DİERG rapor hazırladı: Eğitimde kapanmayan fark DİYARBAKIR- Diyarbakır Eğitim İzleme ve Islahat Teşebbüsü (DİERG), Diyarbakır, Hakkari ve Şemdinli’de eğitim ‘eksikliklerinin’ niçinlerini, bölgedeki eğitim ortamlarını, bileşenleri ve süreçlerini incelemek gayesiyle rapor hazırladı. Raporda meselelere tahlil tekliflerinde de bulunuldu.
Raporun giriş kısmında, “Bir devlet okulunda çalışan öğretmenler kendi çocuklarının eğitimi için özel okulu tercih ediyorsa (ki, bu; başka çocuklardan daha seçkin hale getirici ve akademik taraftan ayrışmayı sağlayıcı olabilir); o devlet okulu olanaksızlıklar, huzursuzluklar, çözümsüzlükler yüzünden âlâ yönetilemiyor; dinamik ve öğrenen bir okul kültürü oluşturamıyor, her bir öğrenci ile gerektiği üzere ilgilenilmiyor ve sınıflarda ders anlatılmıyor olabilir mi? Özel okul çalışanı öğretmenler kendi çocuklarını çalıştığı okula kaydetmeleri için baskı, telkin vb. durumla karşılaşıyor olabilir mi?” üzere sorulara yer verildi.
‘KAPANMAYAN FARK’
DİERG raporunda, “Doğu ve Güneydoğu Anadolu’yu içeren bölgemiz örgün ve yaygın eğitimde başka bölgelerin gerisindedir. Sonuncu olmak, geride olmak değerli değildir; değerli olan başka bölgeler ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri içinde kapanmayan büyük bir farkın olması ve bunun lisana bile getirilmemesidir” tespiti yapıldı.
PROBLEMLER VE TAHLİL TEKLİFLERİ
Liselere Geçiş Sistemi (LGS), Yükseköğretim Kurumları İmtihanı (YKS), Yükseköğretim Şurası (YÖK) Atlası, YÖK Üniversite İzleme ve Kıymetlendirme Raporu, PISA, TIMMS, TUİK Vilayetlerde Hayat Endeksi’nin geriye dönük neticelerina yer verilen raporda, en kısa müddette müdahale edilirse bölgedeki muvaffakiyetin artacağı açıklandı.
Eğitimdeki meselelerin giderilebileceğine dikkat çeken raporda şu tabirler yer aldı: “Diyarbakır’ın eğitimdeki problemlerinin tespiti, niçinlerinin tahlil edilmesi ve tahlil hallerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu problemler daima, kontrollü, esnek, şeffaf formüllerle, gönüllülükle ve işbirliği ile giderilebilir. Diyarbakır merkez ve etraf ilçelerdeki vilayet ve ilçe ulusal eğitim müdürlüklerinin her kademesinde sorumluluk almaya aday yeterlik ve inisiyatif sahibi öğretmenlerimiz mevcuttur. Buna karşın, on yıllardır kanıksanan olumsuz eğitim süreçleri ve sonuçları ya mevcut yöneticilerin ya da vilayet haricinden bakılırsavlendirilen yöneticilerin performansıdır. Bu yönetişim tercihi devam ettikçe kentimizdeki (ve bölgemizdeki) meselelerin tespiti, sebebi ve tahlili için çabucak hemen erken olduğunu düşündürmektedir. Statik yönetimsel yapıya sahip devlet okulları; sayısı artan, gelişen, büyüyen, kurumsallaşan ve güçlenen özel okullarla rekabet etmek bir tarafa; vakit içerisinde 6 öğrencisini, öğretmenini yani gücünü ve birikimini de bu okullara tam ya da yarı vakitli teslim etmiştir, etmektedir. Öğrencisi asıl ikametinden farklı bir bölgedeki okula devam eden ebeveynin okula katkısı niçiniyle öğrencisi kalabalıklaşan o okula nazaran birebir bölgedeki ya da farklı bölgelerdeki başka okullar vakit içinde daha dezavantajlı duruma geliyor. Hatta kimi okullarda veli talebi ve katkısı ile ‘özel sınıflar’ oluşturuluyor. bu biçimdece, daha düşük ekonomik gelire sahip bölgelerdeki okulların takımlı ve tecrübeli öğretmen sayısı, güvenliği, paklık, akademik muvaffakiyet tarafından giderilemeyen sorun haline geliyor. Neredeyse her ebeveyn ya zarurî ya da şuurlu olarak devlet okulunu tercih etmektedir. Eğitimin her bileşeninin ortak maksadı öğrenci ve öğretmenin başarılı, üretken ve keyifli olmasını sağlamaktır. Lakin günümüzde birden fazla devlet okulunda öğrenci, öğretmen ve ebeveyn hayal kırıklığına uğramaktadır. Mevcut yaşantı eğitim bileşenlerinin eğitim ortamlarından amaçladığı ideali ve heyecanı erozyona uğratmış; örgün eğitime devam ederek edinilecek kısa ve uzun vadeli çıktıları asgarî seviyeye çekmektedir.”
‘ÇOKDİLLİ EĞİTİME GEÇİLMELİDİR’
Bölgede eğitimde yüklü ve belirleyici yer tutan özel okulların, meslek edindiren kurumların ve üniversitelerin nicel ve nitel değerlendirmesine, kente katkısı ve tesirine bu birinci raporda detaylı yer verilmedi. Her yıl periyodik yayımlanacak bu birinci raporun tenkitlere, tekliflere açık olduğunu vurgulayan DİERG, istekli araştırmacıların bölgesel kapsamda olması planlanan bir daha sonraki raporun araştırma, kıymetlendirme ve yapılandırma süreçlerinde yer alabileceğini duyurdu.
Raporda, Diyarbakır’da okul öncesi eğitimine dair tespit ve teklifler ise şu biçimde sıralandı:
???? Ebeveynlerin sosyoekonomik durumu ve eğitim seviyesi içindeki fark sınıflarda aşikâr olmaktadır. Ebeveynin eğitim seviyesi çocuğun hazır bulunuşluğunu etkilemektedir. Ebeveynlerin doğumundan itibaren öğrencisiyle ilgisinde meydana gelecek güzelleşme öğrencinin akademik ömrünü da değiştirecek, başarılı ve memnun bir hayat sürmesinde etken olacaktır. Bu niçinle, ebeveynlere temel eğitimler sistemli olarak verilmelidir.
????Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı bölgelerdeki okullara devam eden çocuklar birfazlaca kavram hünerine sahip olmayabilmektedir.
???? Anadili ve/veya babadili Türkçe olmayan öğrenciler için anaokulundan itibaren çokdilli eğitime geçilebilir.
????Öğretmenler eğitime başlanılan birinci başlarda birçok öğrencinin dikkatini çekmek için yüksek sesle konuşmak zorunda kalmaktadır. Konutta daima bağırılan çocuk okulda da kendisine bağırılmazsa reaksiyon vermemekte, olağan ses tonunu ciddiye almamaktadır.
‘HER BRANŞTAN 600 ÖĞRETMENE MUHTAÇLIK VAR’
Raporda Hakkari’nin eğitim meseleleri ise şöyleki özetlendi: “Hakkari’de her branştan yaklaşık 600 öğretmene muhtaçlığı vardır. Hakkari merkezde ve Yüksekova’da 8, Çukurca’da 3, Şemdinli ve Derecik’te ise 1’er bağımsız anaokulunda toplamda 108 şubede yaklaşık 2 bin 100 öğrenci devam etmektedir. 23 anaokulu, 209 ilkokul, 88 ortaokul ve 47 lisede toplam 68 bin 96 öğrenci vardır. Temel eğitimde toplam derslik sayısı bin 773 iken, orta öğretimde 912 derslik mevcuttur.”
‘ÖĞRETMENLER GİTMEYİ DÜŞÜNÜYOR’
Temel eğitimden liseye geçen öğrencilerin liseye fazlaca hazır gelmedikleri tabir edilen raporda, “Çok fazla öğrenci dört süreç bile bilmeden ortaokuldan mezun olmaktadır. Liseye geçtiklerinde akademik olarak düzeylerinin düşük olması lisede bocalamalarına sebep olmaktadır. Bunun kararında birden fazla öğrenci okulu bırakmakta, sınıf yineları kararında eğitimine son verilmektedir. Liseyi bitiren öğrencilerin değerli kısmı da YKS imtihanlarında başarısız olmaktadırlar ve Hakkari Türkiye’de daima imtihanlarda başarısız olmaktadır. Hakkari’de çalışan öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu dışarıdan gelmektedir. Birinci atamaları Hakkari olmaktadır. Gelen her öğretmenin birinci düşündüğü şey ise ‘Buradan nasıl giderim?’ sorusu olmaktadır. Yani gelenlerin çoğunluğu buradaki öğrencilere bir şey vermek değil zarurî hizmetlerini tamamlama ve daha sonrasında buradan kurtulma 37 kaygısı taşımaktadırlar. Aidiyet duygusu taşımayan birinin yetiştirdiği öğrencilerden de olumlu gelişme beklenemez” denildi.
TESPİT VE TEKLİFLER
Sıkıntıların tahliline dair teklifler ise şu biçimde sıralandı:
???? Çocuklar en az 72 aylıkken ilkokula başlatılmalıdır.
???? Devamsızlık sınıf yenidenı sebebi olmalıdır.
???? Özel ihtiyaçlı bireyi fark etme, hitap etme, eşlik etme, bağlantı kurma, dayanak teknolojik araç ve gereçleri tanıma, kullanılmasına yardımcı olacak akademik bilgi, müşahede ve pratiği öbür öğrencilere “Özel Gereksinimsiz Topluma Dayanak Eğitimi” ismi altında ilkokulun 3. ve 4. sınıflarında Hayat Bilgisi dersinin bir ünitesinde yer verilebilir.
???? Liselerde nitelikli okul ayrımı kaldırılmalıdır.
????Seçmeli ders tercihlerinin eylülde başlatılabilir.
????Ortaokullarda ders saatleri azaltılabilir.
????Ortaokul ve liselerde zümre odaları oluşturulabilir ve branş dersliği yapılabilir.
???? Mevzuata göre bir öğrenci derse 5 defa geç kalırsa yarım gün yok sayılmaktadır. Bu da 100 kere geç kalma hakkı vermektedir. Fakat yönetmelik geç kalmanın öğretmenler şurasında görüşülmesini de önermektedir. Mevzuattaki unsur öğretmenler konseyini işlevsizleştirmektedir. Mevzuat bir daha düzenlenebilir.
????Meslek liseleri bir sistemin olmasını ve kararlılıkla uygulanmasını gerektiren okullardır.
???? Periyot ortasında öğretmen ataması yapılmamalıdır. Bir okulda öğretmen eğitim yılı başındaki ve sonundaki şura toplantısına katılabilmelidir.
????Okul idaresi ve öğretmenler eğitime yoğunlaşmalıdır. Okulun fiziki ortamlarının, güvenliğinin eğitime uygun hale getirilmesi, gerekli çalışmaların yapılması okul idaresinin sorumluluğunda olmamalıdır. Bunun için dayanak grubu olarak farklı bir ünite oluşturulabilir (hastane müdürü ya da fakülte sekreterliği üzere.)
Raporun giriş kısmında, “Bir devlet okulunda çalışan öğretmenler kendi çocuklarının eğitimi için özel okulu tercih ediyorsa (ki, bu; başka çocuklardan daha seçkin hale getirici ve akademik taraftan ayrışmayı sağlayıcı olabilir); o devlet okulu olanaksızlıklar, huzursuzluklar, çözümsüzlükler yüzünden âlâ yönetilemiyor; dinamik ve öğrenen bir okul kültürü oluşturamıyor, her bir öğrenci ile gerektiği üzere ilgilenilmiyor ve sınıflarda ders anlatılmıyor olabilir mi? Özel okul çalışanı öğretmenler kendi çocuklarını çalıştığı okula kaydetmeleri için baskı, telkin vb. durumla karşılaşıyor olabilir mi?” üzere sorulara yer verildi.
‘KAPANMAYAN FARK’
DİERG raporunda, “Doğu ve Güneydoğu Anadolu’yu içeren bölgemiz örgün ve yaygın eğitimde başka bölgelerin gerisindedir. Sonuncu olmak, geride olmak değerli değildir; değerli olan başka bölgeler ile Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgeleri içinde kapanmayan büyük bir farkın olması ve bunun lisana bile getirilmemesidir” tespiti yapıldı.
PROBLEMLER VE TAHLİL TEKLİFLERİ
Liselere Geçiş Sistemi (LGS), Yükseköğretim Kurumları İmtihanı (YKS), Yükseköğretim Şurası (YÖK) Atlası, YÖK Üniversite İzleme ve Kıymetlendirme Raporu, PISA, TIMMS, TUİK Vilayetlerde Hayat Endeksi’nin geriye dönük neticelerina yer verilen raporda, en kısa müddette müdahale edilirse bölgedeki muvaffakiyetin artacağı açıklandı.
Eğitimdeki meselelerin giderilebileceğine dikkat çeken raporda şu tabirler yer aldı: “Diyarbakır’ın eğitimdeki problemlerinin tespiti, niçinlerinin tahlil edilmesi ve tahlil hallerinin belirlenmesi gerekmektedir. Bu problemler daima, kontrollü, esnek, şeffaf formüllerle, gönüllülükle ve işbirliği ile giderilebilir. Diyarbakır merkez ve etraf ilçelerdeki vilayet ve ilçe ulusal eğitim müdürlüklerinin her kademesinde sorumluluk almaya aday yeterlik ve inisiyatif sahibi öğretmenlerimiz mevcuttur. Buna karşın, on yıllardır kanıksanan olumsuz eğitim süreçleri ve sonuçları ya mevcut yöneticilerin ya da vilayet haricinden bakılırsavlendirilen yöneticilerin performansıdır. Bu yönetişim tercihi devam ettikçe kentimizdeki (ve bölgemizdeki) meselelerin tespiti, sebebi ve tahlili için çabucak hemen erken olduğunu düşündürmektedir. Statik yönetimsel yapıya sahip devlet okulları; sayısı artan, gelişen, büyüyen, kurumsallaşan ve güçlenen özel okullarla rekabet etmek bir tarafa; vakit içerisinde 6 öğrencisini, öğretmenini yani gücünü ve birikimini de bu okullara tam ya da yarı vakitli teslim etmiştir, etmektedir. Öğrencisi asıl ikametinden farklı bir bölgedeki okula devam eden ebeveynin okula katkısı niçiniyle öğrencisi kalabalıklaşan o okula nazaran birebir bölgedeki ya da farklı bölgelerdeki başka okullar vakit içinde daha dezavantajlı duruma geliyor. Hatta kimi okullarda veli talebi ve katkısı ile ‘özel sınıflar’ oluşturuluyor. bu biçimdece, daha düşük ekonomik gelire sahip bölgelerdeki okulların takımlı ve tecrübeli öğretmen sayısı, güvenliği, paklık, akademik muvaffakiyet tarafından giderilemeyen sorun haline geliyor. Neredeyse her ebeveyn ya zarurî ya da şuurlu olarak devlet okulunu tercih etmektedir. Eğitimin her bileşeninin ortak maksadı öğrenci ve öğretmenin başarılı, üretken ve keyifli olmasını sağlamaktır. Lakin günümüzde birden fazla devlet okulunda öğrenci, öğretmen ve ebeveyn hayal kırıklığına uğramaktadır. Mevcut yaşantı eğitim bileşenlerinin eğitim ortamlarından amaçladığı ideali ve heyecanı erozyona uğratmış; örgün eğitime devam ederek edinilecek kısa ve uzun vadeli çıktıları asgarî seviyeye çekmektedir.”
‘ÇOKDİLLİ EĞİTİME GEÇİLMELİDİR’
Bölgede eğitimde yüklü ve belirleyici yer tutan özel okulların, meslek edindiren kurumların ve üniversitelerin nicel ve nitel değerlendirmesine, kente katkısı ve tesirine bu birinci raporda detaylı yer verilmedi. Her yıl periyodik yayımlanacak bu birinci raporun tenkitlere, tekliflere açık olduğunu vurgulayan DİERG, istekli araştırmacıların bölgesel kapsamda olması planlanan bir daha sonraki raporun araştırma, kıymetlendirme ve yapılandırma süreçlerinde yer alabileceğini duyurdu.
Raporda, Diyarbakır’da okul öncesi eğitimine dair tespit ve teklifler ise şu biçimde sıralandı:
???? Ebeveynlerin sosyoekonomik durumu ve eğitim seviyesi içindeki fark sınıflarda aşikâr olmaktadır. Ebeveynin eğitim seviyesi çocuğun hazır bulunuşluğunu etkilemektedir. Ebeveynlerin doğumundan itibaren öğrencisiyle ilgisinde meydana gelecek güzelleşme öğrencinin akademik ömrünü da değiştirecek, başarılı ve memnun bir hayat sürmesinde etken olacaktır. Bu niçinle, ebeveynlere temel eğitimler sistemli olarak verilmelidir.
????Sosyoekonomik açıdan dezavantajlı bölgelerdeki okullara devam eden çocuklar birfazlaca kavram hünerine sahip olmayabilmektedir.
???? Anadili ve/veya babadili Türkçe olmayan öğrenciler için anaokulundan itibaren çokdilli eğitime geçilebilir.
????Öğretmenler eğitime başlanılan birinci başlarda birçok öğrencinin dikkatini çekmek için yüksek sesle konuşmak zorunda kalmaktadır. Konutta daima bağırılan çocuk okulda da kendisine bağırılmazsa reaksiyon vermemekte, olağan ses tonunu ciddiye almamaktadır.
‘HER BRANŞTAN 600 ÖĞRETMENE MUHTAÇLIK VAR’
Raporda Hakkari’nin eğitim meseleleri ise şöyleki özetlendi: “Hakkari’de her branştan yaklaşık 600 öğretmene muhtaçlığı vardır. Hakkari merkezde ve Yüksekova’da 8, Çukurca’da 3, Şemdinli ve Derecik’te ise 1’er bağımsız anaokulunda toplamda 108 şubede yaklaşık 2 bin 100 öğrenci devam etmektedir. 23 anaokulu, 209 ilkokul, 88 ortaokul ve 47 lisede toplam 68 bin 96 öğrenci vardır. Temel eğitimde toplam derslik sayısı bin 773 iken, orta öğretimde 912 derslik mevcuttur.”
‘ÖĞRETMENLER GİTMEYİ DÜŞÜNÜYOR’
Temel eğitimden liseye geçen öğrencilerin liseye fazlaca hazır gelmedikleri tabir edilen raporda, “Çok fazla öğrenci dört süreç bile bilmeden ortaokuldan mezun olmaktadır. Liseye geçtiklerinde akademik olarak düzeylerinin düşük olması lisede bocalamalarına sebep olmaktadır. Bunun kararında birden fazla öğrenci okulu bırakmakta, sınıf yineları kararında eğitimine son verilmektedir. Liseyi bitiren öğrencilerin değerli kısmı da YKS imtihanlarında başarısız olmaktadırlar ve Hakkari Türkiye’de daima imtihanlarda başarısız olmaktadır. Hakkari’de çalışan öğretmenlerin büyük bir çoğunluğu dışarıdan gelmektedir. Birinci atamaları Hakkari olmaktadır. Gelen her öğretmenin birinci düşündüğü şey ise ‘Buradan nasıl giderim?’ sorusu olmaktadır. Yani gelenlerin çoğunluğu buradaki öğrencilere bir şey vermek değil zarurî hizmetlerini tamamlama ve daha sonrasında buradan kurtulma 37 kaygısı taşımaktadırlar. Aidiyet duygusu taşımayan birinin yetiştirdiği öğrencilerden de olumlu gelişme beklenemez” denildi.
TESPİT VE TEKLİFLER
Sıkıntıların tahliline dair teklifler ise şu biçimde sıralandı:
???? Çocuklar en az 72 aylıkken ilkokula başlatılmalıdır.
???? Devamsızlık sınıf yenidenı sebebi olmalıdır.
???? Özel ihtiyaçlı bireyi fark etme, hitap etme, eşlik etme, bağlantı kurma, dayanak teknolojik araç ve gereçleri tanıma, kullanılmasına yardımcı olacak akademik bilgi, müşahede ve pratiği öbür öğrencilere “Özel Gereksinimsiz Topluma Dayanak Eğitimi” ismi altında ilkokulun 3. ve 4. sınıflarında Hayat Bilgisi dersinin bir ünitesinde yer verilebilir.
???? Liselerde nitelikli okul ayrımı kaldırılmalıdır.
????Seçmeli ders tercihlerinin eylülde başlatılabilir.
????Ortaokullarda ders saatleri azaltılabilir.
????Ortaokul ve liselerde zümre odaları oluşturulabilir ve branş dersliği yapılabilir.
???? Mevzuata göre bir öğrenci derse 5 defa geç kalırsa yarım gün yok sayılmaktadır. Bu da 100 kere geç kalma hakkı vermektedir. Fakat yönetmelik geç kalmanın öğretmenler şurasında görüşülmesini de önermektedir. Mevzuattaki unsur öğretmenler konseyini işlevsizleştirmektedir. Mevzuat bir daha düzenlenebilir.
????Meslek liseleri bir sistemin olmasını ve kararlılıkla uygulanmasını gerektiren okullardır.
???? Periyot ortasında öğretmen ataması yapılmamalıdır. Bir okulda öğretmen eğitim yılı başındaki ve sonundaki şura toplantısına katılabilmelidir.
????Okul idaresi ve öğretmenler eğitime yoğunlaşmalıdır. Okulun fiziki ortamlarının, güvenliğinin eğitime uygun hale getirilmesi, gerekli çalışmaların yapılması okul idaresinin sorumluluğunda olmamalıdır. Bunun için dayanak grubu olarak farklı bir ünite oluşturulabilir (hastane müdürü ya da fakülte sekreterliği üzere.)