Başaran Aksu: Emekçi hareketlerindeki temel motivasyon haysiyet ve onur talebi Bağımsız bir sendika olarak yola çıkan Umut-Sen, geçtiğimiz kasım ayından bu yana kendisini bir sınıf çabası odağı olarak tanımlıyor. Yılın birinci üç ayında gerçekleşen Migros, Trendyol, Yemeksepeti, Yurtiçi Kargo ve Farplas başta olmak üzere epeyce sayıda fiili grevde faal rol üstüne alan Umut-Sen, Prensiplerini benimseyen her insanın ortasında yer alabildiği kolektif bir yapı.
Umut-Sen Örgütlenme Koordinatörü Başaran Aksu, 12 Eylül’den bu yana uygulanan neoliberal siyasetlerin, personelleri fakirleşmiş, aşağılanmış ve temsilden kovulmuş bir varlık haline getirdiğini söylüyor. Aksu’ya bakılırsa yılın birinci üç ayındaki grevleri ortaya çıkaran temel motivasyon da, eşitsizlik ve adaletsizlik sürecine olan itirazın ta kendisi… “Ücret uğraşı, bunun dışa vurulan kısmıdır. Lakin dikkat kesilen herkes, temel motivasyonun öbür bir şey olduğunu görür.”
Parlamentodan, belediye meclisine kadar seçimle gelinen tabanlarda personellerin kendine yer bulamadığını vurgulayan Aksu, bu durumun personellerin öz örgütleri olan sendikalar için de geçerli olduğunu savunuyor: “ötürüsıyla biz bu durumu zıt yüz etmeye dönük bir arayışın ve gayretin parçasıyız” diyen Aksu’yla emekçilerle bir ortaya gelmek için çıktığı Erzincan yolunda konuştuk.
Bağımsız bir sendika olarak yola çıkan Umut-Sen, toplumun farklı kesitlerini bir ortaya getiren bir kolektif olarak yola devam ediyor. Bu süreç nasıl gelişti?
Toplumsal formasyondaki esaslı değişimler ve mevcut yapıların bu durumu kavramaktan, kapsamaktan uzak konumlanmışı niçiniyle personeller, esnekleşme ve taşeronlaştırma süreçleri karşısında yalnız bırakıldı. Umut-Sen, 2000’li senelerda bu yalnız bırakılma hallerine dönük bir arayışın eseri olarak gündeme geldi.
Personellerin yalnız bırakılmasına dair en değerli itirazlarından biri, sendikalardaki bürokratik yapılara karşı o denli değil mi?
Aslında bu yeni bir şey değil. Bürokratik, katılaşmış, kastlaşmış yapılardan dolayı çalışanların sendikalardan dışlanması 2000’li senelerdan beri karşılaştığımız bir konudur. Sendikaların, personellerin ekonomik ve demokratik uğraş örgütleri olmaları hakikatinden uzaklaştığını o senelerda da görüyorduk. Bu niçinle çalışanların yer aldığı komiteler, meclisler, kurullar üzere öz örgütlenme yapılarına dayanarak 2008 yılında bir metinle başladık. bu biçimdea kadar yürütülmüş çalışmaların bir cins uyumu kurduk. Kendimizi bu devirlerde bir orta sendikal odak kavramıyla tanımlıyorduk. Hem yeni sendikaların kuruluşuna ön ayak olmak, birebir vakitte mevcut sendikaların demokratik muhalefetler geliştirerek emekçilerce dönüştürülmesine yönelik bir perspektifi savunuyorduk. Bunları hala yapıyoruz. Fakat geçtiğimiz kasım ayına geldiğimizde biz kendimizi artık bir sınıf uğraşı odağı olarak tanımladık. Yalnızca direniş örgütleyen bir yapı değil, direkt sınıf örgütlenmelerini yürüten bunlara emek eden bir yapı.
Umut-Sen Örgütlenme Koordinatörü Başaran Aksu
Bunda ne tesirli oldu?
Öncelikle, bu tanımlama sürecinin öncesinde bir dizi bağımsız sendika oluştu. Ayrıyeten örgütlenme gayretlerimizle Türk Metal’in, HAK-İş’in, TÜRK-İş’in ve DİSK’in ortasındaki kimi sendikalarda pek organize, tesirli bağlantı ağları yarattık. Sarı sendikalar içerisindeki bu katılaşmış yapıları kırmaya çalışan arkadaşlar, bunu örtük bir biçimde yaptı. Zira açıktan faaliyet yürütmek bu arkadaşlar açısından işten atılma niçini. Bir baht yakalanırsa oralarda bulunan bu emekçi komiteleri, kurulları bir biçimde kendilerini açığa vurarak oraların bir daha emekçi örgütü olmaları konusunda bir hamleyi açığa vuracaktır. Bu tıp tabanları teşvik etmeye devam ediyoruz.
‘ÇİFTÇİ KENDİ TOPRAĞINDA PROLETERLEŞTİ’
Umut-Sen’in ekoloji, göç üzere farklı odakları olan bir yapısı var. Artık ise tarımla ilgili yeni teşebbüs başlatıyorsunuz. Bu teşebbüsü hangi muhtaçlık ortaya çıkardı?
Mülkiyet bağlarındaki parçalanmanın da getirdiği süreçler daha sonrasında çiftçiler, kendi toprağında proleterleşti. ötürüsıyla hem çiftçilerin haklarını birebir vakitte tarım işletmelerinde çalışan personellerin haklarını gündeme getirecek bir sendikalaşma uğraşımız var. Birebir şey, ekoloji çabaları için de geçerli. Zira beşerler direkt taş ocaklarına, HES’lere, madenlere, güç şirketlerine karşı gayret veriyor. Etraf çabaları, evvelden daha epey orta sınıfların, hassas kısımların bir hassasiyeti iken artık devleti ardına almış maden ve güç şirketleri karşısındaki halkın direnişleri olarak gündeme geliyor. Ekoloji kolektifi, bu inisiyatiflerin taleplerini ülke kamuoyuna taşımak ve bu talepleri güçlendirmek maksadıyla durum almaya başladı.
Daima vurguladığınız iştirakçi yapı niye kıymetli? Personellerin karar alma sistemlerinde yer almadığı sendikalarda ne oluyor?
Emekçiler, işçiler bu ülkede seçilme haklarını fiilen kaybetmiş durumdalar. Çalışanların parlamentoda, belediye başkanlığında ya da belediye meclisinde yani seçimle gelinen tabanlarda yer bulmaları mümkün değil. Önlerine kim aday olarak getirilirse, emekçilerin onlara oy vermesi dayatılıyor ve çalışanlar oy verme süreci haricindeki bütün sistemlerden dışlanıyor. Sendikalar, personelin kurumları ancak çalışanlar buradan kovulmuş durumdalar. Sendikalara çeteler, şebekeler, çıkar kümeleri çöreklenmiş durumda. Bunlar da genelde işverenle iç içe yapılar ya da direkt sermaye örgütleri.
‘MEMLEKETİN BEŞTE DÖRDÜ TEMSİLDEN KOVULMUŞ DURUMDA’
Patron sendikalarını mı kastediyorsunuz?
Sermayenin nasıl partileri, üniversiteleri var ise kendi patron sendikaları da var. Ancak o da yetmiyor ve emekçilerin sendikalarını denetim altına alıp yönlendiriyorlar. ötürüsıyla burada direkt emekçilerin kendi sendikalarını ürettikleri ve yönettikleri yer ortadan kalkmış durumda. Biz bu yeri bir daha inşa etmeye yönelik bir perspektifle hareket ediyoruz. Personel, hem kendi fabrikasında birebir vakitte sendikasında kelam sahibi olmayan temsilden kovulmuş dışlanmış bir varlık durumunda. Memleketin beşte dördünü bu proleterleşme hususu etkiliyor ve beşte dördü temsilden kovulma sıkıntısıyla karşı karşıya. Temsil deyince yalnızca seçkinlerinin temsili üzere bir şey anlaşılıyor. ötürüsıyla biz bunu aykırı yüz etmeye dönük arayışın ve eforun bir kesimiyiz. Sendikal bürokrasiler içerisinde sağlanan demokrasiler de yetmez zira meclisler, komiteler sendika olumsuz bir duruma hakikat hareket etmeye başlayınca müdahale edebilecek yegane araçlar. O yüzden iştirakçi yapıyı epeyce kritik buluyoruz.
Başaran Aksu, tazminatını alamayan maden çalışanlarıyla harekette.
Yılın birinci üç ayında yapılan personel hareketlerini harekete geçiren temel motivasyonun, ekonomik gidişat ve hayat pahalılığı olduğu vurgulanıyor. Buna katılıyor musunuz?
Bu ekonomik sorun, şu anda gündeme gelen ve geçtiğimiz 2,5 ay boyunca süren gayretlerin etkinleşmesinde katalizör oldu. Lakin temel motivasyon gözden kaçırılıyor. 12 Eylül’den bu yana tam 40 yıl boyunca aktifliğini peyderpey artıran ve Türkiye’nin beşte dördünü proleterleşmenin alanı haline getiren neoliberal siyasetler geniş bir yumağı birleştirdi. Burada hem hukuktan tıpkı vakitte kentten dışlanmayla gelen bir hakikatler sorunu var. Günde 16-17 saat mesai, mobbing, taciz şartları altında çalışma… Ortaya çıkan direnişler, bütün bu şartlara karşı bir haysiyet ve onur talebi. Burada 40 yıl boyunca süren bu fakirleştirme, aşağılanma, insan dışı bir öge haline gelme pozisyonuna itiraz var. Bu direnişlerin gerisindeki motivasyonu, bir kesim kazıyınca görülebilecek olan hakikat budur. Fiyat bunun her insanın daha çabuk gördüğü dışa vurulan kısmıdır. Fakat dikkat kesilen herkes, temel motivasyonun bu yaşanan eşitsizlik ve adaletsizlik sürecine itiraz olduğunu bakılırsacektir.
Bu hareketlerde elde edilen kazanımlar sırf hareketi yapanlarla hudutlu kalmadı, tüm personellere yansıdı. Siz alanda neler gözlemliyorsunuz?
Artık bir kamuoyuna yansıyan direnişler var, bunların bilgisine aşağı üst herkes ulaşabiliyor. Bir de yansımayan ve grev tehdidi kavramıyla açıklayabileceğimiz bir durum var. örneğin diyelim ki bir OSB’deki fabrikalardan birinde direniş var ve direnişle kazanım geliyor. Çabucak yan fabrikalarda misal bir çalışma biçimi ve rejimi olduğu için oradaki personeller de patrona “Siz bu taleplerimizi karşılamazsanız biz de direniriz” diyorlar. Biz personel ağları ilgilerimiz yardımıyla en az 150 kadar bu biçimde işyeri tespit ettik ancak bu sayının hayli daha fazla olduğuna kani olduk. Patron bunu görüp panikliyor lakin kimi durumlarda artırımı da sıfırlamış oluyor. Personel yüzde 50 isteyecekken, patron “Yüzde 30’a yükselttim” diyerek çalışanın direnme motivasyonunun da önüne geçmiş oluyor.
‘İŞÇİLER, SENDİKALAR OLMADAN KAZANABİLDİKLERİ BİR DURUMU YAŞADI’
Sizce bu hareketler, önümüzdeki aylarda devam eder mi?
Artık, yılın birinci üç ayında yapılan direnişler tesirli oldu. Personeller yaygın bir biçimde toplumsal medya ve medya yoluyla direnişlerini duyurdular. Türkiye personelleri bu grevlerde, sendikalara muhtaçlık duymadan kendi örgütlenmeleriyle kazanabildikleri bir durumu ve duyguyu yaşadı. Harekete katılmayan çalışanlar de bu direnişleri izledi ve bu ayrıntıları cebine attı. Çalışanların elimde artık bu biçimde aktüel bir hafıza var. Bu değerli. Şu anda hayat pahalılığı ve enflasyon şartları devam ediyor. Giderek daha yakıcı ve hissedilir hale geliyor. İşsiz sayısı da katlanmaya devam ediyor. Çiftçileri, küçük üreticiyi etkileyen süreçler de yaşanıyor. Mayıs ve haziran ayında çaydan fındığa, buğdaydan pamuğa çiftçilerin hareketleri olacaktır. Emekçiler, bu sürece ocak, şubat, mart aylarında fiili olarak kendi hallerini koydular. Bunu fiili örgütlenmelerine ve kendi öz güçlerine güvenerek yaptılar. Emekçilerin hak arama, sıkışmışlık ortasındaki bu durumdan çıkmaya dönük ataklarına, arayışlarına karşılık veren kucaklayıcı bir kurumsallık yok.
1 Mayıs’a hangi gündemlerle gidiyorsunuz?
Bizler açısından temel problem, hem personel sınıfının tıpkı vakitte bu personel sınıfı etrafındaki ezilen halk topluluklarının bilhassa son bir yıldır ortasında oldukları yoksulluk, işsizlik, hayat pahalılığı, geçinememe durumu, iş cinayetleri, intiharlar… Beşerler hacizlerle, icralarla boğuşuyorlar. ötürüsıyla gündemde bu sıkıntılar var.
Bu sene de personel sınıfı için tarihi bir kıymete sahip olan Taksim Meydanı’nda 1 Mayıs kutlamasına müsaade verilmedi. Geçtiğimiz yıl yasağa reaksiyon göstererek Dolmabahçe’den Taksim’e gerçek yürüyüş başlatmıştınız. Bu sene nerede olacaksınız?
Geçtiğimiz senelerda 1 Mayıs konusunda AKP iktidarının keyfi yasaklayıcı bir tavrı vardı. Bilhassa Seyahat daha sonrasında bu tavrı daima hale getirdiler. Görünen şey su, Taksim Meydanı yasağına en son 8 Mart’ta feminist hareketin fiili bir tutumu oldu. Bu fiili hareket geceydi ve o açıdan da fazlaca manalıydı. Gün ortasında Taksim Meydanı’nda yapılacak bir aktifliğin keyfi olarak yasaklanması kabul edilebilir bir şey değil. aslına bakarsanız bütün hakları yasa yoluyla gasp edilmiş personellerin, işçilerin karşısına bir de yasakla çıkılması kabul edilemez. Bir sermaye devletinin koymuş olduğu yasak karşısında karşım, solcuyum, sosyalistim diyenlerin hangi münasebetle olursa olsun uygun meydan arayışına girmesi kabul edilebilir bir şey değil. Şener Şen’in sinemasında olduğu üzere koşarak gidiyorlar, gösterilen o meydana. Bu yasağı sorgulayacak, tartışmaya açacak, yasağı fiilen ortadan kaldıracak fiili bir tavrın inşa edilmesi temeldir. Sen bir yasağı ortadan kaldıracak bir demokratik yansıyı örgütleyemezken rejimin, ülkenin demokratikleştirilmesi üzere sıkıntıyla de aslında samimi içten bir kederi olmadığı manasına gelir. Bütün toplum açısından bütün çalışanlar açısından yasal olan 1 Mayıs’ı yasaklayan bir iktidar siyaseti karşısında net, açık, anlaşılır bir hal ortaya koyamayan bir muhalif yaklaşım, aslında iktidarın rejimi ayakta tutan mesnetlerden bir adedidir diye düşünüyoruz.
‘1 MAYIS’TA YASAKLANAN MEYDANLARA GERÇEK GİDECEĞİZ’
Maltepe Meydanı’nda düzenlenecek olan harekete katılmayacaksınız bu biçimde?
1 Mayıs yasağı ortadan kalkıncaya kadar yasaklanan meydanlara yanlışsız gideceğiz. Gücümüz ne kadarsa, kaç bireysek bunun epey kıymeti yok. Personellere, işçilere yürekli olmayı vaaz edenler, korkakça davranma ayrıcalığına sahip olamazlar. Emekçilere önerdiğimiz şeyi kendimiz yapmazsak tezat bir noktaya düşeriz. Bu noktadan hareketle 1 Mayıs’ı Taksim’de karşılamayı politik bir tavır olarak görüyoruz. Emekten yana sendikalarla ve çevrelerle bunun gerisinde duracağız.
Personeller başta olmak üzere toplumun çeşitli bölümleriyle bir ortaya geldiğiniz etkinlikler düzenliyorsunuz. Sanırım şu anda Malatya’da bulunmanız da bunun için. Nasıl bir rota izlediniz?
Yaklaşık 20 gündür yollardayız. Türkiye’nin çeşitli vilayetlerinde 5 bin kilometre yol yaptık, 1 Mayıs’a kadar bir 5 bin daha yapacağız. Kamuoyuna açık 1 Mayıs’la ilgili paneller, etkinlikler düzenliyoruz. Üç arkadaşımızla birlikte personel bölgelerinde, organize sanayi bölgelerinde 1 Mayıs gündemine hazırlık doğrultusunda toplantılar gerçekleştiriyoruz.
Umut-Sen Örgütlenme Koordinatörü Başaran Aksu, 12 Eylül’den bu yana uygulanan neoliberal siyasetlerin, personelleri fakirleşmiş, aşağılanmış ve temsilden kovulmuş bir varlık haline getirdiğini söylüyor. Aksu’ya bakılırsa yılın birinci üç ayındaki grevleri ortaya çıkaran temel motivasyon da, eşitsizlik ve adaletsizlik sürecine olan itirazın ta kendisi… “Ücret uğraşı, bunun dışa vurulan kısmıdır. Lakin dikkat kesilen herkes, temel motivasyonun öbür bir şey olduğunu görür.”
Parlamentodan, belediye meclisine kadar seçimle gelinen tabanlarda personellerin kendine yer bulamadığını vurgulayan Aksu, bu durumun personellerin öz örgütleri olan sendikalar için de geçerli olduğunu savunuyor: “ötürüsıyla biz bu durumu zıt yüz etmeye dönük bir arayışın ve gayretin parçasıyız” diyen Aksu’yla emekçilerle bir ortaya gelmek için çıktığı Erzincan yolunda konuştuk.
Bağımsız bir sendika olarak yola çıkan Umut-Sen, toplumun farklı kesitlerini bir ortaya getiren bir kolektif olarak yola devam ediyor. Bu süreç nasıl gelişti?
Toplumsal formasyondaki esaslı değişimler ve mevcut yapıların bu durumu kavramaktan, kapsamaktan uzak konumlanmışı niçiniyle personeller, esnekleşme ve taşeronlaştırma süreçleri karşısında yalnız bırakıldı. Umut-Sen, 2000’li senelerda bu yalnız bırakılma hallerine dönük bir arayışın eseri olarak gündeme geldi.
Personellerin yalnız bırakılmasına dair en değerli itirazlarından biri, sendikalardaki bürokratik yapılara karşı o denli değil mi?
Aslında bu yeni bir şey değil. Bürokratik, katılaşmış, kastlaşmış yapılardan dolayı çalışanların sendikalardan dışlanması 2000’li senelerdan beri karşılaştığımız bir konudur. Sendikaların, personellerin ekonomik ve demokratik uğraş örgütleri olmaları hakikatinden uzaklaştığını o senelerda da görüyorduk. Bu niçinle çalışanların yer aldığı komiteler, meclisler, kurullar üzere öz örgütlenme yapılarına dayanarak 2008 yılında bir metinle başladık. bu biçimdea kadar yürütülmüş çalışmaların bir cins uyumu kurduk. Kendimizi bu devirlerde bir orta sendikal odak kavramıyla tanımlıyorduk. Hem yeni sendikaların kuruluşuna ön ayak olmak, birebir vakitte mevcut sendikaların demokratik muhalefetler geliştirerek emekçilerce dönüştürülmesine yönelik bir perspektifi savunuyorduk. Bunları hala yapıyoruz. Fakat geçtiğimiz kasım ayına geldiğimizde biz kendimizi artık bir sınıf uğraşı odağı olarak tanımladık. Yalnızca direniş örgütleyen bir yapı değil, direkt sınıf örgütlenmelerini yürüten bunlara emek eden bir yapı.
Umut-Sen Örgütlenme Koordinatörü Başaran Aksu
Bunda ne tesirli oldu?
Öncelikle, bu tanımlama sürecinin öncesinde bir dizi bağımsız sendika oluştu. Ayrıyeten örgütlenme gayretlerimizle Türk Metal’in, HAK-İş’in, TÜRK-İş’in ve DİSK’in ortasındaki kimi sendikalarda pek organize, tesirli bağlantı ağları yarattık. Sarı sendikalar içerisindeki bu katılaşmış yapıları kırmaya çalışan arkadaşlar, bunu örtük bir biçimde yaptı. Zira açıktan faaliyet yürütmek bu arkadaşlar açısından işten atılma niçini. Bir baht yakalanırsa oralarda bulunan bu emekçi komiteleri, kurulları bir biçimde kendilerini açığa vurarak oraların bir daha emekçi örgütü olmaları konusunda bir hamleyi açığa vuracaktır. Bu tıp tabanları teşvik etmeye devam ediyoruz.
‘ÇİFTÇİ KENDİ TOPRAĞINDA PROLETERLEŞTİ’
Umut-Sen’in ekoloji, göç üzere farklı odakları olan bir yapısı var. Artık ise tarımla ilgili yeni teşebbüs başlatıyorsunuz. Bu teşebbüsü hangi muhtaçlık ortaya çıkardı?
Mülkiyet bağlarındaki parçalanmanın da getirdiği süreçler daha sonrasında çiftçiler, kendi toprağında proleterleşti. ötürüsıyla hem çiftçilerin haklarını birebir vakitte tarım işletmelerinde çalışan personellerin haklarını gündeme getirecek bir sendikalaşma uğraşımız var. Birebir şey, ekoloji çabaları için de geçerli. Zira beşerler direkt taş ocaklarına, HES’lere, madenlere, güç şirketlerine karşı gayret veriyor. Etraf çabaları, evvelden daha epey orta sınıfların, hassas kısımların bir hassasiyeti iken artık devleti ardına almış maden ve güç şirketleri karşısındaki halkın direnişleri olarak gündeme geliyor. Ekoloji kolektifi, bu inisiyatiflerin taleplerini ülke kamuoyuna taşımak ve bu talepleri güçlendirmek maksadıyla durum almaya başladı.
Daima vurguladığınız iştirakçi yapı niye kıymetli? Personellerin karar alma sistemlerinde yer almadığı sendikalarda ne oluyor?
Emekçiler, işçiler bu ülkede seçilme haklarını fiilen kaybetmiş durumdalar. Çalışanların parlamentoda, belediye başkanlığında ya da belediye meclisinde yani seçimle gelinen tabanlarda yer bulmaları mümkün değil. Önlerine kim aday olarak getirilirse, emekçilerin onlara oy vermesi dayatılıyor ve çalışanlar oy verme süreci haricindeki bütün sistemlerden dışlanıyor. Sendikalar, personelin kurumları ancak çalışanlar buradan kovulmuş durumdalar. Sendikalara çeteler, şebekeler, çıkar kümeleri çöreklenmiş durumda. Bunlar da genelde işverenle iç içe yapılar ya da direkt sermaye örgütleri.
‘MEMLEKETİN BEŞTE DÖRDÜ TEMSİLDEN KOVULMUŞ DURUMDA’
Patron sendikalarını mı kastediyorsunuz?
Sermayenin nasıl partileri, üniversiteleri var ise kendi patron sendikaları da var. Ancak o da yetmiyor ve emekçilerin sendikalarını denetim altına alıp yönlendiriyorlar. ötürüsıyla burada direkt emekçilerin kendi sendikalarını ürettikleri ve yönettikleri yer ortadan kalkmış durumda. Biz bu yeri bir daha inşa etmeye yönelik bir perspektifle hareket ediyoruz. Personel, hem kendi fabrikasında birebir vakitte sendikasında kelam sahibi olmayan temsilden kovulmuş dışlanmış bir varlık durumunda. Memleketin beşte dördünü bu proleterleşme hususu etkiliyor ve beşte dördü temsilden kovulma sıkıntısıyla karşı karşıya. Temsil deyince yalnızca seçkinlerinin temsili üzere bir şey anlaşılıyor. ötürüsıyla biz bunu aykırı yüz etmeye dönük arayışın ve eforun bir kesimiyiz. Sendikal bürokrasiler içerisinde sağlanan demokrasiler de yetmez zira meclisler, komiteler sendika olumsuz bir duruma hakikat hareket etmeye başlayınca müdahale edebilecek yegane araçlar. O yüzden iştirakçi yapıyı epeyce kritik buluyoruz.
Başaran Aksu, tazminatını alamayan maden çalışanlarıyla harekette.
Yılın birinci üç ayında yapılan personel hareketlerini harekete geçiren temel motivasyonun, ekonomik gidişat ve hayat pahalılığı olduğu vurgulanıyor. Buna katılıyor musunuz?
Bu ekonomik sorun, şu anda gündeme gelen ve geçtiğimiz 2,5 ay boyunca süren gayretlerin etkinleşmesinde katalizör oldu. Lakin temel motivasyon gözden kaçırılıyor. 12 Eylül’den bu yana tam 40 yıl boyunca aktifliğini peyderpey artıran ve Türkiye’nin beşte dördünü proleterleşmenin alanı haline getiren neoliberal siyasetler geniş bir yumağı birleştirdi. Burada hem hukuktan tıpkı vakitte kentten dışlanmayla gelen bir hakikatler sorunu var. Günde 16-17 saat mesai, mobbing, taciz şartları altında çalışma… Ortaya çıkan direnişler, bütün bu şartlara karşı bir haysiyet ve onur talebi. Burada 40 yıl boyunca süren bu fakirleştirme, aşağılanma, insan dışı bir öge haline gelme pozisyonuna itiraz var. Bu direnişlerin gerisindeki motivasyonu, bir kesim kazıyınca görülebilecek olan hakikat budur. Fiyat bunun her insanın daha çabuk gördüğü dışa vurulan kısmıdır. Fakat dikkat kesilen herkes, temel motivasyonun bu yaşanan eşitsizlik ve adaletsizlik sürecine itiraz olduğunu bakılırsacektir.
Bu hareketlerde elde edilen kazanımlar sırf hareketi yapanlarla hudutlu kalmadı, tüm personellere yansıdı. Siz alanda neler gözlemliyorsunuz?
Artık bir kamuoyuna yansıyan direnişler var, bunların bilgisine aşağı üst herkes ulaşabiliyor. Bir de yansımayan ve grev tehdidi kavramıyla açıklayabileceğimiz bir durum var. örneğin diyelim ki bir OSB’deki fabrikalardan birinde direniş var ve direnişle kazanım geliyor. Çabucak yan fabrikalarda misal bir çalışma biçimi ve rejimi olduğu için oradaki personeller de patrona “Siz bu taleplerimizi karşılamazsanız biz de direniriz” diyorlar. Biz personel ağları ilgilerimiz yardımıyla en az 150 kadar bu biçimde işyeri tespit ettik ancak bu sayının hayli daha fazla olduğuna kani olduk. Patron bunu görüp panikliyor lakin kimi durumlarda artırımı da sıfırlamış oluyor. Personel yüzde 50 isteyecekken, patron “Yüzde 30’a yükselttim” diyerek çalışanın direnme motivasyonunun da önüne geçmiş oluyor.
‘İŞÇİLER, SENDİKALAR OLMADAN KAZANABİLDİKLERİ BİR DURUMU YAŞADI’
Sizce bu hareketler, önümüzdeki aylarda devam eder mi?
Artık, yılın birinci üç ayında yapılan direnişler tesirli oldu. Personeller yaygın bir biçimde toplumsal medya ve medya yoluyla direnişlerini duyurdular. Türkiye personelleri bu grevlerde, sendikalara muhtaçlık duymadan kendi örgütlenmeleriyle kazanabildikleri bir durumu ve duyguyu yaşadı. Harekete katılmayan çalışanlar de bu direnişleri izledi ve bu ayrıntıları cebine attı. Çalışanların elimde artık bu biçimde aktüel bir hafıza var. Bu değerli. Şu anda hayat pahalılığı ve enflasyon şartları devam ediyor. Giderek daha yakıcı ve hissedilir hale geliyor. İşsiz sayısı da katlanmaya devam ediyor. Çiftçileri, küçük üreticiyi etkileyen süreçler de yaşanıyor. Mayıs ve haziran ayında çaydan fındığa, buğdaydan pamuğa çiftçilerin hareketleri olacaktır. Emekçiler, bu sürece ocak, şubat, mart aylarında fiili olarak kendi hallerini koydular. Bunu fiili örgütlenmelerine ve kendi öz güçlerine güvenerek yaptılar. Emekçilerin hak arama, sıkışmışlık ortasındaki bu durumdan çıkmaya dönük ataklarına, arayışlarına karşılık veren kucaklayıcı bir kurumsallık yok.
1 Mayıs’a hangi gündemlerle gidiyorsunuz?
Bizler açısından temel problem, hem personel sınıfının tıpkı vakitte bu personel sınıfı etrafındaki ezilen halk topluluklarının bilhassa son bir yıldır ortasında oldukları yoksulluk, işsizlik, hayat pahalılığı, geçinememe durumu, iş cinayetleri, intiharlar… Beşerler hacizlerle, icralarla boğuşuyorlar. ötürüsıyla gündemde bu sıkıntılar var.
Bu sene de personel sınıfı için tarihi bir kıymete sahip olan Taksim Meydanı’nda 1 Mayıs kutlamasına müsaade verilmedi. Geçtiğimiz yıl yasağa reaksiyon göstererek Dolmabahçe’den Taksim’e gerçek yürüyüş başlatmıştınız. Bu sene nerede olacaksınız?
Geçtiğimiz senelerda 1 Mayıs konusunda AKP iktidarının keyfi yasaklayıcı bir tavrı vardı. Bilhassa Seyahat daha sonrasında bu tavrı daima hale getirdiler. Görünen şey su, Taksim Meydanı yasağına en son 8 Mart’ta feminist hareketin fiili bir tutumu oldu. Bu fiili hareket geceydi ve o açıdan da fazlaca manalıydı. Gün ortasında Taksim Meydanı’nda yapılacak bir aktifliğin keyfi olarak yasaklanması kabul edilebilir bir şey değil. aslına bakarsanız bütün hakları yasa yoluyla gasp edilmiş personellerin, işçilerin karşısına bir de yasakla çıkılması kabul edilemez. Bir sermaye devletinin koymuş olduğu yasak karşısında karşım, solcuyum, sosyalistim diyenlerin hangi münasebetle olursa olsun uygun meydan arayışına girmesi kabul edilebilir bir şey değil. Şener Şen’in sinemasında olduğu üzere koşarak gidiyorlar, gösterilen o meydana. Bu yasağı sorgulayacak, tartışmaya açacak, yasağı fiilen ortadan kaldıracak fiili bir tavrın inşa edilmesi temeldir. Sen bir yasağı ortadan kaldıracak bir demokratik yansıyı örgütleyemezken rejimin, ülkenin demokratikleştirilmesi üzere sıkıntıyla de aslında samimi içten bir kederi olmadığı manasına gelir. Bütün toplum açısından bütün çalışanlar açısından yasal olan 1 Mayıs’ı yasaklayan bir iktidar siyaseti karşısında net, açık, anlaşılır bir hal ortaya koyamayan bir muhalif yaklaşım, aslında iktidarın rejimi ayakta tutan mesnetlerden bir adedidir diye düşünüyoruz.
‘1 MAYIS’TA YASAKLANAN MEYDANLARA GERÇEK GİDECEĞİZ’
Maltepe Meydanı’nda düzenlenecek olan harekete katılmayacaksınız bu biçimde?
1 Mayıs yasağı ortadan kalkıncaya kadar yasaklanan meydanlara yanlışsız gideceğiz. Gücümüz ne kadarsa, kaç bireysek bunun epey kıymeti yok. Personellere, işçilere yürekli olmayı vaaz edenler, korkakça davranma ayrıcalığına sahip olamazlar. Emekçilere önerdiğimiz şeyi kendimiz yapmazsak tezat bir noktaya düşeriz. Bu noktadan hareketle 1 Mayıs’ı Taksim’de karşılamayı politik bir tavır olarak görüyoruz. Emekten yana sendikalarla ve çevrelerle bunun gerisinde duracağız.
Personeller başta olmak üzere toplumun çeşitli bölümleriyle bir ortaya geldiğiniz etkinlikler düzenliyorsunuz. Sanırım şu anda Malatya’da bulunmanız da bunun için. Nasıl bir rota izlediniz?
Yaklaşık 20 gündür yollardayız. Türkiye’nin çeşitli vilayetlerinde 5 bin kilometre yol yaptık, 1 Mayıs’a kadar bir 5 bin daha yapacağız. Kamuoyuna açık 1 Mayıs’la ilgili paneller, etkinlikler düzenliyoruz. Üç arkadaşımızla birlikte personel bölgelerinde, organize sanayi bölgelerinde 1 Mayıs gündemine hazırlık doğrultusunda toplantılar gerçekleştiriyoruz.