Pazarda artırım tesiri: Birtakım müşteriler bir tane kapya biber alabiliyor DİYARBAKIR – Pazar yerinde maharetli eller tarafınca yana yana dizilmiş meyve ve sebzelerin albenisi görülmeye bedeldir. Satıcıların Kürtçe ve Türkçe müşteri çağırması, alışverişe çıkan insanların davranışlarını izlemek, kendince yorumlamak da enteresandır. Öte yandan insanların alım gücünü gözlemlemek için de uygun bir alandır pazar yeri.
Bunları bilirim ve kırk yılda bir alışveriş yaparım pazardan. Bu hafta akaryakıta, elektriğe, doğalgaza gelen artırımlardan pazar esnafı ve müşterileri nasıl etkilendi merakıyla pazara çıktım.
Yağmur çiseliyordu ve alışveriş yapanlar çabucak hemen alışıldık bir kalabalık oluşturmamıştı pazar yerinde. Alışveriş yapanların yükünü meskenlerine taşımak için el otomobilleriyle çocuklar ortada dolaşıyorlardı. Çocuklarla birebir işi yapan 50-60 yaşlarında iki adam da gördüm. Çocuklar üzere “Araba lazımdır abla” diye sormuyorlar, bir daha çocukların aksine yavaşça ortada dolanarak müşteri bekliyorlardı.
PAZAR YERİNDE BİR MAKİNE MÜHENDİSİ
Mahmut Güneş işini keyifle yapan pazar esnafından bir tanesiydi. Bir yandan müşteri çağırırken bir yandan da maharetli elleriyle maydanozları, rokaları, taze soğanları düzgünce tezgaha diziyordu.
Mahmut Güneş
Güneş 7 yıldır pazar yerlerinde esnaflık yapıyordu. Biraz daha konuşurken aslında makine mühendisi olduğunu öğrendim. Okulu bitirmiş, birkaç defa KPSS imtihanlarına girmiş fakat işe alınmamış. “Baktım ben imtihandan 80 alıyorum, işe giremiyorum lakin 60 alan giriyor. Vazgeçtim, pazarcılığa başladım” diyor.
Pazarcılığa da yabancı değil Güneş. Ağabeyi yıllardır bu işi yapıyor ve kendisi de yaz tatillerinde onun yanında çalışmış. “Pazarcılık güç iştir abê” dese de artık kendi işini yapıyor olmanın huzuru ortasında, haftanın yedi günü semt semt gezerek tezgah açıyor.
‘BİRAZ ÜSTTE FİYATLAR DAHA YÜKSEK’
Biz Mahmut Güneş’le sohbet ederken birkaç kişi yeşil biberlerin fiyatını sordu. “10 lira” karşılığını alınca, bir şey demeden pazarın ortasında ilerlemeye devam ettiler.
Güneş, işinden ve kazandığı paradan mutluydu. Lakin son vakit içinderdaki artırımlar pazar esnafını da etkilemişti şüphesiz: “Dün 4 liraya aldığım şeyi bugün 5 liraya aldım. Bu benim tutarlarıma da yansıyor. Beşerler bakıp gidiyor ya da bir kilo alacakken yarım kilo alıyor zira parası yetmiyor.”
Pazar yeri Bağlar ilçesinin fakir semtlerinden birindeydi. Buna dikkat çeken Güneş, Diclekent tarafını işaret ederek, “Biraz üstte her şey daha kıymetli. Buradaki beşerler yoksul, biz de buna nazaran fiyatta indirim yapıyoruz” diyor.
‘TEK BİBER ALANLAR VAR’
Pazar esnafı Mehmethan Burak, yeğenleriyle çalıştığını söylüyor. Burak, “Biz dört aile buradan geçiniyoruz. Günde her birimize 150 lira kalırsa şükrediyoruz. Hepimizin çoluk çocuğu var. Geçim yalnızca vatandaş için değil bizim için de epey zor” diyor.
Mehmethan Burak
Bilhassa fakir semtlerde ailelerin kalabalık olduğunu biliyoruz ve bunun üzerine konuşuyoruz Burak’la. Alım gücünün düştüğünü belirtmek için şu biçimde örnekler veriyor: “Eskiden domates birkaç kilo alınırdı. Artık bir kilo alacak en ucuzunu arıyor beşerler. Parası yetmediği için örneğin 1 liralık, 2 liralık zerzevat alanlar oluyor.”
Bana en tuhaf gelen örnek ise kapya biberiyle ilgili oldu. Burak, “Şu kırmızı biberden yalnızca bir tane alan beşerler var” diyor. Kalabalık aile için büyük tencerede pişen yemeğe bir tek kapya biber nasıl bir lezzet verecek, kim bilir.
Pazar yerinde öğle saatleriydi ve kalabalık yoktu. “niçin bu biçimde sakin” diye sordum. “Yağmur var” dedi Mehmethan Burak ve “Akşam saatlerinde biraz daha ucuz olur pazar, onu bekliyor insanlar” tabirlerini kullandı.
Bunları bilirim ve kırk yılda bir alışveriş yaparım pazardan. Bu hafta akaryakıta, elektriğe, doğalgaza gelen artırımlardan pazar esnafı ve müşterileri nasıl etkilendi merakıyla pazara çıktım.
Yağmur çiseliyordu ve alışveriş yapanlar çabucak hemen alışıldık bir kalabalık oluşturmamıştı pazar yerinde. Alışveriş yapanların yükünü meskenlerine taşımak için el otomobilleriyle çocuklar ortada dolaşıyorlardı. Çocuklarla birebir işi yapan 50-60 yaşlarında iki adam da gördüm. Çocuklar üzere “Araba lazımdır abla” diye sormuyorlar, bir daha çocukların aksine yavaşça ortada dolanarak müşteri bekliyorlardı.
PAZAR YERİNDE BİR MAKİNE MÜHENDİSİ
Mahmut Güneş işini keyifle yapan pazar esnafından bir tanesiydi. Bir yandan müşteri çağırırken bir yandan da maharetli elleriyle maydanozları, rokaları, taze soğanları düzgünce tezgaha diziyordu.
Mahmut Güneş
Güneş 7 yıldır pazar yerlerinde esnaflık yapıyordu. Biraz daha konuşurken aslında makine mühendisi olduğunu öğrendim. Okulu bitirmiş, birkaç defa KPSS imtihanlarına girmiş fakat işe alınmamış. “Baktım ben imtihandan 80 alıyorum, işe giremiyorum lakin 60 alan giriyor. Vazgeçtim, pazarcılığa başladım” diyor.
Pazarcılığa da yabancı değil Güneş. Ağabeyi yıllardır bu işi yapıyor ve kendisi de yaz tatillerinde onun yanında çalışmış. “Pazarcılık güç iştir abê” dese de artık kendi işini yapıyor olmanın huzuru ortasında, haftanın yedi günü semt semt gezerek tezgah açıyor.
‘BİRAZ ÜSTTE FİYATLAR DAHA YÜKSEK’
Biz Mahmut Güneş’le sohbet ederken birkaç kişi yeşil biberlerin fiyatını sordu. “10 lira” karşılığını alınca, bir şey demeden pazarın ortasında ilerlemeye devam ettiler.
Güneş, işinden ve kazandığı paradan mutluydu. Lakin son vakit içinderdaki artırımlar pazar esnafını da etkilemişti şüphesiz: “Dün 4 liraya aldığım şeyi bugün 5 liraya aldım. Bu benim tutarlarıma da yansıyor. Beşerler bakıp gidiyor ya da bir kilo alacakken yarım kilo alıyor zira parası yetmiyor.”
Pazar yeri Bağlar ilçesinin fakir semtlerinden birindeydi. Buna dikkat çeken Güneş, Diclekent tarafını işaret ederek, “Biraz üstte her şey daha kıymetli. Buradaki beşerler yoksul, biz de buna nazaran fiyatta indirim yapıyoruz” diyor.
‘TEK BİBER ALANLAR VAR’
Pazar esnafı Mehmethan Burak, yeğenleriyle çalıştığını söylüyor. Burak, “Biz dört aile buradan geçiniyoruz. Günde her birimize 150 lira kalırsa şükrediyoruz. Hepimizin çoluk çocuğu var. Geçim yalnızca vatandaş için değil bizim için de epey zor” diyor.
Mehmethan Burak
Bilhassa fakir semtlerde ailelerin kalabalık olduğunu biliyoruz ve bunun üzerine konuşuyoruz Burak’la. Alım gücünün düştüğünü belirtmek için şu biçimde örnekler veriyor: “Eskiden domates birkaç kilo alınırdı. Artık bir kilo alacak en ucuzunu arıyor beşerler. Parası yetmediği için örneğin 1 liralık, 2 liralık zerzevat alanlar oluyor.”
Bana en tuhaf gelen örnek ise kapya biberiyle ilgili oldu. Burak, “Şu kırmızı biberden yalnızca bir tane alan beşerler var” diyor. Kalabalık aile için büyük tencerede pişen yemeğe bir tek kapya biber nasıl bir lezzet verecek, kim bilir.
Pazar yerinde öğle saatleriydi ve kalabalık yoktu. “niçin bu biçimde sakin” diye sordum. “Yağmur var” dedi Mehmethan Burak ve “Akşam saatlerinde biraz daha ucuz olur pazar, onu bekliyor insanlar” tabirlerini kullandı.