‘İki yılda çocuklar dahil 7 bin şahsa Kürtçe okuma yazmayı öğrettik’ Hawar Mecmuası, 15 Mayıs 1932 yılında Suriye’nin başşehri Şam’da Latin harfleriyle yayın hayatına başladı ve 1943 yılına kadar 57 sayı yayınlandı. Kürt kültür tarihi yazımı açısından bir milat olarak bedellendirilen mecmua, Celadet Alî Bedirxan ve arkadaşları tarafınca çıkartıldı. Hawar Mecmuası, Kürt lisanı ve kültürü çalışmalarına ilham kaynağı olmaya devam ediyor.
Kürtçe birinci defa Celadet Alî Bedirxan öncülüğünde yayımlanan Hawar Dergisi’nde Latinize edildi. Mecmuanın Kürtçeye katkıları niçiniyle yayın ömrüne başladığı 15 Mayıs günü, 2006 yılından itibaren Kürt Lisan Bayramı olarak kabul edildi ve kutlanmaya devam ediyor. Hawar Mecmuası lisan, kültür, kimlik ve edebiyat başta olmak üzere biroldukca alanda büyük bir değişime öncülük etti. Bünyesinde büyük Kürt edebiyatçıların yetişmesini sağlayan mecmua, bir okul fonksiyonu gördü.
Kürt Lisan Bayramı’nda anadilde eğitim talebi başta olmak üzere Kürt lisanı üstündeki baskıların kaldırılması davetleri yapılıyor. İstanbul Kürt Araştırmaları Derneği, Kürt Lisan Bayramı niçiniyle ‘Em Ji Bo Zimanê Xwe Dimeşin’ (Biz Lisanımız İçin Yürüyoruz) temasıyla Esenyurt ve Kartal’da etkinlikler düzenleyecek.
Kürt Araştırmaları Der. Eş Lideri Remziye Alparslan
‘HAWAR DÖNÜM VE REFERANS NOKTASIDIR’
Kürt Araştırmaları Derneği Eş Lideri Remziye Alparslan, Hawar Mecmuası’nın Kürt lisanı ve külçeşidinin ehemmiyetine ait şunları söylemiş oldu: “Hawar Mecmuası Kürtçenin Latinize edilerek oturmasında epey büyük bir ehemmiyete sahip. İçerisinde yayınlanan yazılar Kürtçenin Latin harfleriyle yerleşmesine hayli büyük katkısı olmuştur. Ve dönüm noktasıdır. Bugün bile bir epey açıdan dönüp baktığımız yer Hawar’dır. Referans noktamızdır. Kürtçe epeyce büyük baskılarla yüz yüze kaldı. Latinize edilmesi, halka ulaşması ve bu lisanda eğitim yapılması bir vakit içinder düşünülemiyordu. Hawar temelini atıp insanlara ulaşması için epeyce büyük bir rol oynadı lakin baskılar o denli bir hale getirmişti ki, Kürtçe insanların başında olumsuz şeylerle özdeşleştirilmişti adeta. Kürt Lisan Bayramı bu olumsuz imajı atmak, Kürtçenin her haliyle bir lisan olduğunu, sahiplenilmesi gerektiğini ve bu lisanda eğitim talebinin lisana getirilmesi, buna yönelik bir şuurun sağlanması için ilan edilmiş bir gün. Bugünün hedefi, daha fazlaca farkındalık, lisana sahip çıkma ve buna ön ayak olan Hawar Mecmuası’nı de hatırlatmaktır.”
‘DEVLETTE KÜRTÇEYİ AĞIR BASKILAR ALTINDA TUTMA GELENEĞİ DEVAM EDİYOR’
Kürtçenin devletin baskısından kurtulmadığını belirten Alparslan, “Kürtçe özgürmüş üzere gösterilip, el altından fazlaca ağır baskılar altında tutma geleneği devlette devam ediyor. Kürt Lisan Bayramı’nın bir öteki hedefi ise bu ağır işleyen ama önemli bir yere ulaşmış olan asimilasyonu durdurmak, anadilin resmi ve eğitim lisanı olmasını sağlamak, bu istikamette adım atmak ve Kürtlerin taleplerini de bu istikamette yoğunlaştırmaktır. Kürtçe devlet kademelerinde siyasetçiler tarafınca karalama, aşağılama ve pedagojiye uygun olmadığı argümanıyla her gün akına uğruyor. Bu akınlar, Kürtlerin lisanlarından ümitlerini kesmesini sağlamaya dönük bir kara propaganda. Öteki bir maksat yok. Mutlaka tahammülsüzlük. Büsbütün Türkçeye yöneltilmesi için sistematik bir akın. Bu hücumlar devletin nefretinin devamıdır. Tüm bunlara karşın Kürtçe insanların fedakârlığına kalmış. Bir statümüz yok. Ekonomik kaynaklardan mahrumsunuz. Nispeten dijitalleşen, dijitalleşmeye çalışan ve kendini muhafaza altına almaya çalışan bir lisan. Lakin bir daha de konuşmanın gitgide azaldığını görüyoruz. Kürtçe için en değerli şey, jenerasyonlar içindeki transferdir. Kürtçeyi konuşan yaşlı bir kuşak var. Lisanı tüm deyişleriyle konuşan bir jenerasyon. Bu jenerasyon, Türkçe eğitim sisteminden geçmiş olan çocuklarına aktarmada fazlaca büyük kuvvetlikler çekiyorlar. Ve göç sorunu var. Siyasi baskılar insanların göç etmesine niye oluyor. Kentler yerle bir edildi. daha sonrasında önemli bir kentleşme ve Türkiye’nin batısına hakikat önemli bir göç yaşandı. aslına bakarsanız bir kısım bölgede ekonomik niçinlerden dolayı bir göç vardı. Ancak en son yıkım da bunu travmatize edip konuşmayı kısıtladı. Göç edilen kentlerin lisanı genel olarak Türkçe. Bu niçinle genç kuşaklara transfer konusunda telaşlar var” dedi.
‘KONUŞMA, SOKAKLARI VE KENTLERİ TERK EDİYOR’
“Zazaki ise Kurmancinin geçtiği bu baskılardan biraz daha ağır” diyen Alparslan, kelamlarına şöyleki devam etti: “Ağır darbelerle geçiyor. Kurmancide ne yapıyorsak Zazakide de onu yapıyoruz. Ehemmiyet veriyoruz. Tahminen Kurmanci düzeyinde değil şu anda lakin elimizden geldiğince Zazaki kurslar açıyoruz. Zazakinin Kurmanciden geri kalmaması için uğraşıyoruz. Kurmancinin de yaşadığı bu transfer sorunu Zazakide de var ve daha ağır. Konuşma giderek sokakları ve kentleri terk ediyor.”
‘7 BİN KİŞİ KÜRTÇE ÖĞRENDİ’
Pandemiyle bir arada başlayan online Kürtçe kursların devam etiğini belirten Alparslan, “Online dersleri sistemimizin kalıcı bir modülü haline getirmeye karar verdik. Kent haricinde ve Türkiye haricinde olan çocuklara Kürtçenin onlara ulaşması için kalıcı bir hale getirdik. Yüz yüze sınıflarımız da var ancak online sınıflarımız daha fazla. Çocuk öğrencilerle geçtiğimiz yıl 21 Şubat’tan itibaren kalıcı olarak devam ettirdik. Çocukların sıkılmayacağı dijital malzemeler kullanıyoruz. Bizim için yeterli bir deneyim oldu. Ağır olarak Avrupa, Kürdistan ve Türkiye’nin batısında olan çocuklar katılıyor. Şu an 10 çocuk sınıfımız devam ediyor. Yetişkinlerle olan yüz yüze 4 sınıfımız, online ise 8 sınıfımız var. Pandemiyle başlayan süreçten bugüne kadar 7 bin kişi Kürtçe öğrendi. Bütün Kürtleri Kürtçeye sahip çıkmaya, yürüyüşe kuvvet vermeye çağırıyoruz. Lisanımız için bugün ne dersek, lisanımızın gerisinde ne kadar durursak, onunla ilgili taleplerimizi de bu netlikte iletmiş oluruz. Em ji bo zimanê xwe dimeşin” diye konuştu.
‘İBB İLE NET BİR SONUCA ULAŞAMADIK’
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İSMEK’te Kürtçe kurslar 2020’de başladı. İBB yöneticileriyle yapılan görüşmelere değinen Alparslan, şunları söylemiş oldu: “İBB ile Kürtçe kurslar için muhakkak devirlerde görüşmelerimiz oldu. Fakat ondan sonrasında görüşmeler kesildi. Net bir sonuca ulaşamadık. Belediyenin kendi utangaç hali niçiniyle netleştiremedik. Daima utangaç adımlarla oldu. Birinci görüşmeler olumluydu lakin daha sonrasında tercih etmediler ve o yoldan döndüler.”
Kürtçe birinci defa Celadet Alî Bedirxan öncülüğünde yayımlanan Hawar Dergisi’nde Latinize edildi. Mecmuanın Kürtçeye katkıları niçiniyle yayın ömrüne başladığı 15 Mayıs günü, 2006 yılından itibaren Kürt Lisan Bayramı olarak kabul edildi ve kutlanmaya devam ediyor. Hawar Mecmuası lisan, kültür, kimlik ve edebiyat başta olmak üzere biroldukca alanda büyük bir değişime öncülük etti. Bünyesinde büyük Kürt edebiyatçıların yetişmesini sağlayan mecmua, bir okul fonksiyonu gördü.
Kürt Lisan Bayramı’nda anadilde eğitim talebi başta olmak üzere Kürt lisanı üstündeki baskıların kaldırılması davetleri yapılıyor. İstanbul Kürt Araştırmaları Derneği, Kürt Lisan Bayramı niçiniyle ‘Em Ji Bo Zimanê Xwe Dimeşin’ (Biz Lisanımız İçin Yürüyoruz) temasıyla Esenyurt ve Kartal’da etkinlikler düzenleyecek.
Kürt Araştırmaları Der. Eş Lideri Remziye Alparslan
‘HAWAR DÖNÜM VE REFERANS NOKTASIDIR’
Kürt Araştırmaları Derneği Eş Lideri Remziye Alparslan, Hawar Mecmuası’nın Kürt lisanı ve külçeşidinin ehemmiyetine ait şunları söylemiş oldu: “Hawar Mecmuası Kürtçenin Latinize edilerek oturmasında epey büyük bir ehemmiyete sahip. İçerisinde yayınlanan yazılar Kürtçenin Latin harfleriyle yerleşmesine hayli büyük katkısı olmuştur. Ve dönüm noktasıdır. Bugün bile bir epey açıdan dönüp baktığımız yer Hawar’dır. Referans noktamızdır. Kürtçe epeyce büyük baskılarla yüz yüze kaldı. Latinize edilmesi, halka ulaşması ve bu lisanda eğitim yapılması bir vakit içinder düşünülemiyordu. Hawar temelini atıp insanlara ulaşması için epeyce büyük bir rol oynadı lakin baskılar o denli bir hale getirmişti ki, Kürtçe insanların başında olumsuz şeylerle özdeşleştirilmişti adeta. Kürt Lisan Bayramı bu olumsuz imajı atmak, Kürtçenin her haliyle bir lisan olduğunu, sahiplenilmesi gerektiğini ve bu lisanda eğitim talebinin lisana getirilmesi, buna yönelik bir şuurun sağlanması için ilan edilmiş bir gün. Bugünün hedefi, daha fazlaca farkındalık, lisana sahip çıkma ve buna ön ayak olan Hawar Mecmuası’nı de hatırlatmaktır.”
‘DEVLETTE KÜRTÇEYİ AĞIR BASKILAR ALTINDA TUTMA GELENEĞİ DEVAM EDİYOR’
Kürtçenin devletin baskısından kurtulmadığını belirten Alparslan, “Kürtçe özgürmüş üzere gösterilip, el altından fazlaca ağır baskılar altında tutma geleneği devlette devam ediyor. Kürt Lisan Bayramı’nın bir öteki hedefi ise bu ağır işleyen ama önemli bir yere ulaşmış olan asimilasyonu durdurmak, anadilin resmi ve eğitim lisanı olmasını sağlamak, bu istikamette adım atmak ve Kürtlerin taleplerini de bu istikamette yoğunlaştırmaktır. Kürtçe devlet kademelerinde siyasetçiler tarafınca karalama, aşağılama ve pedagojiye uygun olmadığı argümanıyla her gün akına uğruyor. Bu akınlar, Kürtlerin lisanlarından ümitlerini kesmesini sağlamaya dönük bir kara propaganda. Öteki bir maksat yok. Mutlaka tahammülsüzlük. Büsbütün Türkçeye yöneltilmesi için sistematik bir akın. Bu hücumlar devletin nefretinin devamıdır. Tüm bunlara karşın Kürtçe insanların fedakârlığına kalmış. Bir statümüz yok. Ekonomik kaynaklardan mahrumsunuz. Nispeten dijitalleşen, dijitalleşmeye çalışan ve kendini muhafaza altına almaya çalışan bir lisan. Lakin bir daha de konuşmanın gitgide azaldığını görüyoruz. Kürtçe için en değerli şey, jenerasyonlar içindeki transferdir. Kürtçeyi konuşan yaşlı bir kuşak var. Lisanı tüm deyişleriyle konuşan bir jenerasyon. Bu jenerasyon, Türkçe eğitim sisteminden geçmiş olan çocuklarına aktarmada fazlaca büyük kuvvetlikler çekiyorlar. Ve göç sorunu var. Siyasi baskılar insanların göç etmesine niye oluyor. Kentler yerle bir edildi. daha sonrasında önemli bir kentleşme ve Türkiye’nin batısına hakikat önemli bir göç yaşandı. aslına bakarsanız bir kısım bölgede ekonomik niçinlerden dolayı bir göç vardı. Ancak en son yıkım da bunu travmatize edip konuşmayı kısıtladı. Göç edilen kentlerin lisanı genel olarak Türkçe. Bu niçinle genç kuşaklara transfer konusunda telaşlar var” dedi.
‘KONUŞMA, SOKAKLARI VE KENTLERİ TERK EDİYOR’
“Zazaki ise Kurmancinin geçtiği bu baskılardan biraz daha ağır” diyen Alparslan, kelamlarına şöyleki devam etti: “Ağır darbelerle geçiyor. Kurmancide ne yapıyorsak Zazakide de onu yapıyoruz. Ehemmiyet veriyoruz. Tahminen Kurmanci düzeyinde değil şu anda lakin elimizden geldiğince Zazaki kurslar açıyoruz. Zazakinin Kurmanciden geri kalmaması için uğraşıyoruz. Kurmancinin de yaşadığı bu transfer sorunu Zazakide de var ve daha ağır. Konuşma giderek sokakları ve kentleri terk ediyor.”
‘7 BİN KİŞİ KÜRTÇE ÖĞRENDİ’
Pandemiyle bir arada başlayan online Kürtçe kursların devam etiğini belirten Alparslan, “Online dersleri sistemimizin kalıcı bir modülü haline getirmeye karar verdik. Kent haricinde ve Türkiye haricinde olan çocuklara Kürtçenin onlara ulaşması için kalıcı bir hale getirdik. Yüz yüze sınıflarımız da var ancak online sınıflarımız daha fazla. Çocuk öğrencilerle geçtiğimiz yıl 21 Şubat’tan itibaren kalıcı olarak devam ettirdik. Çocukların sıkılmayacağı dijital malzemeler kullanıyoruz. Bizim için yeterli bir deneyim oldu. Ağır olarak Avrupa, Kürdistan ve Türkiye’nin batısında olan çocuklar katılıyor. Şu an 10 çocuk sınıfımız devam ediyor. Yetişkinlerle olan yüz yüze 4 sınıfımız, online ise 8 sınıfımız var. Pandemiyle başlayan süreçten bugüne kadar 7 bin kişi Kürtçe öğrendi. Bütün Kürtleri Kürtçeye sahip çıkmaya, yürüyüşe kuvvet vermeye çağırıyoruz. Lisanımız için bugün ne dersek, lisanımızın gerisinde ne kadar durursak, onunla ilgili taleplerimizi de bu netlikte iletmiş oluruz. Em ji bo zimanê xwe dimeşin” diye konuştu.
‘İBB İLE NET BİR SONUCA ULAŞAMADIK’
İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İSMEK’te Kürtçe kurslar 2020’de başladı. İBB yöneticileriyle yapılan görüşmelere değinen Alparslan, şunları söylemiş oldu: “İBB ile Kürtçe kurslar için muhakkak devirlerde görüşmelerimiz oldu. Fakat ondan sonrasında görüşmeler kesildi. Net bir sonuca ulaşamadık. Belediyenin kendi utangaç hali niçiniyle netleştiremedik. Daima utangaç adımlarla oldu. Birinci görüşmeler olumluydu lakin daha sonrasında tercih etmediler ve o yoldan döndüler.”