Çaykur’a ‘baskıyla ziyanına çay satışı yaptırıldığı’ argümanı Meclis gündeminde ANKARA – CHP İstanbul Milletvekili Mehmet Bekaroğlu, Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli’nin yanıtlaması istemiyle Meclis’e verdiği soru önergesinde Çaykur’un kimi özel çay firmalarına maliyetinin altında çay satışı yaptığı argümanlarını açıklamasını istedi.
Maliyetin altında yapılan çay satışı ile Çaykur’un ziyanına yaklaşık 200 milyon TL daha eklendiğini, kamuya ilişkin bu paranın özel şirketlere aktarıldığını savunan Bekaroğlu, yazılı soru önergesinde Çaykur’un 2020 yılından itibaren özel firmalara paketsiz dökme çay satışı yaptığını, Çaykur’un üç firma ile toplam 20 bin ton paketsiz/dökme kuru çay satışı için mutabakat yaptığını söylemiş oldu.
‘ÖZEL BÖLÜM YAŞ ÇAY FİYATINI AŞAĞI ÇEKMEKTE’
Çaykur İdare Kurulu’nun, 2018 ve 2019 yılından depolarda kalan çayları tıpkı yılki maliyetinden satılması halinde karar alındığını belirten Bekaroğlu, yazılı soru önergesinde şu tabirlere yer verdi:
“Stok maliyeti, bekleme niçiniyle artan rutubetin çekilmesi için bir daha fırınlama ihtiyacı üzere maliyet ögeleri dikkate alındığında bu satış süreçlerinin, çayın Çaykur’a maliyetinin fazlaca altında satış yapıldığı anlaşılmaktadır. 2020 ve 2021 senelerında Çaykur’un en kaliteli çayını maliyetinin altında alan özel kesim firmaları kampanya sırasında yaş çay almak için istekli davranmamakta, üreticiden yaş çayı alırken fiyatı güzelce aşağıya çekmektedirler.”
‘İKNA EDİCİ BİR AÇIKLAMA YAPILMADI’
Çay satışı süreçlerinin gerçekleştiği sırada ‘siyasi nüfuz kullanıldı mı?’ diye soran Bekaroğlu, Çaykur idaresine baskı yapıldığını belirterek kamuoyunda Çaykur hakkında çıkan tezleri hatırlattı. Bekaroğlu’nun ‘bu vakte kadar ikna edici bir açıklama yapılmadı’ dediği argümanlar içinde, 2020’de Çaykur’un 2018 yılından kalan çayını almak üzere muahede yaptığı biçimde birtakım firmalara 2019 yılından kalan çayın verildiği, bu çayların uzun müddet stokta kaldıkları için rutubetlendiği ve bir daha fırınlanmadan kaynaklanan ek maliyetler doğurduğu tezi da yer aldı. Bunun yanı sıra, 2021’de yapılan mutabakatlara bahis çayların satın alınan firmalar tarafınca alınarak kendi depolarında bekletilmesi yerine Çaykur’un depolarında bekletildiği, depolar dolu olduğu için çayların bu niçinle bozulma riski ile karşı karşıya bırakıldığı argümanına da yer verildi.
‘ÇAY KİLOGRAMI BAŞINA 5 TL KAMUDAN ALINIP, ÖZEL BÖLÜME AKTARILMAKTADIR’
3,87 TL’ye üreticiden aldığı yaş çaydan elde ettiği 1 kilogram kuru çayın, Çaykur’a maliyetinin yaklaşık 29 TL olduğunu tabir eden Bekaroğlu, 2021 yılında paketlenmemiş/dökme kuru çay satış mutabakatlarının 23-25 TL içinde yapıldığını belirterek “böyle yapılan çay satışı ile kilogram başına ortalama 5 TL kamudan alınıp 5-6 tane özel dal firmasına aktarılmaktadır. Maliyetin altında yapılan bu satış süreçlerinden kaynaklı olarak Çaykur’un ziyanına son iki yıldır yaklaşık 200 milyon TL eklenmiştir” dedi.
Çaykur’un özel kesim firmalarına niye paketlenmemiş, dökme kuru çay satma gereksinimi duyduğunu soran Bekaroğlu, Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli tarafınca yanıtlaması istemiyle şu soruları yöneltti:
Maliyetin altında yapılan çay satışı ile Çaykur’un ziyanına yaklaşık 200 milyon TL daha eklendiğini, kamuya ilişkin bu paranın özel şirketlere aktarıldığını savunan Bekaroğlu, yazılı soru önergesinde Çaykur’un 2020 yılından itibaren özel firmalara paketsiz dökme çay satışı yaptığını, Çaykur’un üç firma ile toplam 20 bin ton paketsiz/dökme kuru çay satışı için mutabakat yaptığını söylemiş oldu.
‘ÖZEL BÖLÜM YAŞ ÇAY FİYATINI AŞAĞI ÇEKMEKTE’
Çaykur İdare Kurulu’nun, 2018 ve 2019 yılından depolarda kalan çayları tıpkı yılki maliyetinden satılması halinde karar alındığını belirten Bekaroğlu, yazılı soru önergesinde şu tabirlere yer verdi:
“Stok maliyeti, bekleme niçiniyle artan rutubetin çekilmesi için bir daha fırınlama ihtiyacı üzere maliyet ögeleri dikkate alındığında bu satış süreçlerinin, çayın Çaykur’a maliyetinin fazlaca altında satış yapıldığı anlaşılmaktadır. 2020 ve 2021 senelerında Çaykur’un en kaliteli çayını maliyetinin altında alan özel kesim firmaları kampanya sırasında yaş çay almak için istekli davranmamakta, üreticiden yaş çayı alırken fiyatı güzelce aşağıya çekmektedirler.”
‘İKNA EDİCİ BİR AÇIKLAMA YAPILMADI’
Çay satışı süreçlerinin gerçekleştiği sırada ‘siyasi nüfuz kullanıldı mı?’ diye soran Bekaroğlu, Çaykur idaresine baskı yapıldığını belirterek kamuoyunda Çaykur hakkında çıkan tezleri hatırlattı. Bekaroğlu’nun ‘bu vakte kadar ikna edici bir açıklama yapılmadı’ dediği argümanlar içinde, 2020’de Çaykur’un 2018 yılından kalan çayını almak üzere muahede yaptığı biçimde birtakım firmalara 2019 yılından kalan çayın verildiği, bu çayların uzun müddet stokta kaldıkları için rutubetlendiği ve bir daha fırınlanmadan kaynaklanan ek maliyetler doğurduğu tezi da yer aldı. Bunun yanı sıra, 2021’de yapılan mutabakatlara bahis çayların satın alınan firmalar tarafınca alınarak kendi depolarında bekletilmesi yerine Çaykur’un depolarında bekletildiği, depolar dolu olduğu için çayların bu niçinle bozulma riski ile karşı karşıya bırakıldığı argümanına da yer verildi.
‘ÇAY KİLOGRAMI BAŞINA 5 TL KAMUDAN ALINIP, ÖZEL BÖLÜME AKTARILMAKTADIR’
3,87 TL’ye üreticiden aldığı yaş çaydan elde ettiği 1 kilogram kuru çayın, Çaykur’a maliyetinin yaklaşık 29 TL olduğunu tabir eden Bekaroğlu, 2021 yılında paketlenmemiş/dökme kuru çay satış mutabakatlarının 23-25 TL içinde yapıldığını belirterek “böyle yapılan çay satışı ile kilogram başına ortalama 5 TL kamudan alınıp 5-6 tane özel dal firmasına aktarılmaktadır. Maliyetin altında yapılan bu satış süreçlerinden kaynaklı olarak Çaykur’un ziyanına son iki yıldır yaklaşık 200 milyon TL eklenmiştir” dedi.
Çaykur’un özel kesim firmalarına niye paketlenmemiş, dökme kuru çay satma gereksinimi duyduğunu soran Bekaroğlu, Tarım ve Orman Bakanı Pakdemirli tarafınca yanıtlaması istemiyle şu soruları yöneltti:
- – 30.09.2021 prestijiyle Çaykur stoklarında bulunan paketsiz/dökme çay ölçüsü ne kadardır? Bunlar hangi senelerdaki üretime aittir? 2020 yılında Çaykur depolarında 2018’den çay kalmasının sebebi nedir, bu olağan midir?
- – 2020 ve 2021 senelerında Çaykur hangi firmaya ne kadar ölçü çayı hangi fiyatlardan satmıştır?
- – Hangi firmaya hangi yılın çayının verileceği ve hangi fiyattan çay satılacağı hangi objektif kriterlere nazaran belirlenmektedir? Bu satışlar için rastgele bir ihale yapılmış mıdır? Yapılmamışsa bunun sebebi nedir?
- – Çaykur’dan maliyetin altında fiyatlarla dökme çay alan firmalar hangileridir? Bu satışların yapılması için Çaykur idaresine baskı yapıldığı tezleri yanlışsız mudur?
- – Çaykur ’un alım fiyatının altında fiyata yaş çayı üreticiden alan özel bölüm firmaları, Çaykur’un en kaliteli çaylarını kendi maliyetlerinin altında fiyata aldığı için kuru çay üretmek için yaş çaya gereksinim duymamakta, üreticiden yaş çay almak için istekli davranmamakta, yaş çay alım fiyatını daha da aşağıya çekmektedir. bu türlü maliyetin altında fiyatlarla özel bölüme paketsiz/dökme çay satmaya devam etmek, hem ÇAYKUR’un ziyanını büyütecektir ve birebir vakitte üreticinin çaydan elde ettiği gelirin azalmasına niye olacaktır. Bu yanlış uygulamayı düzeltmek ve üreticilerin mağduriyetini gidermek için ne üzere önlemler alacaksınız?
- – 2020 yılında 2018 yılı maliyetinden çay satılması, stok maliyetleri ve öteki maliyetlerin hesaba katılmaması kamu ziyanına yol açmıştır. Bu ziyana niye olan ilgililer hakkında Bakanlığınız Teftiş Şurasına inceleme ve soruşturma yaptıracak mısınız?