İlhan Taşcı: RTÜK Lideri kimi yayıncılara minik serçe bazılarına şahin kesiliyor ANKARA- Radyo ve Televizyon Üst Konseyi (RTÜK) ve Lideri Ebubekir Şahin’in son devir açıklamaları ve aldıkları kararlar gündemde. Şahin’in FOX TV sunucusu Selçuk Tepeli’ye ait toplumsal medya paylaşımıyla başlayan tartışmalar, gazeteci Sedef Kabaş’ın kelamları münasebet gösterilerek TELE 1’e ceza verilmesi ve RTÜK yöneticilerinin kanal idarelerine Sezen Aksu’nun müziğinin çalınmaması “telkini”yle devam etti.
RTÜK’ün uygulamaları ve Şahin’in tavrını RTÜK’ün CHP kontenjanından seçilen üyesi İlhan Taşcı ile konuştuk. Taşcı’nın Gazete Duvar’ın sorularına cevapları şöyleki oldu:
Son bir haftada ülke gündemindeki iki olayda da baş aktör RTÜK oldu. Ebubekir Şahin, FOX Ana Haber Sunucusu Selçuk Tepeli’nin bültendeki kelamları ve gazeteci Sedef Kabaş’ın TELE 1’deki sözlerinin akabinde Kurul’u olağanüstü toplantıya çağırdı. görüşmeden ağır cezalar çıktı. Bu yaşananları nasıl değerlendiriyorsunuz?
RTÜK’ün olağanüstü toplantı yapmasını gerektirecek bir durum yok zira Kurul’un rutin nazaranvi bu. Gündelik izlemesini ve raporlamasını yapan bir kurum olduğunu ve haftada bir toplanarak bunları değerlendirdiğini dikkate alırsak, olağanüstü toplantıya çağrılması RTÜK’ün rutin dışına çıkmasından kaynaklanıyor. RTÜK idaresini bu rutinin dışına çıkartan, RTÜK idaresinin üstündeki bir öbür irade. Yani siyasi irade. Bu yayınlarla ilgili olarak da RTÜK resen harekete geçebilir, hepsini rapora bağlayabilirdi. Lakin akşam vakti atılan tweetlerle birlikte hem siyasi iktidar cephesinden hem saray etrafından açıklamalar geldi. Bütün bu açıklamalardan daha sonra RTÜK Başkanı’nın görev çıkarmaması beklenemezdi.
‘BUNUN HUKUKTA KARŞILIĞI İHSAS-I REY’DİR’
RTÜK Lideri Şahin’in Tepeli’ye ait paylaşımı İhsas-ı Rey olarak yorumlandı.
Bence dememeli ancak RTÜK Lideri, “Şu tarihindeki şu programla ilgili inceleme başlatılmıştır” diyebilir. Bu kamuoyuna bir bilgi vermektir. Fakat siz tutup da Selçuk Tepeli’ye ait, “Adeta muhalefet partisi başkanı gibi” söylemiş olduğiniz an tarafınızı muhakkak etmiş, o belge görüşülürken oyunuzun ceza tarafında olacağını kamuoyuna deklere etmiş olursunuz. Bunun hukukta karşılığı İhsas-ı Rey’dir.
RTÜK LİDERİ İHSAS-I REY’İ OYLATMADI
Tepeli’nin kelamlarına ait belge geldiğinde Sayın RTÜK Başkanı’na ihsas-ı reyde bulunduğu nedeni öne sürülerek toplantının o kısmına katılmaması için Kurul’a bunu oylatmasını istedim. Ancak Lider orada keyfi bir tavır sergileyerek, “Ben ihsas-ı reyde bulunduğumu düşünmüyorum. ötürüsıyla oylama yaptırmıyorum” diyerek görüşmeyi sürdürdü. O belge özelinde de yaptırım istikametinde oyunu kullandı.
‘YAYINCIYI KORUYOR ÜZERE ADIM ATILSA DA BURADAKİ HEDEF SANSÜR GİRİŞİMİDİR’
Sezen Aksu’nun beş yıl evvel yayınlanan bir müzik üzerinden amaç gösterilmesinden daha sonra RTÜK Lider Yardımcısı İbrahim Uslu’nun müzik yayını yapan kanalları arayarak ‘uyarıda bulunduğu’ ortaya çıktı. Şimdiki bir olayda önden RTÜK’ün harekete geçmesi bize ne anlatıyor?
RTÜK’ün ilgili bürokratları anayasayı ve maddeyi ihlal etmişlerdir. Kabahattir bu. Zira RTÜK, denetleyici bir düzenektir. Kamu otoritesidir. Bu kontrol ne vakit başlar? Yayının hazırlık, planlanma ve yayınlanma kademelerinde hiç bir biçimde RTÜK’ün yetkisi yoktur. Hatta ve hatta anayasayla mümkün bir müdahalesi sansür olarak nitelendirilmiştir. Sezen Aksu meselade “bunu yayınlamayın” diyor. Bu ne demektir? Siz resmi bir kanalla sansür uyguluyorsunuz. Sezen Aksu özelinde söylemiyorum, şunu yapabilirsiniz. Bir yayıncı programı yayınlar. Lakin tüzel bir yaptırımla karşılaşacaksa onun neticelerina katlanır. O yayıncının sıkıntısıdır. Siz yalnızca kılıf uydurup, “Yayıncının mağdur olmaması için önce uyardık” diyorsanız bu bir noktadan daha sonra “Muhalefetin temsilcilerini ekrana çıkartırsanız cezalandırmak durumunda kalırız. Mağdur olmamak için onları ekrana çıkarmayın”a kadar masraf o iş. Her ne kadar âlâ niyetle yapılıyor ve yayıncı korunuyormuş üzere bu adım atılsa da buradaki hedef sansür teşebbüsüdür. Sezen Aksu’nun lisanının kopartılmasından kelam edildi mescitte. O siyasal iklimin tesirinde kalarak kendilerine bunu bakılırsav biçmişler.
‘RTÜK LİDERİ SOYADININ HAKKINI VERİYOR’
Ebubekir Şahin son üç yıldır RTÜK Başkanlığı misyonunda. RTÜK evvelki periyot liderlerinin yaptırımlarıyla Şahin periyodundaki yaptırımlar içinde bir kıyas yaptınız mı? Şahin devri farklı mı?
Çok farklı. Bir sefer RTÜK Lideri şu an sonuna kadar soyadının hakkını veriyor. Yayıncılara karşı tam bir şahin. Lakin her yayıncıya karşı değil. Kimi yayıncılara karşı minik serçe oluyor kimi yayıncılara karşı şahin kesiliyor. Hiç evirmeye çevirmeye gerek yok, 27 yıllık RTÜK her periyot siyasi iklimin tesirinde kalmıştır. Bunun sebebi de üye yapısından kaynaklıdır. Bu üyeler parlamentoda siyasalların seçimiyle Kurul’a geliyorlar. Her ne kadar yasal olarak tarafsız da olsalar yapı siyasetin ortasından geliyor. Bu yapıda “siyasetten etkilenmesin” beklentisi gerçekçi değil. Ancak Ebubekir Şahin periyodunda bir fark var. Daha evvel de AK Parti kontenjanından seçilmiş bir lider vardı. En azından bir karma yapılırdı. İktidarı övenlerden tahminen bir evrak gelirdi, iktidarı yerenlerden 11 belge gelirdi. Ancak gelirdi. Göstermelik de olsa bir iki ceza gelirdi. Ancak Ebubekir Şahin periyoduna bakıyorsunuz, en ağır ihlallerde bile bir tane belge gelmiyor.
‘DÖRT YILDIR EN ÇOK ŞİKÂYET EDİLEN KANALLA İLGİLİ EVRAK SAYISI BİR’
İsmini bilhassa söylemeyeceğim. Ben dört yıldır vazifeliyim. Dört yıldır en hayli şikâyet edilen kanalla ilgili, dört yılda benim okuduğum evrak sayısı bir. Onu da RTÜK Lideri istediği için değil mahkeme emrettiği için getirdi. Burada Ebubekir Şahin’in başkanlık idaresi, siyasi angaje olmuşluk tablosunu gösteriyor bize. Büsbütün siyasi iktidarın pusulasıyla hareket eden bir anlayışı var. Ebubekir Şahin üç yıllık devrinde iktidarı öven kanalların RTÜK’teki temsilcisi, hamisi, koruyucusu üzere bir tavır almıştır. Canla başla hiç kimse iktidarı yermesin istiyor. Kanallar sabah akşam iktidarı övsünler, Saray’a methiyeler düzsün istiyor. Keyifli olacağı anlayış bu.
‘MÜGE ANLI’NIN KELAMLARINA GELEN 90 BİNE YAKIN ŞİKAYETE KARŞIN BİR ŞEY YAPILMADI’
en çok şikâyet edilen kanallara dair bir bilgi size sunulmuyor mu?
Günlük olarak rapor gelir. Bunlar günlük olduğu için totali temsil etmez. Sıkıntı şudur. Şikâyet bir istikametiyle hem göstergedir tıpkı vakitte değildir. Size bir olay anlatayım. Müge Anlı Hanımefendi, migren iğnesinin yapılmaması niçiniyle sıhhat çalışanlarının şiddeti hak ettiği minvalinde canlı yayında bir şeyler söylemiş oldu. Bu periyot sıhhat çalışanlarının gece gündüz çalıştığı pandeminin en ağır olduğu periyottu. 24 saat geçmeden bu sözlerle ilgili 89 bin 500 şikâyet geldi. Bir gün ortasında. Bu belgeyle ilgili hiç bir süreç yapılmadı. Lakin öbür taraftan nazaranvden alınan eski Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Melih Gökçek, bir yayında bir gazeteci, hakkında tezde bulunduğu için dilekçe verdi. Yalnızca bir kişi kendisiyle ilgili argümanlar için kanalın cezalandırılmasını istedi. Pat diye ceza çıktı. Bir tarafta 90 bine yakın şikâyete süreç yapılmamış, bir tarafta bakılırsavden istifa ettirilmiş belediye liderinin talebi uygun görülmüş. Bunlar hayli çarpık uygulamalar.
‘AKIL TUTULMASI YAŞANIYOR’
İktidara yakın ya da uzak diye bir medya ortamını konuşmamız gerekiyor. Toplantılardaki içeriklerden bağımsız sohbetler sırasında AK Parti ve MHP kontenjanından seçilen üyeler bu yaptırımlar karşısında “bunu da yapmasak” demiyor mu? RTÜK Lideri kadar kararları savunuyorlar mı?
RTÜK Başkanı’nın on parmağında on beceri var. Hem RTÜK Başkanlığı, hem Halk Bankası idare konseyi üyeliği yapıyor. Bizim görmediğimiz bir özelliği var demek ki.
10 parmağında 10 beceri var lakin bir tek şeyi eksik. RTÜK’te iradesi yok. Onun temsil ettiği irade yalnızca ve yalnızca kendisini oraya seçen iradenin niyetlerini yansıtıyor. Kendi bir inisiyatif almıyor. Siyasi iklimin, rüzgarın esiş istikametini ölçüyor ve durumunu alıyor. Siyasi iktidarın temsilcileri çıkıyor, gaye gösteriyor beklentilerini açıklıyor. RTÜK’ün Lideri çıkıyor, tweet atıyor ve gereğini yapacağım diyor. Sonraki gün olağanüstü toplantı yapıp kanalları cezalandırıyor. Bir akıl tutulması yaşanıyor.
‘PLATFORMLARLA İLGİLİ ALINMIŞ YALNIZCA 3 KARAR VAR’
Nihat Genç’in maksat göstermesinin, MHP’li isimlerin buna takviye vermesinin akabinde Acun Ilıcalı’nın sahibi olduğu Exxen’de yayınlanan ‘Konuşanlar’ isimli programın bir kısmına yayından kaldırma cezası verildi. Bunun üzere bilhassa platformlara dönük epey fazla karar var mı?
Yasa çıkalı bir buçuk yıl oldu. Şu ana kadar platformlarla ilgili alınmış yalnızca 3 karar var. Üst şura bir karar veriyor lakin üst şura kararlarının yargı yolu açık. Kesin nitelik taşımıyor. ötürüsıyla yayıncılar bu kararları yargıya taşıyorlar. Örneğin yayın yürütmeyi durdurma cezası alabiliyor. örneğin, artık yeni tartışılan Selçuk Tepeli’nin ana haber bülteni. Daha evvelki periyot RTÜK Fatih Portakal’ın ana haber bülteninin yayınlanmasını 3 defa durdurmuştu. Pekala ana haber 3 kere durduruldu mu? Hayır. niye? Zira yayıncı onu mahkemeye götürdü ve mahkeme bunu hukuka uygun görmedi. Yani RTÜK’ün almış olduğu bütün kararlar uygulanmıyor. Âlâ berbat kalmış yargı sisteminde hala dönebiliyor.
RTÜK’ün iktidara yakın kanalları etik kıymetler içerisinde en çok ihtar cezası verdiğini konuştuk. Muhalif kanallara baktığımızda da tam aykırısı. Yayın durdurma, milyon liralık cezaları konuşuyoruz. Bu cezalar birlikteinde kanalların reklam gelirlerini de etkiliyor. Yargıya taşınsa da bir kısmının uygulandığını düşünüyoruz. Kanallar idari para cezaları karşısında ne kadar dayanabilecek?
Kimi kanallara verilen cezalar tam manasıyla keyfi ve siyasi. Hatta ve hatta birçoğu tüzel destekten bile mahrum. Bu yayıncılar cezalar altındaki yüke ne kadar dayanabilirler, doğrusu onların ekonomik büyüklüklerini ve güçlerini bilemem. Genel olarak söylüyorum, yayıncı açısından epey oldukca zordur. Birtakım yayıncıların neredeyse kendi yağları ile kavrulduğunu da dikkate alırsak olağan olarak ki epey güç bir müddetç.
‘GERÇEĞİ GİZLEME TALİHİNİZ YOK’
Fakat burada daha değerli bir şey var. 83 milyonun haber alma hakkı bana bakılırsa her şeyden daha üstündür. Üstün olmak zorundadır. Şayet beşerler bilgiye ulaşamıyorsa, beşerler kendi ülkeleri yahut dünyadaki gelişmeleri öğrenemiyorlarsa ve bu bir kamu otoritesi yahut kamu otoriteleri eliyle engelleniyorsa, artık orada demokratik bir yapıdan kelam etmemiz mümkün değil. Orada bir otoriter yapı gelişmiş demektir. Şu anda yayıncılığa baktığınızda, bin 780 radyo ve televizyon kanalı var. esasen yüzde 95’i bir biçimde iktidara yakın yayıncılık yapıyor. Bırakın yüzde 5’lik kesim de farklı bir yayıncılık yapsın. Bundan bu kadar rahatsız olacak ve korkacak bir şey yok. Bu rahatsızlığın altında yatan bir niye var aslında o da şu, inanın yüzde 5’lik kısmın haber içeriği, tesiri öbür devlet imkanlarıyla fonlanan, kamu bankalarıyla finansmanları sağlanan yayıncılardan hayli lakin epey fazla tesir alanına sahip. Bütün sıkıntı bu. Velev ki, bütün kanallar iktidarı övse, saraya methiyeler düzse, sokaktaki, mutfaktaki, pazardaki yangını duymasa ne olur ki? esasen birebir beşerler o yangının ortasında yaşıyor. Yani sizin gerçeği gizleme bahtınız yok. Buradaki şey bir manasıyla gerçeğin üstünü örtmeye çalışmanın uğraşıdır. O efor da sonuç almıyor.
‘RTÜK’ÜN ÜYE YAPISI KATİYETLE DEĞİŞMELİ’
RTÜK’ün uyguladığı siyasetleri konuştuk. RTÜK’ün nasıl olması gerekiyor? birinci vakit içinderda RTÜK’te ne değişmeli ve hangi adımlar atılmalı?
Her şeydilk evvel üye yapısı katiyen değiştirilmeli. Bir kısmı meslek örgütlerinden olabilir. Bir kısmı parlamento içerisindeki parti temsilcilerinden olabilir. En kıymetlisi liyakat sahibi şahısların üye olması gerekir. Liyakatten kastım şu, yayıncılık dünyasını bilen, gazeteciliği, basın özgürlüğünün, fikir özgürlüğünün ne manaya geldiğini içselleştirmiş ve bunu üniversal kurallarla da zenginleştirmiş bir anlayışın hakim kılınması lazım.
RTÜK Yasası subjektif içerikleri epey fazla olan bir yasadır. Ucu açıktır. örneğin, “milli ve manevi bedellere terslik.” Bu o kadar ucu açık, yoruma açık bir durum ki. Yahut “genel ahlaka aykırılık”. Ahlak söylemiş olduğiniz toplumlara, ülkelere, kültürlere nazaran hatta tıpkı toplum ortasındaki ailelere bakılırsa farklılık gösterebilir. Bunlar daima subjektif. Bu bakımdan maddeyi daha objektif, objektif içeriklere dönüştürmek gerekiyor. Yorum kısmını daraltmak gerekiyor. Yoruma açık olmak yerine açık ve net tabirlerin kullanılması gerek. RTÜK’ün reklam gelirlerinin bir kısmı hazine yerine, taşradaki mahallî televizyon radyolara, belirlenecek kriterler çerçevesinde aktarılırsa, bu Türkiye yayıncılığına epey katkı sunacaktır.
RTÜK’ün uygulamaları ve Şahin’in tavrını RTÜK’ün CHP kontenjanından seçilen üyesi İlhan Taşcı ile konuştuk. Taşcı’nın Gazete Duvar’ın sorularına cevapları şöyleki oldu:
Son bir haftada ülke gündemindeki iki olayda da baş aktör RTÜK oldu. Ebubekir Şahin, FOX Ana Haber Sunucusu Selçuk Tepeli’nin bültendeki kelamları ve gazeteci Sedef Kabaş’ın TELE 1’deki sözlerinin akabinde Kurul’u olağanüstü toplantıya çağırdı. görüşmeden ağır cezalar çıktı. Bu yaşananları nasıl değerlendiriyorsunuz?
RTÜK’ün olağanüstü toplantı yapmasını gerektirecek bir durum yok zira Kurul’un rutin nazaranvi bu. Gündelik izlemesini ve raporlamasını yapan bir kurum olduğunu ve haftada bir toplanarak bunları değerlendirdiğini dikkate alırsak, olağanüstü toplantıya çağrılması RTÜK’ün rutin dışına çıkmasından kaynaklanıyor. RTÜK idaresini bu rutinin dışına çıkartan, RTÜK idaresinin üstündeki bir öbür irade. Yani siyasi irade. Bu yayınlarla ilgili olarak da RTÜK resen harekete geçebilir, hepsini rapora bağlayabilirdi. Lakin akşam vakti atılan tweetlerle birlikte hem siyasi iktidar cephesinden hem saray etrafından açıklamalar geldi. Bütün bu açıklamalardan daha sonra RTÜK Başkanı’nın görev çıkarmaması beklenemezdi.
‘BUNUN HUKUKTA KARŞILIĞI İHSAS-I REY’DİR’
RTÜK Lideri Şahin’in Tepeli’ye ait paylaşımı İhsas-ı Rey olarak yorumlandı.
Bence dememeli ancak RTÜK Lideri, “Şu tarihindeki şu programla ilgili inceleme başlatılmıştır” diyebilir. Bu kamuoyuna bir bilgi vermektir. Fakat siz tutup da Selçuk Tepeli’ye ait, “Adeta muhalefet partisi başkanı gibi” söylemiş olduğiniz an tarafınızı muhakkak etmiş, o belge görüşülürken oyunuzun ceza tarafında olacağını kamuoyuna deklere etmiş olursunuz. Bunun hukukta karşılığı İhsas-ı Rey’dir.
RTÜK LİDERİ İHSAS-I REY’İ OYLATMADI
Tepeli’nin kelamlarına ait belge geldiğinde Sayın RTÜK Başkanı’na ihsas-ı reyde bulunduğu nedeni öne sürülerek toplantının o kısmına katılmaması için Kurul’a bunu oylatmasını istedim. Ancak Lider orada keyfi bir tavır sergileyerek, “Ben ihsas-ı reyde bulunduğumu düşünmüyorum. ötürüsıyla oylama yaptırmıyorum” diyerek görüşmeyi sürdürdü. O belge özelinde de yaptırım istikametinde oyunu kullandı.
‘YAYINCIYI KORUYOR ÜZERE ADIM ATILSA DA BURADAKİ HEDEF SANSÜR GİRİŞİMİDİR’
Sezen Aksu’nun beş yıl evvel yayınlanan bir müzik üzerinden amaç gösterilmesinden daha sonra RTÜK Lider Yardımcısı İbrahim Uslu’nun müzik yayını yapan kanalları arayarak ‘uyarıda bulunduğu’ ortaya çıktı. Şimdiki bir olayda önden RTÜK’ün harekete geçmesi bize ne anlatıyor?
RTÜK’ün ilgili bürokratları anayasayı ve maddeyi ihlal etmişlerdir. Kabahattir bu. Zira RTÜK, denetleyici bir düzenektir. Kamu otoritesidir. Bu kontrol ne vakit başlar? Yayının hazırlık, planlanma ve yayınlanma kademelerinde hiç bir biçimde RTÜK’ün yetkisi yoktur. Hatta ve hatta anayasayla mümkün bir müdahalesi sansür olarak nitelendirilmiştir. Sezen Aksu meselade “bunu yayınlamayın” diyor. Bu ne demektir? Siz resmi bir kanalla sansür uyguluyorsunuz. Sezen Aksu özelinde söylemiyorum, şunu yapabilirsiniz. Bir yayıncı programı yayınlar. Lakin tüzel bir yaptırımla karşılaşacaksa onun neticelerina katlanır. O yayıncının sıkıntısıdır. Siz yalnızca kılıf uydurup, “Yayıncının mağdur olmaması için önce uyardık” diyorsanız bu bir noktadan daha sonra “Muhalefetin temsilcilerini ekrana çıkartırsanız cezalandırmak durumunda kalırız. Mağdur olmamak için onları ekrana çıkarmayın”a kadar masraf o iş. Her ne kadar âlâ niyetle yapılıyor ve yayıncı korunuyormuş üzere bu adım atılsa da buradaki hedef sansür teşebbüsüdür. Sezen Aksu’nun lisanının kopartılmasından kelam edildi mescitte. O siyasal iklimin tesirinde kalarak kendilerine bunu bakılırsav biçmişler.
‘RTÜK LİDERİ SOYADININ HAKKINI VERİYOR’
Ebubekir Şahin son üç yıldır RTÜK Başkanlığı misyonunda. RTÜK evvelki periyot liderlerinin yaptırımlarıyla Şahin periyodundaki yaptırımlar içinde bir kıyas yaptınız mı? Şahin devri farklı mı?
Çok farklı. Bir sefer RTÜK Lideri şu an sonuna kadar soyadının hakkını veriyor. Yayıncılara karşı tam bir şahin. Lakin her yayıncıya karşı değil. Kimi yayıncılara karşı minik serçe oluyor kimi yayıncılara karşı şahin kesiliyor. Hiç evirmeye çevirmeye gerek yok, 27 yıllık RTÜK her periyot siyasi iklimin tesirinde kalmıştır. Bunun sebebi de üye yapısından kaynaklıdır. Bu üyeler parlamentoda siyasalların seçimiyle Kurul’a geliyorlar. Her ne kadar yasal olarak tarafsız da olsalar yapı siyasetin ortasından geliyor. Bu yapıda “siyasetten etkilenmesin” beklentisi gerçekçi değil. Ancak Ebubekir Şahin periyodunda bir fark var. Daha evvel de AK Parti kontenjanından seçilmiş bir lider vardı. En azından bir karma yapılırdı. İktidarı övenlerden tahminen bir evrak gelirdi, iktidarı yerenlerden 11 belge gelirdi. Ancak gelirdi. Göstermelik de olsa bir iki ceza gelirdi. Ancak Ebubekir Şahin periyoduna bakıyorsunuz, en ağır ihlallerde bile bir tane belge gelmiyor.
‘DÖRT YILDIR EN ÇOK ŞİKÂYET EDİLEN KANALLA İLGİLİ EVRAK SAYISI BİR’
İsmini bilhassa söylemeyeceğim. Ben dört yıldır vazifeliyim. Dört yıldır en hayli şikâyet edilen kanalla ilgili, dört yılda benim okuduğum evrak sayısı bir. Onu da RTÜK Lideri istediği için değil mahkeme emrettiği için getirdi. Burada Ebubekir Şahin’in başkanlık idaresi, siyasi angaje olmuşluk tablosunu gösteriyor bize. Büsbütün siyasi iktidarın pusulasıyla hareket eden bir anlayışı var. Ebubekir Şahin üç yıllık devrinde iktidarı öven kanalların RTÜK’teki temsilcisi, hamisi, koruyucusu üzere bir tavır almıştır. Canla başla hiç kimse iktidarı yermesin istiyor. Kanallar sabah akşam iktidarı övsünler, Saray’a methiyeler düzsün istiyor. Keyifli olacağı anlayış bu.
‘MÜGE ANLI’NIN KELAMLARINA GELEN 90 BİNE YAKIN ŞİKAYETE KARŞIN BİR ŞEY YAPILMADI’
en çok şikâyet edilen kanallara dair bir bilgi size sunulmuyor mu?
Günlük olarak rapor gelir. Bunlar günlük olduğu için totali temsil etmez. Sıkıntı şudur. Şikâyet bir istikametiyle hem göstergedir tıpkı vakitte değildir. Size bir olay anlatayım. Müge Anlı Hanımefendi, migren iğnesinin yapılmaması niçiniyle sıhhat çalışanlarının şiddeti hak ettiği minvalinde canlı yayında bir şeyler söylemiş oldu. Bu periyot sıhhat çalışanlarının gece gündüz çalıştığı pandeminin en ağır olduğu periyottu. 24 saat geçmeden bu sözlerle ilgili 89 bin 500 şikâyet geldi. Bir gün ortasında. Bu belgeyle ilgili hiç bir süreç yapılmadı. Lakin öbür taraftan nazaranvden alınan eski Ankara Büyükşehir Belediye Lideri Melih Gökçek, bir yayında bir gazeteci, hakkında tezde bulunduğu için dilekçe verdi. Yalnızca bir kişi kendisiyle ilgili argümanlar için kanalın cezalandırılmasını istedi. Pat diye ceza çıktı. Bir tarafta 90 bine yakın şikâyete süreç yapılmamış, bir tarafta bakılırsavden istifa ettirilmiş belediye liderinin talebi uygun görülmüş. Bunlar hayli çarpık uygulamalar.
‘AKIL TUTULMASI YAŞANIYOR’
İktidara yakın ya da uzak diye bir medya ortamını konuşmamız gerekiyor. Toplantılardaki içeriklerden bağımsız sohbetler sırasında AK Parti ve MHP kontenjanından seçilen üyeler bu yaptırımlar karşısında “bunu da yapmasak” demiyor mu? RTÜK Lideri kadar kararları savunuyorlar mı?
RTÜK Başkanı’nın on parmağında on beceri var. Hem RTÜK Başkanlığı, hem Halk Bankası idare konseyi üyeliği yapıyor. Bizim görmediğimiz bir özelliği var demek ki.
10 parmağında 10 beceri var lakin bir tek şeyi eksik. RTÜK’te iradesi yok. Onun temsil ettiği irade yalnızca ve yalnızca kendisini oraya seçen iradenin niyetlerini yansıtıyor. Kendi bir inisiyatif almıyor. Siyasi iklimin, rüzgarın esiş istikametini ölçüyor ve durumunu alıyor. Siyasi iktidarın temsilcileri çıkıyor, gaye gösteriyor beklentilerini açıklıyor. RTÜK’ün Lideri çıkıyor, tweet atıyor ve gereğini yapacağım diyor. Sonraki gün olağanüstü toplantı yapıp kanalları cezalandırıyor. Bir akıl tutulması yaşanıyor.
‘PLATFORMLARLA İLGİLİ ALINMIŞ YALNIZCA 3 KARAR VAR’
Nihat Genç’in maksat göstermesinin, MHP’li isimlerin buna takviye vermesinin akabinde Acun Ilıcalı’nın sahibi olduğu Exxen’de yayınlanan ‘Konuşanlar’ isimli programın bir kısmına yayından kaldırma cezası verildi. Bunun üzere bilhassa platformlara dönük epey fazla karar var mı?
Yasa çıkalı bir buçuk yıl oldu. Şu ana kadar platformlarla ilgili alınmış yalnızca 3 karar var. Üst şura bir karar veriyor lakin üst şura kararlarının yargı yolu açık. Kesin nitelik taşımıyor. ötürüsıyla yayıncılar bu kararları yargıya taşıyorlar. Örneğin yayın yürütmeyi durdurma cezası alabiliyor. örneğin, artık yeni tartışılan Selçuk Tepeli’nin ana haber bülteni. Daha evvelki periyot RTÜK Fatih Portakal’ın ana haber bülteninin yayınlanmasını 3 defa durdurmuştu. Pekala ana haber 3 kere durduruldu mu? Hayır. niye? Zira yayıncı onu mahkemeye götürdü ve mahkeme bunu hukuka uygun görmedi. Yani RTÜK’ün almış olduğu bütün kararlar uygulanmıyor. Âlâ berbat kalmış yargı sisteminde hala dönebiliyor.
RTÜK’ün iktidara yakın kanalları etik kıymetler içerisinde en çok ihtar cezası verdiğini konuştuk. Muhalif kanallara baktığımızda da tam aykırısı. Yayın durdurma, milyon liralık cezaları konuşuyoruz. Bu cezalar birlikteinde kanalların reklam gelirlerini de etkiliyor. Yargıya taşınsa da bir kısmının uygulandığını düşünüyoruz. Kanallar idari para cezaları karşısında ne kadar dayanabilecek?
Kimi kanallara verilen cezalar tam manasıyla keyfi ve siyasi. Hatta ve hatta birçoğu tüzel destekten bile mahrum. Bu yayıncılar cezalar altındaki yüke ne kadar dayanabilirler, doğrusu onların ekonomik büyüklüklerini ve güçlerini bilemem. Genel olarak söylüyorum, yayıncı açısından epey oldukca zordur. Birtakım yayıncıların neredeyse kendi yağları ile kavrulduğunu da dikkate alırsak olağan olarak ki epey güç bir müddetç.
‘GERÇEĞİ GİZLEME TALİHİNİZ YOK’
Fakat burada daha değerli bir şey var. 83 milyonun haber alma hakkı bana bakılırsa her şeyden daha üstündür. Üstün olmak zorundadır. Şayet beşerler bilgiye ulaşamıyorsa, beşerler kendi ülkeleri yahut dünyadaki gelişmeleri öğrenemiyorlarsa ve bu bir kamu otoritesi yahut kamu otoriteleri eliyle engelleniyorsa, artık orada demokratik bir yapıdan kelam etmemiz mümkün değil. Orada bir otoriter yapı gelişmiş demektir. Şu anda yayıncılığa baktığınızda, bin 780 radyo ve televizyon kanalı var. esasen yüzde 95’i bir biçimde iktidara yakın yayıncılık yapıyor. Bırakın yüzde 5’lik kesim de farklı bir yayıncılık yapsın. Bundan bu kadar rahatsız olacak ve korkacak bir şey yok. Bu rahatsızlığın altında yatan bir niye var aslında o da şu, inanın yüzde 5’lik kısmın haber içeriği, tesiri öbür devlet imkanlarıyla fonlanan, kamu bankalarıyla finansmanları sağlanan yayıncılardan hayli lakin epey fazla tesir alanına sahip. Bütün sıkıntı bu. Velev ki, bütün kanallar iktidarı övse, saraya methiyeler düzse, sokaktaki, mutfaktaki, pazardaki yangını duymasa ne olur ki? esasen birebir beşerler o yangının ortasında yaşıyor. Yani sizin gerçeği gizleme bahtınız yok. Buradaki şey bir manasıyla gerçeğin üstünü örtmeye çalışmanın uğraşıdır. O efor da sonuç almıyor.
‘RTÜK’ÜN ÜYE YAPISI KATİYETLE DEĞİŞMELİ’
RTÜK’ün uyguladığı siyasetleri konuştuk. RTÜK’ün nasıl olması gerekiyor? birinci vakit içinderda RTÜK’te ne değişmeli ve hangi adımlar atılmalı?
Her şeydilk evvel üye yapısı katiyen değiştirilmeli. Bir kısmı meslek örgütlerinden olabilir. Bir kısmı parlamento içerisindeki parti temsilcilerinden olabilir. En kıymetlisi liyakat sahibi şahısların üye olması gerekir. Liyakatten kastım şu, yayıncılık dünyasını bilen, gazeteciliği, basın özgürlüğünün, fikir özgürlüğünün ne manaya geldiğini içselleştirmiş ve bunu üniversal kurallarla da zenginleştirmiş bir anlayışın hakim kılınması lazım.
RTÜK Yasası subjektif içerikleri epey fazla olan bir yasadır. Ucu açıktır. örneğin, “milli ve manevi bedellere terslik.” Bu o kadar ucu açık, yoruma açık bir durum ki. Yahut “genel ahlaka aykırılık”. Ahlak söylemiş olduğiniz toplumlara, ülkelere, kültürlere nazaran hatta tıpkı toplum ortasındaki ailelere bakılırsa farklılık gösterebilir. Bunlar daima subjektif. Bu bakımdan maddeyi daha objektif, objektif içeriklere dönüştürmek gerekiyor. Yorum kısmını daraltmak gerekiyor. Yoruma açık olmak yerine açık ve net tabirlerin kullanılması gerek. RTÜK’ün reklam gelirlerinin bir kısmı hazine yerine, taşradaki mahallî televizyon radyolara, belirlenecek kriterler çerçevesinde aktarılırsa, bu Türkiye yayıncılığına epey katkı sunacaktır.