Boğaziçililerden Berke ve Perit için davet: Unutulmuş mahpuslar ülkesi Boğaziçi Üniversitesi’ne atanan Prof. Dr. Naci İnci’nin şikayetiyle 6 Ekim 2021 günü tutuklanarak cezaevine gdolayılen Boğaziçi Üniversitesi öğrencileri Enis Berke Gök ve Caner Perit İhtimam yarın (7 Ocak) birinci defa hakim karşısına çıkacak. Toplam 14 öğrenciye açılan davanın birinci duruşması saat 09.30’da İstanbul 22. Asliye Ceza Mahkemesi’nde görülecek.
Öğrenciler, “kişiyi hürriyetinden mahrum kılma”, “gorevi yaptırmamak için direnme”, “kamu malına ziyan verme”, “kara ulaşım araçlarını kaçırma ve alıkoyma” üzere suçlamalardan yargılanacaklar.
Duruşma öncesi “Unutulmuş Mahpuslar Ülkesi” başlıklı bir davet yayınlayan bir küme Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi, kamuoyu oluşturulması için toplumsal medyada #FreedomForBerkeAndPerit etiketinin paylaşılmasını istedi.
Öğrencilerin hazırladığı davet metni şöyleki:
“Unutulmuş Mahpuslar Ülkesi
Bundan tam 60 yıl evvel, avukat Peter Benenson, iki Portekizli öğrencinin özgürlüğe kadeh kaldırdıkları için mahpus cezası aldığını öğrenir ve bunun üzerine The Observer’a The Forgotten Prisoners (Unutulmuş Mahpuslar) başlıklı bir makale muharrir. Bu makale şu cümleyle başlamaktadır:
“Gazetenizi haftanın rastgele bir günü açtığınızda, dünyanın bir yerinde, birisinin, görüşleri yahut inançları hükümetince beğenilmediğinden, tutuklandığını, azap gördüğünü ya da idam edildiğini okuyabilirsiniz.”
Yazılmasının üzerinden 60 yıl geçmiş bulunmasına karşın, ne yazık ki bu cümle birçoğumuz için hala epey tanıdık. bir daha o dönemki üzere, bu yazı da ‘özgürlüğe kadeh kaldıran iki öğrenci’ için yazıldı. Bu kere yer Türkiye, yani öbür ismiyle Unutulmuş Mahpuslar Ülkesi.
Türkiye, Avrupa Konseyi’nin 2020 Cezaevi İstatistik Raporu’na (SPACE) nazaran, Avrupa’da nüfusa oranla en epeyce hükümlü ve tutuklunun bulunduğu ülke. 2021 yılında bu sayı, 292 bine çıkarak Türkiye Cumhuriyeti kurulduğundan bu yana cezaevlerindeki en yüksek mahpus sayısına ulaşıldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), işlenen hata cinslerine göre mahpus sayılarına yer verdiği datalarda, siyasi hatalılara bakılırsa bir ayrım yapmamakta. Ama cezaevindeki mahkumlardan yüzde 16,85’inin (43 bin 554 kişi) ‘diğer suçlar’ kapsamında tutulmakta. Yani bu ‘diğerleri’ siyasi mahpusların dahil olduğu küme olmuş oluyor. Üstelik yalnızca cezası katılaşmış olan hükümlü sayısı verilerek, mahkumlara ek olarak ne kadar tutuklu bulunduğuna ait bir bilgi vermiyor. Tüm bu bilgilerden yola çıkarak Türkiye’deki mahpusların çok büyük bir çoğunluğunun siyasi sebeplerden ötürü cezaevlerinde tutulduğunu söylemek mümkün. 60 yıl evvel yapılan ‘appeal for amnesty’ davetini, bugünkü Türkiye için de bir dahalememiz koşul. Bu davetin ehemmiyetini anlamak için 60 yıl evvel yazılan The Forgotten Prisoners’daki şu cümleleri hatırlayalım:
“Bugün dünyadaki özgürlük durumunu nasıl belirleyebiliriz? Amerikalı filozof John Dewey bir kezinde şöyleki demişti: ‘Eğer bir toplum kavramı oluşturmak istiyorsanız, gidin kimin hapishanede olduğunu bakın.’ Bu, takip edilmesi güç bir tavsiye, zira epeyce az hükümet cezaevinde tuttukları Vicdan Mahkûmlarının sayısıyla ilgili soruşturmaları memnuniyetle karşılıyor. Lakin özgürlüğün diğer testleri de var: Basının hükümeti eleştirmesine müsaade veriliyor mu? Hükümet siyasi muhalefete müsaade veriyor mu? Devlete karşı cürüm işlemekle suçlananlar, tarafsız bir mahkemede süratli ve aleni bir biçimde yargılanıyor mu? Şahit çağırmalarına müsaade veriliyor mu ve avukatları savunmayı en düzgün düşündüğü biçimde sunabiliyor mu?”
Bu test hususlarını tek tek inceleyerek Türkiye’nin özgürlük durumunu belirlemeye çalışalım. birinci vakit içinderda basının hükümeti eleştirmesi hususuna bakacak olursak, bu hususta bir çıkmaza yahut ikileme düşmek güç. Zira Türkiye, Milletlerarası Hudut Tanımayan Gazeteciler’in (RSF) hazırladığı 2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre, 180 ülke içinde 153. sırada. Bunun yanı sıra, Türkiye Gazeteciler Sendikasının (TGS) hazırladığı rapora bakılırsa, son 1 yıl içerisinde 62 haber sitesine ve 1411 haber içeriğine erişimin engellenmesine karar verildi; toplam 7 milyon 488 bin 851 TL idari para cezası ve 41 kere yayın durdurma cezası verildi; 322 basın kartı iptal edildi ve Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’na bağlı olan Basın İlan Kurumu (BİK) gazetelere toplam 212 gün ilân kesme cezası verdi. Ayrıyeten BİK, geçen yıl resmi ilanların yüzde 78’ini iktidar destekçisi basına, ilan kesme cezalarının ise yüzde 97’sini muhalif gazetelere verdi. Basına yapılan bu antidemokratik uygulamalar, Türkiye’nin testin daha birinci hususundan sınıfta kaldığını gösteriyor.
İkinci husus olan hükümetin siyasi muhalefete müsaade vermesine bakacak olursak, bunun en büyük meselai Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) eski eş genel lideri Selehattin Demirtaş’ın beş yıldır siyasi sebeplerle cezaevinde tutulmasında nazaranbiliriz. Demirtaş, seçmen çoğunluğunu Kürt vatandaşların oluşturduğu HDP’nin eş genel lideri iken, 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde hayli sayıda HDP milletvekiliyle birlikte tutuklandı. 2020’de AİHM, Türkiye’nin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 18. hususunun ihlal edildiğine hükmetti. Osman Kavala ile bir arada Selâhattin Demirtaş’ın “siyasi niçinlerle” tutuklu olduğu kararına varıp derhal tahliye edilmelerini talep etti. AİHS’nin “Kararların bağlayıcılığı ve infazı” başlıklı 46. hususuna göre Türkiye, taraf devletlerden biri olarak AİHM kararlarına uyacağını kabul etmiş bulunmasına karşın, Kavala ve Demirtaş’ın tutukluluğunu devam ettirerek AİHM sonucunı uygulamayı reddetmiştir. Muhalif bir parti önderinin siyasi sebeplerden ötürü beş yıldır tutuklu olması, Türkiye’de siyasi muhalefete müsaade verilmediğinin fazlaca açık bir örneğidir.
Testimizin üçüncü unsuru olan, devlete karşı cürüm işlemekle suçlananlar, tarafsız bir mahkemede süratli ve aleni bir biçimde yargılanması için, bu durumun insan hakları ihlallerinin en büyük örneklerinden biri olan askeri öğrencilerin davasına bakabiliriz. 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde 300’den çok askeri öğrenci tutuklandı ve tutuklu kaldıktan yıllar daha sonra birden fazla müebbet mahpus cezası aldı. 2016’da 18 yaşında olmayan yüzlerce askeri öğrenci, 18 yaşını doldurmalarının akabinde tutuklanarak cezaevine gönderildi. Darbe teşebbüsünde çabucak hemen 14-15 yaşlarında olan öğrenciler, darbe yapmakla suçlandı. 2021 yılının birinci aylarında, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kurulu Keyfi Tutukluluk Çalışma Kümesi, müebbet mahpus cezası alan bir öğrenci hakkında derhal tahliye edilmesine karar verdi. Bu sonucun, birebir suçlamayla karşı karşıya kalan öbür öğrenciler için birer emsal karar teşkil ederek tahliye edilmesi beklenirken, Türkiye üyesi olduğu ve hem de Yürütme Kurulu’nda yer aldığı Birleşmiş Milletler’in verdiği bu sonucun gerektirdiği yükümlülüğü yerine getirmedi.
Verilen kararda yer alan “Avukat-Sanık alakasının gerektiği ölçüde kurulmasına müsaade verilmediği ve saklılığın ihlal edildiği”, “Avukatların tehdit edildiğini ve korkutularak gözdağı verildiği”, “Yeterince şahidin dinlenmediği ve lehte kanıtların savcı tarafınca belgeye konulmadığı yahut araştırılmadığı” üzere sözler, savunma hakkına vurgu yapan özgürlük testimizin son hususunun de Türkiye’de ne yazık ki yöntemince uygulanmadığını göstermiştir.
***
Tüm bu hukuka muhalif uygulamalardan anlıyoruz ki, Türkiye’de özgürlük, bir fısıltıdan ibaret. Özgürlüğü sesini yükselterek söylemek ve istemek ise, onu kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalmak, yani mahpus olmak demek. Kendi ortasında bir paradoksa dönüşen özgürlük, savunucularının kararlılığına nazaran bir umuda da dönüşebiliyor. Bunun Türkiye’deki son örneklerinden biri de Boğaziçi Üniversitesi protestoları. 2 Ocak 2020’de Türkiye’nin önde gelen üniversitelerinden olan Boğaziçi Üniversitesi’ne, 1980 darbesinden daha sonra birinci sefer üniversitenin kendi geleneğinden gelmeyen ve seçilmeyen bir rektör atandı. Bu atamayı kabul etmeyen öğrenciler, akademisyenler ve başka üniversitesi bileşenleri 4 Ocak 2020’de protestolara başladı. Boğaziçi Üniversitesi akademisyenleri bir yıldır hafta içi her gün tıpkı saatte, rektörlük binasının önünde toplanarak alkışlarla ‘Kabul etmiyoruz, vazgeçmiyoruz!’ sloganlarıyla sonucu protesto ettiler. Bu süreçte ise 4 akademisyen rektörlük sonucuyla üniversitedeki nazaranvlerinden uzaklaştırıldı. LGBTİ+ öğrenciler de süreç boyunca siyasetçiler üzerinden ayrımcı telaffuzların maksadı oldu. Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin Altun, Boğaziçi Üniversitesi LGBTİ+ Araştırmaları Kulübü’nün (BÜLGBTİ+) atanmış rektör sonucuyla kapatıldığını toplumsal medya hesabından duyurdu.
Bir yıl boyunca süren protestolar sırasında, hem yerleşke ortasında hem yerleşke haricinde bine yakın kişi gözaltına alındı. Ana akım medyada, başta 12.. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere biroldukça siyasetçi tarafınca, Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerine terörist suçlaması yapıldı. Ne var ki, gözaltına alınan öğrencilerin davalarındaki suçlamalarda terör suçlaması yok denecek kadar azdı. Türel olarak hiç bir desteği olmayan siyasi telaffuzlar üzerinden, yüzlerce öğrenci günlerce gözaltında tutuldu. Dört öğrenci kırktan fazla gün boyunca hapishanelerde tecrit uygulanarak hücrelerde tutuldu. İsimli denetim kaidesiyle özgür bırakılan biroldukca öğrenciye yurtdışına çıkış yasağı konuldu. Kimi öğrenciler yüksek lisans için yurtharicindeki üniversitelerden kabul almasına karşın, uygulanan yasaklardan ötürü eğitim haklarından yoksun bırakıldılar.
En temel insan haklarından biri olan eğitim hakkına hala büsbütün erişemeyen iki öğrenci var: Enis Berke Gök ve Caner Perit Özer. Fizik ve tarih kısmında okuyan bu iki Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi, tam 92 gündür cezaevinde. Tutsak edilmelerinin niçini ise, atanmış rektörün şikayeti. Öğrencilerin avukatının verdiği bilgiye göre, 4 Ekim günü Berke Gök ve Perit Özer’in de ortalarında bulunduğu birkaç öğrenci, atanmış rektörü görüp konuşmak için aracına gerçek ilerliyorlar. Özel güvenlik bakılırsavlileri ise öğrencilerin etrafını sarıyor. Gök, nazaranvlilerden daha evvel temmuz ayında darp edildiği için uzaklaşmak hedefiyle aracın üzerine çıkıyor. Diğer bir güvenlik bakılırsavlisi de Gök’ü ayağından çekmeye çalışıyor ve arkadaşları da yanına gidiyor. Yaşanan bu olay üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan bir açılış konuşmasında, “Bunlar üniversitenin içine sızmış teröristlerdir.” sözünü kullanarak öğrencileri maksat gösteriyor ve atanmış rektör öğrencilerden şikayetçi oluyor. Bu şikâyet üzerine 10 öğrenci gözaltına alınıyor, Gök ve Özer haricindekiler isimli denetim kaidesiyle hür bırakılıyor.
Berke Gök ve Perit Özer, bu yaşananlardan da anlaşılacağı üzere birer siyasi mahpustur. çabucak hemen yirmili yaşlarının başında olan bu iki öğrenci, üç aydan fazladır kaldıkları cezaevinde, üniversite eğitimlerine devam edemediler. Siyasi bir telaffuzdan ötürü, en temel haklarından yoksun bırakıldılar. Lakin tüm bu aksiliklere karşın, cezaevinden direniş ve dayanışma iletileri göndermeye devam ettiler. 7 Ocak günü ise yine mahkemeye çıkarılacaklar.
AKP hükümetinin son senelerında, halk en temel anayasal haklarından biri olan adil yargılanma hakkından yoksun bırakıldı ve yüz binlerce insan mağdur edildi. Berke Gök ve Perit Özer de şu anda bu mağduriyetin birer öznesi hükmündeler. Yazdığımız bu yazı aracılığıyla, yaşanan haksızlığın artık son bulması için, bir küme Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi olarak bir davette bulunmak istiyoruz. 60 yıl evvel, özgürlük dedikleri için mahpusa atılan iki öğrencinin uğradığı haksızlığın giderilmesi ismine bir mektup daveti yapıldığı üzere, artık de özgürlük isteklerinden dolayı mahpusa atılan iki öğrencinin hür bırakılması için herkese Tweet atma davetinde bulunuyoruz. Türkiye’de kamuoyundan gelen ağır reaksiyon üzerine adil yargılama yapıldığına biroldukca sefer şahit olduk. Bu kamuoyunun yurtharicinde da oluşması durumunda, haksız yere 92 gündür cezaevinde tutulan iki arkadaşımızın özgürlüklerine kavuşacağına inanıyoruz. #FreedomForBerkeAndPerit hashtag’i ile atacağınız tweetler, onlar için birer özgürlük bileti olabilir. Artık, çabucak bir tweet: # FreedomForBerkeAndPerit.” (HABER MERKEZİ)
Öğrenciler, “kişiyi hürriyetinden mahrum kılma”, “gorevi yaptırmamak için direnme”, “kamu malına ziyan verme”, “kara ulaşım araçlarını kaçırma ve alıkoyma” üzere suçlamalardan yargılanacaklar.
Duruşma öncesi “Unutulmuş Mahpuslar Ülkesi” başlıklı bir davet yayınlayan bir küme Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi, kamuoyu oluşturulması için toplumsal medyada #FreedomForBerkeAndPerit etiketinin paylaşılmasını istedi.
Öğrencilerin hazırladığı davet metni şöyleki:
“Unutulmuş Mahpuslar Ülkesi
Bundan tam 60 yıl evvel, avukat Peter Benenson, iki Portekizli öğrencinin özgürlüğe kadeh kaldırdıkları için mahpus cezası aldığını öğrenir ve bunun üzerine The Observer’a The Forgotten Prisoners (Unutulmuş Mahpuslar) başlıklı bir makale muharrir. Bu makale şu cümleyle başlamaktadır:
“Gazetenizi haftanın rastgele bir günü açtığınızda, dünyanın bir yerinde, birisinin, görüşleri yahut inançları hükümetince beğenilmediğinden, tutuklandığını, azap gördüğünü ya da idam edildiğini okuyabilirsiniz.”
Yazılmasının üzerinden 60 yıl geçmiş bulunmasına karşın, ne yazık ki bu cümle birçoğumuz için hala epey tanıdık. bir daha o dönemki üzere, bu yazı da ‘özgürlüğe kadeh kaldıran iki öğrenci’ için yazıldı. Bu kere yer Türkiye, yani öbür ismiyle Unutulmuş Mahpuslar Ülkesi.
Türkiye, Avrupa Konseyi’nin 2020 Cezaevi İstatistik Raporu’na (SPACE) nazaran, Avrupa’da nüfusa oranla en epeyce hükümlü ve tutuklunun bulunduğu ülke. 2021 yılında bu sayı, 292 bine çıkarak Türkiye Cumhuriyeti kurulduğundan bu yana cezaevlerindeki en yüksek mahpus sayısına ulaşıldı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), işlenen hata cinslerine göre mahpus sayılarına yer verdiği datalarda, siyasi hatalılara bakılırsa bir ayrım yapmamakta. Ama cezaevindeki mahkumlardan yüzde 16,85’inin (43 bin 554 kişi) ‘diğer suçlar’ kapsamında tutulmakta. Yani bu ‘diğerleri’ siyasi mahpusların dahil olduğu küme olmuş oluyor. Üstelik yalnızca cezası katılaşmış olan hükümlü sayısı verilerek, mahkumlara ek olarak ne kadar tutuklu bulunduğuna ait bir bilgi vermiyor. Tüm bu bilgilerden yola çıkarak Türkiye’deki mahpusların çok büyük bir çoğunluğunun siyasi sebeplerden ötürü cezaevlerinde tutulduğunu söylemek mümkün. 60 yıl evvel yapılan ‘appeal for amnesty’ davetini, bugünkü Türkiye için de bir dahalememiz koşul. Bu davetin ehemmiyetini anlamak için 60 yıl evvel yazılan The Forgotten Prisoners’daki şu cümleleri hatırlayalım:
“Bugün dünyadaki özgürlük durumunu nasıl belirleyebiliriz? Amerikalı filozof John Dewey bir kezinde şöyleki demişti: ‘Eğer bir toplum kavramı oluşturmak istiyorsanız, gidin kimin hapishanede olduğunu bakın.’ Bu, takip edilmesi güç bir tavsiye, zira epeyce az hükümet cezaevinde tuttukları Vicdan Mahkûmlarının sayısıyla ilgili soruşturmaları memnuniyetle karşılıyor. Lakin özgürlüğün diğer testleri de var: Basının hükümeti eleştirmesine müsaade veriliyor mu? Hükümet siyasi muhalefete müsaade veriyor mu? Devlete karşı cürüm işlemekle suçlananlar, tarafsız bir mahkemede süratli ve aleni bir biçimde yargılanıyor mu? Şahit çağırmalarına müsaade veriliyor mu ve avukatları savunmayı en düzgün düşündüğü biçimde sunabiliyor mu?”
Bu test hususlarını tek tek inceleyerek Türkiye’nin özgürlük durumunu belirlemeye çalışalım. birinci vakit içinderda basının hükümeti eleştirmesi hususuna bakacak olursak, bu hususta bir çıkmaza yahut ikileme düşmek güç. Zira Türkiye, Milletlerarası Hudut Tanımayan Gazeteciler’in (RSF) hazırladığı 2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ne göre, 180 ülke içinde 153. sırada. Bunun yanı sıra, Türkiye Gazeteciler Sendikasının (TGS) hazırladığı rapora bakılırsa, son 1 yıl içerisinde 62 haber sitesine ve 1411 haber içeriğine erişimin engellenmesine karar verildi; toplam 7 milyon 488 bin 851 TL idari para cezası ve 41 kere yayın durdurma cezası verildi; 322 basın kartı iptal edildi ve Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı’na bağlı olan Basın İlan Kurumu (BİK) gazetelere toplam 212 gün ilân kesme cezası verdi. Ayrıyeten BİK, geçen yıl resmi ilanların yüzde 78’ini iktidar destekçisi basına, ilan kesme cezalarının ise yüzde 97’sini muhalif gazetelere verdi. Basına yapılan bu antidemokratik uygulamalar, Türkiye’nin testin daha birinci hususundan sınıfta kaldığını gösteriyor.
İkinci husus olan hükümetin siyasi muhalefete müsaade vermesine bakacak olursak, bunun en büyük meselai Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) eski eş genel lideri Selehattin Demirtaş’ın beş yıldır siyasi sebeplerle cezaevinde tutulmasında nazaranbiliriz. Demirtaş, seçmen çoğunluğunu Kürt vatandaşların oluşturduğu HDP’nin eş genel lideri iken, 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde hayli sayıda HDP milletvekiliyle birlikte tutuklandı. 2020’de AİHM, Türkiye’nin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 18. hususunun ihlal edildiğine hükmetti. Osman Kavala ile bir arada Selâhattin Demirtaş’ın “siyasi niçinlerle” tutuklu olduğu kararına varıp derhal tahliye edilmelerini talep etti. AİHS’nin “Kararların bağlayıcılığı ve infazı” başlıklı 46. hususuna göre Türkiye, taraf devletlerden biri olarak AİHM kararlarına uyacağını kabul etmiş bulunmasına karşın, Kavala ve Demirtaş’ın tutukluluğunu devam ettirerek AİHM sonucunı uygulamayı reddetmiştir. Muhalif bir parti önderinin siyasi sebeplerden ötürü beş yıldır tutuklu olması, Türkiye’de siyasi muhalefete müsaade verilmediğinin fazlaca açık bir örneğidir.
Testimizin üçüncü unsuru olan, devlete karşı cürüm işlemekle suçlananlar, tarafsız bir mahkemede süratli ve aleni bir biçimde yargılanması için, bu durumun insan hakları ihlallerinin en büyük örneklerinden biri olan askeri öğrencilerin davasına bakabiliriz. 15 Temmuz 2016’daki darbe teşebbüsünün akabinde 300’den çok askeri öğrenci tutuklandı ve tutuklu kaldıktan yıllar daha sonra birden fazla müebbet mahpus cezası aldı. 2016’da 18 yaşında olmayan yüzlerce askeri öğrenci, 18 yaşını doldurmalarının akabinde tutuklanarak cezaevine gönderildi. Darbe teşebbüsünde çabucak hemen 14-15 yaşlarında olan öğrenciler, darbe yapmakla suçlandı. 2021 yılının birinci aylarında, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Kurulu Keyfi Tutukluluk Çalışma Kümesi, müebbet mahpus cezası alan bir öğrenci hakkında derhal tahliye edilmesine karar verdi. Bu sonucun, birebir suçlamayla karşı karşıya kalan öbür öğrenciler için birer emsal karar teşkil ederek tahliye edilmesi beklenirken, Türkiye üyesi olduğu ve hem de Yürütme Kurulu’nda yer aldığı Birleşmiş Milletler’in verdiği bu sonucun gerektirdiği yükümlülüğü yerine getirmedi.
Verilen kararda yer alan “Avukat-Sanık alakasının gerektiği ölçüde kurulmasına müsaade verilmediği ve saklılığın ihlal edildiği”, “Avukatların tehdit edildiğini ve korkutularak gözdağı verildiği”, “Yeterince şahidin dinlenmediği ve lehte kanıtların savcı tarafınca belgeye konulmadığı yahut araştırılmadığı” üzere sözler, savunma hakkına vurgu yapan özgürlük testimizin son hususunun de Türkiye’de ne yazık ki yöntemince uygulanmadığını göstermiştir.
***
Tüm bu hukuka muhalif uygulamalardan anlıyoruz ki, Türkiye’de özgürlük, bir fısıltıdan ibaret. Özgürlüğü sesini yükselterek söylemek ve istemek ise, onu kaybetme tehlikesiyle karşı karşıya kalmak, yani mahpus olmak demek. Kendi ortasında bir paradoksa dönüşen özgürlük, savunucularının kararlılığına nazaran bir umuda da dönüşebiliyor. Bunun Türkiye’deki son örneklerinden biri de Boğaziçi Üniversitesi protestoları. 2 Ocak 2020’de Türkiye’nin önde gelen üniversitelerinden olan Boğaziçi Üniversitesi’ne, 1980 darbesinden daha sonra birinci sefer üniversitenin kendi geleneğinden gelmeyen ve seçilmeyen bir rektör atandı. Bu atamayı kabul etmeyen öğrenciler, akademisyenler ve başka üniversitesi bileşenleri 4 Ocak 2020’de protestolara başladı. Boğaziçi Üniversitesi akademisyenleri bir yıldır hafta içi her gün tıpkı saatte, rektörlük binasının önünde toplanarak alkışlarla ‘Kabul etmiyoruz, vazgeçmiyoruz!’ sloganlarıyla sonucu protesto ettiler. Bu süreçte ise 4 akademisyen rektörlük sonucuyla üniversitedeki nazaranvlerinden uzaklaştırıldı. LGBTİ+ öğrenciler de süreç boyunca siyasetçiler üzerinden ayrımcı telaffuzların maksadı oldu. Cumhurbaşkanlığı İrtibat Lideri Fahrettin Altun, Boğaziçi Üniversitesi LGBTİ+ Araştırmaları Kulübü’nün (BÜLGBTİ+) atanmış rektör sonucuyla kapatıldığını toplumsal medya hesabından duyurdu.
Bir yıl boyunca süren protestolar sırasında, hem yerleşke ortasında hem yerleşke haricinde bine yakın kişi gözaltına alındı. Ana akım medyada, başta 12.. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan olmak üzere biroldukça siyasetçi tarafınca, Boğaziçi Üniversitesi öğrencilerine terörist suçlaması yapıldı. Ne var ki, gözaltına alınan öğrencilerin davalarındaki suçlamalarda terör suçlaması yok denecek kadar azdı. Türel olarak hiç bir desteği olmayan siyasi telaffuzlar üzerinden, yüzlerce öğrenci günlerce gözaltında tutuldu. Dört öğrenci kırktan fazla gün boyunca hapishanelerde tecrit uygulanarak hücrelerde tutuldu. İsimli denetim kaidesiyle özgür bırakılan biroldukca öğrenciye yurtdışına çıkış yasağı konuldu. Kimi öğrenciler yüksek lisans için yurtharicindeki üniversitelerden kabul almasına karşın, uygulanan yasaklardan ötürü eğitim haklarından yoksun bırakıldılar.
En temel insan haklarından biri olan eğitim hakkına hala büsbütün erişemeyen iki öğrenci var: Enis Berke Gök ve Caner Perit Özer. Fizik ve tarih kısmında okuyan bu iki Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi, tam 92 gündür cezaevinde. Tutsak edilmelerinin niçini ise, atanmış rektörün şikayeti. Öğrencilerin avukatının verdiği bilgiye göre, 4 Ekim günü Berke Gök ve Perit Özer’in de ortalarında bulunduğu birkaç öğrenci, atanmış rektörü görüp konuşmak için aracına gerçek ilerliyorlar. Özel güvenlik bakılırsavlileri ise öğrencilerin etrafını sarıyor. Gök, nazaranvlilerden daha evvel temmuz ayında darp edildiği için uzaklaşmak hedefiyle aracın üzerine çıkıyor. Diğer bir güvenlik bakılırsavlisi de Gök’ü ayağından çekmeye çalışıyor ve arkadaşları da yanına gidiyor. Yaşanan bu olay üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan bir açılış konuşmasında, “Bunlar üniversitenin içine sızmış teröristlerdir.” sözünü kullanarak öğrencileri maksat gösteriyor ve atanmış rektör öğrencilerden şikayetçi oluyor. Bu şikâyet üzerine 10 öğrenci gözaltına alınıyor, Gök ve Özer haricindekiler isimli denetim kaidesiyle hür bırakılıyor.
Berke Gök ve Perit Özer, bu yaşananlardan da anlaşılacağı üzere birer siyasi mahpustur. çabucak hemen yirmili yaşlarının başında olan bu iki öğrenci, üç aydan fazladır kaldıkları cezaevinde, üniversite eğitimlerine devam edemediler. Siyasi bir telaffuzdan ötürü, en temel haklarından yoksun bırakıldılar. Lakin tüm bu aksiliklere karşın, cezaevinden direniş ve dayanışma iletileri göndermeye devam ettiler. 7 Ocak günü ise yine mahkemeye çıkarılacaklar.
AKP hükümetinin son senelerında, halk en temel anayasal haklarından biri olan adil yargılanma hakkından yoksun bırakıldı ve yüz binlerce insan mağdur edildi. Berke Gök ve Perit Özer de şu anda bu mağduriyetin birer öznesi hükmündeler. Yazdığımız bu yazı aracılığıyla, yaşanan haksızlığın artık son bulması için, bir küme Boğaziçi Üniversitesi öğrencisi olarak bir davette bulunmak istiyoruz. 60 yıl evvel, özgürlük dedikleri için mahpusa atılan iki öğrencinin uğradığı haksızlığın giderilmesi ismine bir mektup daveti yapıldığı üzere, artık de özgürlük isteklerinden dolayı mahpusa atılan iki öğrencinin hür bırakılması için herkese Tweet atma davetinde bulunuyoruz. Türkiye’de kamuoyundan gelen ağır reaksiyon üzerine adil yargılama yapıldığına biroldukca sefer şahit olduk. Bu kamuoyunun yurtharicinde da oluşması durumunda, haksız yere 92 gündür cezaevinde tutulan iki arkadaşımızın özgürlüklerine kavuşacağına inanıyoruz. #FreedomForBerkeAndPerit hashtag’i ile atacağınız tweetler, onlar için birer özgürlük bileti olabilir. Artık, çabucak bir tweet: # FreedomForBerkeAndPerit.” (HABER MERKEZİ)