Avukat Sarıhan Sivas katliamı ve daha sonrasını anlattı: Güya sanıklar mağdur, biz sanıktık Sivas Katliamı daha sonrası davanın peşini bırakmayan, saldırganların kente bir gün evvel gelip daha sonrasında kolaycı çıkmalarından, belgeyle ilgili bilgi verilmemesine kadar 28 yıldır bitmeyen ‘adalet’ arayışını anlattı.
Katliam devrinde Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Genel Lideri olan ve daha sonrasında CHP milletvekilliği sürecinde de davanın peşini bırakmayan avukat Şenal Sarıhan, süreçle ilgili medyaport’tan Sultan Özer’e konuştu.
Avukat Şenal Sarıhan
“Sivas katliamı davası; 2 Temmuz 1993 Madımak katliamına ait açılan bir dava. Lakin bu davanın açılışından başlayarak türel meselelerle karşı karşıya kaldık” diyen Sarıhan soruları şu biçimde yanıtladı:
niye?
Zira belgeyi gördüğümüzde ve öncesinde televizyon kayıtlarını izlediğimizde binlerce insanın aksiyoncu olarak Sivas meydanında ve otelin etrafında olduğunu gördük, tanıklık ettik.
daha sonra evrak ile ilgili bilgi ve evrakları incelediğimizde karşımıza çıkan tablo; 15 bin kişinin harekete katıldığı argümanıydı. Bu, pek önemli bir sayı. Ama bu hadiseden neredeyse 20 gün daha sonra Sivas Cumhuriyet Savcılığı iddianameyi hazırladı.
Bu iddianamelerden biriş Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Yasası’na terslik, biri de adiyen adam öldürme, daha doğrusu yakarak adam öldürme. Biliyorsunuz kaybettiğimiz beşerler yanmış ya da dumandan boğulmuşlardı.
Sivas’ta DGM yoktu, bu sebeple Kayseri DGM’de açılan bir dava da Terörle Gayret Yasası’na karşıtlıktan; yani terör örgütü olduğu teziyle açıldı.
Davaların süratli açılması sorun mu pekala?
‘Savcı çabucak harekete geçmiş ne kadar iyi’ diye düşünülebilir. Lakin savcının çabucak harekete geçmesi kadar, kanıtları hakikat düzgün toplaması da kıymetli. Bu davaların bu kadar süratli açılması, açıkça soruşturmanın eksik yapıldığının bir ispatıydı. Bunun yanı sıra olayı yaratanların Sivas’tan kaçırılmaları, çıkmaları da son derece manidardı.
Bir- iki gün evvel gelmişler Sivas’a, yerleşmişlerdi ama çıkışları sırasında, olay bulunmasına karşın hiç bir denetim olmadı. Terk etmişlerdi Sivas’ı.
Ne yapılabilirdi?
Bir olay olursa, olay merkezi, kentse kentin çıkıyı kapatılır. Şenliktilk evvel bir kadro gerici güçlerin Sivas’a gelip yerleştikleri konusunda polisin bilgisi var. ‘Müslüman Kamuoyuna’ diye dağıtılmış bildiriler var. Bu bildirilere karşın alınmış bir tedbir yok.
Otomobil araba geldikleri ve belediyeye ilişkin yahut kuran kurslarına ilişkin yatılı merkezlerde geceledikleri bilinmesine karşın buralarda bir tedbir alınmadı. Buralarla ilgili muhafaza gündeme gelmedi.
Eksik bırakılmış bir hazırlık basamağı. Yani, emniyetin eksik bıraktığı… beraberinde Cumhuriyet Savcılığı da eksik bilgiye dayalı olarak ve epeyce az sayıda insanın gözaltına alınmasını göre nazaran bu beşerlerle yahut kaçanlarla ilgili bir süreç yapmadan, çarçabuk üç iddianame hazırladı.
niye itiraz ettiniz davaların açılmasına?
Zira bu iddianamelerden birinde, her ne kadar TMY gündemde ise de örgütler yoktu. Hangi örgütler? Bunlar ferdi terörist miydiler, yoksa bağımsız olarak mı bir ortaya gelmişlerdi bunlar araştırılmadı. Biz bu davaların açılış biçimine itiraz ettik, “Eksik soruşturma” dedik.
tıpkı vakitte davaların Sivas’ta görülmesi insanların bu davaları takip edememesi manasına gelir. Zira asıl mağdurlar Ankara’dalar. Bunun bir de ruhsal tarafı vardı. Zira beşerler acıyı daima hayatış olacaklar, Sivas’a giderek, Madımak’ın önünden geçerek. Onun için de ‘Davanın Ankara’da görülmesi gerekir’ dedik.
Periyodun Adalet Bakanı sanıyorum Seyfi Oktay idi. Davanın üçünü de Ankara’ya aldılar. Dava Ankara’ya alındığı vakit toplam 174 kadar sanık vardı.
Ankara ağır Ceza Mahkemesi, ‘nasıl farklı başka açtınız, burada hedef aşikâr. Şeriat isteriz, laiklik gidecek, şeriat gelecek diyor. Maksadı fazlaca belirli bir aksiyon. Bu insanlara karşı şahsi bir garez yok, siyasi görüşlerine, anlayışlarına bir garez var. bu biçimde bu davaların tek bir yerde birleşmesi lazım. Anayasal sistemin değiştirilmesi isteğidir. Bu sebeple davaların DGM’de görülmesi gerekir’ dedi. Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Yasası’ndan açılan davaya bakan Asliye Ceza Mahkemesi de ‘bu adiyen bir toplanma değil, bunun DGM’ye gitmesi gerekir’ sonucu verdi.
Ancak DGM bunu kabul etmedi. Evrak Yargıtay’a gitti, ‘dosya DGM’nindir’ diye geri geldi. DGM’de birleşti üç evrak, DGM de mecburen baktı, lakin işin ciddiyetini fark eden bir bakış açısı yoktu.
DGM’de davanın seyri nasıl oldu?
Birinci duruşmadan başlayarak, sanıkları tahliye etti DGM. O denli ki tahliye olan sanıklar ondan sonrasında idam cezası aldılar. Öylesine rastgele bırakıldılar. Biz daima müdahale ettik.
Diğer bir tablo daha vardı, adeta biz sanıktık, onlar ziyan görmüşlerdi. Mahkemede eşit sayıda avukat vardı. O katilleri savunanlar da bizim sayımıza yakındı. Başlangıçta 500 -600 kişiydi avukatlar grubu.
128 tutuklu sanık vardı, bir kısmı tutuksuzdu. Ailelere de bize de ağır akın vardı. Ben daima tacize uğradım. Cübbemin yakasından tutup yere yatırdılar. Mahkeme bunları görmedi tabi, yok saydı. (DGM Lideri Orhan Karadeniz idi)
Birinci vazife sorununda DGM’de itiraz eden bir askeri hakim vardı, onu sürdüler örneğin. Zira o ‘gorev alanımıza girer’ demişti.
Sonuç olarak o dava mahkemenin kabul etmediği üzere bitti.
Nasıl?
Mahkeme, adiyen adam öldürmeden ceza verdi, toplantı ve şov yürüyüşlerinden ceza verdi, terörden ceza vermedi.
sonucu temyiz ettik, Yargıtay iki yıl daha sonra bozdu, ancak giden gitmişti. Son kararla birlikte de tahliyeler olmuştu. Bu, ödül üzere bir karardı. Daima ailelere, mağdur avukatlarına küfreden, hakaret eden, duruşmada daima olay çıkaran sanıklar o gün ödül üzere karara karşı bile ceplerinde ne var ise, kalem, bozuk para, çakmak, anahtar yargıçların yüzlerine attılar.
Sanırım 33 kişi hakkında idam sonucu verilmişti değil mi?
37 sanık idam cezası aldı, ama bunların 33’ü hakkındaki ceza idam idi, 4 kişinin yaşı küçüktü, indirildi cezalar. Fakat idam cezası alan sanıkların değerli bir kısmı birinci duruşmada tahliye edilmiş ve dışarıdaydı, kaçırılmıştı. Ve mahkeme gıyabi tutuklama sonucu çıkardı, lakin yakalanmadılar. Biz o andan itibaren bu işin fazlaca daha örgütlü halde yürüdüğünü düşündük.
niye?
Zira yurt dışına çıkmak epeyce sıkıntı, onların hepsi yurt dışına çıktılar. daha sonra yıllar geçtikçe de yurt haricinde maddi durumları yeterli oldu, işyeri açtılar, olağan yaşadılar, korundular. Hep korundular. esasen birinci duruşmaya, daha sonradan Adalet Bakanı olan Şevket Kazan onların avukatı olarak girmişti. Biz duruşmadan çıkarılmasını sağlamıştık. ‘Devlet aleyhine işlenmiş cürüm var ve sen devleti temsil ediyorsun, milletvekilisin, giremezsin’ dedik.
Tüm davaları takip edemediniz niye?
Davalardan haberdar edilmiyorduk, tesadüfen öğrendiklerimiz oldu. sonrasındasında açılan davalarda tesadüfler de rol oynadı. örneğin Cafer Erçakmak, Aziz Nesin’i iten adam… Onunla ilgili davada sigortadan emekli maaşını çektiğini gördük, tahminen de oburu çekiyordu onu bilmiyorduk. 2008 yılına kadar maaşını çekiyordu, lakin Türkiye’de yoktu. 1993 neresi 2008 neresi. daha sonra Erçakmak’ın yurt haricinde olduğunu öğrendik.
Bir gazeteci aracılığıyla öğrendik bir davayı da. ‘Zaman aşımından davayı düşürüyorlar’ diye uyardı beni. Belge numaralarını aldım baktım ki, evet dava aylardır, yıllardır sürüyor ve bizim haberimiz yok, 7 kişi yakalanmış onların davası.
Çabucak müdahale ettim, Erçakmak için idam isteniyor, öbür sanıklar için TCK 146/3’ten 20 yıl, tahminen o bile dolmamış daha.
SÖYLEŞİNİN TAMAMI
Katliam devrinde Çağdaş Hukukçular Derneği (ÇHD) Genel Lideri olan ve daha sonrasında CHP milletvekilliği sürecinde de davanın peşini bırakmayan avukat Şenal Sarıhan, süreçle ilgili medyaport’tan Sultan Özer’e konuştu.
Avukat Şenal Sarıhan
“Sivas katliamı davası; 2 Temmuz 1993 Madımak katliamına ait açılan bir dava. Lakin bu davanın açılışından başlayarak türel meselelerle karşı karşıya kaldık” diyen Sarıhan soruları şu biçimde yanıtladı:
niye?
Zira belgeyi gördüğümüzde ve öncesinde televizyon kayıtlarını izlediğimizde binlerce insanın aksiyoncu olarak Sivas meydanında ve otelin etrafında olduğunu gördük, tanıklık ettik.
daha sonra evrak ile ilgili bilgi ve evrakları incelediğimizde karşımıza çıkan tablo; 15 bin kişinin harekete katıldığı argümanıydı. Bu, pek önemli bir sayı. Ama bu hadiseden neredeyse 20 gün daha sonra Sivas Cumhuriyet Savcılığı iddianameyi hazırladı.
Bu iddianamelerden biriş Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Yasası’na terslik, biri de adiyen adam öldürme, daha doğrusu yakarak adam öldürme. Biliyorsunuz kaybettiğimiz beşerler yanmış ya da dumandan boğulmuşlardı.
Sivas’ta DGM yoktu, bu sebeple Kayseri DGM’de açılan bir dava da Terörle Gayret Yasası’na karşıtlıktan; yani terör örgütü olduğu teziyle açıldı.
Davaların süratli açılması sorun mu pekala?
‘Savcı çabucak harekete geçmiş ne kadar iyi’ diye düşünülebilir. Lakin savcının çabucak harekete geçmesi kadar, kanıtları hakikat düzgün toplaması da kıymetli. Bu davaların bu kadar süratli açılması, açıkça soruşturmanın eksik yapıldığının bir ispatıydı. Bunun yanı sıra olayı yaratanların Sivas’tan kaçırılmaları, çıkmaları da son derece manidardı.
Bir- iki gün evvel gelmişler Sivas’a, yerleşmişlerdi ama çıkışları sırasında, olay bulunmasına karşın hiç bir denetim olmadı. Terk etmişlerdi Sivas’ı.
Ne yapılabilirdi?
Bir olay olursa, olay merkezi, kentse kentin çıkıyı kapatılır. Şenliktilk evvel bir kadro gerici güçlerin Sivas’a gelip yerleştikleri konusunda polisin bilgisi var. ‘Müslüman Kamuoyuna’ diye dağıtılmış bildiriler var. Bu bildirilere karşın alınmış bir tedbir yok.
Otomobil araba geldikleri ve belediyeye ilişkin yahut kuran kurslarına ilişkin yatılı merkezlerde geceledikleri bilinmesine karşın buralarda bir tedbir alınmadı. Buralarla ilgili muhafaza gündeme gelmedi.
Eksik bırakılmış bir hazırlık basamağı. Yani, emniyetin eksik bıraktığı… beraberinde Cumhuriyet Savcılığı da eksik bilgiye dayalı olarak ve epeyce az sayıda insanın gözaltına alınmasını göre nazaran bu beşerlerle yahut kaçanlarla ilgili bir süreç yapmadan, çarçabuk üç iddianame hazırladı.
niye itiraz ettiniz davaların açılmasına?
Zira bu iddianamelerden birinde, her ne kadar TMY gündemde ise de örgütler yoktu. Hangi örgütler? Bunlar ferdi terörist miydiler, yoksa bağımsız olarak mı bir ortaya gelmişlerdi bunlar araştırılmadı. Biz bu davaların açılış biçimine itiraz ettik, “Eksik soruşturma” dedik.
tıpkı vakitte davaların Sivas’ta görülmesi insanların bu davaları takip edememesi manasına gelir. Zira asıl mağdurlar Ankara’dalar. Bunun bir de ruhsal tarafı vardı. Zira beşerler acıyı daima hayatış olacaklar, Sivas’a giderek, Madımak’ın önünden geçerek. Onun için de ‘Davanın Ankara’da görülmesi gerekir’ dedik.
Periyodun Adalet Bakanı sanıyorum Seyfi Oktay idi. Davanın üçünü de Ankara’ya aldılar. Dava Ankara’ya alındığı vakit toplam 174 kadar sanık vardı.
Ankara ağır Ceza Mahkemesi, ‘nasıl farklı başka açtınız, burada hedef aşikâr. Şeriat isteriz, laiklik gidecek, şeriat gelecek diyor. Maksadı fazlaca belirli bir aksiyon. Bu insanlara karşı şahsi bir garez yok, siyasi görüşlerine, anlayışlarına bir garez var. bu biçimde bu davaların tek bir yerde birleşmesi lazım. Anayasal sistemin değiştirilmesi isteğidir. Bu sebeple davaların DGM’de görülmesi gerekir’ dedi. Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Yasası’ndan açılan davaya bakan Asliye Ceza Mahkemesi de ‘bu adiyen bir toplanma değil, bunun DGM’ye gitmesi gerekir’ sonucu verdi.
Ancak DGM bunu kabul etmedi. Evrak Yargıtay’a gitti, ‘dosya DGM’nindir’ diye geri geldi. DGM’de birleşti üç evrak, DGM de mecburen baktı, lakin işin ciddiyetini fark eden bir bakış açısı yoktu.
DGM’de davanın seyri nasıl oldu?
Birinci duruşmadan başlayarak, sanıkları tahliye etti DGM. O denli ki tahliye olan sanıklar ondan sonrasında idam cezası aldılar. Öylesine rastgele bırakıldılar. Biz daima müdahale ettik.
Diğer bir tablo daha vardı, adeta biz sanıktık, onlar ziyan görmüşlerdi. Mahkemede eşit sayıda avukat vardı. O katilleri savunanlar da bizim sayımıza yakındı. Başlangıçta 500 -600 kişiydi avukatlar grubu.
128 tutuklu sanık vardı, bir kısmı tutuksuzdu. Ailelere de bize de ağır akın vardı. Ben daima tacize uğradım. Cübbemin yakasından tutup yere yatırdılar. Mahkeme bunları görmedi tabi, yok saydı. (DGM Lideri Orhan Karadeniz idi)
Birinci vazife sorununda DGM’de itiraz eden bir askeri hakim vardı, onu sürdüler örneğin. Zira o ‘gorev alanımıza girer’ demişti.
Sonuç olarak o dava mahkemenin kabul etmediği üzere bitti.
Nasıl?
Mahkeme, adiyen adam öldürmeden ceza verdi, toplantı ve şov yürüyüşlerinden ceza verdi, terörden ceza vermedi.
sonucu temyiz ettik, Yargıtay iki yıl daha sonra bozdu, ancak giden gitmişti. Son kararla birlikte de tahliyeler olmuştu. Bu, ödül üzere bir karardı. Daima ailelere, mağdur avukatlarına küfreden, hakaret eden, duruşmada daima olay çıkaran sanıklar o gün ödül üzere karara karşı bile ceplerinde ne var ise, kalem, bozuk para, çakmak, anahtar yargıçların yüzlerine attılar.
Sanırım 33 kişi hakkında idam sonucu verilmişti değil mi?
37 sanık idam cezası aldı, ama bunların 33’ü hakkındaki ceza idam idi, 4 kişinin yaşı küçüktü, indirildi cezalar. Fakat idam cezası alan sanıkların değerli bir kısmı birinci duruşmada tahliye edilmiş ve dışarıdaydı, kaçırılmıştı. Ve mahkeme gıyabi tutuklama sonucu çıkardı, lakin yakalanmadılar. Biz o andan itibaren bu işin fazlaca daha örgütlü halde yürüdüğünü düşündük.
niye?
Zira yurt dışına çıkmak epeyce sıkıntı, onların hepsi yurt dışına çıktılar. daha sonra yıllar geçtikçe de yurt haricinde maddi durumları yeterli oldu, işyeri açtılar, olağan yaşadılar, korundular. Hep korundular. esasen birinci duruşmaya, daha sonradan Adalet Bakanı olan Şevket Kazan onların avukatı olarak girmişti. Biz duruşmadan çıkarılmasını sağlamıştık. ‘Devlet aleyhine işlenmiş cürüm var ve sen devleti temsil ediyorsun, milletvekilisin, giremezsin’ dedik.
Tüm davaları takip edemediniz niye?
Davalardan haberdar edilmiyorduk, tesadüfen öğrendiklerimiz oldu. sonrasındasında açılan davalarda tesadüfler de rol oynadı. örneğin Cafer Erçakmak, Aziz Nesin’i iten adam… Onunla ilgili davada sigortadan emekli maaşını çektiğini gördük, tahminen de oburu çekiyordu onu bilmiyorduk. 2008 yılına kadar maaşını çekiyordu, lakin Türkiye’de yoktu. 1993 neresi 2008 neresi. daha sonra Erçakmak’ın yurt haricinde olduğunu öğrendik.
Bir gazeteci aracılığıyla öğrendik bir davayı da. ‘Zaman aşımından davayı düşürüyorlar’ diye uyardı beni. Belge numaralarını aldım baktım ki, evet dava aylardır, yıllardır sürüyor ve bizim haberimiz yok, 7 kişi yakalanmış onların davası.
Çabucak müdahale ettim, Erçakmak için idam isteniyor, öbür sanıklar için TCK 146/3’ten 20 yıl, tahminen o bile dolmamış daha.
SÖYLEŞİNİN TAMAMI