Murat Uzman yazdı: Erdoğan-Biden görüşmesinde en olası senaryo

bencede

Active member
12 Eki 2020
5,542
0
36
Murat Uzman yazdı: Erdoğan-Biden görüşmesinde en olası senaryo Gazeteci Murat Ehil, YetkinReport’ta yayınlanan son yazısında Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın 14 Haziran’da ABD Lideri Joe Biden ile yapacağı ikili görüşmeyi yazdı.

toplantıdan çıkacak en mümkün senaryoyu gerçek aktarmak için görüşmenin kıymetini ve pozisyonunu aktaran Uzman, Biden’ın görüşme takvimini şu biçimde hatırlattı.
“1- Bu görüşme yalnızca Türkiye-ABD bağlantıları, ya da görüşmenin Türk iç siyaseti ve bilhassa de iktisadının gidişi bakımından değerli olmakla kalmıyor. Bölgesel ve bir ölçüde global siyasette de bir yer tutuyor. Bugün, 10 Haziran’da Avrupa çeşidine İngiltere’den başlayan Biden, çeşidi 16 Haziran’da İsviçre’de Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile görüşmesiyle tamamlayacak. Kimi yorumcular bu görüşme 1945’te İkinci Dünya Savaşı daha sonrasında Yalta’daki Stalin, Roosevelt, Churchill görüşmesi, ya da 1987’de Reykjavik’teki Reagan-Gorbaçov görüşmesinden daha sonra bloklar ortası üçüncü dönüm noktası olacak.
2- Biden, Putin ile görüşmesi öncesinde 11 Haziran’da İngiltere, Cornwall’da G7 tepesine katılacak. “Build Back Better-bir daha Daha Uygununu İnşa” başlığı taşıyan dorukta covid-19 salgını daha sonrası dünyanın bir daha şekillenişi konuşulacak. 14’ünde NATO Tepesine katılacak, en değerli gündem hususu 2030 planı, yani orada da geleceğin bir daha tasarlanışı var. Aynuı gün Erdoğan görüşmesi var. Sonraki gün ise ABD-AB tepesi. daha sonra da Putin. Yani Biden’ın Putin ile görüşme hazırlık adımları ortasında Erdoğan ile görüşme de bulunuyor.
3- Erdoğan, tebrik telefonuna Biden’dan beş ay cevap bekledikten daha sonra, 23 Nisan’da, sonraki gün Ermeni Soykırımı Anma Gününü tanıyacağını söylemek için aradı. Erdoğan, Biden ile evvelki ABD Liderleri ile olduğu kolaylıkta görüşememe kahrını 1 Haziran’daki TV yayınında lisana getirdi. Birinci görüşme Biden nazaranve başladıktan altı ay kadar daha sonra olacak. Erdoğan bu toplantıdan iç siyasette kullanabileceği bir sonuçla dönmek istiyor.
4- Biden ise görüşmeye Erdoğan’a ABD ile alakaların artık eskisi üzere, bilhassa de Trump vaktinde olduğu üzere gitmeyeceğini olabildiğince açık anlatmış olarak girecek. Lakin bütün bunlar görüşmenin yalnızca Türkiye açısından değil ABD açısından da kıymetli olduğunu gösteriyor. ABD ve Avrupa, Erdoğan’ın Putin ile yakınlaşmasından ve ülke ortasında demokrasi ve hakların gerilemesiyle öbür ülkelere berbat örnek olmasından rahatsız. Lakin merkezkaç kuvvetlerin tesirinde NATO ekseninden Rusya-Çin eksenine uzaklaşmasını da istemiyor. Erdoğan da bunun farkında ve artık bu kozu abartmadan kullanımının sonuç getireceğini gördüğü var sayılıyor.
Bütün bunların özeti şu: bu toplantıdan fazlaca keskin sonuçlar değil, görüş ayrılıklarına karşın sürekliliği vurgulayan sonuçlar beklemek daha gerçekçi.”


Görüşmeye dair senaryoları da sıralayan Yetkin’in yazısından ilgili kısım şöyleki:

“1- ABD bakımından en değerli sıkıntı Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S400 füzeleri. Türkiye de buna karşılık en değerli sıkıntıyı ABD’nin PKK’nın Suriye kolu PYD/YPG ile işbirliği olarak öne çıkarıyor. En mümkün tahlil, Erdoğan’ın yeni parti S400 alımını durdurması, mevcut füzeleri -aktif hücum hali haricinde- kullanıma almaması, Biden’ın da Kongre’den gelen yeni yaptırım taleplerini durdurması olabilir. O ortada Türkiye’nin İtalya ve Fransa ile başlatmış olduğu ortak SAMP-T füzesi çalışmalarının NATO çerçevesinde raftan indirilmesi kelam konusu olabilir. ABD idaresi bu konularda Kongre’ye Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de Yunanistan’a tehlike oluşturmayacağını söyleyerek teskin edebilir.
2- Birebir biçimde Suriye’de ABD’nin PKK/YPG ile işbirliğini Türkiye hudutlarının uzağına, IŞİD-El Esas bölgelerine kaydırması, bir biçimde Türkiye’yi bunun kontrol sürecine dahil etmesi ve Irak’ta PKK’ya karşı işbirliğini artırması beklenebilir. Buna rağmen Türkiye’nin ABD ile Suriye’nin batısında Rusya’yı dengeleyecek karşı işbirliğine gitmesi olası tahlil olabilir. ABD’nin -kabine üyesi- BM Daimi temsilcisinin “insani yardım” çerçevesinde 4-6 Haziran Türkiye ziyareti bunun işareti.
3- Biden, ABD askerinin Afganistan’dan çekilmesi akabinde Türkiye’nin orada kalmasını ve tesirini kullanımını istiyor. Bunun bir boyutunda Afgan hükümetiyle Taliban içindeki barış görüşmelerinin yürütülmesi var. Öteki boyutundaysa, Afganistan’ın dış dünya ile resmi ilişkisini sağlayan Kabil havalimanının korunması ve işletilmesi. Biden bunu kendi kamuoyuna “Türkiye’ye duyulan ihtiyaç” olarak sunabilir. Lakin bunun Türkiye kamuoyu açısından muvaffakiyet değil “Alavere dalavere, Kürt Memet nöbete” halinde anlaşılması beklenen.
4- Görüşme daha sonrası her iki tarafın açıklamalarında belirli farklılıklar olacaktır. Örneğin ABD tarafı Türkiye’deki demokrasi ve insan hakları sorunlarına değinildiğinden kelam edecektir. Lakin bu durumun askeri ve ekonomik çıkarlara baskın gelmesi beklenen değil. Erdoğan’ın geçenlerde ABD şirket yöneticileriyle yaptıkları görüşme daha sonrasında, Biden görüşmesinin kararına bağlı olarak bilhassa güç, tarım, ilaç üzere alanlarda Amerikan şirketlerine bir dizi teşvik/taviz verilebilir.
5- Erdoğan’ın Biden görüşmesinden en büyük yararı, şayet işler iddia ettiğimiz üzere giderse yeni bir döviz şokuyla sarsılmamak ve makus giden iktisada bir nefes hissesi sağlamak olacaktır. Erdoğan bu biçimdelikle muhalefetin erken seçim davetlerine karşılık verecek duruma gelebilir. İç siyaset açısından de Erdoğan’a getirisi en çok bu olacaktır.
Erdoğan’ın ruhsal propaganda takımlarının denetim altındaki medya aracılığıyla kamuoyuna “Biden görüşmesinde yumruğunu masaya vurdu” yolunda yönlendirme yapması mümkün. Ancak gerçekçi bir analizle en beklenen senaryo bu görünüyor.”

YAZININ TAMAMI