DESOB Lideri Alican Ebedinoğlu: Bin esnaf kepenk kapattı DİYARBAKIR – Küçük esnafın güç şartlarda zincir marketlerle rekabet etmeye çalıştığının herkes farkında. COVİD-19 pandemisi ve akabinde dövizdeki dalgalanma ise küçük esnafın ayakta kalma gücünü ve bahtını yeterlice eritti. Diyarbakır Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (DESOB) Lideri Alican Ebedinoğlu, pandemiden ve dövizdeki dalgalanmadan evvel de bölgedeki esnaf ve sanatkarların dayanağa muhtaçlık duyduğunu söylemiş oldu.
Ebedinoğlu, “Bölge esnafı daha evvel toplumsal olaylarla, ekonomik krizlerle boğuşurken akabinde pandemi geldi. Bu niçinlerle vakit zaman bölgedeki işletmelere olumlu ayrımcılık getirilmesini talep ettik. Lakin şu anda olumlu ayrımcılıktan vazgeçtik işletmelerin ayakta kalabilmesi için bir şeyler yapılması gerektiğini söylüyoruz” dedi.
‘İSTİHDAM HİZMET SEKTÖRÜNDE’
Diyarbakır’daki esnaf ve sanatkarların pandemiden ve dövizdeki dalgalanmadan nasıl etkilendiği üzerine konuştuğumuz Ebedinoğlu, “Pandemi bütün kısımları etkilediği üzere kentimizdeki esnaf ve sanatkarları da epeyce ağır biçimde etkiledi” diyerek durumu özetledi.
Bölgede ve Diyarbakır’da istihdamın kıymetli oranda hizmet kesiminde gerçekleştiğine dikkat çeken Ebedinoğlu, “Bölgemiz ve Diyarbakır için diyebilirim ki istihdamımızın yüzde 60’ı hizmet kesimindedir. Örneğin bir ciğercide 30-40 kişi çalışabiliyor. Tatlıcıda onlarca kişi çalışıyor. Kafeteryalarda çalışan kişi sayısı 6 ile 12 içindedır. Benzeri birfazlaca dalda durum aynı” bilgisini paylaştı.
‘ÇALIŞANLAR İŞSİZ KALDI’
Pandemi önlemleri çerçevesinde hizmet dalının uzun mühlet kapalı kaldığını hatırlatan Ebedinoğlu, “Bu niçinle biroldukça yer kapanmak ya da eleman çıkarmak zorunda kaldı. Şu anda açık olanlar da, birtakım semtleri saymazsak, yarı kapasiteyle çalışıyor. İstihdam yükünü taşıyan esnaf 10 kişi ile çalışıyorsa artık 5 şahısla yönetim etmeye çalışıyor. Bundan dolayı yalnızca esnaf etkilenmedi bu süreçte, çalışanlar da etkilendi. Yevmiyeyle, sigortasız çalışan çalışanlar var ve bunlar işsiz kaldı” dedi.
‘SOSYAL DEVLETİN SORUMLULUĞU’
“Yeterli takviye alabildiniz mi?” sorusunu, “Pandeminin birinci vakit içinderında kısmen takviye aldık” formunda cevaplayan Ebedinoğlu, şunları söylemiş oldu: “Halk Bankası aracılığıyla esnafın aldığı krediler bir yıla yakın ertelendi. Bağkur prim borçları ertelendi. Lakin bu biçimde da dedik, bu erteleme tahlil değil, borcu borçla kapatamazsınız. En az 2 yıl faizsiz, ödemesiz uzatılması, 5 yıla yayılması gerekir, dedik. Bağkur sigorta primleri için de talebimiz buydu. Kira takviyesi aldık örneğin fakat bu takviye esnafı ayakta tutacak yeterlilikte değil maalesef. Biz esnaf ve sanatkarlar olarak toplumsal devletin sorumluluğunu üstlenmiş bir bölümüz. Toplumsal devletin en büyük vazifesi vatandaşına aş ve iş bulmaktır, istihdam yaratmaktır. İstihdamı esnaf sanatkarlar sağlıyor. Bu niçinle devletten, hükümetten esnafın ayakta kalması için dayanak olmasını talep ediyoruz. Zira sanayi bölgesi değiliz, endüstride istihdam sağlamak mümkün değil. Bunun için devlet, sorumluluğunu paylaşan kısma takviye olmalı diyoruz.”
‘DİYARBAKIR SANAYİ BÖLGESİ OLAMADI’
Diyarbakır’da ve bölge vilayetlerinde endüstrinin gelişmesi için onlarca dayanak paketi açıldığını hatırlatan Ebedinoğlu, “Teşvik paketlerine karşın Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde istihdam oranı 10 bin civarındadır. Dokuma Organize Sanayi Bölgesi açıldı, istihdam ettiği kişi sayısı 2 bin 500 civarında. Yani toplam 12 bin 500 kişi bu iki OSB’de istihdam ediliyor. Lakin Diyarbakır merkez ve ilçelerinde esnaf ve sanatkarın yanında çalışan emekçi sayısı 80 ile 100 bin içinde. Bu niçinle büyük bir kesim hem pandemiden birebir vakitte ekonomik krizden etkilendi” dedi.
‘DAHA ÇOK İŞYERİ KAPANABİLİR’
Hizmet kesiminde yıl sonu prestijiyle bin civarında esnaf ve sanatkarın işyerini kapatmak zorunda kaldığını vurgulayan Ebedinoğlu, “Bunların yüzde 60’ına yakını hizmet kesimi. Bu da bize pandemiden ve krizden en çok etkilenen kısmın hizmet kesimi olduğunu gösteriyor. Açılan 3 bin civarında işyeri de var aslında. Lakin bunların değerli kısmı, daha evvel kayıt dışı açılmış, esnaf kredi takviyesi alabilmek için kayıt yaptıran işletmeler. Geçmiş senelera baktığımız vakit 1000 işyerinin kapanması yüksek bir sayı. Pandemi bitmedi ve tesirleri devam ediyor, bu niçinle kapanan işyeri sayısının artmasından telaş ediyoruz. Umuyor ve diliyoruz ki esnafın ayakta kalabilmesi için gerek kredilerde, gerek Bağkur ve SGK prim borçlarında kolaylık sağlanır” temennisinde bulundu.
‘TABLO İÇ AÇICI DEĞİL’
Elektrik ve doğalgaza yapılan önemli artırımlara dikkat çeken Ebedinoğlu, “Bu artış bütün işletmeleri etkileyecek. Önemli bir dalgalanma yaşandı ve biroldukca eser maalesef döviz endeksli” diyerek esnafı önümüzdeki günlerde sıkıntı günlerin beklediğini söylemiş oldu.
Ebedinoğlu, “Tarımda gübre fiyatında yüzde 200-300 üzere bir artış oldu. niye tarımdan örnek veriyorum? Zira esnafın en büyük müşterisi çiftçidir. İkinci büyük müşterimiz inşaat kesiminde çalışan insanlardır. Bu süreçten tarım da inşaat kesimi de etkilendi. Bunlar etkilenince hizmet dalı direkt etkilendi. Bu niçinle bütün kesimlerde bir tasa var” tabirini kullandı.
“Esnaf, sattığı eseri tıpkı fiyatla yerine koyamıyor” diyen Ebedinoğlu, bu süreci fırsat bilen stokçulara ve karaborsacılara da dikkat çekti ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep etti.
Ebedinoğlu, “Dövizdeki dalgalanma süreci esasen bir yara açmıştı esnafta lakin bu stokçular bu yarayı daha da büyütüyorlar. Esnaf, bütün bu sebeplerden ve istikrarsızlıktan dolayı önünü bakılırsamiyor. Esnaf yarın ne olacağını kestiremiyor. Bu niçinle tablo iç açıcı değil” tabirini kullandı.
‘İSTİKRAR ŞART’
Dövizin yükselmesini engellemek için önlemlerin alındığını lakin bunun ne kadar devam edeceğini bilemediklerini belirten Ebedinoğlu, DESOB lideri olarak esnafa kendilerinin de bir teklifte bulunamadıklarını, “Çünkü yarın ne olacağını biz de kestiremiyoruz” kelamlarıyla lisana getirdi.
“Çözüm hükümettedir ve hükümet ekonomik istikrarı sağlamalı” diyen Ebedinoğlu, “Ekonomik istikrar kaide. İstikrar olmayınca üretmek de tüketmek de mümkün değildir. İstikrar sağlandıktan daha sonra sistemde aksaklıklar var ise bunun gözden geçirilmesi gerekiyor. Marketlerde tıpkı eserin meblağları farklı olabiliyor örneğin” dedi.
‘ZİNCİR MARKETLER ESNAFI BİTİRDİ’
Zincir marketlere değinen Ebedinoğlu, “Zincir marketler Türkiye’deki bütün esnafı bitirme noktasına geldi. Dört tane zincir market günlük milyonlarca lirayı buradan gdolayıyor. Yaptıkları istihdam en çok 4-5 kişi. Beş yıl evvel bakkallar, bayiler, marketler odamıza bağlı esnaf sayısı 5 bin 600 civarındaydı, artık 2 bin 200’e indi. Siz dört ana firmayı güçlendirirseniz olacağı buydu. Kente bir katkıları da yok bu firmaların zira vergileri de burada değil, ya İstanbul ya Ankara ya da öbür bir kentte. Bu yüzden kentin ekonomik katma bedeline hiç bir katkıları yok. Bu firmaların büyük bir kısmı de fabrikatördür, imalatçıdır aslına bakarsanız. Önemli bir haksız rekabet var ve bu firmaların, örneğin istihdam sağlamak üzere bir katkıları da yok. Esnafın bu firmalarla çaba etme talihi ve imkanı yok. Bununla ilgili bir yasal düzenleme yapılması gerekiyor” biçiminde konuştu.
‘ESNAFI KORUYAN TEDBİRLER ALINMALI’
Ülkenin Avrupa Birliği’ne girmeye çalıştığını belirten Ebedinoğlu, “Avrupa ülkelerinde zincir marketler, büyük alışveriş merkezleri kentin haricindedır. Burada kentin tam merkezinde yapılıyor alışveriş merkezleri. Avrupa Birliği’ne girmek istiyorsak alışveriş merkezleri kentin dışına taşınmalı. Bu tıp yanlış uygulamalar, bakkal ve manavları bitiriyor. Zira bu firmalar tekelleşti, bu firmaların ürettikleri tekelleşti ve esnafın bunlarla rekabet etme bahtı kalmadı” dedi.
Günümüzde her şey üzere alışverişin de dijitalleştiğine, alışverişin internet üzerinden sağlandığına dikkat çeken Ebedinoğlu, esnafın da bu şartlara ahenk sağlaması gerektiğini söylemiş oldu. Ebedinoğlu, “Esnafın ahenk sağlayabilmesi için, ayakta durabilmesi için altyapıya muhtaçlığı var lakin bu altyapı da parayla olabilen bir şey. Bunun için bakanlığın esnafa takviye vermesi gerekiyor. örneğin bakanlık, birkaç kişi çalıştıran ve ayakta durmaya çalışan esnaftan vergi almamalı. Yoksa esnaf bu altyapıyı kendi imkanlarıyla, ekonomik gücüyle sağlayamaz. Rekabet gücünü kaybeder ve kepenklerini kapatmak zorunda kalır” dedi.
Ebedinoğlu, “Bölge esnafı daha evvel toplumsal olaylarla, ekonomik krizlerle boğuşurken akabinde pandemi geldi. Bu niçinlerle vakit zaman bölgedeki işletmelere olumlu ayrımcılık getirilmesini talep ettik. Lakin şu anda olumlu ayrımcılıktan vazgeçtik işletmelerin ayakta kalabilmesi için bir şeyler yapılması gerektiğini söylüyoruz” dedi.
‘İSTİHDAM HİZMET SEKTÖRÜNDE’
Diyarbakır’daki esnaf ve sanatkarların pandemiden ve dövizdeki dalgalanmadan nasıl etkilendiği üzerine konuştuğumuz Ebedinoğlu, “Pandemi bütün kısımları etkilediği üzere kentimizdeki esnaf ve sanatkarları da epeyce ağır biçimde etkiledi” diyerek durumu özetledi.
Bölgede ve Diyarbakır’da istihdamın kıymetli oranda hizmet kesiminde gerçekleştiğine dikkat çeken Ebedinoğlu, “Bölgemiz ve Diyarbakır için diyebilirim ki istihdamımızın yüzde 60’ı hizmet kesimindedir. Örneğin bir ciğercide 30-40 kişi çalışabiliyor. Tatlıcıda onlarca kişi çalışıyor. Kafeteryalarda çalışan kişi sayısı 6 ile 12 içindedır. Benzeri birfazlaca dalda durum aynı” bilgisini paylaştı.
‘ÇALIŞANLAR İŞSİZ KALDI’
Pandemi önlemleri çerçevesinde hizmet dalının uzun mühlet kapalı kaldığını hatırlatan Ebedinoğlu, “Bu niçinle biroldukça yer kapanmak ya da eleman çıkarmak zorunda kaldı. Şu anda açık olanlar da, birtakım semtleri saymazsak, yarı kapasiteyle çalışıyor. İstihdam yükünü taşıyan esnaf 10 kişi ile çalışıyorsa artık 5 şahısla yönetim etmeye çalışıyor. Bundan dolayı yalnızca esnaf etkilenmedi bu süreçte, çalışanlar da etkilendi. Yevmiyeyle, sigortasız çalışan çalışanlar var ve bunlar işsiz kaldı” dedi.
‘SOSYAL DEVLETİN SORUMLULUĞU’
“Yeterli takviye alabildiniz mi?” sorusunu, “Pandeminin birinci vakit içinderında kısmen takviye aldık” formunda cevaplayan Ebedinoğlu, şunları söylemiş oldu: “Halk Bankası aracılığıyla esnafın aldığı krediler bir yıla yakın ertelendi. Bağkur prim borçları ertelendi. Lakin bu biçimde da dedik, bu erteleme tahlil değil, borcu borçla kapatamazsınız. En az 2 yıl faizsiz, ödemesiz uzatılması, 5 yıla yayılması gerekir, dedik. Bağkur sigorta primleri için de talebimiz buydu. Kira takviyesi aldık örneğin fakat bu takviye esnafı ayakta tutacak yeterlilikte değil maalesef. Biz esnaf ve sanatkarlar olarak toplumsal devletin sorumluluğunu üstlenmiş bir bölümüz. Toplumsal devletin en büyük vazifesi vatandaşına aş ve iş bulmaktır, istihdam yaratmaktır. İstihdamı esnaf sanatkarlar sağlıyor. Bu niçinle devletten, hükümetten esnafın ayakta kalması için dayanak olmasını talep ediyoruz. Zira sanayi bölgesi değiliz, endüstride istihdam sağlamak mümkün değil. Bunun için devlet, sorumluluğunu paylaşan kısma takviye olmalı diyoruz.”
‘DİYARBAKIR SANAYİ BÖLGESİ OLAMADI’
Diyarbakır’da ve bölge vilayetlerinde endüstrinin gelişmesi için onlarca dayanak paketi açıldığını hatırlatan Ebedinoğlu, “Teşvik paketlerine karşın Diyarbakır Organize Sanayi Bölgesi’nde istihdam oranı 10 bin civarındadır. Dokuma Organize Sanayi Bölgesi açıldı, istihdam ettiği kişi sayısı 2 bin 500 civarında. Yani toplam 12 bin 500 kişi bu iki OSB’de istihdam ediliyor. Lakin Diyarbakır merkez ve ilçelerinde esnaf ve sanatkarın yanında çalışan emekçi sayısı 80 ile 100 bin içinde. Bu niçinle büyük bir kesim hem pandemiden birebir vakitte ekonomik krizden etkilendi” dedi.
‘DAHA ÇOK İŞYERİ KAPANABİLİR’
Hizmet kesiminde yıl sonu prestijiyle bin civarında esnaf ve sanatkarın işyerini kapatmak zorunda kaldığını vurgulayan Ebedinoğlu, “Bunların yüzde 60’ına yakını hizmet kesimi. Bu da bize pandemiden ve krizden en çok etkilenen kısmın hizmet kesimi olduğunu gösteriyor. Açılan 3 bin civarında işyeri de var aslında. Lakin bunların değerli kısmı, daha evvel kayıt dışı açılmış, esnaf kredi takviyesi alabilmek için kayıt yaptıran işletmeler. Geçmiş senelera baktığımız vakit 1000 işyerinin kapanması yüksek bir sayı. Pandemi bitmedi ve tesirleri devam ediyor, bu niçinle kapanan işyeri sayısının artmasından telaş ediyoruz. Umuyor ve diliyoruz ki esnafın ayakta kalabilmesi için gerek kredilerde, gerek Bağkur ve SGK prim borçlarında kolaylık sağlanır” temennisinde bulundu.
‘TABLO İÇ AÇICI DEĞİL’
Elektrik ve doğalgaza yapılan önemli artırımlara dikkat çeken Ebedinoğlu, “Bu artış bütün işletmeleri etkileyecek. Önemli bir dalgalanma yaşandı ve biroldukca eser maalesef döviz endeksli” diyerek esnafı önümüzdeki günlerde sıkıntı günlerin beklediğini söylemiş oldu.
Ebedinoğlu, “Tarımda gübre fiyatında yüzde 200-300 üzere bir artış oldu. niye tarımdan örnek veriyorum? Zira esnafın en büyük müşterisi çiftçidir. İkinci büyük müşterimiz inşaat kesiminde çalışan insanlardır. Bu süreçten tarım da inşaat kesimi de etkilendi. Bunlar etkilenince hizmet dalı direkt etkilendi. Bu niçinle bütün kesimlerde bir tasa var” tabirini kullandı.
“Esnaf, sattığı eseri tıpkı fiyatla yerine koyamıyor” diyen Ebedinoğlu, bu süreci fırsat bilen stokçulara ve karaborsacılara da dikkat çekti ve gerekli tedbirlerin alınmasını talep etti.
Ebedinoğlu, “Dövizdeki dalgalanma süreci esasen bir yara açmıştı esnafta lakin bu stokçular bu yarayı daha da büyütüyorlar. Esnaf, bütün bu sebeplerden ve istikrarsızlıktan dolayı önünü bakılırsamiyor. Esnaf yarın ne olacağını kestiremiyor. Bu niçinle tablo iç açıcı değil” tabirini kullandı.
‘İSTİKRAR ŞART’
Dövizin yükselmesini engellemek için önlemlerin alındığını lakin bunun ne kadar devam edeceğini bilemediklerini belirten Ebedinoğlu, DESOB lideri olarak esnafa kendilerinin de bir teklifte bulunamadıklarını, “Çünkü yarın ne olacağını biz de kestiremiyoruz” kelamlarıyla lisana getirdi.
“Çözüm hükümettedir ve hükümet ekonomik istikrarı sağlamalı” diyen Ebedinoğlu, “Ekonomik istikrar kaide. İstikrar olmayınca üretmek de tüketmek de mümkün değildir. İstikrar sağlandıktan daha sonra sistemde aksaklıklar var ise bunun gözden geçirilmesi gerekiyor. Marketlerde tıpkı eserin meblağları farklı olabiliyor örneğin” dedi.
‘ZİNCİR MARKETLER ESNAFI BİTİRDİ’
Zincir marketlere değinen Ebedinoğlu, “Zincir marketler Türkiye’deki bütün esnafı bitirme noktasına geldi. Dört tane zincir market günlük milyonlarca lirayı buradan gdolayıyor. Yaptıkları istihdam en çok 4-5 kişi. Beş yıl evvel bakkallar, bayiler, marketler odamıza bağlı esnaf sayısı 5 bin 600 civarındaydı, artık 2 bin 200’e indi. Siz dört ana firmayı güçlendirirseniz olacağı buydu. Kente bir katkıları da yok bu firmaların zira vergileri de burada değil, ya İstanbul ya Ankara ya da öbür bir kentte. Bu yüzden kentin ekonomik katma bedeline hiç bir katkıları yok. Bu firmaların büyük bir kısmı de fabrikatördür, imalatçıdır aslına bakarsanız. Önemli bir haksız rekabet var ve bu firmaların, örneğin istihdam sağlamak üzere bir katkıları da yok. Esnafın bu firmalarla çaba etme talihi ve imkanı yok. Bununla ilgili bir yasal düzenleme yapılması gerekiyor” biçiminde konuştu.
‘ESNAFI KORUYAN TEDBİRLER ALINMALI’
Ülkenin Avrupa Birliği’ne girmeye çalıştığını belirten Ebedinoğlu, “Avrupa ülkelerinde zincir marketler, büyük alışveriş merkezleri kentin haricindedır. Burada kentin tam merkezinde yapılıyor alışveriş merkezleri. Avrupa Birliği’ne girmek istiyorsak alışveriş merkezleri kentin dışına taşınmalı. Bu tıp yanlış uygulamalar, bakkal ve manavları bitiriyor. Zira bu firmalar tekelleşti, bu firmaların ürettikleri tekelleşti ve esnafın bunlarla rekabet etme bahtı kalmadı” dedi.
Günümüzde her şey üzere alışverişin de dijitalleştiğine, alışverişin internet üzerinden sağlandığına dikkat çeken Ebedinoğlu, esnafın da bu şartlara ahenk sağlaması gerektiğini söylemiş oldu. Ebedinoğlu, “Esnafın ahenk sağlayabilmesi için, ayakta durabilmesi için altyapıya muhtaçlığı var lakin bu altyapı da parayla olabilen bir şey. Bunun için bakanlığın esnafa takviye vermesi gerekiyor. örneğin bakanlık, birkaç kişi çalıştıran ve ayakta durmaya çalışan esnaftan vergi almamalı. Yoksa esnaf bu altyapıyı kendi imkanlarıyla, ekonomik gücüyle sağlayamaz. Rekabet gücünü kaybeder ve kepenklerini kapatmak zorunda kalır” dedi.