DFG Eş Lideri Müftüoğlu: Kürt gazeteciliği daima baskıyla karşılaştı DİYARBAKIR – Mîqtad Mîthat Bedirxan tarafınca 22 Nisan 1898’de Kahire’de basılan ve 31 sayısı çıkan birinci Kürtçe gazete “Kurdistan”ın yayın hayatına başlamasının üzerinden 124 yıl geçti. “Kurdistan” gazetesinin çıkış tarihi, Kürt medyası için milat sayılıyor. Gazetenin çıkış tarihi vesilesiyle çeşitli etkinlikler düzenleniyor her yıl. Yanı sıra Kürt medyasının ortasında bulunduğu durum da değerlendirmelere tabi tutuluyor. Katedilen aranın yanı sıra siyasi ve ekonomik baskılar irdeleniyor.
Kürt medyasının 124’üncü yılı ötürüsıyla Dicle-Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eş Lideri Dicle Müftüoğlu ile görüştük. Müftüoğlu yaklaşık 14 yıldır gazetecilik yapıyor. Diyarbakır, Şırnak, Mardin üzere gazeteciliğin güç yapıldığı vilayetlerde çalıştı.
Müftüoğlu, 2012 yılında Şırnak’ta haber takibi yaparken ortasında bulunduğu araç kaza yaptı, boynunda kırık meydana geldi ve yaklaşık bir yıl boyunca tedavi görmek zorunda kaldı. Müftüoğlu, kendisini alandan koparan kazayla ilgili, “Bir sivil polis aracının sıkıştırması kararı kaza geçirdim” bilgisini paylaştı.
Müftüoğlu, kazadan daha sonra gazetecilikten vazgeçmedi, Dicle Haber Ajansı ve Dihaber’de sorumlu yazı işleri müdürlüğü misyonunu üstlendi. Bu niçinle hakkında onlarca soruşturma açıldı. Bunlardan bir kısmı davaya dönüştü. 3 başka davadan ceza aldı ve bu cezalar 5 yıl tıpkı hatası işlememek kaidesiyle ertelendi. Gazeteci Aziz Oruç’u konutunda ağırlaması niçiniyle de babası ve Oruç’la birlikte yargılandığı dava ise devam ediyor.
Müftüoğlu, DFG Eş Başkanlığı ve Mezopotamya Ajansı’nda (MA) editörlük nazaranvine devam ediyor.
Dicle Müftüoğlu ile Türkiye’de Kürt medyasının ve gazetecilerin problemlerini ve Kürt medyasında bayan gazetecilerin pozisyonunu konuştuk.
‘KÜRT GAZETECİLİĞİ SÜRGÜNDE BAŞLADI’
“Kurdistan”, Kürt gazeteciliğinin öncüsü olarak kabul ediliyor. Hatırlatmak için, Kurdistan gazetesinin çıkış şartlarından bahsedebilir misin? Nerede, kimler tarafınca çıktı? Kürt gazeteciler için ne manaya geliyor?
Kürt gazeteciliği için milat olarak kabul edilen Kurdistan gazetesi, Mısır’ın başşehri Kahire’de yayın ömrüne başladı. 124 yıl evvel başlayan bu serüven sürgün şartlarında başladı. Mîqdat Bedirxan öncülüğünde çıkan bu gazete Kürtlerin gazeteciliğe nasıl şartlar altında başladıklarını epey yeterli ortaya koyuyor. Kendi kimliklerinin varlığı için direnmiş ve sürgün edilmiş bir Bedirxan ailesi kendi halkının varlığını bu defa de bir gazete üzerinden dünyaya duyurmaya çalışıyor. Natürel bu sürgünlük hali Kahire’de dahi kalamıyor. Osmanlı’nın baskılarıyla bir sefer daha sürgüne gidiyor Kurdistan, Londra’ya taşınıyor. Akabinde da Cenevre’ye.
“Kurdistan”dan daha sonra Kürt gazeteciliği nasıl bir yol izledi? Vakit zaman gazete ve mecmuaların yayınında kesintiler oldu.
Kürt gazeteciliği için 124 yılı deviren bir hakikat arayıcılığı demek mümkün. Birinci süreçlerinin büyük çoğunluğu ne yazık ki daima sürgünde yaşandı. Kürt gazeteciler, Serbestî’den Jîn’e, Rojî Kurd’den Hawar’a kadar biroldukca isimle ve şekille kelamlarını söylemeye devam ettiler. Gazetecilikte biroldukça yeniliğin temeli ne yazık ki sürgünde atıldı. Kürt gazeteci ve aydınlar, birinci yola çıktığında yok sayılan, kimliği kabul edilmeyen, statüsü olmayan ve tüm baskılara karşın “Varım, buradayım” diye uğraş eden bir halkın kelamını dünyaya duyurma rolünü üstlendi. ötürüsıyla yok sayılan, katliamlardan geçirilen bir halkın sözcülüğünü yürütmek de hiç bir vakit kolay olmadı. Kurdistan gazetesi başta olmak üzere tüm gazete, mecmua, televizyon ve ajanslar ne yazık ki kapatıldı, çalışanları tutuklandı, sürgün edildi. Bilhassa 1990’lara geldiğimizde ise bu baskının boyutu katmerlendi. Binaları bombalandı, onlarca çalışanı katledildi, gözaltında kaybedildi. Bilgemiz, öğretmenimiz Musa Anter, Ferhat Zirve, Kadri Bağdu, Cengiz Altun üzere biroldukça arkadaşımız, öncümüz katledildi. Bizler de aslında onların oluşturduğu bu geleneğin devamcıları olarak gayret ediyoruz. bu biçimdesi bir günü kutlarken bir sefer daha hepsini hürmet ve minnetle anıyorum.
‘YENİ YOLLAR DAİMA BULUNDU’
Teknoloji yardımıyla Kürt gazeteciliğinde de bir yaygınlık gözlemleniyor. TV, gazete ve mecmualar Kürt kitlesinin muhtaçlıklarını karşılıyor diyebilir miyiz?
süratle gelişen teknolojinin ilerlemesiyle bir arada aslında Kürt gazeteciler Türkiye başta olmak üzere biroldukça yerde televizyon, gazete, radyo üzere biroldukça yayın organı üzerinden yayın yapmaya başladı. Her geçen gün bu yayınlar çeşitlenmeye ve renklenmeye başladı. Lakin 2016’da OHAL ve peşi sıra çıkartılan KHK’ler ile Türkiye’de faaliyet yürüten birfazlaca kanal, gazete, ajans kapatıldı. O süreçteki toplam sayının 300’ü aşkın olduğunu biliyoruz, ne yazık ki bunun büyük çoğunluğunun Kürt gazetecilere ilişkin mecralar olduğunu söyleyebiliriz. 124 yıldır devam eden bir çaba azminden kelam ediyoruz, ötürüsıyla bu engellemeler, kapatmalar da Kürt gazetecileri durduramadı. Evvelden salt uydu üzerinden televizyonculuk yapan Kürt gazeteciler internettin sunduğu imkanlar üzerinden yayın yapan kanallar kurdular. Dijital medyanın tüm imkanlarını faal haliyle kullanmaya çalışıyorlar. Fakat süratle gelişen teknolojinin bu kadar süratli ilerlediği ve yaygınlaştığı bir dünya Kürt gazetecilerin de suratına yetişmekte zorlandığı bir alan. Tüm gazeteciler üzere. Fakat Kürt gazetecilerin de her geçen gün yenilendiklerini, önlerine çıkan her bir pürüze karşı yeni yollar açtıklarını söylemek mümkün.
‘JINNEWS’E ERİŞİM ENGELİ’
Günümüzde Kürt gazetecilerinin önündeki pürüzler nedir?
Gazetecilere yönelik manileri birkaç başlıkta toplayabiliriz. Tahminen her şeydilk evvel Kürt lisanına yönelik pürüz, yasaklamalar diyebilirim. Türkiye’de ne yazık ki Kürtçe yayın yapan biroldukça gazete, televizyon ve radyo kapatıldı. Çalışanlarının bir kısmı ne yazık ki hâlâ cezaevinde, dört duvar içinde tutuluyor. Basın ve söz özgürlüğünün olmadığı bu topraklarda birfazlaca gazeteci yaptıkları haberler niçiniyle yargılanıyor. Kürt gazeteciler de ne yazık ki en çok soruşturma ve dava kıskaçlarının ortasına sıkıştırılmak istenenlerin başında geliyor. Yaptıkları haberler niçiniyle Kürt gazeteciler ne yazık ki onlarca yılla yargılanıyorlar. Bilhassa failin devlet bakılırsavlileri yani polis ve asker olduğu olayları açığa çıkarttıklarında ne yazık ki “örgüt üyesi olmak” ve “örgüt propagandası yapmak” teziyle yargılanıyorlar. Bunun en bariz örneklerinden biri, Van’ın Çatak ilçesinde helikopterden atılan iki köylünün haberini yapan gazetecilerin başına gelenler. bir daha biroldukca kere alanda engelleniyoruz. Ya rutin bir hareketi takip ederken ya da birtakım kimi bir kente girişimizi bile yasaklayabilecek boyuttan kelam ediyoruz.
bir daha çağımızın en büyük meselelerinden biri ne yazık ki internet erişim mahzuru. Bunun en bariz örneği JINNEWS’in yani bayan haber ajansına getirilen erişim pürüzleri. Ne yazık ki bayanların yaşadıkları ihlalleri duyuran, onların kelamı olan bu ajansa bugüne kadar 41 sefer erişim pürüzü getirildi. Son yayınlanan genelge ile birlikte bunun daha da katmerlendiğini görüyoruz.
Dicle-Fırat Gazeteciler Derneği Eş Lideri Dicle Müftüoğlu
‘DFG BİR BOŞLUĞU DOLDURUYOR’
Sendika temsilcilerinin yanı sıra Güneydoğu Gazeteciler Cemiyeti, Mahallî Medya Derneği üzere kurumların da bulunduğu Diyarbakır’da DFG nasıl bir muhtaçlıktan kuruldu?
DFG basın ve söz özgürlüğü alanında gazetecilerin örgütlü çabasını büyütmek ve gazetecilik alanında yeni tartışmalar yürütmek, yeni gazetecilerin yetiştirilmesi için imkanlar yaratmak ismine yola çıktı. Kelamını ettiğiniz kurumların ne yazık ki bu alanda pek kelam dediğini söylemek mümkün değil. Yani son senelerda gazetecilere yönelik baskının geldiği boyutları biliyoruz. Derneğimizin bilgilerine göre 63 gazeteci dört duvar içinde bulunuyor. bir daha her ay onlarca gazeteci yargılanıyor, birebir vakitte habercilik faaliyetleri niçiniyle. Az evvel saydığım üzere engellemelerin hiç birine karşı ne yazık ki Güneydoğu Gazeteciler Cemiyeti ve Lokal Medya Derneği’nin tek bir kelamı, cümlesi olmadı. Google araması yaparsak sanırım her iki kurumun da ismi yalnızca genel şuralarına dair yapılan haberlerde geçiyordur. Meslektaşlarımızın yaşadığı sıkıntılara dair bir dataları var mı, onu bile bilmiyoruz. Zira bugüne kadar bu biçimde bir bilgi deklare ettiklarına şahit olamadık. Tam da bu niçinle büyük bir boşluğu doldurmak üzere yola çıktık. Yolun başındayız.
‘HEDEFİMİZ TÜRKİYE’DEKİ BÜTÜN GAZETECİLER’
DFG’nin çalışmaları nelerdir? Yalnızca bölgede çalışan gazetecilerin sıkıntıları öncelikli çalışma alanınızdır demek hakikat olur mu?
Dicle Fırat Gazeteciler Derneği, evvela gazetecilerin kelamlarını bir ortada söyleyeceği, her gün yenilenen gazeteciliğe dair gelişmeleri takip edeceği, kendi gazeteciliğini geliştirmek için tartışmalar yürüteceği bir alan. Gazeteciliğe yönelik baskılardan kelam ediyoruz. Aslında uzun yıllardır bu durumu lisana getiriyoruz. Fakat bunun sayılar boyutuyla bir karşılığı olmadığında ne yazık ki epey da bir manası olmuyor, daha doğrusu zihinlerde bu baskı halinin şekillenmesine imkan vermiyordu. Bu manada basın ve tabir özgürlüğüne yönelik ihlallere dair bilgiler tutuyoruz. Her ay ve yıllık olarak hazırladığımız raporlarla bu bilgileri kamuoyu ile paylaşıyoruz. Bununla hem tarihe bir not düşmüş oluyoruz birebir vakitte tüm kamuoyuna duyurmaya çalışıyoruz. Yargılanan ve tutuklu olan gazetecilerin davalarını imkanlarımız el verdiği ölçüde takip etmeye çalışıyoruz, tüzel dayanak sunuyoruz. Cezaevindeki meslektaşlarımızın dört duvar içinde yaşadıkları ihlalleri kayıt altına almaya çalışıyoruz. Kendilerine hem avukatlar birebir vakitte mektup aracılığıyla ulaşarak yaşadıklarını raporlaştırıyoruz. Bu manada birinci vakit içinderda “Dört duvar içinde gazetecilik” başlıklı Türkçe, Kürtçe ve İngilizce olmak üzere 3 lisanlı bir rapor yayınladık. bir daha gazetecilerin yaşadıkları baskılara dair bir hafıza oluşturmak hedefiyle da “Korku Tünelinde Gazetecilik” başlıklı bir belgesel hazırladık. Devir dönem mesleğe yeni adım atan genç gazeteciler için atölye ve seminerler düzenliyoruz. Az evvel de belirttiğim üzere yolun başındayız. Tüm bu çalışmaları büyütmeyi hedefliyoruz. bir daha tabi ki önceliğimiz Kürt gazeteciler lakin asıl gayemiz tüm Türkiye’deki gazetecilere ulaşmak, onlarla bir arada yürümek, çaba etmek.
Hedeflediğiniz çalışmaları yürütürken karşılaştığınız meseleler nelerdir?
Daha fazla gazeteciye ulaşamamak temel problemlerden biri. bir daha basın ve tabir özgürlüğüne ait yayınladığımız datalar buz dağının görünen yüzü lakin su altında kalan kısmına ne yazık ki tam manasıyla ulaşamıyoruz. Bunun Türkiye şartlarında imkanları yok. Lakin gazeteciler bu durumu duyurduğunda ya da derneğimize ilettiğinde haberdar olup kayıt altına alabiliyoruz. bir daha cezaevindeki meslektaşlarımıza ulaşmakta eza yaşıyoruz. Olağan şartlarda onlara direkt ulaşmamızın yolları sağlanmalıydı, ne yazık ki kimi birtakım gönderdiğimiz mektuplar dahi ulaşmıyor.
‘KADIN GAZETECİLERE YÖNELİK ALGI YIKILDI’
Bayan gazetecilere başka bir yer açmak isterim. Kürt medyasında bayan gazeteci sayısında bir artış olduğu görülüyor. Hem bu artışın niçinlerini tıpkı vakitte bölgede ve Türkiye’de bayan gazeteci olmanın sorunları hakkında bilgi verebilir misin?
Aslında Kürt gazeteciliğinin tahminen de başardığı en hoş şey, bayan gazeteciliğini bir daha yaratmak. Olağanda gazetecilik mesleği daha epeyce erkekler üzerinden tanımlanan ya da hanımı yalnızca stüdyoda haberin sunum evresinde gördüğümüz bir alandı. Lakin Kürt gazetecilerinin özelikle son 30 yılda verdikleri çabayla bu algı büyük oranda yıkıldı. Türkiye’de genel yayın direktörü bayan olan birinci gazete Özgür Gündem’di. Gurbeteli Ersöz, bu alanda hakikaten hepimiz için büyük bir yol gösterici oldu. Dünyanın birinci bayan ajansı bu topraklarda kuruldu. JINHA, Kürt bayan gazetecilerinin öncülüğünde büyük bir gayretle algıları yerle bir etti, haberciliğe yeni bir soluk getirdi. KHK ile kapandı lakin Kürt bayan gazeteciler durmadı ŞuJin ve JINNEWS üzere yeni isimlerle devam etti. bir daha Kürt bayan gazeteciler Mezopotamya Bayan Gazeteciler Platformu çatısı altında örgütlendiler. Medyadaki eril lisana karşı çaba ediyorlar.
Bayan düşmanı siyasetlerin olduğu bir ülkede bayan gazeteci olarak çalışmak ne yazık ki fazlaca daha güç. Alanda ne yazık ki polisin birinci yöneldiği şahıslar bayan gazeteciler oluyor. bir daha kendi meslektaşlarımız içinde da o malum bakış açısına karşı uğraş etmek durumunda kalıyoruz. bir daha baktığımızda Diyarbakır’da bayan uğraşına yönelik her gözaltı operasyonunda daima bir bayan gazeteci de gözaltına alınıyor. Bu durum ne yazık ki daima hale getirildi. Fakat tüm bunlara karşı uğraş etmeye, bayanın kelamını söylemeye, zihinlerdeki o eril lisanı yıkmaya yönelik çabamız devam ediyor.
Kürt medyasının 124’üncü yılı ötürüsıyla Dicle-Fırat Gazeteciler Derneği (DFG) Eş Lideri Dicle Müftüoğlu ile görüştük. Müftüoğlu yaklaşık 14 yıldır gazetecilik yapıyor. Diyarbakır, Şırnak, Mardin üzere gazeteciliğin güç yapıldığı vilayetlerde çalıştı.
Müftüoğlu, 2012 yılında Şırnak’ta haber takibi yaparken ortasında bulunduğu araç kaza yaptı, boynunda kırık meydana geldi ve yaklaşık bir yıl boyunca tedavi görmek zorunda kaldı. Müftüoğlu, kendisini alandan koparan kazayla ilgili, “Bir sivil polis aracının sıkıştırması kararı kaza geçirdim” bilgisini paylaştı.
Müftüoğlu, kazadan daha sonra gazetecilikten vazgeçmedi, Dicle Haber Ajansı ve Dihaber’de sorumlu yazı işleri müdürlüğü misyonunu üstlendi. Bu niçinle hakkında onlarca soruşturma açıldı. Bunlardan bir kısmı davaya dönüştü. 3 başka davadan ceza aldı ve bu cezalar 5 yıl tıpkı hatası işlememek kaidesiyle ertelendi. Gazeteci Aziz Oruç’u konutunda ağırlaması niçiniyle de babası ve Oruç’la birlikte yargılandığı dava ise devam ediyor.
Müftüoğlu, DFG Eş Başkanlığı ve Mezopotamya Ajansı’nda (MA) editörlük nazaranvine devam ediyor.
Dicle Müftüoğlu ile Türkiye’de Kürt medyasının ve gazetecilerin problemlerini ve Kürt medyasında bayan gazetecilerin pozisyonunu konuştuk.
‘KÜRT GAZETECİLİĞİ SÜRGÜNDE BAŞLADI’
“Kurdistan”, Kürt gazeteciliğinin öncüsü olarak kabul ediliyor. Hatırlatmak için, Kurdistan gazetesinin çıkış şartlarından bahsedebilir misin? Nerede, kimler tarafınca çıktı? Kürt gazeteciler için ne manaya geliyor?
Kürt gazeteciliği için milat olarak kabul edilen Kurdistan gazetesi, Mısır’ın başşehri Kahire’de yayın ömrüne başladı. 124 yıl evvel başlayan bu serüven sürgün şartlarında başladı. Mîqdat Bedirxan öncülüğünde çıkan bu gazete Kürtlerin gazeteciliğe nasıl şartlar altında başladıklarını epey yeterli ortaya koyuyor. Kendi kimliklerinin varlığı için direnmiş ve sürgün edilmiş bir Bedirxan ailesi kendi halkının varlığını bu defa de bir gazete üzerinden dünyaya duyurmaya çalışıyor. Natürel bu sürgünlük hali Kahire’de dahi kalamıyor. Osmanlı’nın baskılarıyla bir sefer daha sürgüne gidiyor Kurdistan, Londra’ya taşınıyor. Akabinde da Cenevre’ye.
“Kurdistan”dan daha sonra Kürt gazeteciliği nasıl bir yol izledi? Vakit zaman gazete ve mecmuaların yayınında kesintiler oldu.
Kürt gazeteciliği için 124 yılı deviren bir hakikat arayıcılığı demek mümkün. Birinci süreçlerinin büyük çoğunluğu ne yazık ki daima sürgünde yaşandı. Kürt gazeteciler, Serbestî’den Jîn’e, Rojî Kurd’den Hawar’a kadar biroldukca isimle ve şekille kelamlarını söylemeye devam ettiler. Gazetecilikte biroldukça yeniliğin temeli ne yazık ki sürgünde atıldı. Kürt gazeteci ve aydınlar, birinci yola çıktığında yok sayılan, kimliği kabul edilmeyen, statüsü olmayan ve tüm baskılara karşın “Varım, buradayım” diye uğraş eden bir halkın kelamını dünyaya duyurma rolünü üstlendi. ötürüsıyla yok sayılan, katliamlardan geçirilen bir halkın sözcülüğünü yürütmek de hiç bir vakit kolay olmadı. Kurdistan gazetesi başta olmak üzere tüm gazete, mecmua, televizyon ve ajanslar ne yazık ki kapatıldı, çalışanları tutuklandı, sürgün edildi. Bilhassa 1990’lara geldiğimizde ise bu baskının boyutu katmerlendi. Binaları bombalandı, onlarca çalışanı katledildi, gözaltında kaybedildi. Bilgemiz, öğretmenimiz Musa Anter, Ferhat Zirve, Kadri Bağdu, Cengiz Altun üzere biroldukça arkadaşımız, öncümüz katledildi. Bizler de aslında onların oluşturduğu bu geleneğin devamcıları olarak gayret ediyoruz. bu biçimdesi bir günü kutlarken bir sefer daha hepsini hürmet ve minnetle anıyorum.
‘YENİ YOLLAR DAİMA BULUNDU’
Teknoloji yardımıyla Kürt gazeteciliğinde de bir yaygınlık gözlemleniyor. TV, gazete ve mecmualar Kürt kitlesinin muhtaçlıklarını karşılıyor diyebilir miyiz?
süratle gelişen teknolojinin ilerlemesiyle bir arada aslında Kürt gazeteciler Türkiye başta olmak üzere biroldukça yerde televizyon, gazete, radyo üzere biroldukça yayın organı üzerinden yayın yapmaya başladı. Her geçen gün bu yayınlar çeşitlenmeye ve renklenmeye başladı. Lakin 2016’da OHAL ve peşi sıra çıkartılan KHK’ler ile Türkiye’de faaliyet yürüten birfazlaca kanal, gazete, ajans kapatıldı. O süreçteki toplam sayının 300’ü aşkın olduğunu biliyoruz, ne yazık ki bunun büyük çoğunluğunun Kürt gazetecilere ilişkin mecralar olduğunu söyleyebiliriz. 124 yıldır devam eden bir çaba azminden kelam ediyoruz, ötürüsıyla bu engellemeler, kapatmalar da Kürt gazetecileri durduramadı. Evvelden salt uydu üzerinden televizyonculuk yapan Kürt gazeteciler internettin sunduğu imkanlar üzerinden yayın yapan kanallar kurdular. Dijital medyanın tüm imkanlarını faal haliyle kullanmaya çalışıyorlar. Fakat süratle gelişen teknolojinin bu kadar süratli ilerlediği ve yaygınlaştığı bir dünya Kürt gazetecilerin de suratına yetişmekte zorlandığı bir alan. Tüm gazeteciler üzere. Fakat Kürt gazetecilerin de her geçen gün yenilendiklerini, önlerine çıkan her bir pürüze karşı yeni yollar açtıklarını söylemek mümkün.
‘JINNEWS’E ERİŞİM ENGELİ’
Günümüzde Kürt gazetecilerinin önündeki pürüzler nedir?
Gazetecilere yönelik manileri birkaç başlıkta toplayabiliriz. Tahminen her şeydilk evvel Kürt lisanına yönelik pürüz, yasaklamalar diyebilirim. Türkiye’de ne yazık ki Kürtçe yayın yapan biroldukça gazete, televizyon ve radyo kapatıldı. Çalışanlarının bir kısmı ne yazık ki hâlâ cezaevinde, dört duvar içinde tutuluyor. Basın ve söz özgürlüğünün olmadığı bu topraklarda birfazlaca gazeteci yaptıkları haberler niçiniyle yargılanıyor. Kürt gazeteciler de ne yazık ki en çok soruşturma ve dava kıskaçlarının ortasına sıkıştırılmak istenenlerin başında geliyor. Yaptıkları haberler niçiniyle Kürt gazeteciler ne yazık ki onlarca yılla yargılanıyorlar. Bilhassa failin devlet bakılırsavlileri yani polis ve asker olduğu olayları açığa çıkarttıklarında ne yazık ki “örgüt üyesi olmak” ve “örgüt propagandası yapmak” teziyle yargılanıyorlar. Bunun en bariz örneklerinden biri, Van’ın Çatak ilçesinde helikopterden atılan iki köylünün haberini yapan gazetecilerin başına gelenler. bir daha biroldukca kere alanda engelleniyoruz. Ya rutin bir hareketi takip ederken ya da birtakım kimi bir kente girişimizi bile yasaklayabilecek boyuttan kelam ediyoruz.
bir daha çağımızın en büyük meselelerinden biri ne yazık ki internet erişim mahzuru. Bunun en bariz örneği JINNEWS’in yani bayan haber ajansına getirilen erişim pürüzleri. Ne yazık ki bayanların yaşadıkları ihlalleri duyuran, onların kelamı olan bu ajansa bugüne kadar 41 sefer erişim pürüzü getirildi. Son yayınlanan genelge ile birlikte bunun daha da katmerlendiğini görüyoruz.
Dicle-Fırat Gazeteciler Derneği Eş Lideri Dicle Müftüoğlu
‘DFG BİR BOŞLUĞU DOLDURUYOR’
Sendika temsilcilerinin yanı sıra Güneydoğu Gazeteciler Cemiyeti, Mahallî Medya Derneği üzere kurumların da bulunduğu Diyarbakır’da DFG nasıl bir muhtaçlıktan kuruldu?
DFG basın ve söz özgürlüğü alanında gazetecilerin örgütlü çabasını büyütmek ve gazetecilik alanında yeni tartışmalar yürütmek, yeni gazetecilerin yetiştirilmesi için imkanlar yaratmak ismine yola çıktı. Kelamını ettiğiniz kurumların ne yazık ki bu alanda pek kelam dediğini söylemek mümkün değil. Yani son senelerda gazetecilere yönelik baskının geldiği boyutları biliyoruz. Derneğimizin bilgilerine göre 63 gazeteci dört duvar içinde bulunuyor. bir daha her ay onlarca gazeteci yargılanıyor, birebir vakitte habercilik faaliyetleri niçiniyle. Az evvel saydığım üzere engellemelerin hiç birine karşı ne yazık ki Güneydoğu Gazeteciler Cemiyeti ve Lokal Medya Derneği’nin tek bir kelamı, cümlesi olmadı. Google araması yaparsak sanırım her iki kurumun da ismi yalnızca genel şuralarına dair yapılan haberlerde geçiyordur. Meslektaşlarımızın yaşadığı sıkıntılara dair bir dataları var mı, onu bile bilmiyoruz. Zira bugüne kadar bu biçimde bir bilgi deklare ettiklarına şahit olamadık. Tam da bu niçinle büyük bir boşluğu doldurmak üzere yola çıktık. Yolun başındayız.
‘HEDEFİMİZ TÜRKİYE’DEKİ BÜTÜN GAZETECİLER’
DFG’nin çalışmaları nelerdir? Yalnızca bölgede çalışan gazetecilerin sıkıntıları öncelikli çalışma alanınızdır demek hakikat olur mu?
Dicle Fırat Gazeteciler Derneği, evvela gazetecilerin kelamlarını bir ortada söyleyeceği, her gün yenilenen gazeteciliğe dair gelişmeleri takip edeceği, kendi gazeteciliğini geliştirmek için tartışmalar yürüteceği bir alan. Gazeteciliğe yönelik baskılardan kelam ediyoruz. Aslında uzun yıllardır bu durumu lisana getiriyoruz. Fakat bunun sayılar boyutuyla bir karşılığı olmadığında ne yazık ki epey da bir manası olmuyor, daha doğrusu zihinlerde bu baskı halinin şekillenmesine imkan vermiyordu. Bu manada basın ve tabir özgürlüğüne yönelik ihlallere dair bilgiler tutuyoruz. Her ay ve yıllık olarak hazırladığımız raporlarla bu bilgileri kamuoyu ile paylaşıyoruz. Bununla hem tarihe bir not düşmüş oluyoruz birebir vakitte tüm kamuoyuna duyurmaya çalışıyoruz. Yargılanan ve tutuklu olan gazetecilerin davalarını imkanlarımız el verdiği ölçüde takip etmeye çalışıyoruz, tüzel dayanak sunuyoruz. Cezaevindeki meslektaşlarımızın dört duvar içinde yaşadıkları ihlalleri kayıt altına almaya çalışıyoruz. Kendilerine hem avukatlar birebir vakitte mektup aracılığıyla ulaşarak yaşadıklarını raporlaştırıyoruz. Bu manada birinci vakit içinderda “Dört duvar içinde gazetecilik” başlıklı Türkçe, Kürtçe ve İngilizce olmak üzere 3 lisanlı bir rapor yayınladık. bir daha gazetecilerin yaşadıkları baskılara dair bir hafıza oluşturmak hedefiyle da “Korku Tünelinde Gazetecilik” başlıklı bir belgesel hazırladık. Devir dönem mesleğe yeni adım atan genç gazeteciler için atölye ve seminerler düzenliyoruz. Az evvel de belirttiğim üzere yolun başındayız. Tüm bu çalışmaları büyütmeyi hedefliyoruz. bir daha tabi ki önceliğimiz Kürt gazeteciler lakin asıl gayemiz tüm Türkiye’deki gazetecilere ulaşmak, onlarla bir arada yürümek, çaba etmek.
Hedeflediğiniz çalışmaları yürütürken karşılaştığınız meseleler nelerdir?
Daha fazla gazeteciye ulaşamamak temel problemlerden biri. bir daha basın ve tabir özgürlüğüne ait yayınladığımız datalar buz dağının görünen yüzü lakin su altında kalan kısmına ne yazık ki tam manasıyla ulaşamıyoruz. Bunun Türkiye şartlarında imkanları yok. Lakin gazeteciler bu durumu duyurduğunda ya da derneğimize ilettiğinde haberdar olup kayıt altına alabiliyoruz. bir daha cezaevindeki meslektaşlarımıza ulaşmakta eza yaşıyoruz. Olağan şartlarda onlara direkt ulaşmamızın yolları sağlanmalıydı, ne yazık ki kimi birtakım gönderdiğimiz mektuplar dahi ulaşmıyor.
‘KADIN GAZETECİLERE YÖNELİK ALGI YIKILDI’
Bayan gazetecilere başka bir yer açmak isterim. Kürt medyasında bayan gazeteci sayısında bir artış olduğu görülüyor. Hem bu artışın niçinlerini tıpkı vakitte bölgede ve Türkiye’de bayan gazeteci olmanın sorunları hakkında bilgi verebilir misin?
Aslında Kürt gazeteciliğinin tahminen de başardığı en hoş şey, bayan gazeteciliğini bir daha yaratmak. Olağanda gazetecilik mesleği daha epeyce erkekler üzerinden tanımlanan ya da hanımı yalnızca stüdyoda haberin sunum evresinde gördüğümüz bir alandı. Lakin Kürt gazetecilerinin özelikle son 30 yılda verdikleri çabayla bu algı büyük oranda yıkıldı. Türkiye’de genel yayın direktörü bayan olan birinci gazete Özgür Gündem’di. Gurbeteli Ersöz, bu alanda hakikaten hepimiz için büyük bir yol gösterici oldu. Dünyanın birinci bayan ajansı bu topraklarda kuruldu. JINHA, Kürt bayan gazetecilerinin öncülüğünde büyük bir gayretle algıları yerle bir etti, haberciliğe yeni bir soluk getirdi. KHK ile kapandı lakin Kürt bayan gazeteciler durmadı ŞuJin ve JINNEWS üzere yeni isimlerle devam etti. bir daha Kürt bayan gazeteciler Mezopotamya Bayan Gazeteciler Platformu çatısı altında örgütlendiler. Medyadaki eril lisana karşı çaba ediyorlar.
Bayan düşmanı siyasetlerin olduğu bir ülkede bayan gazeteci olarak çalışmak ne yazık ki fazlaca daha güç. Alanda ne yazık ki polisin birinci yöneldiği şahıslar bayan gazeteciler oluyor. bir daha kendi meslektaşlarımız içinde da o malum bakış açısına karşı uğraş etmek durumunda kalıyoruz. bir daha baktığımızda Diyarbakır’da bayan uğraşına yönelik her gözaltı operasyonunda daima bir bayan gazeteci de gözaltına alınıyor. Bu durum ne yazık ki daima hale getirildi. Fakat tüm bunlara karşı uğraş etmeye, bayanın kelamını söylemeye, zihinlerdeki o eril lisanı yıkmaya yönelik çabamız devam ediyor.