Erdoğan’ın Putin’le başbaşa görüşmesinde hangi bahisler ele alınacak? Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın, Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin’le Soçi’de yapacağı kritik görüşme başladı. Erdoğan’ın New York ziyaretinde ABD Lideri Joe Biden’dan randevu alamamasının, İdlib’de tırmanan tansiyonun ve Putin’in, evvelki hafta Suriye Devlet Lideri Beşar Esad’ı Moskova’da ağırlayıp Suriye’deki asıl sorunu ‘yabancı güçler’ olarak nitelemesinin gölgesinde yapılacak.
Dorukta Suriye’nin yanı sıra doğalgaz, Erdoğan’ın ikinci parti alımına kapı araladığı S-400’ler, Karabağ koridoru, Libya ve Afganistan’daki son durumun ele alınması bekleniyor.
toplantıda Erdoğan’a, MİT Lideri Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve İrtibat Lideri Fahrettin Altun eşlik ediyor.
EN ÖNCELİKLİ HUSUS İDLİB
Görüşme öncesinde Ankara ve Moskova’dan verilen iletiler, masadaki en öne çıkan bahsin İdlib olduğuna işaret ediyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov iki başkanın görüşmesi öncesinde, Türkiye’nin İdlib’deki tansiyonu azaltma bölgesinde teröristleri ayrıştırma vaadini uygulamakta yavaş davrandığı eleştirisi getirdi. Rusya son günlerde, silahlı kümelerin İdlib ve Halep etrafındaki taarruzlarını artırdığını, tansiyonu azaltma bölgesine dair mutabakatın ihlal edildiğini vurgulayarak hava akınlarını da artırdı. Son olarak, Afrin etrafındaki köylerdeki ‘teröristlerin’ gaye alındığı açıklandı.
AKAR’IN LAVROV’A ‘YANITI’ GÖRÜŞ AYRILIĞINI NETLEŞTİRDİ
Fakat tarafların İdlib’de tırmanan tansiyona bakış açılarındaki zıtlık dikkat çekiyor. Çünkü Türkiye Rusya’nın hava akınlarına reaksiyon gösterdi; Savunma Bakanı Hulusi Akar, Lavrov’un ‘yavaş ilerliyor’ tenkidine karşılık mahiyetindeki açıklamasında, “Biz bu muahede çerçevesindeki asıllara uyuyoruz. Bu hususta yapılması gereken ne var ise yaptık ve büyük bir çabayla bunları yerine getiriyoruz. Lakin son vakit içinderda bilhassa hava taarruzlarında bir artış oldu. Bunun mutabakat muhtırasına uygun olmadığını da söylemiş olduk. Bununla ilgili her düzeyde teşebbüsler devam ediyor” dedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Erdoğan-Putin görüşmesine ait açıklamasında “İdlib yüklü, Suriye olacak gündem” sözlerini kullanırken, Rusya’nın hava ataklarını eleştirdi ve YPG’nin çabucak hemen Moskova tarafınca taahhüt edilen noktalara çekilmediğini belirtti. Çavuşoğlu, “Yalnızca İdlib değil Afrin bölgesinde muhalefete hücum var. YPG-PKK Rusya’nın taahhüt ettiği bölgelere daha çekilmedi. Tüm Suriye var. İnsani yardım kısmı var. Çizgi ötesi yardımlar var. İdlib yüklü Suriye olacak gündem” diye konuştu.
Hafta sonunda Reuters ajansına alandan konuşan silahlı isyancılar Türkiye’nin İdlib etrafındaki askeri mevzilerini pekiştirdiğini ve ‘saldırı pozisyonu’ aldığını öne sürerken, Erdoğan-Putin görüşmesinde Suriye konusunda nasıl bir sonuç çıkacağı merak ediliyor.
‘PUTİN’DEN FARKLI YAKLAŞIMLAR BEKLİYORUM’
Erdoğan ABD ziyareti dönüşünde “Benim Sayın Putin’den beklentilerim hayli daha farklı. Çünkü Suriye’de rejim maalesef, burada bizim için ülkemizin güneyinde adeta bir tehdit oluşturuyor. Burada bir dost ülke olarak da Sayın Putin’den daha doğrusu Rusya’dan bir dayanışmamızın gereği olarak, farklı yaklaşımlar bekliyorum. Bu çabayı de güneyde birlikte yürütmemiz lazım” demiş olsa da, Putin Esad’la görüşmesinde sarf ettiği şu kelamlar, alandaki duruma bakışındaki farklılığı özetliyor: “Bana göre asıl sorun, nihayetinde, Birleşmiş Milletler sonucu ve sizin isteğiniz olmaksızın ülkenin muhakkak bölgelerinde yabancı silahlı kuvvetlerin bulunmasıdır ki bu da milletlerarası hukuka açıkça alışılmamıştır.“
İdlib’deki hava akınlarını artıran ve silahlı kümelere yönelik yansısını ağırlaştıran Rusya’nın toplantıdaki önceliğinin Ankara’dan İdlib’de geri adım talep etmek olması beklenirken, Suriyeli Kürtlerin son haftalarda Moskova ve Washington’daki temaslarının da ele alınması bekleniyor.
KIRIM UYUŞMAZLIĞI SÜRÜYOR
Öte yandan, iki ülke içinde Kırım konusundaki görüş ayrılığı da sürüyor. Rusya’nın Kırım’ı ‘ilhak’ını tanımayan Türkiye’nin Kırım’daki Duma seçimlerinin sonuçlarını kabul etmemesi, Kırım Platformu forumuna dışişleri bakanı seviyesinde katılması üzere son günlerde yaşanan tansiyonlar ile Ukrayna’yla artan askeri işbirliği, dorukta gündeme gelebilir.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Türkiye’nin Kırım’daki parlamento seçimlerinin sonuçlarını tanımayacağı açıklamasına, “Bu üzere açıklamaları kabul etmiyoruz ve bunu açık bir halde Türk meslektaşlarımıza söylüyoruz” reaksiyonunu göstermişti. Peskov, “(Ankara ile) görüş ayrılığı yaşadığımız noktalara geri dönecek olursam, bu problemler konusunda, kendi durumumuzu açıklayarak ve er ya da geç durumlarımızın birbirine yaklaşmasını sağlayacağımıza inanarak Türk tarafı ile çalışmaya devam edeceğiz” demişti.
GÜNEY KAFKASYA’DA SOMUT ADIM GELİR Mİ?
Kremlin’den yapılan açıklamada, Soçi tepesinde ‘Güney Kafkasya’daki durumun da görüşüleceği’ açıklandı. Türkiye ile Ermenistan içinde son haftalarda karşılıklı olağanlaşma sinyalleri verilirken, doruktan bilhassa Ermenistan-Türkiye demiryolu konusunda somut bir sonuç çıkabilir. Erdoğan son olarak New York’ta yaptığı açıklamada, “… Şu anda bu mevzuyla ilgili de Paşinyan’dan olumlu sinyaller geliyor. Artık bu olumlu sinyallerle birlikte bu hususta da kimi adımları atacağız. Yani bölgeyi barış noktasında da yeterli bir pozisyona taşıma fırsatını inşallah yakalamış olacağız. Ay sonunda Sayın Putin’le yapacağımız toplantıda bunlar da doğal hususun ortasında yer alacak. bu biçimdece Türkiye-Rusya bağlarında inşallah fazlaca daha kuvvetli, epeyce daha farklı bir periyoda girmiş olacağız” demişti.
DOĞALGAZ VE S-400’LER DE GÜNDEMDE
Dorukta iktisat alanındaki ortak projelerin de ele alınacağı belirtilirken, Erdoğan’ın kış öncesinde doğalgaz tedarikini de gündeme getirmesi bekleniyor. Öte yandan, Türkiye’nin bir NATO üyesi olarak satın alıp ABD’yle kriz yaşamasına yol açan S-400 hava savunma sistemlerinin de toplantıda ele alınması bekleniyor. Rusya’nın Türkiye’yle yeni bir S-400 mutabakatı yapmak istediği bilinirken, Erdoğan da ABD’de CBS News ile söyleşisinde ikinci partinin alımına kapı aralamıştı.
Soçi’deki tepe, iki ülke içinde biriken sıkıntılar niçiniyle kritik bir kıymet taşıyor. Putin ile Erdoğan içindeki son görüşme, 5 Mart 2020’de Moskova’da yapılmıştı. Ortadan geçen bir buçuk yılda iki başkan içindeki telefon trafiği sürmüştü. (DIŞ HABERLER)
Dorukta Suriye’nin yanı sıra doğalgaz, Erdoğan’ın ikinci parti alımına kapı araladığı S-400’ler, Karabağ koridoru, Libya ve Afganistan’daki son durumun ele alınması bekleniyor.
toplantıda Erdoğan’a, MİT Lideri Hakan Fidan, Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü İbrahim Kalın ve İrtibat Lideri Fahrettin Altun eşlik ediyor.
EN ÖNCELİKLİ HUSUS İDLİB
Görüşme öncesinde Ankara ve Moskova’dan verilen iletiler, masadaki en öne çıkan bahsin İdlib olduğuna işaret ediyor. Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov iki başkanın görüşmesi öncesinde, Türkiye’nin İdlib’deki tansiyonu azaltma bölgesinde teröristleri ayrıştırma vaadini uygulamakta yavaş davrandığı eleştirisi getirdi. Rusya son günlerde, silahlı kümelerin İdlib ve Halep etrafındaki taarruzlarını artırdığını, tansiyonu azaltma bölgesine dair mutabakatın ihlal edildiğini vurgulayarak hava akınlarını da artırdı. Son olarak, Afrin etrafındaki köylerdeki ‘teröristlerin’ gaye alındığı açıklandı.
AKAR’IN LAVROV’A ‘YANITI’ GÖRÜŞ AYRILIĞINI NETLEŞTİRDİ
Fakat tarafların İdlib’de tırmanan tansiyona bakış açılarındaki zıtlık dikkat çekiyor. Çünkü Türkiye Rusya’nın hava akınlarına reaksiyon gösterdi; Savunma Bakanı Hulusi Akar, Lavrov’un ‘yavaş ilerliyor’ tenkidine karşılık mahiyetindeki açıklamasında, “Biz bu muahede çerçevesindeki asıllara uyuyoruz. Bu hususta yapılması gereken ne var ise yaptık ve büyük bir çabayla bunları yerine getiriyoruz. Lakin son vakit içinderda bilhassa hava taarruzlarında bir artış oldu. Bunun mutabakat muhtırasına uygun olmadığını da söylemiş olduk. Bununla ilgili her düzeyde teşebbüsler devam ediyor” dedi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da Erdoğan-Putin görüşmesine ait açıklamasında “İdlib yüklü, Suriye olacak gündem” sözlerini kullanırken, Rusya’nın hava ataklarını eleştirdi ve YPG’nin çabucak hemen Moskova tarafınca taahhüt edilen noktalara çekilmediğini belirtti. Çavuşoğlu, “Yalnızca İdlib değil Afrin bölgesinde muhalefete hücum var. YPG-PKK Rusya’nın taahhüt ettiği bölgelere daha çekilmedi. Tüm Suriye var. İnsani yardım kısmı var. Çizgi ötesi yardımlar var. İdlib yüklü Suriye olacak gündem” diye konuştu.
Hafta sonunda Reuters ajansına alandan konuşan silahlı isyancılar Türkiye’nin İdlib etrafındaki askeri mevzilerini pekiştirdiğini ve ‘saldırı pozisyonu’ aldığını öne sürerken, Erdoğan-Putin görüşmesinde Suriye konusunda nasıl bir sonuç çıkacağı merak ediliyor.
‘PUTİN’DEN FARKLI YAKLAŞIMLAR BEKLİYORUM’
Erdoğan ABD ziyareti dönüşünde “Benim Sayın Putin’den beklentilerim hayli daha farklı. Çünkü Suriye’de rejim maalesef, burada bizim için ülkemizin güneyinde adeta bir tehdit oluşturuyor. Burada bir dost ülke olarak da Sayın Putin’den daha doğrusu Rusya’dan bir dayanışmamızın gereği olarak, farklı yaklaşımlar bekliyorum. Bu çabayı de güneyde birlikte yürütmemiz lazım” demiş olsa da, Putin Esad’la görüşmesinde sarf ettiği şu kelamlar, alandaki duruma bakışındaki farklılığı özetliyor: “Bana göre asıl sorun, nihayetinde, Birleşmiş Milletler sonucu ve sizin isteğiniz olmaksızın ülkenin muhakkak bölgelerinde yabancı silahlı kuvvetlerin bulunmasıdır ki bu da milletlerarası hukuka açıkça alışılmamıştır.“
İdlib’deki hava akınlarını artıran ve silahlı kümelere yönelik yansısını ağırlaştıran Rusya’nın toplantıdaki önceliğinin Ankara’dan İdlib’de geri adım talep etmek olması beklenirken, Suriyeli Kürtlerin son haftalarda Moskova ve Washington’daki temaslarının da ele alınması bekleniyor.
KIRIM UYUŞMAZLIĞI SÜRÜYOR
Öte yandan, iki ülke içinde Kırım konusundaki görüş ayrılığı da sürüyor. Rusya’nın Kırım’ı ‘ilhak’ını tanımayan Türkiye’nin Kırım’daki Duma seçimlerinin sonuçlarını kabul etmemesi, Kırım Platformu forumuna dışişleri bakanı seviyesinde katılması üzere son günlerde yaşanan tansiyonlar ile Ukrayna’yla artan askeri işbirliği, dorukta gündeme gelebilir.
Kremlin Sözcüsü Dimitri Peskov, Türkiye’nin Kırım’daki parlamento seçimlerinin sonuçlarını tanımayacağı açıklamasına, “Bu üzere açıklamaları kabul etmiyoruz ve bunu açık bir halde Türk meslektaşlarımıza söylüyoruz” reaksiyonunu göstermişti. Peskov, “(Ankara ile) görüş ayrılığı yaşadığımız noktalara geri dönecek olursam, bu problemler konusunda, kendi durumumuzu açıklayarak ve er ya da geç durumlarımızın birbirine yaklaşmasını sağlayacağımıza inanarak Türk tarafı ile çalışmaya devam edeceğiz” demişti.
GÜNEY KAFKASYA’DA SOMUT ADIM GELİR Mİ?
Kremlin’den yapılan açıklamada, Soçi tepesinde ‘Güney Kafkasya’daki durumun da görüşüleceği’ açıklandı. Türkiye ile Ermenistan içinde son haftalarda karşılıklı olağanlaşma sinyalleri verilirken, doruktan bilhassa Ermenistan-Türkiye demiryolu konusunda somut bir sonuç çıkabilir. Erdoğan son olarak New York’ta yaptığı açıklamada, “… Şu anda bu mevzuyla ilgili de Paşinyan’dan olumlu sinyaller geliyor. Artık bu olumlu sinyallerle birlikte bu hususta da kimi adımları atacağız. Yani bölgeyi barış noktasında da yeterli bir pozisyona taşıma fırsatını inşallah yakalamış olacağız. Ay sonunda Sayın Putin’le yapacağımız toplantıda bunlar da doğal hususun ortasında yer alacak. bu biçimdece Türkiye-Rusya bağlarında inşallah fazlaca daha kuvvetli, epeyce daha farklı bir periyoda girmiş olacağız” demişti.
DOĞALGAZ VE S-400’LER DE GÜNDEMDE
Dorukta iktisat alanındaki ortak projelerin de ele alınacağı belirtilirken, Erdoğan’ın kış öncesinde doğalgaz tedarikini de gündeme getirmesi bekleniyor. Öte yandan, Türkiye’nin bir NATO üyesi olarak satın alıp ABD’yle kriz yaşamasına yol açan S-400 hava savunma sistemlerinin de toplantıda ele alınması bekleniyor. Rusya’nın Türkiye’yle yeni bir S-400 mutabakatı yapmak istediği bilinirken, Erdoğan da ABD’de CBS News ile söyleşisinde ikinci partinin alımına kapı aralamıştı.
Soçi’deki tepe, iki ülke içinde biriken sıkıntılar niçiniyle kritik bir kıymet taşıyor. Putin ile Erdoğan içindeki son görüşme, 5 Mart 2020’de Moskova’da yapılmıştı. Ortadan geçen bir buçuk yılda iki başkan içindeki telefon trafiği sürmüştü. (DIŞ HABERLER)