Marmara Kültürleri Ağı, denizde hayata vurgu yapıyor: ‘Benim Marmaram’ Hıdır Eligüzel
Tabiatın üniversal istikrarı insan, kurumlar ve devletler eliyle bozuluyor. Çağdaş vakit içinderdaki sanatın bilgisi toplumsal, siyasal ve etik alanda dönüştürücü niteliğe sahip olmaya devam ediyor. Türkiye çağdaş sanat topluluğunun son on yılını incelediğimizde en epeyce öne çıkan bahsin ne yazık ki acil gündemimizden düşmediğini görüyoruz: Ekolojik yıkım. Bu bahiste İstanbul Bienali’nin ana temalarını anımsamakta yarar var.
2015 yılında şekillendiricisi Carolyn Christov-Bakargiev olan Bienal’in teması “Tuzlu Su“ydu. Sanatseverler için Christov-Bakargiev’in İstanbul’u deniz kenti olarak sanatseverlere bir daha sunduğu rota çok enteresandı:
“Sergi yerleri Avrupa ve Asya yakalarında, Karadeniz’den Marmara’nın Akdeniz’e yakın noktalarına yanlışsız bir epeyce yere yayılmış bulunuyor. Kentin merkezinden, İason ve Argonotların Altın Post’u ararken geçtikleri söylenen Karadeniz kıyısındaki Rumeli Feneri’ne yanlışsız seyahat edeceksiniz. daha sonra, 8500 yıl evvel su geçidi olarak açılmış bir sismik fay sınırı olan kıvrımlı ve daracık Boğaz’dan Akdeniz’e hakikat, Büyükada’ya (…) seyahat edeceksiniz.”
2017 yılındaki Bienal küratörleri Elmgreen ve Dragset ve ana teması ise “düzgün bir komşu”ydu. Küratöryel metnin sonunda sıradan lakin katmanlı bir soru iletiyorlar. “İyi bir komşu istemek fazlaca şey mi istemektir?”
İstanbul Bienali, 2019 yılında küratör Nicolas Bourriaud ile çerçevesini memleketler arası boyuta taşıyarak “Yedinci Kıta” temasıyla sanat gündemini biçimlendirdi. Bilindiği üzere Yedinci Kıta, insanların tabiata bıraktıkları atıkların toplamıyla oluşan dev birikim adasıdır.
Üç Bienal’in de sanatseverlere taşıdığı fikir pek net: “Tuzlu Su”nun (Marmara Denizi) üzerinde biriken atıkların sorumlusu tahminen de güzel komşuluk bağlantısı yürütmememizdir. Bir an, Carolyn Christov-Bakargiev’in sanatseverleri gezintiye çıkardığı Marmara Denizi’nden rotayı devam ettirerek Çanakkale Boğazı’na hakikat yol aldığımızı düşünelim. Bu seyahatte Çınarçık’a Kapıdağ Yarımadası’na, Avşa Adası’na, Aksaz’a, Mürefte’ye ve Eceabat’a uğrayıp kıyı komşularımıza konuşsak müsilaj en çok duyacağımız sözcük olurdu. Müsilaj, Marmara Denizi’nin kirletilmesinin bir kararı olarak yalnızca Marmara Denizi’nin ekosistemini değil, bununla birlikte Marmara kültürlerini de dönüştürebilir. Balıkçılık kültürü tıpkı kalmayabilir. Sayfiye kültürü yok olabilir.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı, Şubat 2022 itibariyle Marmara Denizi’nin karşı karşıya olduğu ekolojik krizin daha âlâ anlaşılması ve gerekli tedbirlerin süratle alınması için sivil toplumu harekete geçirmek üzere kuruldu. kuvvetli bir sivil toplum dayanışması kurmayı hedefleyen proje Avrupa Birliği CultureCIVIC: Kültür Sanat Dayanak Programı tarafınca destekleniyor. Bu projeyle 2022 yılı boyunca Marmara Denizi’nin bölge insanı için beraberinde hayat olduğu vurgusu “Benim Marmaram” sloganıyla dillendiriliyor.
Marmara Denizi’ni yazan, çizen, onun hakkında düşünen ve onu sıkıntı edinen kültür sanat aktörleri, araştırmacıları, mahallî iştirakçileri ve etraf aktivistleri için Marmara Denizi beraberinde daima var olan bir hayat deposudur. Fakat, Marmara Denizi’nin ortasında olduğu ekolojik krizi yaratan tüketici davranışlarının da dönüştürülmesi gerekiyor. Marmara Kültürleri Ağı, Marmara Denizi kültürlerine ve bu kültürlerin karşı karşıya olduğu tehditlere ait anlatıları toplamak üzere Prens Adalarında, Çanakkale’de ve Güney Marmara Adalarında faaliyet gösteren sivil toplum örgütlerinin bir ortaya gelmesiyle kuruldu. Ağ kurucuları, “Kaybedecek vakit yok; dayanışma ile Marmara Denizi’ni iyileştirebiliriz” diyen herkesi “Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı” etrafında bir ortaya gelmeye davet ediyor. Ağ, karşı karşıya olduğumuz bu etraf ve ömür krizi konusunda kamuoyunun bilgilenmesini sağlamak üzere, her insanın diyaloğa katılabileceği bir platform kuruyor.
TBMM Müsilaj Araştırma Komitesi raporunun yayınlanması ile bir arada Marmara Denizi’nin kirliliği bir daha gündeme geldi. Proje Marmara Denizi’ne ilginin arttığı günlerde kamuoyuna duyuruluyor. Bu vesileyle Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın bileşenlerini bir ortaya getiren niçinleri, maksatlarını, projenin ehemmiyetini ve Marmara Denizi’ni konuştuk. Asu Aksoy, Halim Bulutoğlu, Adil Çamur, Süreyya Topaloğlu, Nadide Su Dağlı ve Ebru Mercan Marmara Kültürleri Ağı’nın Marmara Denizi’nin korunmasına nasıl dikkat çekeceklerini anlattılar.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın bileşenlerinin kimlerden oluştuğunu söz edebilir misiniz?
Süreyya Topaloğlu (Ağ Koordinatörü): İstanbul Adalarında faaliyet gösteren Adalar Vakfı, Marmara Adaları’nda faaliyet gösteren Galimi Çınarlı Kırsal Kalkınma ve Turizm Derneği, Marmara Adaları Kültür ve Dayanışma Derneği, Gündoğdu Köyü Güzelleştirme Derneği, Avşa Otel, Motel, Apart ve Pansiyoncular Derneği, Topağaç Güzelleştirme ve Kalkındırma Derneği, Çanakkale’de faaliyet gösteren Troya Etraf Derneği tarafınca başlatılmış bir ağ oluşturma projesidir.
Süreyya topaloğlu
Bu yedi sivil toplum kuruluşu, Avrupa Birliği CultureCivic Kültür Sanat Dayanak Fonu’nun ‘Kentler Ortası Ağ Geliştirme’ programından takviye alarak “Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı”nın kuruluşunun birinci adımını attılar. Çabucak akabinde ağ ortasına İstanbul Adaları merkezli Deniz hayatını Müdafaa Derneği (DYK), Sualtı Fotoğrafçıları Derneği (SUFOD) ve Kültür Mirasını Muhafaza Derneği (KMKD) katıldı. Uzmanlık kurumları, üniversiteler, kültür sanat kurumları ve Marmara etrafındaki başka sivil toplum kuruluşu ve inisiyatifleri ile irtibat içine girdik. Birbirimizden haberdar olmaya başladık.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın hedeflerini nelerdir?
Asu Aksoy (Ağ Kurucu İstekli Danışmanı): Müsilaj kriziyle Marmara Denizi’nin kirliliği gün yüzüne çıktı. Müsilajı ortadan kaldırmak için Marmara Denizi havzasından denize arıtma yapılmadan akıtılan kentsel ve sanayi atık sularının hemen ileri biyolojik arıtma tesislerinde temizlenmesi gerekiyor. Müsilaj bir sonuç, bunu global ısınma ile birlikte deniz kirliliğinin kararı olarak gorebiliriz. Denizin bu türlü kirletiliyor olması Marmara Denizi’ne bakışımızla ilgili.
Asu Aksoy
Deniz tüm pisliğimizi alıp halledermiş üzere düşünüyoruz; denize atılanların haddi hesabı yok. Denizi bir ekosistem olarak görmüyoruz. Bir vakit içinder muazzam bir bolluk ortasında olan Marmara Denizinin balıklarını çok avlanma kararı birer birer kaybediyor olmamızın sonuçlarını yalnızca insan-odaklı konuşuyoruz. Deniz besin zincirindeki bir halkanın yok olmasıyla tüm canlıların nasıl etkilendiğini hesaba katmıyoruz. Sağlıklı bir Marmara ekosisteminin hem de Marmara havzası yaşayanları için sağlıklı ve deniz ile birlikte memnun bir ömür manasına geldiğini dikkate almıyoruz. Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı, tüm bu sıkıntılardan yola çıkarak Marmara Denizi’nin ivedilikle eski sıhhatine kavuşması ve ekosistemini sürdürebilmesi gayesiyle bu bahsin takipçisi olmak, kamuoyunda farkındalık yaratmak üzere yola çıkıyor.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın proje kapsamında neleri yaparsa amaçlarına ulaşmış olacak?
Adil Çamur (Galimi Çınarlı Kırsal Kalkınma ve Turizm Derneği): Projenin başarısı şu iki başlıkta kat edeceğimiz yola bağlı. Birincisi Marmara Denizi’nin kirletilmesini yurttaşların ve kamu kurumlarının gündeminde tutma başarımız. İkincisi ise bunu geniş iştirakle gerçekleştirebilmemiz. Marmara’da karşı karşıya kaldığımız krizin aşılmasına kültür bağlamında katkı sunmayı amaçlayan proje kapsamında İstanbul’u aşarak Marmara’ya kıyısı olan yerellerin iştirakini güçlendirmek istiyoruz.
Adil Çamur
Örneğin Kumbağ’daki, Karabiga’daki, Marmara Adası’ndaki ve Gemlik’teki hemşehrilerimizle irtibat kurabilecek düzeye gelmeliyiz. Marmara kıyısında olup kirlilik problemine hak temelli yaklaşan vakıf, dernek, kooperatif, platform vb. yapıların ve bireylerin birbirlerinden haberdar olabilecekleri ortamı sağlamalıyız. Projemizin farkı da tam burada. Marmara kıyısındaki herkesi birlikte çalışmaya davet ediyoruz.
Asu Aksoy: Ağın maksatlarından biri de Marmara Denizi’nin kirliliğinin kaynaklarına dikkat çekmek ve bu ekolojik krizin tüm boyutlarını görünür kılmak. Bir taraftan biyoçeşitliliği azalmış olan Marmara Denizi’nin çevresel kirleticilerin tesirlerine dönük ayrıntıları toplarken, deniz ile birlikte ortaya çıkmış ömür stillerinin da birer birer ortadan kalkmış olmasını ele almalıyız; Marmara Denizinin karşı karşıya olduğu kriz yalnızca bir kirletme ötürüsıyla yalnızca bir etraf krizi değil. Denize ve deniz canlılarına, beşerler olarak bizim deniz ile kurduğumuz ilgiye bakışımızda bir kriz kelam konusu. Marmara Denizine yeniden bir biyo-kültürel çeşitlilik havzası olarak, bütünlüklü bakabilmeyi başarmamız gerekiyor. Bu ekolojik kriz, bizlerin haricinde gerçekleşen bir kriz değil, direkt bizim ömür biçimimiz, kıymetlerimiz ve pratiklerimizden kaynaklanıyor. Bugün nasıl yaşadığımız, neleri tükettiğimiz, bu hususlar üzerinde nasıl düşündüğümüz ve hareket ettiğimiz ile ilgili kültürel bir husus hem de. İnsanların Marmara Denizi ile kurduğu bağ ve pratiklerin bugünkünden farklı olduğu devirleri bilmemiz değerli. Denize yalnızca beşere hizmet eden bir varlıkmış üzere bakılmadığı vakit içinderın ve kültürlerin varlığını bilmek ve buralardan dersler çıkarmak kıymetli diye düşünüyorum. Sürdürülebilir deniz hayatı için geçmişin insan-deniz beraberliğine dayalı kültürlerinden anlatılar toplamak ve bunların üzerinde düşünmek, ötürüsıyla, bu Ağ’ın kıymetli bir katkısı olacaktır.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın projesinde mahallî halkın rolü, nedir?
Nadide Su Dağlı (Troya Etraf Derneği): Yereldeki insanların projeye iştiraklerine dönük farklı prosedürler geliştirdik. Yereldeki beşerlerle görüntü görüşmeleri gerçekleştiriyorum. Bu basamakta projeyi tanıtmak için derneklerle bir ortaya geliyoruz. Bilhassa Çanakkale özelinde büyük düşüncelerin yaşandığı lisana getiriliyor. Çanakkale bir tarım kenti bulunmasına rağmen kıyıların ve tarım alanlarının imara açıldığını görüyoruz.
Projeye katkı olarak hem bu görüşmelerimizi tıpkı vakitte alanda farklı aktörleri içeren görüntü içerikleri üreterek ağda paylaşıma açacağız. Benim de şahsi olarak onlardan beklentim ağı sıkı biçimde takip etmeleri ve yeni meşakkatlerini ağ üzerinden paylaşarak bağlantısı sağlamaları tarafında.
Ebru Mercan (Marmara Adaları Kültür ve Dayanışma Derneği): Ben de odakta balıkçılığın ve balıkçıların olduğu görüşmeler yürütüyorum. Bu insanların bir kısmı balıkçığı bırakmış olsa da Marmara Denizi’nin geçmişteki balık çeşitliliğine ve balıkçılar içindeki dayanışmanın geçmişteki hallerine dönük yüksek bir hasret lisana getiriyor. Onların kendi gençliklerindeki üzere bir Marmara Denizi hayalleri olduğunu söyleyebilirim. Ben de mahallî halkın bu hislerini projeye dahil edecek görüşmeleri yürütüyorum.
Bir Avrupa Birliği projesi olan CultureCIVIC: Kültür Sanat Dayanak Programı tarafınca finanse edilen projenin kültürel desteklerini aktarabilir misiniz?
Halim Bulutoğlu (Adalar Vakfı): Marmara’nın ve İstanbul’un kültür sanat kurumları, bu projede en başta gelen paydaşlarımız. Ekoloji ve etraf bahislerinde hassaslıkları pek yüksek. Halk, sanatkarlarına, kültür beşerlerine güveniyor. Kâfi ki, sesleri duyulabilsin, ortak çığlık her kısma ulaşabilsin. Evet, Marmara başta tüm etrafımızda önemli bir ekolojik yıkım var. Ancak hala umut da var. Bu umut paylaşıldıkça büyüyecek, sonuç alıcı noktalara ulaşacak. Projemizin oturduğu bazlardan biri tam da bu.
Halim Bulutoğlu
Daha birinci günden itibaren gerek bilim insanları ve üniversiteler, gerekse kültür-sanat topluluğuyla irtibata, paylaşıma değer verdik. Çok da olumlu geri dönüşler aldık. Kurmaya çalıştığımız ağın tüm ögelerini, tüm araçlarını irtibat ve paylaşım için açıyoruz. Bu ağ vasıtasıyla, bugüne kadar birbirlerine değmemiş, bağlantısı olmamış aktörler içinde paydaşlıklar, ortak projeler de gelişebilecektir. Buna inanıyoruz. Haberdar olmak, bağlantıda olmak, bir arada yaratabilmenin, bir arada çalışabilmenin en temel şartı.
Asu Aksoy: Marmara Denizi etrafında kentler kurulmuş, ömür alanlarında milyonlarca insan yaşıyor. Bu yerleşimlerin tarihine ve sıkıntılarına eğilindiğinde niçinse Marmara Denizinden bir bakışın, denizden karaya yönelen bir perspektifin eksikliğini görüyoruz. Deniz üstelik kendi kendine var olan bir ekosistem değil, kendisini çevreleyen kara sisteminin, dağlarından kopup gelen akarsularının, sulara karışan toprakların hepsiyle bir bütün. Denizden insan yerleşimlerine bakmayı becerebilmek, kültürel bir anlamlandırma değişimi manasına geliyor bence. Bunu becerebilmiş sanatkarları, muharrirleri bir daha keşfetmek, onların bakışını konuşmak hayli değerli. Marmara Denizi fazlaca büyük bir havza ve etrafında birbirinden farklı ömür stilleri ve kültürleri gelişmiş, kimisi balıkçılıkla, kimisi bağcılıkla, seramik ve mermer ustalığı ile şekillenmiş. Kimisi sayfiye kültürü olarak gelişmiş. Ulaşım kültürleri daima kıymetli olmuş. Denizcilik ve deniz varlıkları bilgisi her yöresinde yerin özelliklerine göre uzmanlaşmış. Bütün bu kültürel tabirler Marmara Denizi havzasında, yerellerinden tümüne, farklı ölçeklerde hayli varlıklı bir kültürel çeşitliliğe işaret ediyor. Marmara Denizi ve kültürlerinin çeşitliliği bahislerinde çalışan sanatkarları, kültür insanlarını, muharrirleri, fotoğrafçıları, müzisyenleri bu Ağ aktifliklerine ve irtibatına katabilirsek Marmara Denizi’nin kıymetine ait fazlaca sesli bağlantı imkânı açmış oluruz. Bu ağ ile Marmara kültürlerini kendine, işine ve yapıtına keder edinen sanatkarların, kültür insanlarının, araştırmacıların ve gönüllülerin gelip başvurabilecekleri bir adres olmayı amaçlıyoruz.
Süreyya Topaloğlu: Harekete geçirme gayretimiz hakkında değerli araçlardan biri de sloganımız. “Benim Marmaram” projemizin ruhu ve bizim uğraşlarımızın özeti durumunda. Marmara’yı seven, yazan, çizen, düşünen ve onun için gayret edenlerin sahiplenmelerinden yola çıkarak belirledik. Benimsemeyi içerdiği kadar her insanın üstüne düşeni yapmasını da vurgulamak istedik. her insanın Marmara’nın bir yerinden tutması gerektiğini fark ettirmek istedik. Marmara Kültürleri Ağı Marmara Denizi’ne hem de kültürel açıdan yaklaşıyor. Zira Marmara Denizi ile kurulan bağlantı biçimleri Marmara bölgesi kıyıları boyunca, adalarında ve boğazlarında yeme-içme kültüründen kıyıda hayat ve yer kullanmasına, balıkçılık ve deniz mamüllerinin kullanmasından deniz ulaşımına, denizle ilgili inanışlar ve temsil biçimlerine kadar birbirinden farklı biroldukca lokal kültürel kimlikten oluşur. Marmara’ya dair o kadar epeyce çeşitlilikten kelam edilir ki, Marmara Kültürü değil, Marmara Kültürlerinden kelam edilmesi gerekir.
Marmara Kültürleri Ağı, kendi coğrafyasına ve hayatına sahip çıkan yeterli komşuların beraberliğine güzel bir örnek olarak yıl uzunluğu etkinliklerini sürdürecek. Deniz tabiatında yaşanan çöküntünün ekolojik, toplumsal ve kültürel sonuçlarının neler olduğunu ve ömür kıymetlerimize kadar nasıl uzandığını anlamaya ve anlatmaya çalışacak olan proje birbirinden kopuk teşebbüs ve gayretlerin Marmara’nın korunması gayesi etrafında ortaklaşmasını, yeni iştiraklerle büyüyerek muhafaza gündeminin güçlenmesini ve daha geniş kamuoyuna ulaşmasını sağlayacak. Marmara Denizi’nin doğal ve kültürel bedellerine ait çalışmaları toplayıp erişime açarak, Marmara kültürlerine ait anlatıları kaydederek ve sanatsal ve yaratıcı çalışmalarla bu anlatıları aktararak Marmara Denizi’nin kıymeti bir kez daha ve kuvvetli bir biçimde anlatılacak.
Proje 21 Nisan’da kamuoyuna tanıtılacak. Tanıtım toplantısının moderatörlüğünü gazeteci Aslı Öymen üstleniyor. Prof. Dr. Asu Aksoy, Doç. Dr. Pınar Pelin Giritlioğlu, Prof. Dr. Bayram Öztürk ve Ömer Madra projenin hedeflerini ve ehemmiyetini anlatacaklar. Marmara Kültürleri Ağı projesinin birinci aktifliği ise 27 Nisan’da gerçekleştirilecek. “Yaman Koray ve Marmara Kültürleri” başlıklı birinci Marmara Buluşmasında Feridun Andaç, Turhan Günay, Asu Aksoy ve Adil Çamur Marmara kültürlerinin Türkiye deniz edebiyatının öncü ismi Yaman Koray’ın yapıtlarındaki temsilini değerlendirecekler.
Projenin detaylarına ve etkinlikler hakkında bilgilere, Ağın internet sayfasından ve toplumsal medya hesaplarından ulaşabilirsiniz:
marmarakulturleragi.com
www.facebook.com
www.instagram.com
Tabiatın üniversal istikrarı insan, kurumlar ve devletler eliyle bozuluyor. Çağdaş vakit içinderdaki sanatın bilgisi toplumsal, siyasal ve etik alanda dönüştürücü niteliğe sahip olmaya devam ediyor. Türkiye çağdaş sanat topluluğunun son on yılını incelediğimizde en epeyce öne çıkan bahsin ne yazık ki acil gündemimizden düşmediğini görüyoruz: Ekolojik yıkım. Bu bahiste İstanbul Bienali’nin ana temalarını anımsamakta yarar var.
2015 yılında şekillendiricisi Carolyn Christov-Bakargiev olan Bienal’in teması “Tuzlu Su“ydu. Sanatseverler için Christov-Bakargiev’in İstanbul’u deniz kenti olarak sanatseverlere bir daha sunduğu rota çok enteresandı:
“Sergi yerleri Avrupa ve Asya yakalarında, Karadeniz’den Marmara’nın Akdeniz’e yakın noktalarına yanlışsız bir epeyce yere yayılmış bulunuyor. Kentin merkezinden, İason ve Argonotların Altın Post’u ararken geçtikleri söylenen Karadeniz kıyısındaki Rumeli Feneri’ne yanlışsız seyahat edeceksiniz. daha sonra, 8500 yıl evvel su geçidi olarak açılmış bir sismik fay sınırı olan kıvrımlı ve daracık Boğaz’dan Akdeniz’e hakikat, Büyükada’ya (…) seyahat edeceksiniz.”
2017 yılındaki Bienal küratörleri Elmgreen ve Dragset ve ana teması ise “düzgün bir komşu”ydu. Küratöryel metnin sonunda sıradan lakin katmanlı bir soru iletiyorlar. “İyi bir komşu istemek fazlaca şey mi istemektir?”
İstanbul Bienali, 2019 yılında küratör Nicolas Bourriaud ile çerçevesini memleketler arası boyuta taşıyarak “Yedinci Kıta” temasıyla sanat gündemini biçimlendirdi. Bilindiği üzere Yedinci Kıta, insanların tabiata bıraktıkları atıkların toplamıyla oluşan dev birikim adasıdır.
Üç Bienal’in de sanatseverlere taşıdığı fikir pek net: “Tuzlu Su”nun (Marmara Denizi) üzerinde biriken atıkların sorumlusu tahminen de güzel komşuluk bağlantısı yürütmememizdir. Bir an, Carolyn Christov-Bakargiev’in sanatseverleri gezintiye çıkardığı Marmara Denizi’nden rotayı devam ettirerek Çanakkale Boğazı’na hakikat yol aldığımızı düşünelim. Bu seyahatte Çınarçık’a Kapıdağ Yarımadası’na, Avşa Adası’na, Aksaz’a, Mürefte’ye ve Eceabat’a uğrayıp kıyı komşularımıza konuşsak müsilaj en çok duyacağımız sözcük olurdu. Müsilaj, Marmara Denizi’nin kirletilmesinin bir kararı olarak yalnızca Marmara Denizi’nin ekosistemini değil, bununla birlikte Marmara kültürlerini de dönüştürebilir. Balıkçılık kültürü tıpkı kalmayabilir. Sayfiye kültürü yok olabilir.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı, Şubat 2022 itibariyle Marmara Denizi’nin karşı karşıya olduğu ekolojik krizin daha âlâ anlaşılması ve gerekli tedbirlerin süratle alınması için sivil toplumu harekete geçirmek üzere kuruldu. kuvvetli bir sivil toplum dayanışması kurmayı hedefleyen proje Avrupa Birliği CultureCIVIC: Kültür Sanat Dayanak Programı tarafınca destekleniyor. Bu projeyle 2022 yılı boyunca Marmara Denizi’nin bölge insanı için beraberinde hayat olduğu vurgusu “Benim Marmaram” sloganıyla dillendiriliyor.
Marmara Denizi’ni yazan, çizen, onun hakkında düşünen ve onu sıkıntı edinen kültür sanat aktörleri, araştırmacıları, mahallî iştirakçileri ve etraf aktivistleri için Marmara Denizi beraberinde daima var olan bir hayat deposudur. Fakat, Marmara Denizi’nin ortasında olduğu ekolojik krizi yaratan tüketici davranışlarının da dönüştürülmesi gerekiyor. Marmara Kültürleri Ağı, Marmara Denizi kültürlerine ve bu kültürlerin karşı karşıya olduğu tehditlere ait anlatıları toplamak üzere Prens Adalarında, Çanakkale’de ve Güney Marmara Adalarında faaliyet gösteren sivil toplum örgütlerinin bir ortaya gelmesiyle kuruldu. Ağ kurucuları, “Kaybedecek vakit yok; dayanışma ile Marmara Denizi’ni iyileştirebiliriz” diyen herkesi “Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı” etrafında bir ortaya gelmeye davet ediyor. Ağ, karşı karşıya olduğumuz bu etraf ve ömür krizi konusunda kamuoyunun bilgilenmesini sağlamak üzere, her insanın diyaloğa katılabileceği bir platform kuruyor.
TBMM Müsilaj Araştırma Komitesi raporunun yayınlanması ile bir arada Marmara Denizi’nin kirliliği bir daha gündeme geldi. Proje Marmara Denizi’ne ilginin arttığı günlerde kamuoyuna duyuruluyor. Bu vesileyle Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın bileşenlerini bir ortaya getiren niçinleri, maksatlarını, projenin ehemmiyetini ve Marmara Denizi’ni konuştuk. Asu Aksoy, Halim Bulutoğlu, Adil Çamur, Süreyya Topaloğlu, Nadide Su Dağlı ve Ebru Mercan Marmara Kültürleri Ağı’nın Marmara Denizi’nin korunmasına nasıl dikkat çekeceklerini anlattılar.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın bileşenlerinin kimlerden oluştuğunu söz edebilir misiniz?
Süreyya Topaloğlu (Ağ Koordinatörü): İstanbul Adalarında faaliyet gösteren Adalar Vakfı, Marmara Adaları’nda faaliyet gösteren Galimi Çınarlı Kırsal Kalkınma ve Turizm Derneği, Marmara Adaları Kültür ve Dayanışma Derneği, Gündoğdu Köyü Güzelleştirme Derneği, Avşa Otel, Motel, Apart ve Pansiyoncular Derneği, Topağaç Güzelleştirme ve Kalkındırma Derneği, Çanakkale’de faaliyet gösteren Troya Etraf Derneği tarafınca başlatılmış bir ağ oluşturma projesidir.
Süreyya topaloğlu
Bu yedi sivil toplum kuruluşu, Avrupa Birliği CultureCivic Kültür Sanat Dayanak Fonu’nun ‘Kentler Ortası Ağ Geliştirme’ programından takviye alarak “Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı”nın kuruluşunun birinci adımını attılar. Çabucak akabinde ağ ortasına İstanbul Adaları merkezli Deniz hayatını Müdafaa Derneği (DYK), Sualtı Fotoğrafçıları Derneği (SUFOD) ve Kültür Mirasını Muhafaza Derneği (KMKD) katıldı. Uzmanlık kurumları, üniversiteler, kültür sanat kurumları ve Marmara etrafındaki başka sivil toplum kuruluşu ve inisiyatifleri ile irtibat içine girdik. Birbirimizden haberdar olmaya başladık.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın hedeflerini nelerdir?
Asu Aksoy (Ağ Kurucu İstekli Danışmanı): Müsilaj kriziyle Marmara Denizi’nin kirliliği gün yüzüne çıktı. Müsilajı ortadan kaldırmak için Marmara Denizi havzasından denize arıtma yapılmadan akıtılan kentsel ve sanayi atık sularının hemen ileri biyolojik arıtma tesislerinde temizlenmesi gerekiyor. Müsilaj bir sonuç, bunu global ısınma ile birlikte deniz kirliliğinin kararı olarak gorebiliriz. Denizin bu türlü kirletiliyor olması Marmara Denizi’ne bakışımızla ilgili.
Asu Aksoy
Deniz tüm pisliğimizi alıp halledermiş üzere düşünüyoruz; denize atılanların haddi hesabı yok. Denizi bir ekosistem olarak görmüyoruz. Bir vakit içinder muazzam bir bolluk ortasında olan Marmara Denizinin balıklarını çok avlanma kararı birer birer kaybediyor olmamızın sonuçlarını yalnızca insan-odaklı konuşuyoruz. Deniz besin zincirindeki bir halkanın yok olmasıyla tüm canlıların nasıl etkilendiğini hesaba katmıyoruz. Sağlıklı bir Marmara ekosisteminin hem de Marmara havzası yaşayanları için sağlıklı ve deniz ile birlikte memnun bir ömür manasına geldiğini dikkate almıyoruz. Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı, tüm bu sıkıntılardan yola çıkarak Marmara Denizi’nin ivedilikle eski sıhhatine kavuşması ve ekosistemini sürdürebilmesi gayesiyle bu bahsin takipçisi olmak, kamuoyunda farkındalık yaratmak üzere yola çıkıyor.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın proje kapsamında neleri yaparsa amaçlarına ulaşmış olacak?
Adil Çamur (Galimi Çınarlı Kırsal Kalkınma ve Turizm Derneği): Projenin başarısı şu iki başlıkta kat edeceğimiz yola bağlı. Birincisi Marmara Denizi’nin kirletilmesini yurttaşların ve kamu kurumlarının gündeminde tutma başarımız. İkincisi ise bunu geniş iştirakle gerçekleştirebilmemiz. Marmara’da karşı karşıya kaldığımız krizin aşılmasına kültür bağlamında katkı sunmayı amaçlayan proje kapsamında İstanbul’u aşarak Marmara’ya kıyısı olan yerellerin iştirakini güçlendirmek istiyoruz.
Adil Çamur
Örneğin Kumbağ’daki, Karabiga’daki, Marmara Adası’ndaki ve Gemlik’teki hemşehrilerimizle irtibat kurabilecek düzeye gelmeliyiz. Marmara kıyısında olup kirlilik problemine hak temelli yaklaşan vakıf, dernek, kooperatif, platform vb. yapıların ve bireylerin birbirlerinden haberdar olabilecekleri ortamı sağlamalıyız. Projemizin farkı da tam burada. Marmara kıyısındaki herkesi birlikte çalışmaya davet ediyoruz.
Asu Aksoy: Ağın maksatlarından biri de Marmara Denizi’nin kirliliğinin kaynaklarına dikkat çekmek ve bu ekolojik krizin tüm boyutlarını görünür kılmak. Bir taraftan biyoçeşitliliği azalmış olan Marmara Denizi’nin çevresel kirleticilerin tesirlerine dönük ayrıntıları toplarken, deniz ile birlikte ortaya çıkmış ömür stillerinin da birer birer ortadan kalkmış olmasını ele almalıyız; Marmara Denizinin karşı karşıya olduğu kriz yalnızca bir kirletme ötürüsıyla yalnızca bir etraf krizi değil. Denize ve deniz canlılarına, beşerler olarak bizim deniz ile kurduğumuz ilgiye bakışımızda bir kriz kelam konusu. Marmara Denizine yeniden bir biyo-kültürel çeşitlilik havzası olarak, bütünlüklü bakabilmeyi başarmamız gerekiyor. Bu ekolojik kriz, bizlerin haricinde gerçekleşen bir kriz değil, direkt bizim ömür biçimimiz, kıymetlerimiz ve pratiklerimizden kaynaklanıyor. Bugün nasıl yaşadığımız, neleri tükettiğimiz, bu hususlar üzerinde nasıl düşündüğümüz ve hareket ettiğimiz ile ilgili kültürel bir husus hem de. İnsanların Marmara Denizi ile kurduğu bağ ve pratiklerin bugünkünden farklı olduğu devirleri bilmemiz değerli. Denize yalnızca beşere hizmet eden bir varlıkmış üzere bakılmadığı vakit içinderın ve kültürlerin varlığını bilmek ve buralardan dersler çıkarmak kıymetli diye düşünüyorum. Sürdürülebilir deniz hayatı için geçmişin insan-deniz beraberliğine dayalı kültürlerinden anlatılar toplamak ve bunların üzerinde düşünmek, ötürüsıyla, bu Ağ’ın kıymetli bir katkısı olacaktır.
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı’nın projesinde mahallî halkın rolü, nedir?
Nadide Su Dağlı (Troya Etraf Derneği): Yereldeki insanların projeye iştiraklerine dönük farklı prosedürler geliştirdik. Yereldeki beşerlerle görüntü görüşmeleri gerçekleştiriyorum. Bu basamakta projeyi tanıtmak için derneklerle bir ortaya geliyoruz. Bilhassa Çanakkale özelinde büyük düşüncelerin yaşandığı lisana getiriliyor. Çanakkale bir tarım kenti bulunmasına rağmen kıyıların ve tarım alanlarının imara açıldığını görüyoruz.
Projeye katkı olarak hem bu görüşmelerimizi tıpkı vakitte alanda farklı aktörleri içeren görüntü içerikleri üreterek ağda paylaşıma açacağız. Benim de şahsi olarak onlardan beklentim ağı sıkı biçimde takip etmeleri ve yeni meşakkatlerini ağ üzerinden paylaşarak bağlantısı sağlamaları tarafında.
Ebru Mercan (Marmara Adaları Kültür ve Dayanışma Derneği): Ben de odakta balıkçılığın ve balıkçıların olduğu görüşmeler yürütüyorum. Bu insanların bir kısmı balıkçığı bırakmış olsa da Marmara Denizi’nin geçmişteki balık çeşitliliğine ve balıkçılar içindeki dayanışmanın geçmişteki hallerine dönük yüksek bir hasret lisana getiriyor. Onların kendi gençliklerindeki üzere bir Marmara Denizi hayalleri olduğunu söyleyebilirim. Ben de mahallî halkın bu hislerini projeye dahil edecek görüşmeleri yürütüyorum.
Bir Avrupa Birliği projesi olan CultureCIVIC: Kültür Sanat Dayanak Programı tarafınca finanse edilen projenin kültürel desteklerini aktarabilir misiniz?
Halim Bulutoğlu (Adalar Vakfı): Marmara’nın ve İstanbul’un kültür sanat kurumları, bu projede en başta gelen paydaşlarımız. Ekoloji ve etraf bahislerinde hassaslıkları pek yüksek. Halk, sanatkarlarına, kültür beşerlerine güveniyor. Kâfi ki, sesleri duyulabilsin, ortak çığlık her kısma ulaşabilsin. Evet, Marmara başta tüm etrafımızda önemli bir ekolojik yıkım var. Ancak hala umut da var. Bu umut paylaşıldıkça büyüyecek, sonuç alıcı noktalara ulaşacak. Projemizin oturduğu bazlardan biri tam da bu.
Halim Bulutoğlu
Daha birinci günden itibaren gerek bilim insanları ve üniversiteler, gerekse kültür-sanat topluluğuyla irtibata, paylaşıma değer verdik. Çok da olumlu geri dönüşler aldık. Kurmaya çalıştığımız ağın tüm ögelerini, tüm araçlarını irtibat ve paylaşım için açıyoruz. Bu ağ vasıtasıyla, bugüne kadar birbirlerine değmemiş, bağlantısı olmamış aktörler içinde paydaşlıklar, ortak projeler de gelişebilecektir. Buna inanıyoruz. Haberdar olmak, bağlantıda olmak, bir arada yaratabilmenin, bir arada çalışabilmenin en temel şartı.
Asu Aksoy: Marmara Denizi etrafında kentler kurulmuş, ömür alanlarında milyonlarca insan yaşıyor. Bu yerleşimlerin tarihine ve sıkıntılarına eğilindiğinde niçinse Marmara Denizinden bir bakışın, denizden karaya yönelen bir perspektifin eksikliğini görüyoruz. Deniz üstelik kendi kendine var olan bir ekosistem değil, kendisini çevreleyen kara sisteminin, dağlarından kopup gelen akarsularının, sulara karışan toprakların hepsiyle bir bütün. Denizden insan yerleşimlerine bakmayı becerebilmek, kültürel bir anlamlandırma değişimi manasına geliyor bence. Bunu becerebilmiş sanatkarları, muharrirleri bir daha keşfetmek, onların bakışını konuşmak hayli değerli. Marmara Denizi fazlaca büyük bir havza ve etrafında birbirinden farklı ömür stilleri ve kültürleri gelişmiş, kimisi balıkçılıkla, kimisi bağcılıkla, seramik ve mermer ustalığı ile şekillenmiş. Kimisi sayfiye kültürü olarak gelişmiş. Ulaşım kültürleri daima kıymetli olmuş. Denizcilik ve deniz varlıkları bilgisi her yöresinde yerin özelliklerine göre uzmanlaşmış. Bütün bu kültürel tabirler Marmara Denizi havzasında, yerellerinden tümüne, farklı ölçeklerde hayli varlıklı bir kültürel çeşitliliğe işaret ediyor. Marmara Denizi ve kültürlerinin çeşitliliği bahislerinde çalışan sanatkarları, kültür insanlarını, muharrirleri, fotoğrafçıları, müzisyenleri bu Ağ aktifliklerine ve irtibatına katabilirsek Marmara Denizi’nin kıymetine ait fazlaca sesli bağlantı imkânı açmış oluruz. Bu ağ ile Marmara kültürlerini kendine, işine ve yapıtına keder edinen sanatkarların, kültür insanlarının, araştırmacıların ve gönüllülerin gelip başvurabilecekleri bir adres olmayı amaçlıyoruz.
Süreyya Topaloğlu: Harekete geçirme gayretimiz hakkında değerli araçlardan biri de sloganımız. “Benim Marmaram” projemizin ruhu ve bizim uğraşlarımızın özeti durumunda. Marmara’yı seven, yazan, çizen, düşünen ve onun için gayret edenlerin sahiplenmelerinden yola çıkarak belirledik. Benimsemeyi içerdiği kadar her insanın üstüne düşeni yapmasını da vurgulamak istedik. her insanın Marmara’nın bir yerinden tutması gerektiğini fark ettirmek istedik. Marmara Kültürleri Ağı Marmara Denizi’ne hem de kültürel açıdan yaklaşıyor. Zira Marmara Denizi ile kurulan bağlantı biçimleri Marmara bölgesi kıyıları boyunca, adalarında ve boğazlarında yeme-içme kültüründen kıyıda hayat ve yer kullanmasına, balıkçılık ve deniz mamüllerinin kullanmasından deniz ulaşımına, denizle ilgili inanışlar ve temsil biçimlerine kadar birbirinden farklı biroldukca lokal kültürel kimlikten oluşur. Marmara’ya dair o kadar epeyce çeşitlilikten kelam edilir ki, Marmara Kültürü değil, Marmara Kültürlerinden kelam edilmesi gerekir.
Marmara Kültürleri Ağı, kendi coğrafyasına ve hayatına sahip çıkan yeterli komşuların beraberliğine güzel bir örnek olarak yıl uzunluğu etkinliklerini sürdürecek. Deniz tabiatında yaşanan çöküntünün ekolojik, toplumsal ve kültürel sonuçlarının neler olduğunu ve ömür kıymetlerimize kadar nasıl uzandığını anlamaya ve anlatmaya çalışacak olan proje birbirinden kopuk teşebbüs ve gayretlerin Marmara’nın korunması gayesi etrafında ortaklaşmasını, yeni iştiraklerle büyüyerek muhafaza gündeminin güçlenmesini ve daha geniş kamuoyuna ulaşmasını sağlayacak. Marmara Denizi’nin doğal ve kültürel bedellerine ait çalışmaları toplayıp erişime açarak, Marmara kültürlerine ait anlatıları kaydederek ve sanatsal ve yaratıcı çalışmalarla bu anlatıları aktararak Marmara Denizi’nin kıymeti bir kez daha ve kuvvetli bir biçimde anlatılacak.
Proje 21 Nisan’da kamuoyuna tanıtılacak. Tanıtım toplantısının moderatörlüğünü gazeteci Aslı Öymen üstleniyor. Prof. Dr. Asu Aksoy, Doç. Dr. Pınar Pelin Giritlioğlu, Prof. Dr. Bayram Öztürk ve Ömer Madra projenin hedeflerini ve ehemmiyetini anlatacaklar. Marmara Kültürleri Ağı projesinin birinci aktifliği ise 27 Nisan’da gerçekleştirilecek. “Yaman Koray ve Marmara Kültürleri” başlıklı birinci Marmara Buluşmasında Feridun Andaç, Turhan Günay, Asu Aksoy ve Adil Çamur Marmara kültürlerinin Türkiye deniz edebiyatının öncü ismi Yaman Koray’ın yapıtlarındaki temsilini değerlendirecekler.
Projenin detaylarına ve etkinlikler hakkında bilgilere, Ağın internet sayfasından ve toplumsal medya hesaplarından ulaşabilirsiniz:
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı
Adaları ve Boğazları ile Marmara Kültürleri Ağı, Marmara’yı yazan, çizen, düşünen, seven, korumaya çalışan; “Benim Marmaram!” diyen herkesi bir araya getirmeyi amaçlıyor. Marmara için tüm çabaların ortak bir sese dönüşmesini sağlamak, sanatsal ve yaratıcı çalışmalarla Marmara’yı...
marmarakulturleragi.com
Marmara Kültürleri Ağı
Marmara Kültürleri Ağı. Gefällt 132 Mal · 6 Personen sprechen darüber. Marmaralı sivil toplum kuruluşları olarak bir Avrupa Birliği projesi olan CultureCIVIC: Kültür Sanat Destek Programı tarafından...
www.facebook.com
Marmara Kültürleri Ağı (@marmarakulturleriagi) • Instagram photos and videos
419 Followers, 154 Following, 71 Posts - See Instagram photos and videos from Marmara Kültürleri Ağı (@marmarakulturleriagi)
www.instagram.com