Bilgelik bahisli bu hikayeleri okurken epey keyif alacaksınız! Han ve yolcu
Günlerden bir gün, zamanın ünlü bir bilgesi hükümdarın sarayının kapısına geldi. Muhafızların hiç birisi hürmetleri niçiniyle onu durdurmaya çalışmadı. Bilge, sonunda hükümdarın tahtında oturduğu odaya girdi. Ziyaretçisini hemen tanıyan kral saygıyla ayağa kalkıp sordu:
“Ne istiyorsun? Sana nasıl yardım edebilirim?”
“Bu handa uyuyacak bir yer istiyorum” karşılığını verdi bilge.
“Ama burası han değil ki” dedi kral yavaşça kızgınlıkla, “Benim sarayım.”
“Sorabilir miyim: Sendilk evvel bu sarayda kim yaşıyordu?”
“Babam. O öldü lakin.”
“Ondan evvel kim yaşıyordu?”
“Büyükbabam. O da öldü.”
“bu biçimde burası insanların kısa bir süreliğine gelip kaldığı, daha sonra da terk edip gittiği bir yer demek ki. niçin ona han demeyeyim?
Büyük İskender’in Aristo’ya mektubu
Büyük İskender, büyük filozof Aristo’ya bir mektup yazıp sorar:
‘Zaptettiğim topraklardaki insanları tahakkümüm altında tutabilmek için neler yapmalıyım?’
1- Ülkenin ileri gelen insanlarını sürgüne mi göndereyim?
2- Ülkenin ileri gelenlerini mahpusa mi atayım?
3- Ülkenin ileri gelenlerini kılıçtan mı geçireyim?
Aristo’dan yanıt gelir:
1- Sürgünde toplanıp sana karşı başkaldırırlar.
2- Hapishaneler militan yuvası olur, denetimden çıkar.
3- Onlardan daha sonraki nesil intikam hırsıyla büyür, tahtını sallar.
Aristo, tahlil olarak şu tavsiyede bulunur:
İnsanların ortasına nifak tohumları ekeceksin. Birbirleriyle savaşınca, hakem olarak kendini kabul ettireceksin. Lakin mutabakata giden bütün yolları tıkayacaksın!
Elma
Konfüçyus, bazı insanlara bir şey öğretmenin en âlâ yolunun bunu örneklerle göstermek olduğunu biliyordu. Bu yüzden sınıfın tam karşısına geçti. Eline bir vazo aldı, tüm öğrencilerin gorebileceği biçimde vazoyu havada tuttu. Öbür elinde bir elma vardı. Öğrencilerin meraklı bakışları içinde, elmayı vazonun arasında bıraktıktan daha sonra, vazoyu yere koydu ve şu biçimde dedi: ‘Elmayı vazodan çıkarmayı başaran öğrenci, elmayı yiyebilir.’ Çocuklardan biri açıkmıştı, birinci o davrandı ve elini vazonun dar ağzından içeri soktu. Elmayı yakaladı, çıkarmaya çalışıyor, fakat başaramıyordu.
‘Elimi çıkaramıyorum!’
Konfüçyus,
‘Elmayı sıkı sıkı tutmaktan vazgeçmediğin sürece, elini çıkarman mümkün olmayacaktır,’ dedi. Çocuk elmayı elinden bırakmak istemiyordu; lakin sonunda mecburî olarak bıraktı. Elini vazodan çıkardığında, yüzünde şaşkınlık okunuyordu. Elmanın vazodan nasıl çıkarılabileceği konusunda sizin bir fikriniz var mı? Konfüçyus, vazoyu yerden alıp aykırı çevirdi. Elma vazonun ortasından yuvarlanıp avucunun içine düştü. Çocukların hepsi gülmeye başladı. Aslında o kadar sıradan bir şeydi ki bu!
Konfüçyus, ‘Fakat bu, göründüğü kadar sıradan değil,’ dedi. Elmayı havada tutuyordu konuşurken. ‘kimi vakit bir şeyi gerektiğinde bırakabilmek, güç bir iştir. Onu bırakabilmek de bir beceridir. Şayet bir şeyi zorla tuttuğunuzda, ulaşmak istediğiniz şeyi engellediğini görüyorsanız, bu biçimde onu özgür bırakmalısınız. Şayet yanlış bir şey yapıyorsanız, bu biçimde buna son vermelisiniz. Şayet kendinize ve başkalarına karşı dürüst davranmıyorsanız, bu hilekarlığı hemen durdurmalısınız. İşte, lakin o zaman amacınıza ulaşabilirsiniz.
Günlerden bir gün, zamanın ünlü bir bilgesi hükümdarın sarayının kapısına geldi. Muhafızların hiç birisi hürmetleri niçiniyle onu durdurmaya çalışmadı. Bilge, sonunda hükümdarın tahtında oturduğu odaya girdi. Ziyaretçisini hemen tanıyan kral saygıyla ayağa kalkıp sordu:
“Ne istiyorsun? Sana nasıl yardım edebilirim?”
“Bu handa uyuyacak bir yer istiyorum” karşılığını verdi bilge.
“Ama burası han değil ki” dedi kral yavaşça kızgınlıkla, “Benim sarayım.”
“Sorabilir miyim: Sendilk evvel bu sarayda kim yaşıyordu?”
“Babam. O öldü lakin.”
“Ondan evvel kim yaşıyordu?”
“Büyükbabam. O da öldü.”
“bu biçimde burası insanların kısa bir süreliğine gelip kaldığı, daha sonra da terk edip gittiği bir yer demek ki. niçin ona han demeyeyim?
Büyük İskender’in Aristo’ya mektubu
Büyük İskender, büyük filozof Aristo’ya bir mektup yazıp sorar:
‘Zaptettiğim topraklardaki insanları tahakkümüm altında tutabilmek için neler yapmalıyım?’
1- Ülkenin ileri gelen insanlarını sürgüne mi göndereyim?
2- Ülkenin ileri gelenlerini mahpusa mi atayım?
3- Ülkenin ileri gelenlerini kılıçtan mı geçireyim?
Aristo’dan yanıt gelir:
1- Sürgünde toplanıp sana karşı başkaldırırlar.
2- Hapishaneler militan yuvası olur, denetimden çıkar.
3- Onlardan daha sonraki nesil intikam hırsıyla büyür, tahtını sallar.
Aristo, tahlil olarak şu tavsiyede bulunur:
İnsanların ortasına nifak tohumları ekeceksin. Birbirleriyle savaşınca, hakem olarak kendini kabul ettireceksin. Lakin mutabakata giden bütün yolları tıkayacaksın!
Elma
Konfüçyus, bazı insanlara bir şey öğretmenin en âlâ yolunun bunu örneklerle göstermek olduğunu biliyordu. Bu yüzden sınıfın tam karşısına geçti. Eline bir vazo aldı, tüm öğrencilerin gorebileceği biçimde vazoyu havada tuttu. Öbür elinde bir elma vardı. Öğrencilerin meraklı bakışları içinde, elmayı vazonun arasında bıraktıktan daha sonra, vazoyu yere koydu ve şu biçimde dedi: ‘Elmayı vazodan çıkarmayı başaran öğrenci, elmayı yiyebilir.’ Çocuklardan biri açıkmıştı, birinci o davrandı ve elini vazonun dar ağzından içeri soktu. Elmayı yakaladı, çıkarmaya çalışıyor, fakat başaramıyordu.
‘Elimi çıkaramıyorum!’
Konfüçyus,
‘Elmayı sıkı sıkı tutmaktan vazgeçmediğin sürece, elini çıkarman mümkün olmayacaktır,’ dedi. Çocuk elmayı elinden bırakmak istemiyordu; lakin sonunda mecburî olarak bıraktı. Elini vazodan çıkardığında, yüzünde şaşkınlık okunuyordu. Elmanın vazodan nasıl çıkarılabileceği konusunda sizin bir fikriniz var mı? Konfüçyus, vazoyu yerden alıp aykırı çevirdi. Elma vazonun ortasından yuvarlanıp avucunun içine düştü. Çocukların hepsi gülmeye başladı. Aslında o kadar sıradan bir şeydi ki bu!
Konfüçyus, ‘Fakat bu, göründüğü kadar sıradan değil,’ dedi. Elmayı havada tutuyordu konuşurken. ‘kimi vakit bir şeyi gerektiğinde bırakabilmek, güç bir iştir. Onu bırakabilmek de bir beceridir. Şayet bir şeyi zorla tuttuğunuzda, ulaşmak istediğiniz şeyi engellediğini görüyorsanız, bu biçimde onu özgür bırakmalısınız. Şayet yanlış bir şey yapıyorsanız, bu biçimde buna son vermelisiniz. Şayet kendinize ve başkalarına karşı dürüst davranmıyorsanız, bu hilekarlığı hemen durdurmalısınız. İşte, lakin o zaman amacınıza ulaşabilirsiniz.