Minimum fiyatla çalışanlar: Gaye birinci fırsatta yurt dışı Meral Candan
Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun 2020 datalarına bakılırsa Türkiye’de çalışanların yüzde 42’si taban fiyat alıyor. 2021 yılı için belirlenen taban fiyat ölçüsü ise 2 bin 895 lira 90 lira. şimdi her gün yeni artırımların belirtildiğı Türkiye’de çalışanların neredeyse yarısı taban fiyatla hayat savaşı veriyor. Etnik köken, sınıf, eğitim fark etmeksizin çalışanları ortak bir paydada buluşturan taban fiyat, öldürmüyor tahminen lakin yaşamak için pek imkan da tanımıyor. Taban fiyata artırım yapılmasının gündemde olduğu bugünlerde minimum fiyatla çalışanların söyleyecek kelamı, anlatacak öyküsü var.
‘ASGARİ FİYATI İSTERLERSE 5 BİN LİRA YAPSINLAR, BİR FARK YARATMAZ’
Genetik kopyalama sistemiyle İskoçya’da üretilen birinci göğüslü hayvan Dolly, Yanlışsız Yol ve Refah Partisi koalisyonuyla oluşturulan 54. Hükümet, Susurluk kazası, daima aydınlık için bir dakika karanlık eylemleri… Türkiye ve dünyada 1997 yılında yaşanan olaylardan kısa bir kesit yalnızca. 1997 yılında doğan Ahmet her ne kadar bunlara yabancı olsa da okumaya meraklı. Yakın tarihte ne olduğunu öğrenmeye çalıştığını anlatıyor. Fakat onun üzere 1995 ve daha sonrası doğumlular için koalisyon hükümeti kavramı hayli da hatırlamadıkları bir gerçek. Kendini bildiğinden beri tek partili bir ülkede yaşadığını ve bu durumdan rahatsız olduğunu söylüyor. Hem ekonomik tıpkı vakitte siyasi olarak sıkıştığını hissediyor. “Burada bir gelecek nazaranmiyorum” diyen Ahmet bir epeyce yaşıtı üzere yurt dışına yerleşme planları yapıyor. Taban fiyat 3600 liraya çıksa da ona nazaran pek bir şey değişmeyecek: “Enflasyon niçiniyle alım gücümüz düşüyor. İsterlerse 5 bin lira yapsınlar, bir fark yaratmaz.”
‘AİLEMDEN TAKVİYE ALMADAN GEÇİNMEM ZOR’
İstanbul Teknik Üniversitesi işletme son sınıf öğrencisi olan Ahmet, haftanın beş günü 9-6 kurumsal bir firmada beyaz yakalı olarak çalışıyor. tıpkı zamandaneyim kazanmak birebir vakitte ailesine yük olmamak ismine çalışmaya başlayan Ahmet, her ne kadar ailesinden maddi takviye almadan ömrünü kurmak istese de ülke şartları buna müsaade vermiyor. “kimi vakit ailemden dayanak alıyorum. Diğer türlü bu maaşla geçinmem mümkün değil” diyen Ahmet “Kış geldi, mont, bot üzere gereksinimler oluyor. Bunlar fazlaca kıymetli. bu biçimde gereksinimlerim olduğunda mecbur ailemden istiyorum” diye anlatıyor aldığı maaşın yetmediğini. Birkaç yıl öncesiyle kıyaslıyor ömür şartlarını. Tek gelirinin ailesinden aldığı harçlık ve devlet bursu olduğu periyotta rahat yaşadığını vurguluyor: “Gezmeyi, yeni yerler görmeyi severim aslında. Öğrenciyken daha epey geziyor, arkadaşlarımla daha epeyce dışarıda takılıyordum.” Yaşadığı hayal kırıklığını “Gezmem, eğlenmem, mesleğim için çalışmam gereken vakitte ay sonunu nasıl getireceğim diye düşünüyorum” halinde tabir ediyor.
‘SİNEMAYI, TİYATROYU UNUTTUM ÜZERE BİR ŞEY’
Ahmet, aldığı maaşı kalem kalem nelere harcadığını söylerken “Lütfen yazın, çekinmeyin, sorun” diyor. Deftere yazıyoruz: 800 lira kira, toplam faturalar için ortalama 200 lira, genel mesken masrafı 750 lira. Geriye kalıyor 1050 lira. “Ha unuttum, geriye kalan ölçünün ortasında sabah kahvaltısı da var” diyor. Ofise giderken her gün bir çayla birlikte poğaça ya da küçük bir pideye yaklaşık 10 lira veriyor. O da ediyor 210 lira. Birkaç dakika daha sonra aklına bir kalem daha geliyor. Kombiyi çabucak hemen tam yakmadıklarını, bu niçinle faturalara ayırdığı paranın daha da artabileceğini not düşmemi istiyor. “Ben tek başıma bu parayla geçinemiyorum, çoluğu çocuğu olanlar ne yapıyor” diye soruyor. bir süre karşılıklı yaşanan sessizliği Ahmet bozuyor. Başlıyor anlatmaya: “Bir hobim yok. İşten vakit kalmıyor. esasen hobiye ayıracak para da yok. Sinemayı, tiyatroyu unuttum üzere bir şey. Arkadaşlarımla dışarda kimi vakit bir bira içelim diyoruz. Onun da ikincisini istesem mi diye hesap yapıyorum. Paha mi diye düşünüyorum. Hesap yaptığım için canım sıkılıyor. Keyif almıyorum bu sefer de.” Arkadaşlarıyla daha epeyce konutta toplumsallaşmayı tercih ediyor. Daha az masraflı ve daha sağlıklı olduğu için akşam yemeklerini dışarda değil de meskende yiyor. Artan besin fiyatlarıyla baş edebilmek için konut arkadaşlarıyla kendilerince kimi tedbirler alıyorlar: “örneğin evvelde tek tek alışveriş yapardık. Artık mesken arkadaşlarımla her birimiz aşikâr bir bütçe ayırıp aybaşında toplu alışveriş yapıyoruz. Zira bir şeyleri toplu aldığında daha ucuza geliyor. Pirinci bir kilogram aldığında daha kıymetli oluyor. Lakin üç kiloluk alırsan daha ucuza denk geliyor. Hangi markette, hangi eser daha ucuz, onu kovalıyoruz.”
‘DEĞİŞİM OLACAĞINI DÜŞÜNMÜYORUM’
Bir hayali kalmamış Ahmet’in. “Hani okuldan mezun olursun, işe girersin, tek başına konut tutarsın, tahminen bir otomobil alırsın. Bunların hepsi hayal” diyen Ahmet, okuldan mezun olduğunda daha uygun maaş alacak bile olsa bu saydıklarına sahip olmaya yetmeyeceğini anlatıyor. Bu niçinle planı, yurt dışına gitmek. Ahmet’in bir epeyce arkadaşı oldukçatan gitmiş. Yurt haricindeki arkadaşlarıyla irtibatta. Okulu bitirince ülkedeki durumlara bir bakıp düzelmezse gitme peşinde. “Ben değişim olacağını düşünmüyorum. Konu yalnızca seçim değil” diyor.
GÜNDE 12 SAAT MESAİ
Buluşacağımız yere geldiğinde Hüseyin’in birinci sorusu, “Burada fiyatlar ne oluyor?” mahcup bir biçimde. Dışarıda yiyip içmeyi fazlacatan unutmuş. “kimi vakit eğlenmeye çıkarım. O gün içerim” diyen Hüseyin bunu ne çoğunlukla yaptığı sorusuna “365 günde bir” diye yanıt veriyor. “O da para biriktirerek…” 38 yaşındaki Hüseyin 12 yıldır bir AVM’de çalışıyor. Sabah 10.00’da başlayan mesaisi akşam AVM’nin kapanış saati olan 10.00’a kadar devam ediyor. Pandemiyle birlikte çalışma müddetlerinin uzadığından bahsedip “Önceden 54 çalışanı vardı AVM’nin. Artık 17 kişi aldık. Adam yok diye hakkımız olan müsaadeleri de kullandırmıyorlar. Bugün bir mazeret uydurup zorla müsaade aldım” diye anlatıyor çalışma şartlarını. İki aydır maaş alamadıklarını ve epey güç durumda olduklarını da kelamlarına ekliyor. Kasımpaşa’da oturuyor Hüseyin. Bir meskende annesi, babası, kardeşi, eşi ve çocuğuyla 6 kişi yaşıyorlar. Hüseyin’e bakılırsa en büyük bahtı, aile meskeninde yaşadığı için kira vermemesi. Artan kira meblağlarından dem vurarak “Bir de kira versem mümkün değil yaşayamayız. Evliliğim falan biterdi” diyor. Meskenin mutfak masrafı ve faturalar üzere masraflarını Hüseyin karşılıyor. Çalıştığı AVM’nin mesai fiyatı ösöylemiş olduğini, bununla maaşının 3500 liraya yükseldiğini söylüyor. Ancak o da yetmiyor.
‘HEM ALINAN EKMEK SAYISINI birebir vakitte PORSİYONUNU KÜÇÜLTTÜK’
Faturaları minimumda tutmak için kendince tahliller geliştirmiş. Ailesini de bir biçimde ikna etmiş. Gündüz de olsa akşam da meskende ışıkları hiç yakmadığını anlatıyor. “Televizyonun ışığı yetiyor” diyor. Kombiye de daha hiç dokunmamışlar. Battaniyelerle meskende oturduklarını, kombiyi açmayı düşünmediğini söylüyor: “Sıcak su muhtaçlığımız olduğunda açıyoruz bir tek. Oturduğum konut, aile apartmanında. Herkes tanıdık. Hepsi de artık benim üzere yapıyor. Apartmanda ışık namına yalnızca apartman ortasındaki sensörler yanıyor.” Bununla kalmamış tahlilleri. 2,5 lira olan ekmek artık onun için epeyce kıymetli. Günlük alınan ekmeğin hem sayısını tıpkı vakitte porsiyonunu küçültmekte bulmuş devayı: “Halk ekmeğin daha küçük boyutlu ve 1,5 lira olan ekmekleri var. Onlardan alıyoruz.” Onunla da küçük bir hesap yapıyoruz. 11 yaşındaki çocuğuna okula giderken her gün 10 lira verdiğini anlatarak sayıyor: “Ayda 200 lira yalnızca çocuğun harçlığı. Defteri kalemi, okulun istekleri derken ortalama 500 lira da o denli gidiyor. Geçen gün okuldan bir İngilizce kitabı sipariş etmişler. Kitabın fiyatına bir baktım, 180 lira. Almadım tabi. Gittim daha ucuza öteki yerde buldum. Ancak fazlaca dolaştım.” Hakikat düzgün bir toplumsal hayatı yok Hüseyin’in. Ailesi ile ortada dışarıda yemek yemek ya da vakit geçirmek güç. Onun da planı yurt dışına gitmek. Belarus ya da Rusya’ya gitmek istiyor. Oralarda akrabaları olduğunu vurgulayarak daha rahat bir hayat yaşayacağını söylüyor. Çalışma şartları ne kadar ağır olsa da 12 yıllık tazminatını bırakıp gidemiyor. Lakin bir daha de bir gün yurt haricinde gidecekmiş üzere yaşıyor. O niçinle uzun vadeli planları yok. Hüseyin de Ahmet üzere taban fiyata yapılacak artırımın hayat şartlarında bir fark yaratacağına inanmıyor. Yurt dışına yalnızca kendisi için değil, çocuğunun geleceği için de gitmek istediğini belirtiyor.
Not: Haberdeki isimler editör tarafınca değiştirilmiştir.
Toplumsal Güvenlik Kurumu’nun 2020 datalarına bakılırsa Türkiye’de çalışanların yüzde 42’si taban fiyat alıyor. 2021 yılı için belirlenen taban fiyat ölçüsü ise 2 bin 895 lira 90 lira. şimdi her gün yeni artırımların belirtildiğı Türkiye’de çalışanların neredeyse yarısı taban fiyatla hayat savaşı veriyor. Etnik köken, sınıf, eğitim fark etmeksizin çalışanları ortak bir paydada buluşturan taban fiyat, öldürmüyor tahminen lakin yaşamak için pek imkan da tanımıyor. Taban fiyata artırım yapılmasının gündemde olduğu bugünlerde minimum fiyatla çalışanların söyleyecek kelamı, anlatacak öyküsü var.
‘ASGARİ FİYATI İSTERLERSE 5 BİN LİRA YAPSINLAR, BİR FARK YARATMAZ’
Genetik kopyalama sistemiyle İskoçya’da üretilen birinci göğüslü hayvan Dolly, Yanlışsız Yol ve Refah Partisi koalisyonuyla oluşturulan 54. Hükümet, Susurluk kazası, daima aydınlık için bir dakika karanlık eylemleri… Türkiye ve dünyada 1997 yılında yaşanan olaylardan kısa bir kesit yalnızca. 1997 yılında doğan Ahmet her ne kadar bunlara yabancı olsa da okumaya meraklı. Yakın tarihte ne olduğunu öğrenmeye çalıştığını anlatıyor. Fakat onun üzere 1995 ve daha sonrası doğumlular için koalisyon hükümeti kavramı hayli da hatırlamadıkları bir gerçek. Kendini bildiğinden beri tek partili bir ülkede yaşadığını ve bu durumdan rahatsız olduğunu söylüyor. Hem ekonomik tıpkı vakitte siyasi olarak sıkıştığını hissediyor. “Burada bir gelecek nazaranmiyorum” diyen Ahmet bir epeyce yaşıtı üzere yurt dışına yerleşme planları yapıyor. Taban fiyat 3600 liraya çıksa da ona nazaran pek bir şey değişmeyecek: “Enflasyon niçiniyle alım gücümüz düşüyor. İsterlerse 5 bin lira yapsınlar, bir fark yaratmaz.”
‘AİLEMDEN TAKVİYE ALMADAN GEÇİNMEM ZOR’
İstanbul Teknik Üniversitesi işletme son sınıf öğrencisi olan Ahmet, haftanın beş günü 9-6 kurumsal bir firmada beyaz yakalı olarak çalışıyor. tıpkı zamandaneyim kazanmak birebir vakitte ailesine yük olmamak ismine çalışmaya başlayan Ahmet, her ne kadar ailesinden maddi takviye almadan ömrünü kurmak istese de ülke şartları buna müsaade vermiyor. “kimi vakit ailemden dayanak alıyorum. Diğer türlü bu maaşla geçinmem mümkün değil” diyen Ahmet “Kış geldi, mont, bot üzere gereksinimler oluyor. Bunlar fazlaca kıymetli. bu biçimde gereksinimlerim olduğunda mecbur ailemden istiyorum” diye anlatıyor aldığı maaşın yetmediğini. Birkaç yıl öncesiyle kıyaslıyor ömür şartlarını. Tek gelirinin ailesinden aldığı harçlık ve devlet bursu olduğu periyotta rahat yaşadığını vurguluyor: “Gezmeyi, yeni yerler görmeyi severim aslında. Öğrenciyken daha epey geziyor, arkadaşlarımla daha epeyce dışarıda takılıyordum.” Yaşadığı hayal kırıklığını “Gezmem, eğlenmem, mesleğim için çalışmam gereken vakitte ay sonunu nasıl getireceğim diye düşünüyorum” halinde tabir ediyor.
‘SİNEMAYI, TİYATROYU UNUTTUM ÜZERE BİR ŞEY’
Ahmet, aldığı maaşı kalem kalem nelere harcadığını söylerken “Lütfen yazın, çekinmeyin, sorun” diyor. Deftere yazıyoruz: 800 lira kira, toplam faturalar için ortalama 200 lira, genel mesken masrafı 750 lira. Geriye kalıyor 1050 lira. “Ha unuttum, geriye kalan ölçünün ortasında sabah kahvaltısı da var” diyor. Ofise giderken her gün bir çayla birlikte poğaça ya da küçük bir pideye yaklaşık 10 lira veriyor. O da ediyor 210 lira. Birkaç dakika daha sonra aklına bir kalem daha geliyor. Kombiyi çabucak hemen tam yakmadıklarını, bu niçinle faturalara ayırdığı paranın daha da artabileceğini not düşmemi istiyor. “Ben tek başıma bu parayla geçinemiyorum, çoluğu çocuğu olanlar ne yapıyor” diye soruyor. bir süre karşılıklı yaşanan sessizliği Ahmet bozuyor. Başlıyor anlatmaya: “Bir hobim yok. İşten vakit kalmıyor. esasen hobiye ayıracak para da yok. Sinemayı, tiyatroyu unuttum üzere bir şey. Arkadaşlarımla dışarda kimi vakit bir bira içelim diyoruz. Onun da ikincisini istesem mi diye hesap yapıyorum. Paha mi diye düşünüyorum. Hesap yaptığım için canım sıkılıyor. Keyif almıyorum bu sefer de.” Arkadaşlarıyla daha epeyce konutta toplumsallaşmayı tercih ediyor. Daha az masraflı ve daha sağlıklı olduğu için akşam yemeklerini dışarda değil de meskende yiyor. Artan besin fiyatlarıyla baş edebilmek için konut arkadaşlarıyla kendilerince kimi tedbirler alıyorlar: “örneğin evvelde tek tek alışveriş yapardık. Artık mesken arkadaşlarımla her birimiz aşikâr bir bütçe ayırıp aybaşında toplu alışveriş yapıyoruz. Zira bir şeyleri toplu aldığında daha ucuza geliyor. Pirinci bir kilogram aldığında daha kıymetli oluyor. Lakin üç kiloluk alırsan daha ucuza denk geliyor. Hangi markette, hangi eser daha ucuz, onu kovalıyoruz.”
‘DEĞİŞİM OLACAĞINI DÜŞÜNMÜYORUM’
Bir hayali kalmamış Ahmet’in. “Hani okuldan mezun olursun, işe girersin, tek başına konut tutarsın, tahminen bir otomobil alırsın. Bunların hepsi hayal” diyen Ahmet, okuldan mezun olduğunda daha uygun maaş alacak bile olsa bu saydıklarına sahip olmaya yetmeyeceğini anlatıyor. Bu niçinle planı, yurt dışına gitmek. Ahmet’in bir epeyce arkadaşı oldukçatan gitmiş. Yurt haricindeki arkadaşlarıyla irtibatta. Okulu bitirince ülkedeki durumlara bir bakıp düzelmezse gitme peşinde. “Ben değişim olacağını düşünmüyorum. Konu yalnızca seçim değil” diyor.
GÜNDE 12 SAAT MESAİ
Buluşacağımız yere geldiğinde Hüseyin’in birinci sorusu, “Burada fiyatlar ne oluyor?” mahcup bir biçimde. Dışarıda yiyip içmeyi fazlacatan unutmuş. “kimi vakit eğlenmeye çıkarım. O gün içerim” diyen Hüseyin bunu ne çoğunlukla yaptığı sorusuna “365 günde bir” diye yanıt veriyor. “O da para biriktirerek…” 38 yaşındaki Hüseyin 12 yıldır bir AVM’de çalışıyor. Sabah 10.00’da başlayan mesaisi akşam AVM’nin kapanış saati olan 10.00’a kadar devam ediyor. Pandemiyle birlikte çalışma müddetlerinin uzadığından bahsedip “Önceden 54 çalışanı vardı AVM’nin. Artık 17 kişi aldık. Adam yok diye hakkımız olan müsaadeleri de kullandırmıyorlar. Bugün bir mazeret uydurup zorla müsaade aldım” diye anlatıyor çalışma şartlarını. İki aydır maaş alamadıklarını ve epey güç durumda olduklarını da kelamlarına ekliyor. Kasımpaşa’da oturuyor Hüseyin. Bir meskende annesi, babası, kardeşi, eşi ve çocuğuyla 6 kişi yaşıyorlar. Hüseyin’e bakılırsa en büyük bahtı, aile meskeninde yaşadığı için kira vermemesi. Artan kira meblağlarından dem vurarak “Bir de kira versem mümkün değil yaşayamayız. Evliliğim falan biterdi” diyor. Meskenin mutfak masrafı ve faturalar üzere masraflarını Hüseyin karşılıyor. Çalıştığı AVM’nin mesai fiyatı ösöylemiş olduğini, bununla maaşının 3500 liraya yükseldiğini söylüyor. Ancak o da yetmiyor.
‘HEM ALINAN EKMEK SAYISINI birebir vakitte PORSİYONUNU KÜÇÜLTTÜK’
Faturaları minimumda tutmak için kendince tahliller geliştirmiş. Ailesini de bir biçimde ikna etmiş. Gündüz de olsa akşam da meskende ışıkları hiç yakmadığını anlatıyor. “Televizyonun ışığı yetiyor” diyor. Kombiye de daha hiç dokunmamışlar. Battaniyelerle meskende oturduklarını, kombiyi açmayı düşünmediğini söylüyor: “Sıcak su muhtaçlığımız olduğunda açıyoruz bir tek. Oturduğum konut, aile apartmanında. Herkes tanıdık. Hepsi de artık benim üzere yapıyor. Apartmanda ışık namına yalnızca apartman ortasındaki sensörler yanıyor.” Bununla kalmamış tahlilleri. 2,5 lira olan ekmek artık onun için epeyce kıymetli. Günlük alınan ekmeğin hem sayısını tıpkı vakitte porsiyonunu küçültmekte bulmuş devayı: “Halk ekmeğin daha küçük boyutlu ve 1,5 lira olan ekmekleri var. Onlardan alıyoruz.” Onunla da küçük bir hesap yapıyoruz. 11 yaşındaki çocuğuna okula giderken her gün 10 lira verdiğini anlatarak sayıyor: “Ayda 200 lira yalnızca çocuğun harçlığı. Defteri kalemi, okulun istekleri derken ortalama 500 lira da o denli gidiyor. Geçen gün okuldan bir İngilizce kitabı sipariş etmişler. Kitabın fiyatına bir baktım, 180 lira. Almadım tabi. Gittim daha ucuza öteki yerde buldum. Ancak fazlaca dolaştım.” Hakikat düzgün bir toplumsal hayatı yok Hüseyin’in. Ailesi ile ortada dışarıda yemek yemek ya da vakit geçirmek güç. Onun da planı yurt dışına gitmek. Belarus ya da Rusya’ya gitmek istiyor. Oralarda akrabaları olduğunu vurgulayarak daha rahat bir hayat yaşayacağını söylüyor. Çalışma şartları ne kadar ağır olsa da 12 yıllık tazminatını bırakıp gidemiyor. Lakin bir daha de bir gün yurt haricinde gidecekmiş üzere yaşıyor. O niçinle uzun vadeli planları yok. Hüseyin de Ahmet üzere taban fiyata yapılacak artırımın hayat şartlarında bir fark yaratacağına inanmıyor. Yurt dışına yalnızca kendisi için değil, çocuğunun geleceği için de gitmek istediğini belirtiyor.
Not: Haberdeki isimler editör tarafınca değiştirilmiştir.