Lomber kanal darlığı Omurlar, belimizi oluşturan kemiklerdir. Omurga kanalı omurların içinden geçer ve bacakların gücünü ve hissini sağlayan hudutları içerir. Omurlar içinde diskler ve omurganın faset eklemleri bulunur.
Yaşlandıkça, diskler daha az süngerimsi ve daha az sıvı dolu bir hale gelirler. Bu durum diskin yüksekliğinin azalması ve sertleşmiş diskin omurga kanalına gerçek çıkıntı yapması ile sonuçlanır. Artritler, omurganın faset eklemlerinin kemik ve bağlarının kalınlaşıp genişlemesine ve bunların omurga kanalı içine itilmesine niye olabilir. Bu değişiklikler lomber omurga kanalının daralmasına niye olur.
BELİRTİLER NELERDİR?
Belirtiler var ise, bunlar, ağrı yahut bel ağrısıyla birlikte yahut bel ağrısı olmaksızın bacaklarda uyuşukluk yahut krampı içerebilir. Bacaklarda güçsüzlük oluşabilir. Nadiren, bağırsak ve/veya idrar torbası sorunları meydana gelebilir.
Belirtiler, uzun mühlet ayakta durma yahut yürüme ile daha da berbatlaşabilir. Belirtiler görünüp kaybolabilir ve var olduklarında da ciddiyetleri değişiklik gösterir. Öne eğilmek yahut oturmak omurga kanalındaki genişliği arttırır ve ağrının azalmasına yahut büsbütün yok bulunmasına yol açabilir.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Hekiminiz bir hastalık hikayesi alacak ve fizik muayene yapacaktır.
Daralmış disk ve/veya kalınlaşmış faset eklemlerini gösterebilen röntgenler istenebilir. Omurga yapılarının daha detaylı bir değerlendirmesi için manyetik rezonans görüntüleme yapılabilir yahut gibisi biçimde detayları görmek için bilgisayarlı aksiyal tomografi (BAT) taraması ve/veya bir lomber myelogram önerilebilir.
Bu çalışmaların her biri mevcudiyet, yerleşim, omurga kanalı daralması ve hudut kökü sıkışması hakkında bilgi verebilir.
NE ÜZERE TEDAVİLER UYGULANIR?
Hekiminiz, ağrıya niye olan durumun lomber kanal darlığı olduğunu tespit ederse, ekseriyetle evvel cerrahi olmayan tedavileri uygulamaya çalışacaktır.
Bu tedaviler, şişliği azaltmak için anti-enflamatuar ilaçları (ağızdan yahut enjeksiyonla) yahut ağrıyı denetim etmek için ağrı kesicileri kullanmayı içerebilir.
Daha olağan bir hayat halini sürdürmek yahut devam ettirmek hedefiyle kuvvetinizi, dayanıklılığınızı ve esnekliğinizi arttırmak için fizik tedavi verilebilir.
Epidural kortizon enjeksiyonu üzere omurga enjeksiyonları verilebilir.
İLAÇLAR VE AĞRI TEDAVİSİ
Hekiminiz, tedavi planınızın bir kesimi olarak bir ilaç yahut birkaç ilaç birden kullanabilir. Ağrıyı denetim etmek için kullanılan ilaçlar, analjezikler –ağrı kesiciler- olarak isimlendirilir. Birden fazla ağrı, aspirin, ibuprofen, naproksen yahut asetaminofen üzere reçetesiz ilaçlarla tedavi edilebilir. Nonsteroidal anti-enflamatuar ilaçlar yahut NSAID’ler olarak bilinen birtakım analjezikler, oluşabilecek şişme ve enflamasyonu azaltmaları için de kullanılırlar. Bu ilaçlar içinde, aspirin, ibuprofen, naproksen ve fazlaca çeşitli reçeteli ilaç yer almaktadır. Hekiminiz size anti enflamatuar ilaçlar verirse, mide rahatsızlığı yahut mide kanaması üzere yan tesirleri dikkatle takip etmelisiniz. Reçeteli yahut reçetesiz NSAID’lerin uzun müddetli kullanması, rastgele bir muhtemel sorunun gelişmesi niçiniyle hekiminiz tarafınca takip edilmelidir.
Öteki ağrı kesicilerle geçmeyen yahut NSAID’ların dindiremediği devamlı ve önemli bir ağrınız var ise, hekiminiz kısa bir periyot kullanmanız için kodein üzere birtakım narkotik ağrı kesiciler yazabilir. Yalnızca size reçete edilen ölçüde ilaç alın. Daha fazla doz, daha süratli iyileşmenize niye olmaz. Mide bulantısı, kabızlık, sersemlik hissi ve uyku hali üzere yan tesirleri vardır ve kullanımları bağımlılıkla sonuçlanabilir. Tüm ilaçlar, yalnızca açıklandıği biçimde alınmalıdır. Almakta olduğunuz rastgele çeşit bir ilacı –reçetesiz satılanlar dâhil- doktora dediğinizden emin olun ve şayet hekiminiz size ilaç yazarsa, bu ilacın sizde nasıl tesir gösterdiğini ona bildirin.
Anti-enflamatuar tesirli öteki ilaçlar da vardır. Kortikosteroid ilaçlar – ağızdan yahut injeksiyonla- fazlaca kuvvetli anti enflamatuar tesirleri niçiniyle daha önemli bel ve bacak ağrısı için kimi vakit reçete edilirler. NSAID’ler üzere, kortikosteroidlerin de yan tesirleri olabilir. Bu ilaçların riskleri ve yararları konusunu hekiminizle konuşmanız gerekir.
Hekiminiz, gabapentin üzere (aslında nöbet geçiren beşerler için geliştirilmiş olan) ilaçları, bacaktaki belirtiler –özellikle uyuşukluk, karıncalanma, yanma ve kramp stili ağrılar- için reçete edebilir. Gabapentinin birkaç aylık kullanmasının birtakım hastalarda yürüme toleransını arttırdığı ve ağrıyı azalttığı gösterilmiştir. Bu ilaç düşük dozda başlatılabilir ve hekimin talimatı doğrultusunda, hastanın dayanabildiği kadar arttırılabilir.
Belirli birtakım omurga enjeksiyonları yahut “bloklar”, ağrı belirtilerini rahatlatmak için kullanılabilir. Bunlar, epidural alana (omurga sonları etrafındaki alan) yahut faset eklemlere yapılan kortikosteroid enjeksiyonlarıdır ve bu tekniğin özel eğitimini almış bir tabip tarafınca uygulanmalıdır. Birinci enjeksiyona verilen yanıta bakılırsa, çabucak sonrasındaki günlerde birkaç takip prosedürü gerçekleştirilebilir. Enjeksiyonlar sıklıkla kapsamlı rehabilitasyon ve tedavi programının bir modülü olarak yapılmalıdır.
CERRAHİ OLMAYAN TEDAVİ
Omurga kanalı darlığının belirtileri sıklıkla aktiviteden uzak durmakla sonuçlanmaktadır. Bunun kararında ise esneklik, kuvvet ve kardiyovasküler dayanıklılık azalır. Bir fizik tedavi yahut antrenman programı ekseriyetle esnekliklerini tekrar kazandırmak için sıkı kaslara germe idmanları ile başlar. Esnekliği devam ettirebilmeniz için sık sık germe yapmanız tavsiye edilebilir. Dayanıklılığı geliştirmek ve hudutların kan deveranını arttırmak için sabit bisiklet yahut bir koşu bandında yürüyüş üzere kardiyovasküler (aerobik) idman buna ek edilebilir. Sonların kan dolanımının güzelleşmesi, kanal darlığının belirtilerini hafifçeletecektir.
Sırt kaslarınız, karın ve bacaklarınız için de size özel güçlendirme idmanları verilebilir. Esneklik, kuvvet ve dayanıklılık en uygun hale getirilirse, günlük aktiviteler daha az uğraştırıcı olabilir. Terapistiniz ve hekiminiz, ya sıradan araç gereçler kullanarak meskende yahut bir idman salonunda uygulayacağınız daima bir antrenman programını hayatınıza en güzel biçimde nasıl katacağınız konusunda size tavsiyelerde bulunabilirler.
Kanal darlığı olan kimi şahıslar için konutta düzenlemeler ve güvenlik bahisleri düşünülecektir. Tahminen çamaşır makinesi ve kurutucunun daha uygun bir yere taşınması gereklidir. Yatağın yanında bir komodin önerilebilir. Banyo güvenliği için gerekirse araç gereçler yazılabilir. Yemek hazırlama stratejileri, yürüyüş aktiviteleri ve güç korunumu yine gözden geçirilebilir. Bastonlar ve yürüteçler üzere yardımcı yürüyüş araçları önerilebilir.
Besbelli yahut ilerleyici bacak zayıflığı gelişmedikçe yahut bağırsak yahut idrar kesesi sorunları ortaya çıkmadıkça, kanal darlığının kendisi yetişkinde tehlikeli bir durum arz etmez. Sonuç olarak tedavinin gayesi ağrının azaltılması ve hastanın işlevselliğini arttırmaktır.
Cerrahi olmayan tedaviler kanal darlığının kendisini düzeltmez; lakin uzun vadeli ağrı denetimi ve daha ağır tedavi gerektirmeksizin ömür işlevinde düzgünleşme sağlayabilir. Kapsamlı bir program, nezaret altında üç ay yahut daha fazla devam eden tedavi gerektirebilir.
CERRAHİ GEREKİRSE?
Cerrahi, cerrahi olmayan tedavi halleri ile ağrısı geçmeyen küçük orandaki hastalar için düşünülür. Cerrahi bir daha, ilerleyici bacak zayıflığı, bağırsak yahut idrar kesesi sorunları yaşayan şahıslara de önerilecektir.
Kanal daralması, kemik kanalındaki daralma olduğundan, cerrahinin maksadı sonların yer aldığı alanı arttırmak için kemik kanalın genişletilmesidir. Bu, lomber dekompresyon cerrahisi yahut laminektomi olarak isimlendirilir.
Gerekli olduğunda, cerrahi, bacak ağrısını dindirecek ve daha az sağlam bir oranda da bel ağrısını geçirecektir. Hastaların birkaç hafta ortasında birçok aktiviteye geri dönmesine müsaade verilir. Olağan aktivitelere dönüşte yardımı olması için, ameliyat daha sonrası rehabilitasyon önerilebilir.
kimi vakit, kanal darlığında omurlar birbiriyle bağlantılı olarak kayar yahut yer değiştirir (spondilolistezis). Omurlar içinde olağandışı hareket (instabilite) oluşabilir. Bu tip olaylarda, ilgili omuru sabitlemek için baskıyı azaltmaya (dekompresyon) ek olarak omurga füzyonu cerrahisi gerekli olabilir.
Füzyon, füzyon süreci uygulanacak omurlar ortasına kemik dokusu, kemik yerine geçen bir gereç ve/veya araç yerleştirerek yapılmaktadır. Füzyon, önden (anterior yaklaşım) yahut geriden (posterior yaklaşım) gerçekleştirilebilir yahut hem anterior tıpkı vakitte posterior yaklaşımın ikisini de gerektirebilir. Cerrahi yaklaşımın seçimi, biroldukca teknik faktörden etkilenmektedir; çıkıntının (spür, diken?) alınmasının gerekliliği, hastalar içindeki anatomik varyasyonlar ve instabilitenin derecesi bunlar içinde sayılabilir. Füzyon cerrahisinin muvaffakiyet oranı %65’ten çokdır.
Cerrahiden daha sonra, en az birkaç gün hastanede kalacaksınız. Hastaların birden fazla, altı aydan dokuz aya uzanan bir vakit ortasında tüm aktivitelerine geri dönebilirler. Olağan hayat aktivitelerine geri dönmede rehberlik etmesi için ekseriyetle ameliyat daha sonrası bir rehabilitasyon programı verilmektedir.
Yaşlandıkça, diskler daha az süngerimsi ve daha az sıvı dolu bir hale gelirler. Bu durum diskin yüksekliğinin azalması ve sertleşmiş diskin omurga kanalına gerçek çıkıntı yapması ile sonuçlanır. Artritler, omurganın faset eklemlerinin kemik ve bağlarının kalınlaşıp genişlemesine ve bunların omurga kanalı içine itilmesine niye olabilir. Bu değişiklikler lomber omurga kanalının daralmasına niye olur.
BELİRTİLER NELERDİR?
Belirtiler var ise, bunlar, ağrı yahut bel ağrısıyla birlikte yahut bel ağrısı olmaksızın bacaklarda uyuşukluk yahut krampı içerebilir. Bacaklarda güçsüzlük oluşabilir. Nadiren, bağırsak ve/veya idrar torbası sorunları meydana gelebilir.
Belirtiler, uzun mühlet ayakta durma yahut yürüme ile daha da berbatlaşabilir. Belirtiler görünüp kaybolabilir ve var olduklarında da ciddiyetleri değişiklik gösterir. Öne eğilmek yahut oturmak omurga kanalındaki genişliği arttırır ve ağrının azalmasına yahut büsbütün yok bulunmasına yol açabilir.
NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Hekiminiz bir hastalık hikayesi alacak ve fizik muayene yapacaktır.
Daralmış disk ve/veya kalınlaşmış faset eklemlerini gösterebilen röntgenler istenebilir. Omurga yapılarının daha detaylı bir değerlendirmesi için manyetik rezonans görüntüleme yapılabilir yahut gibisi biçimde detayları görmek için bilgisayarlı aksiyal tomografi (BAT) taraması ve/veya bir lomber myelogram önerilebilir.
Bu çalışmaların her biri mevcudiyet, yerleşim, omurga kanalı daralması ve hudut kökü sıkışması hakkında bilgi verebilir.
NE ÜZERE TEDAVİLER UYGULANIR?
Hekiminiz, ağrıya niye olan durumun lomber kanal darlığı olduğunu tespit ederse, ekseriyetle evvel cerrahi olmayan tedavileri uygulamaya çalışacaktır.
Bu tedaviler, şişliği azaltmak için anti-enflamatuar ilaçları (ağızdan yahut enjeksiyonla) yahut ağrıyı denetim etmek için ağrı kesicileri kullanmayı içerebilir.
Daha olağan bir hayat halini sürdürmek yahut devam ettirmek hedefiyle kuvvetinizi, dayanıklılığınızı ve esnekliğinizi arttırmak için fizik tedavi verilebilir.
Epidural kortizon enjeksiyonu üzere omurga enjeksiyonları verilebilir.
İLAÇLAR VE AĞRI TEDAVİSİ
Hekiminiz, tedavi planınızın bir kesimi olarak bir ilaç yahut birkaç ilaç birden kullanabilir. Ağrıyı denetim etmek için kullanılan ilaçlar, analjezikler –ağrı kesiciler- olarak isimlendirilir. Birden fazla ağrı, aspirin, ibuprofen, naproksen yahut asetaminofen üzere reçetesiz ilaçlarla tedavi edilebilir. Nonsteroidal anti-enflamatuar ilaçlar yahut NSAID’ler olarak bilinen birtakım analjezikler, oluşabilecek şişme ve enflamasyonu azaltmaları için de kullanılırlar. Bu ilaçlar içinde, aspirin, ibuprofen, naproksen ve fazlaca çeşitli reçeteli ilaç yer almaktadır. Hekiminiz size anti enflamatuar ilaçlar verirse, mide rahatsızlığı yahut mide kanaması üzere yan tesirleri dikkatle takip etmelisiniz. Reçeteli yahut reçetesiz NSAID’lerin uzun müddetli kullanması, rastgele bir muhtemel sorunun gelişmesi niçiniyle hekiminiz tarafınca takip edilmelidir.
Öteki ağrı kesicilerle geçmeyen yahut NSAID’ların dindiremediği devamlı ve önemli bir ağrınız var ise, hekiminiz kısa bir periyot kullanmanız için kodein üzere birtakım narkotik ağrı kesiciler yazabilir. Yalnızca size reçete edilen ölçüde ilaç alın. Daha fazla doz, daha süratli iyileşmenize niye olmaz. Mide bulantısı, kabızlık, sersemlik hissi ve uyku hali üzere yan tesirleri vardır ve kullanımları bağımlılıkla sonuçlanabilir. Tüm ilaçlar, yalnızca açıklandıği biçimde alınmalıdır. Almakta olduğunuz rastgele çeşit bir ilacı –reçetesiz satılanlar dâhil- doktora dediğinizden emin olun ve şayet hekiminiz size ilaç yazarsa, bu ilacın sizde nasıl tesir gösterdiğini ona bildirin.
Anti-enflamatuar tesirli öteki ilaçlar da vardır. Kortikosteroid ilaçlar – ağızdan yahut injeksiyonla- fazlaca kuvvetli anti enflamatuar tesirleri niçiniyle daha önemli bel ve bacak ağrısı için kimi vakit reçete edilirler. NSAID’ler üzere, kortikosteroidlerin de yan tesirleri olabilir. Bu ilaçların riskleri ve yararları konusunu hekiminizle konuşmanız gerekir.
Hekiminiz, gabapentin üzere (aslında nöbet geçiren beşerler için geliştirilmiş olan) ilaçları, bacaktaki belirtiler –özellikle uyuşukluk, karıncalanma, yanma ve kramp stili ağrılar- için reçete edebilir. Gabapentinin birkaç aylık kullanmasının birtakım hastalarda yürüme toleransını arttırdığı ve ağrıyı azalttığı gösterilmiştir. Bu ilaç düşük dozda başlatılabilir ve hekimin talimatı doğrultusunda, hastanın dayanabildiği kadar arttırılabilir.
Belirli birtakım omurga enjeksiyonları yahut “bloklar”, ağrı belirtilerini rahatlatmak için kullanılabilir. Bunlar, epidural alana (omurga sonları etrafındaki alan) yahut faset eklemlere yapılan kortikosteroid enjeksiyonlarıdır ve bu tekniğin özel eğitimini almış bir tabip tarafınca uygulanmalıdır. Birinci enjeksiyona verilen yanıta bakılırsa, çabucak sonrasındaki günlerde birkaç takip prosedürü gerçekleştirilebilir. Enjeksiyonlar sıklıkla kapsamlı rehabilitasyon ve tedavi programının bir modülü olarak yapılmalıdır.
CERRAHİ OLMAYAN TEDAVİ
Omurga kanalı darlığının belirtileri sıklıkla aktiviteden uzak durmakla sonuçlanmaktadır. Bunun kararında ise esneklik, kuvvet ve kardiyovasküler dayanıklılık azalır. Bir fizik tedavi yahut antrenman programı ekseriyetle esnekliklerini tekrar kazandırmak için sıkı kaslara germe idmanları ile başlar. Esnekliği devam ettirebilmeniz için sık sık germe yapmanız tavsiye edilebilir. Dayanıklılığı geliştirmek ve hudutların kan deveranını arttırmak için sabit bisiklet yahut bir koşu bandında yürüyüş üzere kardiyovasküler (aerobik) idman buna ek edilebilir. Sonların kan dolanımının güzelleşmesi, kanal darlığının belirtilerini hafifçeletecektir.
Sırt kaslarınız, karın ve bacaklarınız için de size özel güçlendirme idmanları verilebilir. Esneklik, kuvvet ve dayanıklılık en uygun hale getirilirse, günlük aktiviteler daha az uğraştırıcı olabilir. Terapistiniz ve hekiminiz, ya sıradan araç gereçler kullanarak meskende yahut bir idman salonunda uygulayacağınız daima bir antrenman programını hayatınıza en güzel biçimde nasıl katacağınız konusunda size tavsiyelerde bulunabilirler.
Kanal darlığı olan kimi şahıslar için konutta düzenlemeler ve güvenlik bahisleri düşünülecektir. Tahminen çamaşır makinesi ve kurutucunun daha uygun bir yere taşınması gereklidir. Yatağın yanında bir komodin önerilebilir. Banyo güvenliği için gerekirse araç gereçler yazılabilir. Yemek hazırlama stratejileri, yürüyüş aktiviteleri ve güç korunumu yine gözden geçirilebilir. Bastonlar ve yürüteçler üzere yardımcı yürüyüş araçları önerilebilir.
Besbelli yahut ilerleyici bacak zayıflığı gelişmedikçe yahut bağırsak yahut idrar kesesi sorunları ortaya çıkmadıkça, kanal darlığının kendisi yetişkinde tehlikeli bir durum arz etmez. Sonuç olarak tedavinin gayesi ağrının azaltılması ve hastanın işlevselliğini arttırmaktır.
Cerrahi olmayan tedaviler kanal darlığının kendisini düzeltmez; lakin uzun vadeli ağrı denetimi ve daha ağır tedavi gerektirmeksizin ömür işlevinde düzgünleşme sağlayabilir. Kapsamlı bir program, nezaret altında üç ay yahut daha fazla devam eden tedavi gerektirebilir.
CERRAHİ GEREKİRSE?
Cerrahi, cerrahi olmayan tedavi halleri ile ağrısı geçmeyen küçük orandaki hastalar için düşünülür. Cerrahi bir daha, ilerleyici bacak zayıflığı, bağırsak yahut idrar kesesi sorunları yaşayan şahıslara de önerilecektir.
Kanal daralması, kemik kanalındaki daralma olduğundan, cerrahinin maksadı sonların yer aldığı alanı arttırmak için kemik kanalın genişletilmesidir. Bu, lomber dekompresyon cerrahisi yahut laminektomi olarak isimlendirilir.
Gerekli olduğunda, cerrahi, bacak ağrısını dindirecek ve daha az sağlam bir oranda da bel ağrısını geçirecektir. Hastaların birkaç hafta ortasında birçok aktiviteye geri dönmesine müsaade verilir. Olağan aktivitelere dönüşte yardımı olması için, ameliyat daha sonrası rehabilitasyon önerilebilir.
kimi vakit, kanal darlığında omurlar birbiriyle bağlantılı olarak kayar yahut yer değiştirir (spondilolistezis). Omurlar içinde olağandışı hareket (instabilite) oluşabilir. Bu tip olaylarda, ilgili omuru sabitlemek için baskıyı azaltmaya (dekompresyon) ek olarak omurga füzyonu cerrahisi gerekli olabilir.
Füzyon, füzyon süreci uygulanacak omurlar ortasına kemik dokusu, kemik yerine geçen bir gereç ve/veya araç yerleştirerek yapılmaktadır. Füzyon, önden (anterior yaklaşım) yahut geriden (posterior yaklaşım) gerçekleştirilebilir yahut hem anterior tıpkı vakitte posterior yaklaşımın ikisini de gerektirebilir. Cerrahi yaklaşımın seçimi, biroldukca teknik faktörden etkilenmektedir; çıkıntının (spür, diken?) alınmasının gerekliliği, hastalar içindeki anatomik varyasyonlar ve instabilitenin derecesi bunlar içinde sayılabilir. Füzyon cerrahisinin muvaffakiyet oranı %65’ten çokdır.
Cerrahiden daha sonra, en az birkaç gün hastanede kalacaksınız. Hastaların birden fazla, altı aydan dokuz aya uzanan bir vakit ortasında tüm aktivitelerine geri dönebilirler. Olağan hayat aktivitelerine geri dönmede rehberlik etmesi için ekseriyetle ameliyat daha sonrası bir rehabilitasyon programı verilmektedir.