem… Tüm bu kuvvetli şartlar göz önüne alındığında şu an Ukrayna’dan haber bildirmek kahramanca bir hareket… Ne kadar epeyce hakikat dünyaya bildirilirse, o kadar epeyce takviye gelir ve savaş Ukrayna’nın zaferiyle o kadar süratli sonuçlanır.”
Daniela Prugger
‘ÇELİK YELEĞİM YOKTU’
Gazetecilerin alanda karşılaştıkları en değerli sorun güvencesizlik. Kiev’den bu niçinle ayrıldığını söyleyen Daniela Prugger, milletlerarası basın kuruluşlarının hür gazetecilere kâfi muhafaza sağlamadığını belirtiyor. “24 Şubattan yani savaş başlamadan birkaç gün evvel daha fazla fiyat sordum. Onlardan gelen karşılık ‘Kiev, Kabil değil, sorun yok’ oldu.”
Batılı kurumların özgür gazetecilere adil davranmadığını anlatan Daniela, alandaki tecrübelerini şu biçimde anlatıyor: “Serbest gazetecileri görmezden geliyorlar. Yalnızca fiyat için değil güvenlik ve sigorta için de birebir. Çelik yeleğim yoktu, şoförüm yoktu ve fiyatlar epeyce düşüktü.” Güvencesizliğin kendini yalnız hissetmesine niye olduğunu belirten gazeteci yurt haricinden gelen takımlı gazetecilere epey daha âlâ koşulların sağlandığını söylüyor. “Güvenlik danışmanları ve araçlı şoförlerle çalışıyor. Tercümanları ve alanda onlar için çalışan hayli sayıda Ukraynalı yardımcıları var.”
Cenevre merkezli Basın Amblem Kampanyası (PEC) tarafınca hazırlanan rapora nazaran 3 bine yakın yabancı gazetecinin çalıştığı Ukrayna’da, en az 6 gazeteci ömrünü kaybetti.
‘SAVAŞ KABAHATLERİNİ KAYIT ALTINA ALIYORUZ’
Ukraynalı gazeteci Olena Halushka, Rusya’nın Ukrayna’da savaş kabahati işlediğini söyleyerek kelama başlıyor. Halushka’ya bakılırsa, bu hataları kayıt altına alıp dünyaya anlatmak sadece gazetecilerin değil İngilizce konuşan tüm Ukraynalıların vazifesi.
“Herkes Putin’in temel planının Ukrayna’yı 2-3 günde ele geçirmek olduğunu biliyor. Lakin Rusya’nın kukla rejimi büsbütün başarısız oldu. Zira Ukrayna ordusu, Rus işgalcileri durdurmak için muazzam bir efor gösterdi. Rusya da taktik değiştirdi. Ukrayna kasabalarını yok ediyorlar, bombalıyorlar. Okulları, kreşleri maksat alıyorlar. Sivillerin gaye alınmasının tesadüf olmadığına ikna olduk. Mariupol’de sığınak olarak kullanılan tiyatroya hava saldırısı oldu, çocuklar içerideydi. Bu büyük bir işaretti.”
2,5 hafta evvel Kiev’den ayrılan gazeteci Daniela Prugger, mesleğini Moldova’da sürdürüyor. Avusturya’daki bir radyo için Ukrayna’daki arkadaşları ve meslektaşlarıyla kısa röportajlar yapıyor: “Savaşın insan yüzlerini, şahsi kayıpları, kırık dökük hayalleri anlatıyorum. Yalnızca geçtiğimiz haftalarda ülkeden ayrılan milyonlarca mülteciyi değil, oradan ayrılamayan ve hala ülkede olan insanların kıssasını anlatmak da kıymetli.”
KİEV’DE ÇALIŞAN HÜR GAZETECİ: GÜVENLİĞİMİ KENDİM SAĞLAMAK ZORUNDAYIM
Savaş çıkınca bir anda işsiz kalan gazeteci Anastasia Levchenko, mesleğini sil baştan inşa etmek zorunda kalmış. Şu anda Kiev’de memleketler arası bir medya kuruluşu için özgür gazetecilik yapıyor. Savaştan evvel çalıştığı televizyonda olduğu üzere bir takımla değil, alanda tek başına çalışıyor. Güvenliğini kendi başına sağlamak zorunda kalan Levchenko için siren sesleri ve patlamalar gündelik ömrün bir kesimi. Konuşmacı olarak katıldığı panelden sadece birkaç saat evvel başına gelenler bu durumun bir özeti: “Kiev Hastanesi’nde fazlaca sayıda röportaj yaptıktan daha sonra konuta dönüyorduk. Yolda, 2-3 metre uzağımıza bir roket düştü ve patlama oldu. Sahiden ne olduğunu ve ne yapmam gerektiğini anlamadım. Beşerler koşmaya başladı. Askerler insanlara yardım ediyordu. Ne olduğunu fark edemedim o anda. Hala farkına varmaya çalışıyorum. Bugün şanslıydım.”
Gazetecilikten arta kalan vaktinde insani yardım gönüllüsü olarak çalışan Levchenko, “Bu ilaç, yiyecek ya da kıyafet olabilir. Çok fazla insani yardıma muhtaçlık var” diyor.
‘GAZETECİLERİN DE BULUNDUĞU SUİKAST LİSTELERİ HAZIRLANDI’
Gazeteciler, sivillerin gaye alındığı bir ortamda çalışmanın pek tehlikeli olduğunu belirtiyor. Gazeteci Olena Halushka, kimi bölgelerde önde gelen figürler için suikast listeleri oluşturulduğunu ve savaşa dair hakikatlerin yayılmasını engellemek hedefiyle gazetecilerin de bu listelere konulduğunu tabir ediyor. “Bu büyük bir problem… Tüm bu kuvvetli şartlar göz önüne alındığında şu an Ukrayna’dan haber bildirmek kahramanca bir hareket… Ne kadar epeyce hakikat dünyaya bildirilirse, o kadar epeyce takviye gelir ve savaş Ukrayna’nın zaferiyle o kadar süratli sonuçlanır.”
Daniela Prugger
‘ÇELİK YELEĞİM YOKTU’
Gazetecilerin alanda karşılaştıkları en değerli sorun güvencesizlik. Kiev’den bu niçinle ayrıldığını söyleyen Daniela Prugger, milletlerarası basın kuruluşlarının hür gazetecilere kâfi muhafaza sağlamadığını belirtiyor. “24 Şubattan yani savaş başlamadan birkaç gün evvel daha fazla fiyat sordum. Onlardan gelen karşılık ‘Kiev, Kabil değil, sorun yok’ oldu.”
Batılı kurumların özgür gazetecilere adil davranmadığını anlatan Daniela, alandaki tecrübelerini şu biçimde anlatıyor: “Serbest gazetecileri görmezden geliyorlar. Yalnızca fiyat için değil güvenlik ve sigorta için de birebir. Çelik yeleğim yoktu, şoförüm yoktu ve fiyatlar epeyce düşüktü.” Güvencesizliğin kendini yalnız hissetmesine niye olduğunu belirten gazeteci yurt haricinden gelen takımlı gazetecilere epey daha âlâ koşulların sağlandığını söylüyor. “Güvenlik danışmanları ve araçlı şoförlerle çalışıyor. Tercümanları ve alanda onlar için çalışan hayli sayıda Ukraynalı yardımcıları var.”
Cenevre merkezli Basın Amblem Kampanyası (PEC) tarafınca hazırlanan rapora nazaran 3 bine yakın yabancı gazetecinin çalıştığı Ukrayna’da, en az 6 gazeteci ömrünü kaybetti.