Covid’le iki yıl: Kapitalizm Omicron’a yenildi ANKARA – Türkiye’de birinci Covid-19 olayının açıklanmasının üzerinden iki yıl geçti. Bu süreçte ömrümüze maske-mesafe-hijyen başta olmak üzere sokağa çıkma yasağı, uzaktan çalışma, online eğitim üzere kavramlar girdi. Kamu kurumları, konser yerleri, restoranlar, tiyatro salonları uzun müddet kapalı kaldı.
Kitlesel hareketliliği azaltmaya yönelik önlemler bu süreçte toplumsallaşmanın önüne geçerken, aşılamanın artmasıyla birlikte Türkiye başta olmak üzere biroldukça ülke ‘normalleşme’ adımları kapsamında neredeyse tüm toplumsal kısıtlamaları kaldırdı.
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca yaptığı son açıklamayla pandeminin sonuna gelindiğini “Fahrettin Koca’yı tanımadığımız günlere dönüyoruz” tabirleriyle işaret etti. Pekala, Covid-19 salgını bitmiş oldu mi? Bize neler öğretti? Toplumsal alışkanlıklarımızı nasıl etkiledi? Pandemiden ne tıp dersler çıkardık?
Gazete Duvar’a konuşan uzmanlar, aşılamanın da artmasıyla pandemiye karşı kişisel uğraşın ön plana çıktığını belirtti. Uzmanlara göre toplum büyük ölçüde yaşananlardan ders çıkarsa da hükümet şeffaf ve demokratik olmayan uygulamalarıyla bu süreçten hiç ders almadı.
‘PANDEMİ TOPLUMSAL TEHDİT OLMAKTAN BÜYÜK ORANDA ÇIKTI’
Sıhhat Bakanlığı’nın bilgilerine bakılırsa, son bir haftadır günlük hadise sayısı 10 binin altında seyrediyor. Vefat sayıları ise Ağustos 2020’den bu yana birinci sefer 30’un altına indi. Lakin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde hadise sayıları öbür vilayetlere nazaran yüksek seyrediyor.
Tevfik Özlü
Sıhhat Bakanlığı Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, Covid-19 salgınının artık toplumsal bir tehdit olmaktan büyük oranda çıktığına vurgu yapıyor. Pandeminin teneffüs yolu enfeksiyonu üzere bayağılaşan bir eğilim içerisinde döngüsel bir hastalığa evrildiğini söz eden Özlü şunları söylemiş oldu:
“Covid-19 salgını küresel bir tehdit olmaktan çıktı, çıkıyor. Önümüzdeki yaz periyodunda pandeminin büyük oranda ehemmiyetini yitireceğini düşünüyorum. Şu anda alınan tedbirler, kısıtlamalar bakımından büyük oranda pandemi öncesi periyoda döndük. Virüsle bir arada yaşamaya devam edeceğiz fakat ona karşın olağan hayatımızı yaşıyor olacağız. Bu açıdan bakınca pandeminin sonuna geliyoruz diye düşünüyorum.”
‘BİREYSEL ÇABA PERİYODUNA GEÇİLDİ’
Bülent Ertuğrul
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul’a bakılırsa de iki yıllık sürecin sonunda hastalıkla gayretten ferdî çaba periyoduna geçildi. Omicron varyantının süratle yayılması ile bir arada ekonomik sistemin durma noktasına geldiğini, bu yüzden de iktidarların ve sıhhat otoritelerinin halk sıhhatini önceleyen siyasetlerden uzaklaştığını kaydeden Ertuğrul şunları kaydetti:
“Yani kapitalizm Omicron’a yenildi. Avrupa ve Kuzey Amerika merkezli bakış açısıyla Covid-19 bayağı bir enfeksiyon hastalığı üzere değerlendirilmeye başlandı. Buna bağlı olarak Türkiye’de dâhil bu bölgelerdeki ülkeler Covid-19’a yönelik tedbirleri teker teker kaldırmaya başladılar. Kapitalist sıhhat sisteminin aslında toplum sıhhatini hayli da düşünmediğini, en son kertede hala kar gayesiyle çalışan bir sistemde yaşadığımızı ve toplum sıhhatinin evvelanebilmesi için daha adil ve eşit idare biçimlerine ihtiyacız olduğunu öğrendik. Bu süreçte ekonomik manada kuvvetli olan ülkelerde dahi sıhhat sistemlerinin bu biçimde büyük bir pandemiye ne kadar hazırlıksız olduğunu gördük. Bu da siyasi ve sıhhat otoritelerinin toplumda uygulamış oldukları kısıtlamaların ferdi tedbirlere dönüştüğünü gösteriyor.”
‘BU SÜREÇTE DAHA FERDÎ BİR ÖMÜR KÜLTÜRÜ OLUŞTURDUK’
Pekala, korona virüsü ile geçen iki yıl bize ne öğretti? Ne cins dersler aldık? Uzmanlar Covid-19 salgını sürecinin daha evvel hiç karşılaşılmayan bir tecrübe olduğuna vurgu yaparak salgının, pandemidilk evvel ve daha sonra olarak ikiye ayrıldığını söylemiş oldu.
Bilim Şurası üyesi Özlü, iki yıl boyunca bayram ziyaretleri, tiyatrolar, konserler dâhil toplu aktifliklerin yapılamadığı izole bir hayat yaşandığını hatırlatarak bu sürecin toplumsal öğretilerini şu biçimde anlattı:
“Bu tecrübe bize kimi şeyleri göstermiş oldu. Öncelikle konserler, mitingler, düğünler üzere bu tıp kalabalık ortamların epey da inançlı yerler olmadığını görmüş olduk. örneğin bu süreçte daha fazlaca sorgulayan, araştıran bireyler haline geldik. hayatımıza toplumsal aralık, maske, uzaktan çalışma ve online eğitim diye bir kavramlar girdi. Beşerlerle epeyce yakınlaşmadan aralığımız olması gerektiğini öğrendik. Bu süreçte daha ferdî bir ömür kültürü oluşturduk. Komşu ve akraba ziyaretleri eskiye oranla azalma göstermiş olabilir. Aslında tükürük kardeşi olduğumuzu anladık. Çin’deki bir insanın tükürüğü hepimize bulaşmış oldu. Pandemi bir kırılma noktası oldu. Bundan daha sonraki süreçte daima pandemidilk evvel pandemiden daha sonra diye konuşacağız.”
‘PANDEMİNİN BAŞINDA BİR PARONAYA VARDI’
Pandeminin başının virüsün gereğince tanınmasından kaynaklı olarak telaş ve panik yarattığını belirten Özlü, “Evlerde kaldık, okula gidemedik, salgının birinci günlerinde marketten alınan ambalajlı eserleri sabunlarla yıkadık, asansörün düğmesine çıplak elle basmaya dahi yüreğimiz yoktu. Zira virüsü tanımıyorduk, neyle karşı karşıya olduğumuzu bilmiyorduk ve bir paronaya vardı. Eş dostumuzla sarılmayı, kucaklaşmayı unuttuk. En yakınlarımızı ziyaret etmek, komşu ziyaretleri yapmaktan kaçındık. Ailesiyle naylon bir perde akabinde sarılanlar oldu. Büsbütün izole bir hayat yaşadık. Artık bu kadar izolasyon olmayacak lakin beşerler tecrübelerinden yola çıkarak daha dikkatli olacaklar” dedi.
‘TOPLUMSAL OLARAK PANDEMİDEN DERS ÇIKARDIĞIMIZI SÖYLEYEMEM’
Prof. Dr. Ertuğrul’a göre ise toplum pandemiden çabucak hemen ders çıkarma evresine gelmedi. Pandeminin öğrettiklerini birkaç kategoride kıymetlendiren Ertuğrul şunları söylemiş oldu:
“Birincisi bilim dünyasına öğrettikleri, ikinci olarak da topluma öğrettikleri diyebiliriz. Bilimsel olarak biz uzmanlar aşı teknolojileri, araştırmalar, yayınlar üzere akademik tecrübeler edindik; lakin toplumsal olarak pandemiden ders çıkardığımızı söyleyemem. Dünyadaki her pandemi süreci aslında devamında birtakım değişimlere ve dönüşümlere yol açtı. Bu durum bugün yaşadığımız pandemi sürecine yansımadı. Tahminen de pandemi tam manasıyla çabucak hemen bitmediği için bu dönüşüme şahitlik edemiyoruz. Bu süreçte korona virüsü üzerinden bilime inanan inanmayan insanların varlığı tartışıldı. Aşı tersliği, maske ve ara aykırılıklarına şahit olduk. Bu süreçte bilim tersliği daha net bir biçimde ayrıştı.”
‘TÜRKİYE ŞEFFAFLIK VE SIHHATİN DEMOKRATİKLEŞTİRİLMESİ KONUSUNDA ÇOK GERİLERDE KALDI’
Pandemi sürecinde tıpkı tedbirleri tıpkı biçimde alan ülkelerin birbirlerinden farklılaştıklarını gördüklerini de kelamlarına ekleyen Ertuğrul, “Nasıl bir farklılaşma bu? Şeffaflık ve demokratikliğin daha önde olduğu ülkelerde pandeminin daha yavaşça geçtiğini lakin daha otoriter, şeffaflığın olmadığı, demokratik geleneklerin yerleşmediği ülkelerde ise pandeminin daha ağır geçebildiğini gördük. Nitekim bu fazlaca öğreticiydi. Türkiye şeffaflık ve sıhhatin demokratikleştirilmesi konusunda epey gerilerde kaldı. Aslında biz de pandemiden en makus etkilenen ülkelerden biri olduk” biçiminde konuştu.
‘BAKANLIK DERS ÇIKARMADI LAKİN TOPLUM DERS ALDI’
Kayıhan Pala
Bursa Uludağ Üniversitesi Halk Sıhhati Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Kayıhan Pala da “İki yıllık süreçte dünyanın ve Türkiye’nin bu biçimde bir pandemiye hazır olmadığını öğrendik” dedi. sıra dışı durumlara hazırlığın fazlaca değerli olduğunu göstermek açısından pandeminin anlayana kuvvetli bir ders verdiğinin altını çizen Pala, tüm yaşananlara karşın Sıhhat Bakanlığı’nın pandemiden ders çıkarmadığını söylemiş oldu. Pala toplumun büyük kısmının ise pandemiden ders aldığını, “Sağlık Bakanı Koca’nın “maskeleri çıkarabilirsiniz” dediğinde bile toplumun yüzde 80’i maskeleri takmaya devam etti. Toplumda hala kapalı ve kalabalık alanlarda maske takma eğilimi var ve bu sevindirici” kelamlarıyla anlattı.
PANDEMİDE ’65 YAŞ’ TESİRİ: ‘UZUN TECRİT, SIKINTILARI ARTIRMIŞ OLABİLİR’
Pala, bu süreçte bulaşıcı hastalıklara karşı makro seviyede iki alanda cevap verilebildiğini gördüklerini tabir ederek, şunları söylemiş oldu:
“Birincisi aşı ve ilaç ikinci de farmakolojik olmayan tedbirler. Pandeminin başında bu virüs hakkında pek bilgimiz yoktu. Bulaşıcı hastalıklara karşı kısa müddette bilgi edinmenin ehemmiyetini bu süreçte anladık. Türkiye’de 65 yaş ve üzeri yurttaşların uzun müddet tecrit edilmeleri niçiniyle hem bedensel birebir vakitte ruhsal problemlerin artmış olabileceğini öngörmek mümkün. bununla birlikte dışarıda toplumsallaşmaya alışan 65 yaş ve üstü bu süreçle birlikte yine meskene kapanmış olabilir.”
Kitlesel hareketliliği azaltmaya yönelik önlemler bu süreçte toplumsallaşmanın önüne geçerken, aşılamanın artmasıyla birlikte Türkiye başta olmak üzere biroldukça ülke ‘normalleşme’ adımları kapsamında neredeyse tüm toplumsal kısıtlamaları kaldırdı.
Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca yaptığı son açıklamayla pandeminin sonuna gelindiğini “Fahrettin Koca’yı tanımadığımız günlere dönüyoruz” tabirleriyle işaret etti. Pekala, Covid-19 salgını bitmiş oldu mi? Bize neler öğretti? Toplumsal alışkanlıklarımızı nasıl etkiledi? Pandemiden ne tıp dersler çıkardık?
Gazete Duvar’a konuşan uzmanlar, aşılamanın da artmasıyla pandemiye karşı kişisel uğraşın ön plana çıktığını belirtti. Uzmanlara göre toplum büyük ölçüde yaşananlardan ders çıkarsa da hükümet şeffaf ve demokratik olmayan uygulamalarıyla bu süreçten hiç ders almadı.
‘PANDEMİ TOPLUMSAL TEHDİT OLMAKTAN BÜYÜK ORANDA ÇIKTI’
Sıhhat Bakanlığı’nın bilgilerine bakılırsa, son bir haftadır günlük hadise sayısı 10 binin altında seyrediyor. Vefat sayıları ise Ağustos 2020’den bu yana birinci sefer 30’un altına indi. Lakin Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde hadise sayıları öbür vilayetlere nazaran yüksek seyrediyor.
Tevfik Özlü
Sıhhat Bakanlığı Bilim Şurası Üyesi Prof. Dr. Tevfik Özlü, Covid-19 salgınının artık toplumsal bir tehdit olmaktan büyük oranda çıktığına vurgu yapıyor. Pandeminin teneffüs yolu enfeksiyonu üzere bayağılaşan bir eğilim içerisinde döngüsel bir hastalığa evrildiğini söz eden Özlü şunları söylemiş oldu:
“Covid-19 salgını küresel bir tehdit olmaktan çıktı, çıkıyor. Önümüzdeki yaz periyodunda pandeminin büyük oranda ehemmiyetini yitireceğini düşünüyorum. Şu anda alınan tedbirler, kısıtlamalar bakımından büyük oranda pandemi öncesi periyoda döndük. Virüsle bir arada yaşamaya devam edeceğiz fakat ona karşın olağan hayatımızı yaşıyor olacağız. Bu açıdan bakınca pandeminin sonuna geliyoruz diye düşünüyorum.”
‘BİREYSEL ÇABA PERİYODUNA GEÇİLDİ’
Bülent Ertuğrul
Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Ertuğrul’a bakılırsa de iki yıllık sürecin sonunda hastalıkla gayretten ferdî çaba periyoduna geçildi. Omicron varyantının süratle yayılması ile bir arada ekonomik sistemin durma noktasına geldiğini, bu yüzden de iktidarların ve sıhhat otoritelerinin halk sıhhatini önceleyen siyasetlerden uzaklaştığını kaydeden Ertuğrul şunları kaydetti:
“Yani kapitalizm Omicron’a yenildi. Avrupa ve Kuzey Amerika merkezli bakış açısıyla Covid-19 bayağı bir enfeksiyon hastalığı üzere değerlendirilmeye başlandı. Buna bağlı olarak Türkiye’de dâhil bu bölgelerdeki ülkeler Covid-19’a yönelik tedbirleri teker teker kaldırmaya başladılar. Kapitalist sıhhat sisteminin aslında toplum sıhhatini hayli da düşünmediğini, en son kertede hala kar gayesiyle çalışan bir sistemde yaşadığımızı ve toplum sıhhatinin evvelanebilmesi için daha adil ve eşit idare biçimlerine ihtiyacız olduğunu öğrendik. Bu süreçte ekonomik manada kuvvetli olan ülkelerde dahi sıhhat sistemlerinin bu biçimde büyük bir pandemiye ne kadar hazırlıksız olduğunu gördük. Bu da siyasi ve sıhhat otoritelerinin toplumda uygulamış oldukları kısıtlamaların ferdi tedbirlere dönüştüğünü gösteriyor.”
‘BU SÜREÇTE DAHA FERDÎ BİR ÖMÜR KÜLTÜRÜ OLUŞTURDUK’
Pekala, korona virüsü ile geçen iki yıl bize ne öğretti? Ne cins dersler aldık? Uzmanlar Covid-19 salgını sürecinin daha evvel hiç karşılaşılmayan bir tecrübe olduğuna vurgu yaparak salgının, pandemidilk evvel ve daha sonra olarak ikiye ayrıldığını söylemiş oldu.
Bilim Şurası üyesi Özlü, iki yıl boyunca bayram ziyaretleri, tiyatrolar, konserler dâhil toplu aktifliklerin yapılamadığı izole bir hayat yaşandığını hatırlatarak bu sürecin toplumsal öğretilerini şu biçimde anlattı:
“Bu tecrübe bize kimi şeyleri göstermiş oldu. Öncelikle konserler, mitingler, düğünler üzere bu tıp kalabalık ortamların epey da inançlı yerler olmadığını görmüş olduk. örneğin bu süreçte daha fazlaca sorgulayan, araştıran bireyler haline geldik. hayatımıza toplumsal aralık, maske, uzaktan çalışma ve online eğitim diye bir kavramlar girdi. Beşerlerle epeyce yakınlaşmadan aralığımız olması gerektiğini öğrendik. Bu süreçte daha ferdî bir ömür kültürü oluşturduk. Komşu ve akraba ziyaretleri eskiye oranla azalma göstermiş olabilir. Aslında tükürük kardeşi olduğumuzu anladık. Çin’deki bir insanın tükürüğü hepimize bulaşmış oldu. Pandemi bir kırılma noktası oldu. Bundan daha sonraki süreçte daima pandemidilk evvel pandemiden daha sonra diye konuşacağız.”
‘PANDEMİNİN BAŞINDA BİR PARONAYA VARDI’
Pandeminin başının virüsün gereğince tanınmasından kaynaklı olarak telaş ve panik yarattığını belirten Özlü, “Evlerde kaldık, okula gidemedik, salgının birinci günlerinde marketten alınan ambalajlı eserleri sabunlarla yıkadık, asansörün düğmesine çıplak elle basmaya dahi yüreğimiz yoktu. Zira virüsü tanımıyorduk, neyle karşı karşıya olduğumuzu bilmiyorduk ve bir paronaya vardı. Eş dostumuzla sarılmayı, kucaklaşmayı unuttuk. En yakınlarımızı ziyaret etmek, komşu ziyaretleri yapmaktan kaçındık. Ailesiyle naylon bir perde akabinde sarılanlar oldu. Büsbütün izole bir hayat yaşadık. Artık bu kadar izolasyon olmayacak lakin beşerler tecrübelerinden yola çıkarak daha dikkatli olacaklar” dedi.
‘TOPLUMSAL OLARAK PANDEMİDEN DERS ÇIKARDIĞIMIZI SÖYLEYEMEM’
Prof. Dr. Ertuğrul’a göre ise toplum pandemiden çabucak hemen ders çıkarma evresine gelmedi. Pandeminin öğrettiklerini birkaç kategoride kıymetlendiren Ertuğrul şunları söylemiş oldu:
“Birincisi bilim dünyasına öğrettikleri, ikinci olarak da topluma öğrettikleri diyebiliriz. Bilimsel olarak biz uzmanlar aşı teknolojileri, araştırmalar, yayınlar üzere akademik tecrübeler edindik; lakin toplumsal olarak pandemiden ders çıkardığımızı söyleyemem. Dünyadaki her pandemi süreci aslında devamında birtakım değişimlere ve dönüşümlere yol açtı. Bu durum bugün yaşadığımız pandemi sürecine yansımadı. Tahminen de pandemi tam manasıyla çabucak hemen bitmediği için bu dönüşüme şahitlik edemiyoruz. Bu süreçte korona virüsü üzerinden bilime inanan inanmayan insanların varlığı tartışıldı. Aşı tersliği, maske ve ara aykırılıklarına şahit olduk. Bu süreçte bilim tersliği daha net bir biçimde ayrıştı.”
‘TÜRKİYE ŞEFFAFLIK VE SIHHATİN DEMOKRATİKLEŞTİRİLMESİ KONUSUNDA ÇOK GERİLERDE KALDI’
Pandemi sürecinde tıpkı tedbirleri tıpkı biçimde alan ülkelerin birbirlerinden farklılaştıklarını gördüklerini de kelamlarına ekleyen Ertuğrul, “Nasıl bir farklılaşma bu? Şeffaflık ve demokratikliğin daha önde olduğu ülkelerde pandeminin daha yavaşça geçtiğini lakin daha otoriter, şeffaflığın olmadığı, demokratik geleneklerin yerleşmediği ülkelerde ise pandeminin daha ağır geçebildiğini gördük. Nitekim bu fazlaca öğreticiydi. Türkiye şeffaflık ve sıhhatin demokratikleştirilmesi konusunda epey gerilerde kaldı. Aslında biz de pandemiden en makus etkilenen ülkelerden biri olduk” biçiminde konuştu.
‘BAKANLIK DERS ÇIKARMADI LAKİN TOPLUM DERS ALDI’
Kayıhan Pala
Bursa Uludağ Üniversitesi Halk Sıhhati Anabilim Kolu Lideri Prof. Dr. Kayıhan Pala da “İki yıllık süreçte dünyanın ve Türkiye’nin bu biçimde bir pandemiye hazır olmadığını öğrendik” dedi. sıra dışı durumlara hazırlığın fazlaca değerli olduğunu göstermek açısından pandeminin anlayana kuvvetli bir ders verdiğinin altını çizen Pala, tüm yaşananlara karşın Sıhhat Bakanlığı’nın pandemiden ders çıkarmadığını söylemiş oldu. Pala toplumun büyük kısmının ise pandemiden ders aldığını, “Sağlık Bakanı Koca’nın “maskeleri çıkarabilirsiniz” dediğinde bile toplumun yüzde 80’i maskeleri takmaya devam etti. Toplumda hala kapalı ve kalabalık alanlarda maske takma eğilimi var ve bu sevindirici” kelamlarıyla anlattı.
PANDEMİDE ’65 YAŞ’ TESİRİ: ‘UZUN TECRİT, SIKINTILARI ARTIRMIŞ OLABİLİR’
Pala, bu süreçte bulaşıcı hastalıklara karşı makro seviyede iki alanda cevap verilebildiğini gördüklerini tabir ederek, şunları söylemiş oldu:
“Birincisi aşı ve ilaç ikinci de farmakolojik olmayan tedbirler. Pandeminin başında bu virüs hakkında pek bilgimiz yoktu. Bulaşıcı hastalıklara karşı kısa müddette bilgi edinmenin ehemmiyetini bu süreçte anladık. Türkiye’de 65 yaş ve üzeri yurttaşların uzun müddet tecrit edilmeleri niçiniyle hem bedensel birebir vakitte ruhsal problemlerin artmış olabileceğini öngörmek mümkün. bununla birlikte dışarıda toplumsallaşmaya alışan 65 yaş ve üstü bu süreçle birlikte yine meskene kapanmış olabilir.”