Orhan Pamuk’a ‘Yetmez ancak evet’ sorusu: Yanıtlamaktan kaçınıyorum Fransa’nın başşehri Paris’te College de France’da “Batı karşısında Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye” temalı panele katılan Nobel ödüllü müellif Orhan Pamuk, sosyolog Nilüfer Göle, tarihçi Edhem Eldem, ekonomist Seyfettin Gürsel ve siyaset bilimci Ahmet İnsel, “2010 yılında anayasa referandumuna ‘Yetmez lakin evet!’ deyip oy vererek, Türkiye’nin bu günlere gelmesine katkı yaptınız. Pişman mısınız?” sorusu geldi. Gündemi AB-Türkiye alakaları olan panele iştirakçilerin “yetmez lakin evet” sorusuna verdiği “özeleştiri niteliğindeki” karşılıklar damgasını vurdu.
Orhan Pamuk, “Bu soruya karşılık vermeyeceğim” derken, Nilüfer Göle uzun karşılığında, “Tam bir coşku ortasındaydık, naif bir biçimde Türkiye’nin batılılaşacağına inandık” dedi. Edhem Eldem, “Bizi “kullanışlı aptallar” olmakla itham ettiler ve batı gözünde bu rejimi legal kılmakla suçladılar. Lakin biz hakikaten bir şeyleri değiştireceğimize inandık” dedi. Ekonomist Seyfettin Gürsel de “AB’ye girerek, acı çekmeden, süratli bir biçimde demokratikleşeceğimize inandık. Fakat yanıldık” diye konuştu.
ORHAN PAMUK: BEN BU SORUYU YANITLAMAYACAĞIM
VOA Türkçe’den İstek Çakır’ın haberine nazaran, panele New York Columbia Üniversitesi’nden görüntü konferans prosedürüyle katılan Orhan Pamuk, “Ben bu soruyu yanıtlamaktan kaçınıyorum. Zira milliyetçi laik etraf ve kurumlar tarafınca fazlaca fazla cezalandırıldım ve azap gördüm. Tahminen Paris’teki şu vaktin tadını çıkarmalıyım. Başka soru lütfen” diyerek soruyu yanıtlamadı.
NİLÜFER GÖLE: TAM BİR ÖFORİ İÇİNDEYDİK
Lakin bir süre daha sonra tıpkı soruya bir daha gelen Sosyolog Nilüfer Göle, panele katılan öteki isimleri de göstererek, “Sorularda Anayasa oylamasından kelam edildi. Bizim de ortasında olduğumuz bu jenerasyon, o periyotta, Türkiye’nin AB üyeliğine inanıyorduk. Büyük bir coşku, memnunluk (öfori) ortasındaydık. Kimi şeyleri değiştirebileceğimizi düşünüyorduk. örneğin Ermeni Soykırımı’nın tanınması, Kürt probleminin çözülmesi tartışılıyordu. İdam cezası kaldırılmıştı. Bu ‘öfori’ devrinde büyük bir dinamik vardı, birbirinden farklı katmanlar, Türk-Kürt işadamları, entelektüeller, dernekler, hayli sayıda farklı bölümden gelen insan bir ortaya gelmişti. İdam cezasının kaldırılması Avrupa’ya yaklaşma yolunda kıymetli bir adımdı. Bir grup birbiri arkasına gelen seri gelişmeler bizi umutlu kılmıştı” dedi.
Göle, uzun mühlet toplumun bir kesiti tarafınca sert eleştirilen ve Lenin’in bir tanımlamasından yola çıkarak, “İslamcı hükümetin yerleşmesine imkan ve meşruiyet sağlayan faydalı aptallar” olarak suçlandıkları o periyodu şöyleki anlattı:
“Cesaret ve naiflik ortasında, içtenlikle, İslam’ı parlamenter sistem içine alabileceğimize inandık. Türkiye’de laikliğe inanabilirdik, entegre olmuş yaşanan bir prensipti laiklik. Kürt sorunu, Ermeni Soykırımı üzere ele alması güç hususları konuşmaya başladığımıza inanıyorduk. Pekala ne oldu da biz, niye artık Türkiye ve Avrupa içinde aracı durumda değiliz? niye iki ülke içinde halı serilen o yol yok artık? Bu arabuluculuk bugün kayboldu. Bu bizim isteğimizle olmadı. Kovulduk, sürgün edildik, suçlandık, niye bu biçimde oldu, niye her şey bilakis döndü? Bunu gereğince konuşmadık. Buna hâlâ karşılığım yok.”
Türkiye’de darbe teşebbüsünden daha sonra “Biz ve onlar ayrımı” yapıldığını ve kendilerinin “onlar” olarak nitelendirildiğini belirten Göle, “Bizim üzere laik etraftan gelen aydınlar, kendi adıma konuşuyorum, Müslümanlara yaklaşarak, bu kısır döngüden çıkabileceğimizi; Hrant Dink ile yalnızca soykırımın tanınması değil, Ermenilerin anılarını anlatabileceğimizi düşündük. Angaje olan bir öfori, coşku ortasındaydık. Nitekim inanıyorduk” dedi.
‘ÇOK GÜÇ PERİYOTLAR YAŞADIK’
Nilüfer Göle, bu suçlamalar niçiniyle fazlaca güç periyotlar yaşadıklarını da kelamlarına ekleyerek, “Bugün dağınık durumdayız. Ahmet (İnsel) Türkiye’ye gidemiyor. Kavala’nın cezaevinde olacağını düşünemezdim. Hrant Dink’in öldürüleceğini kestirim dahi edemezdik. Bu jenerasyon o devir, AB ile birlikte, Türkiye’nin demokratikleşebileceğine inandık. Bir şantaj değil, biz Avrupa’ya gitmenin doğal, olağan olduğunu düşünüyorduk, bu biçimde bir soru sormuyorduk. Ama, bu süreçte, bu üyelik artık kadük. Orhan Pamuk’un da dediği üzere, Avrupalıların sevgisizliğini de fark ettik. İdam cezasının kaldırıldığı periyot mesela. Yasanın geçmesi değerliydi diye altını çizdiğimde, bu yasanın batıyı mutlu etmek içim kozmetik, taklit, düzmece bir ıslahat olduğu, Avrupalıları kandırmak için çıkarıldığı söylendi. Bu benim için bir hayal kırıklığıydı. Türkiye’deki her ilerlemeyi, laiklik de dahil, taklit ya da kozmetik olarak değerlendirdiklerini gördüğümde düşünmeye başladım. O noktadan daha sonra Türkiye ve Avrupa’nın arası açıldı. Artık artık bizden bir ideali taşıyan bireyler olarak hiç kelam edilmiyor. Artık entelektüellere ne yer ne de ses veriliyor. Tüm entelektüeller tehdit altında” diye konuştu.
‘İSLAM, ERDOĞAN’IN KULLANDIĞI BİR ARAÇ’
Göle’nin akabinde kelam alan, panelin düzenleyicisi tarih profesörü Edhem Eldem de “Genelde Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birlikte, dünyada bir coşku ortamı vardı. AB üyeliği de bizim için coşkulu bir gelişmeydi. Bana göre, Nilüfer’in de kelam ettiği sorun, bizi ‘kullanışlı aptallar’ diye tanımladıkları telaffuz. Yani Erdoğan’a Avrupa nezdinde meşruiyet ve görünürlük kazandırmakla suçlandık. Bu söyleme göre, Erdoğan, kuzu postuna bürünmüş kurt idi. Ve onun kesin gayesi toplumun İslamlaştırılmasıydı. Bugün elbette bu tarafta birtakım dokunuşlar var lakin asıl sorun İslam değil, demokratikleşme sorunu, otoriterlik sorunu. Ve bunun kökleri Osmanlı’nın son 10 yılına kadar uzanan bir otoriterlik geleneğine kadar uzanıyor. İslam, Erdoğan’ın kendisini Kemalizm’den uzaklaştırmak için kullandığı bir araçtır” dedi.
ORHAN PAMUK: ERDOĞAN GİDİYOR, BUNDAN EMİNİM
Orhan Pamuk da “Edhem’e katılıyorum. Sorun İslam değil. Erdoğan yalnızca bunu başarılı bir biçimde kullanan bir siyasetçi oldu. Problemlerin merkezinde İslam yok, sorun otoriterliktir. İslam bu tartışmada hiç yok demiyorum. Erdoğan İslam’ı muhafazakâr Hıristiyan demokratların kullandığı üzere kullanıyor. Başlarda AB hakkında epey olumluydu. Şayet bir müdahale olursa onu cezaevine koyarlardı zira. Artık Türkiye’de sandığa gitmek haricinde bir demokratik aksiyon kalmadı. Demokrasi neredeyse tümüyle bitmiş oldu. Lütfen unutmayın, Türkiye’den yeni döndüm. Artık popülaritesi düşüyor. Herkes, taksi sürücüleri bile, yerine kimin geleceğini konuşuyor. Şayet İslamcı seçkin seçime hürmet duyulmasına müsaade verirse, gidiyorlar, ben bundan eminim” diye konuştu.
SEYFETTİN GÜRSEL: DAHA REALİST OLMAK GEREKİRDİ
Bahçeşehir Üniversitesi ekonomistlerinden Prof. Seyfettin Gürsel de “Hepimiz demokrasi gayreti için AB’ye girişi destekledik. şüphesiz kolay yada garanti olmadığını biliyordum. AB’ye girerek, yalnızca demokrasi, hukuk devleti, kişisel özgürlükler değil, ekonomik açıdan da bir hayli sorun çözülecekti. Ermeni Soykırımı sorunu, Kürt sorunu, demokrasi sorunu üzerine düşünmeyecektik. Hepsi birden çözülecekti. halbuki Avrupa’ya demokrasi gökten inmedi, yüzsenelerca demokrasi gayreti verdi lakin biz bedel ödemeden demokratik bir idareye kavuşacaktık. birebir vakitte ekonomik açıdan da değerli bir ilerleme olacaktı. Özetle, AB’nin norm, kural ve maddelerini her alanda uygulayarak, Türkiye’yi bedel ödemeden hayli ileri bir noktaya taşıyacaktık. Daha realist olmak gerekirdi. Bilhassa euro tek para üzere konularda, daha dikkatli olmak lazımdı. Artık bizim hayal kırıklığımız, evet yanıldık, hayli sıradan bir lisanla, yanıldık, bunu söylemek lazım” diye konuştu. (Kaynak)
Orhan Pamuk, “Bu soruya karşılık vermeyeceğim” derken, Nilüfer Göle uzun karşılığında, “Tam bir coşku ortasındaydık, naif bir biçimde Türkiye’nin batılılaşacağına inandık” dedi. Edhem Eldem, “Bizi “kullanışlı aptallar” olmakla itham ettiler ve batı gözünde bu rejimi legal kılmakla suçladılar. Lakin biz hakikaten bir şeyleri değiştireceğimize inandık” dedi. Ekonomist Seyfettin Gürsel de “AB’ye girerek, acı çekmeden, süratli bir biçimde demokratikleşeceğimize inandık. Fakat yanıldık” diye konuştu.
ORHAN PAMUK: BEN BU SORUYU YANITLAMAYACAĞIM
VOA Türkçe’den İstek Çakır’ın haberine nazaran, panele New York Columbia Üniversitesi’nden görüntü konferans prosedürüyle katılan Orhan Pamuk, “Ben bu soruyu yanıtlamaktan kaçınıyorum. Zira milliyetçi laik etraf ve kurumlar tarafınca fazlaca fazla cezalandırıldım ve azap gördüm. Tahminen Paris’teki şu vaktin tadını çıkarmalıyım. Başka soru lütfen” diyerek soruyu yanıtlamadı.
NİLÜFER GÖLE: TAM BİR ÖFORİ İÇİNDEYDİK
Lakin bir süre daha sonra tıpkı soruya bir daha gelen Sosyolog Nilüfer Göle, panele katılan öteki isimleri de göstererek, “Sorularda Anayasa oylamasından kelam edildi. Bizim de ortasında olduğumuz bu jenerasyon, o periyotta, Türkiye’nin AB üyeliğine inanıyorduk. Büyük bir coşku, memnunluk (öfori) ortasındaydık. Kimi şeyleri değiştirebileceğimizi düşünüyorduk. örneğin Ermeni Soykırımı’nın tanınması, Kürt probleminin çözülmesi tartışılıyordu. İdam cezası kaldırılmıştı. Bu ‘öfori’ devrinde büyük bir dinamik vardı, birbirinden farklı katmanlar, Türk-Kürt işadamları, entelektüeller, dernekler, hayli sayıda farklı bölümden gelen insan bir ortaya gelmişti. İdam cezasının kaldırılması Avrupa’ya yaklaşma yolunda kıymetli bir adımdı. Bir grup birbiri arkasına gelen seri gelişmeler bizi umutlu kılmıştı” dedi.
Göle, uzun mühlet toplumun bir kesiti tarafınca sert eleştirilen ve Lenin’in bir tanımlamasından yola çıkarak, “İslamcı hükümetin yerleşmesine imkan ve meşruiyet sağlayan faydalı aptallar” olarak suçlandıkları o periyodu şöyleki anlattı:
“Cesaret ve naiflik ortasında, içtenlikle, İslam’ı parlamenter sistem içine alabileceğimize inandık. Türkiye’de laikliğe inanabilirdik, entegre olmuş yaşanan bir prensipti laiklik. Kürt sorunu, Ermeni Soykırımı üzere ele alması güç hususları konuşmaya başladığımıza inanıyorduk. Pekala ne oldu da biz, niye artık Türkiye ve Avrupa içinde aracı durumda değiliz? niye iki ülke içinde halı serilen o yol yok artık? Bu arabuluculuk bugün kayboldu. Bu bizim isteğimizle olmadı. Kovulduk, sürgün edildik, suçlandık, niye bu biçimde oldu, niye her şey bilakis döndü? Bunu gereğince konuşmadık. Buna hâlâ karşılığım yok.”
Türkiye’de darbe teşebbüsünden daha sonra “Biz ve onlar ayrımı” yapıldığını ve kendilerinin “onlar” olarak nitelendirildiğini belirten Göle, “Bizim üzere laik etraftan gelen aydınlar, kendi adıma konuşuyorum, Müslümanlara yaklaşarak, bu kısır döngüden çıkabileceğimizi; Hrant Dink ile yalnızca soykırımın tanınması değil, Ermenilerin anılarını anlatabileceğimizi düşündük. Angaje olan bir öfori, coşku ortasındaydık. Nitekim inanıyorduk” dedi.
‘ÇOK GÜÇ PERİYOTLAR YAŞADIK’
Nilüfer Göle, bu suçlamalar niçiniyle fazlaca güç periyotlar yaşadıklarını da kelamlarına ekleyerek, “Bugün dağınık durumdayız. Ahmet (İnsel) Türkiye’ye gidemiyor. Kavala’nın cezaevinde olacağını düşünemezdim. Hrant Dink’in öldürüleceğini kestirim dahi edemezdik. Bu jenerasyon o devir, AB ile birlikte, Türkiye’nin demokratikleşebileceğine inandık. Bir şantaj değil, biz Avrupa’ya gitmenin doğal, olağan olduğunu düşünüyorduk, bu biçimde bir soru sormuyorduk. Ama, bu süreçte, bu üyelik artık kadük. Orhan Pamuk’un da dediği üzere, Avrupalıların sevgisizliğini de fark ettik. İdam cezasının kaldırıldığı periyot mesela. Yasanın geçmesi değerliydi diye altını çizdiğimde, bu yasanın batıyı mutlu etmek içim kozmetik, taklit, düzmece bir ıslahat olduğu, Avrupalıları kandırmak için çıkarıldığı söylendi. Bu benim için bir hayal kırıklığıydı. Türkiye’deki her ilerlemeyi, laiklik de dahil, taklit ya da kozmetik olarak değerlendirdiklerini gördüğümde düşünmeye başladım. O noktadan daha sonra Türkiye ve Avrupa’nın arası açıldı. Artık artık bizden bir ideali taşıyan bireyler olarak hiç kelam edilmiyor. Artık entelektüellere ne yer ne de ses veriliyor. Tüm entelektüeller tehdit altında” diye konuştu.
‘İSLAM, ERDOĞAN’IN KULLANDIĞI BİR ARAÇ’
Göle’nin akabinde kelam alan, panelin düzenleyicisi tarih profesörü Edhem Eldem de “Genelde Berlin Duvarı’nın yıkılmasıyla birlikte, dünyada bir coşku ortamı vardı. AB üyeliği de bizim için coşkulu bir gelişmeydi. Bana göre, Nilüfer’in de kelam ettiği sorun, bizi ‘kullanışlı aptallar’ diye tanımladıkları telaffuz. Yani Erdoğan’a Avrupa nezdinde meşruiyet ve görünürlük kazandırmakla suçlandık. Bu söyleme göre, Erdoğan, kuzu postuna bürünmüş kurt idi. Ve onun kesin gayesi toplumun İslamlaştırılmasıydı. Bugün elbette bu tarafta birtakım dokunuşlar var lakin asıl sorun İslam değil, demokratikleşme sorunu, otoriterlik sorunu. Ve bunun kökleri Osmanlı’nın son 10 yılına kadar uzanan bir otoriterlik geleneğine kadar uzanıyor. İslam, Erdoğan’ın kendisini Kemalizm’den uzaklaştırmak için kullandığı bir araçtır” dedi.
ORHAN PAMUK: ERDOĞAN GİDİYOR, BUNDAN EMİNİM
Orhan Pamuk da “Edhem’e katılıyorum. Sorun İslam değil. Erdoğan yalnızca bunu başarılı bir biçimde kullanan bir siyasetçi oldu. Problemlerin merkezinde İslam yok, sorun otoriterliktir. İslam bu tartışmada hiç yok demiyorum. Erdoğan İslam’ı muhafazakâr Hıristiyan demokratların kullandığı üzere kullanıyor. Başlarda AB hakkında epey olumluydu. Şayet bir müdahale olursa onu cezaevine koyarlardı zira. Artık Türkiye’de sandığa gitmek haricinde bir demokratik aksiyon kalmadı. Demokrasi neredeyse tümüyle bitmiş oldu. Lütfen unutmayın, Türkiye’den yeni döndüm. Artık popülaritesi düşüyor. Herkes, taksi sürücüleri bile, yerine kimin geleceğini konuşuyor. Şayet İslamcı seçkin seçime hürmet duyulmasına müsaade verirse, gidiyorlar, ben bundan eminim” diye konuştu.
SEYFETTİN GÜRSEL: DAHA REALİST OLMAK GEREKİRDİ
Bahçeşehir Üniversitesi ekonomistlerinden Prof. Seyfettin Gürsel de “Hepimiz demokrasi gayreti için AB’ye girişi destekledik. şüphesiz kolay yada garanti olmadığını biliyordum. AB’ye girerek, yalnızca demokrasi, hukuk devleti, kişisel özgürlükler değil, ekonomik açıdan da bir hayli sorun çözülecekti. Ermeni Soykırımı sorunu, Kürt sorunu, demokrasi sorunu üzerine düşünmeyecektik. Hepsi birden çözülecekti. halbuki Avrupa’ya demokrasi gökten inmedi, yüzsenelerca demokrasi gayreti verdi lakin biz bedel ödemeden demokratik bir idareye kavuşacaktık. birebir vakitte ekonomik açıdan da değerli bir ilerleme olacaktı. Özetle, AB’nin norm, kural ve maddelerini her alanda uygulayarak, Türkiye’yi bedel ödemeden hayli ileri bir noktaya taşıyacaktık. Daha realist olmak gerekirdi. Bilhassa euro tek para üzere konularda, daha dikkatli olmak lazımdı. Artık bizim hayal kırıklığımız, evet yanıldık, hayli sıradan bir lisanla, yanıldık, bunu söylemek lazım” diye konuştu. (Kaynak)