‘ASM’lerdeki aşı yığılmaları sıhhatte şiddeti körükleyebilir’ Biontech aşısının hastanelerin yanı sıra aile sıhhati merkezlerinde de (ASM) uygulanmasıyla birlikte aşılama suratında kıymetli bir artış kaydedildi. Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca’nın açıklamasına göre bir günde 1,5 milyon dozun üzerinde aşı yapılabiliyor. Aile sıhhati merkezlerinde nazaranv yapan sağlıkçılar, Covid-19 aşılaması yaparken gebe-bebek izlem, enjeksiyon, pansuman ve muayene üzere rutin işlerini de sürdürüyor. Öte yandan birebir saatte epey sayıda şahsa verilen aşı randevuları sebebiyle yığılmalar yaşanıyor.
Aile Tabipleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) 2. Lideri Dr. Hacı Yusuf Eryazğan, sistemsiz aşılama ve artan iş yükü niçiniyle sıhhat çalışanlarının şiddetle karşı karşıya kaldığını belirtiyor.
‘BEKLEMEK İSTEMEYEN BİR KİŞİ TABİBE ŞİDDET UYGULADI’
Urfa’da bir ASM’de misyon yapan Dr. Yeşim Tiyekli, dün öğlen saatlerinde aşı olmaya gelen bir bireyden şiddet gördü. “Bu yalnızca bana değil tüm sıhhat çalışanlarına karşı yapılan bir şeydir” kelamlarıyla hislerini anlatan Dr. Tiyekli, randevu saati gelen kişinin beklemek istemediği için olay çıkardığını söylemiş oldu: “Genç bir vatandaş geldi, sıra beklemek istemedi. ‘Benim için flakon açacaksınız’ dedi. ‘Altı kişiyi tamamlayalım açacağız, kaydınız esasen alınmış’ dedim. Bağırdı, çağırdı. daha sonra üstüme yürüdü. Caydırıcı olsun diye görüntüsünü çekmeye çalıştım. Elime vurdu, telefonumu yere düşürdü. Buradaki tek sorun sıra beklememek. Kendisine de söylemiş oldum bu bizim elimizde olan bir şey değil. Aşıyı zayi edip oburunun hakkını yememek için altı kişiyi tamamlamamız gerekiyor.”
Biontech aşılamalarında, ortasında 6 doz aşı bulunan flakon faal hale getirildikten daha sonra tüm dozların 6 saat ortasında kullanılması ve kullanılmayanların özel prosedürlerle imha edilmesi gerekiyor.
Saldırgandan şikayetçi olan Dr. Tiyekli, “Sağlık Bakanımızdan tek istediğimiz hukuksal olarak caydırıcı önlemler alınması ve bireylerin devletin ceza vereceğini bilerek buna kalkışamaması” diyor.
AHEF 2. Lideri Dr. Hacı Yusuf Eryazğan
‘AŞI KAMPANYASI RUTİN İŞLERLE birlikte YÜRÜMEZ’
AHEF İkinci Lideri Hacı Yusuf Eryazğan, ASM’lerdeki rutin işleyiş devam ederken sistemli ve sürdürülebilir bir aşı kampanyasının uygulanamayacağı görüşünde.
Eryazğan, sürecin planlamasına dair teklif ve tenkitleri Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü’ne ilettiklerini lakin kaosu gidermek için çabucak hemen bir düzenleme yapılmadığını söz ediyor: “Çok büyük bir yoğunluk olmaya başladı. Bakanlık 10 şahsa tıpkı saatte randevu verebiliyor örneğin. Ben hasta muayene ediyorum, hemşire hanım pansuman yapıyor, bebek aşısı yapıyor. O ortada Covid aşısı yapmaya çalışıyoruz. Bizim hastanelerden farkımız var. Oralarda aşı odalarında aşıdan öteki bir şey yapılmıyor, lakin ASM’lerde bu biçimde bir imkan yok.”
Süratli ve yaygın aşılamanın yapıldığı bir periyotta aile doktorlarının negatif performans uygulamasından muaf tutulması gerektiğini belirten Hacı Yusuf Eryazğan, Covid-19 aşılarının getirdiği iş yükü niçiniyle öbür hizmetlerin aksayabildiği durumlarla karşılaştıklarına dikkat çekerek şöyleki konuşuyor: “Kendimden örnek vereyim; Bakanlığın Türkiye’de yürüttüğü aile hekimliği sisteminde bir gezici hizmet tarifi vardır. Bu kapsamda çarşamba günleri köylere gidip sıhhat hizmeti veriyoruz. Bakanlık tarafınca bilinen ve bakanlığın sisteminde gezici hizmet olarak gözüken bir işten bahsediyorum. Bugün baktım ki çarşamba gününe 24 aşı randevusu açmışlar. Yani diyorlar ki Covid aşısı yapacaksın lakin öteki işleri de yapacaksın. Bir tane eksik yaparsan ben bunu maaşından keserim.”
ASM çalışanlarının ek ödeme konusunda da ayrımcılığa uğradığını belirten AHEF İkinci Lideri Eryazğan, hastanelerde aşı odalarında bakılırsavli çalışana 4 ay müddetle ek ödeme yapılacağı duyurulurken ASM çalışanlarıyla ilgili bir açıklama gelmediğini hatırlatıp şöyleki devam ediyor: “Şu anda hafta içi ve hafta sonunu karşılaştırdığınız vakit 1 milyon aşı farkı var. Bu da ASM’lerin farkıdır. Hala bize ek ödeme verilmedi. Büyük bir ayrımcılık var, bunu kabul etmiyoruz.”
Uzmanlara göre aşılamanın 18 yaşa kadar genişletildiği bu süreçte, yeni aşı merkezlerinin kurulması koşul.
‘SAĞLIK KURULUŞLARI DIŞINDA DA AŞI MERKEZLERİ KURULMALI’
Türk Tabipleri Birliği Halk Sıhhati Kolu Lideri Uzm. Dr. Nasır Nesanır ise geçmişte başarılı olan aşı kampanyalarının sıhhat kuruluşlarıyla hudutlu kalmadığını ve halkın ulaşabileceği çeşitli alanlarda aşı merkezleri kurulduğunu belirtiyor: “Eğer siz bir aşı kampanyasına başladıysanız bütün aşı faaliyetlerini sıhhat kuruluşlarının ortasında yapamazsınız. Zira orada öbür sıhhat hizmetlerine devam ediyoruz. Covid-19 değerli bir hastalık lakin bunu tedavi ederken öbür sıhhat hizmetlerinin de aksamaması gerekiyor.”
TTB Halk Sıhhati Kolu Lideri Nasır Nesanır
‘KURUMLAR ORTASI İŞBİRLİĞİYLE 1,5 MİLYONDAN FAZLA AŞI YAPARSINIZ’
Uzm. Dr. Nesanır’a nazaran yaygın ve süratli bir aşı kampanyası için kurumlar ortası iş birliği kritik kıymet taşıyor: “Türkiye’de geçmişteki aşı kampanyalarının muvaffakiyetinde başka kamu kurum ve kuruluşlarının da devreye sokulması fazlaca değerli bir faktördü. Şu anda sıhhat çalışanları bir taraftan muayene yapıyor bir taraftan barkod okutuyor. Aslında buralara başka kamu kurum ve kuruluşlarından nazaranvli memurları da getirebilirsiniz. Bütün bu işgücünü istikrara soktuğunuz vakit 1,5 milyondan fazlaca daha fazla aşı yaparsınız ve sıhhat çalışanlarını da daha az yorarsınız. Aşı dağıtımda araç desteği de sağlayabilirsiniz.”
YURT DIŞI ÖRNEKLERİ: METRO İSTASYONLARINDA AŞI YAPILIYOR
Yurt haricindeki örnekler incelendiğinde süratli aşılama yapan ülkelerin metro istasyonları, spor salonları, iş yerleri, ibadethaneler üzere kolay ulaşılabilen alanlarda aşı yaptığı görülüyor. Türkiye’de de kimi organize sanayi bölgelerinde (OSB) ve AVM’lerde aşı merkezleri kuruldu. Fakat bu merkezlerin sayısının hemen artırılması gerektiğine dikkat çekiliyor:
“Türkiye’nin bu biçimde bir tertibi yapabilecek altyapısı var” diyen Nesanır, okulların ve fuar alanlarının değerlendirilebileceğini belirtiyor: “46 milyonun üzerine bir aşı yaptık fakat bunun daha ikinci dozları var. Bu süreç uzayıp gidecek. Büyük aşı istasyonları kurarsanız kalabalığı da engellersiniz, ASM’lerde sıhhat çalışanlarına şiddet olarak dönen yığılmayı da önlersiniz.”
Aile Tabipleri Dernekleri Federasyonu (AHEF) 2. Lideri Dr. Hacı Yusuf Eryazğan, sistemsiz aşılama ve artan iş yükü niçiniyle sıhhat çalışanlarının şiddetle karşı karşıya kaldığını belirtiyor.
‘BEKLEMEK İSTEMEYEN BİR KİŞİ TABİBE ŞİDDET UYGULADI’
Urfa’da bir ASM’de misyon yapan Dr. Yeşim Tiyekli, dün öğlen saatlerinde aşı olmaya gelen bir bireyden şiddet gördü. “Bu yalnızca bana değil tüm sıhhat çalışanlarına karşı yapılan bir şeydir” kelamlarıyla hislerini anlatan Dr. Tiyekli, randevu saati gelen kişinin beklemek istemediği için olay çıkardığını söylemiş oldu: “Genç bir vatandaş geldi, sıra beklemek istemedi. ‘Benim için flakon açacaksınız’ dedi. ‘Altı kişiyi tamamlayalım açacağız, kaydınız esasen alınmış’ dedim. Bağırdı, çağırdı. daha sonra üstüme yürüdü. Caydırıcı olsun diye görüntüsünü çekmeye çalıştım. Elime vurdu, telefonumu yere düşürdü. Buradaki tek sorun sıra beklememek. Kendisine de söylemiş oldum bu bizim elimizde olan bir şey değil. Aşıyı zayi edip oburunun hakkını yememek için altı kişiyi tamamlamamız gerekiyor.”
Biontech aşılamalarında, ortasında 6 doz aşı bulunan flakon faal hale getirildikten daha sonra tüm dozların 6 saat ortasında kullanılması ve kullanılmayanların özel prosedürlerle imha edilmesi gerekiyor.
Saldırgandan şikayetçi olan Dr. Tiyekli, “Sağlık Bakanımızdan tek istediğimiz hukuksal olarak caydırıcı önlemler alınması ve bireylerin devletin ceza vereceğini bilerek buna kalkışamaması” diyor.
AHEF 2. Lideri Dr. Hacı Yusuf Eryazğan
‘AŞI KAMPANYASI RUTİN İŞLERLE birlikte YÜRÜMEZ’
AHEF İkinci Lideri Hacı Yusuf Eryazğan, ASM’lerdeki rutin işleyiş devam ederken sistemli ve sürdürülebilir bir aşı kampanyasının uygulanamayacağı görüşünde.
Eryazğan, sürecin planlamasına dair teklif ve tenkitleri Halk Sıhhati Genel Müdürlüğü’ne ilettiklerini lakin kaosu gidermek için çabucak hemen bir düzenleme yapılmadığını söz ediyor: “Çok büyük bir yoğunluk olmaya başladı. Bakanlık 10 şahsa tıpkı saatte randevu verebiliyor örneğin. Ben hasta muayene ediyorum, hemşire hanım pansuman yapıyor, bebek aşısı yapıyor. O ortada Covid aşısı yapmaya çalışıyoruz. Bizim hastanelerden farkımız var. Oralarda aşı odalarında aşıdan öteki bir şey yapılmıyor, lakin ASM’lerde bu biçimde bir imkan yok.”
Süratli ve yaygın aşılamanın yapıldığı bir periyotta aile doktorlarının negatif performans uygulamasından muaf tutulması gerektiğini belirten Hacı Yusuf Eryazğan, Covid-19 aşılarının getirdiği iş yükü niçiniyle öbür hizmetlerin aksayabildiği durumlarla karşılaştıklarına dikkat çekerek şöyleki konuşuyor: “Kendimden örnek vereyim; Bakanlığın Türkiye’de yürüttüğü aile hekimliği sisteminde bir gezici hizmet tarifi vardır. Bu kapsamda çarşamba günleri köylere gidip sıhhat hizmeti veriyoruz. Bakanlık tarafınca bilinen ve bakanlığın sisteminde gezici hizmet olarak gözüken bir işten bahsediyorum. Bugün baktım ki çarşamba gününe 24 aşı randevusu açmışlar. Yani diyorlar ki Covid aşısı yapacaksın lakin öteki işleri de yapacaksın. Bir tane eksik yaparsan ben bunu maaşından keserim.”
ASM çalışanlarının ek ödeme konusunda da ayrımcılığa uğradığını belirten AHEF İkinci Lideri Eryazğan, hastanelerde aşı odalarında bakılırsavli çalışana 4 ay müddetle ek ödeme yapılacağı duyurulurken ASM çalışanlarıyla ilgili bir açıklama gelmediğini hatırlatıp şöyleki devam ediyor: “Şu anda hafta içi ve hafta sonunu karşılaştırdığınız vakit 1 milyon aşı farkı var. Bu da ASM’lerin farkıdır. Hala bize ek ödeme verilmedi. Büyük bir ayrımcılık var, bunu kabul etmiyoruz.”
Uzmanlara göre aşılamanın 18 yaşa kadar genişletildiği bu süreçte, yeni aşı merkezlerinin kurulması koşul.
‘SAĞLIK KURULUŞLARI DIŞINDA DA AŞI MERKEZLERİ KURULMALI’
Türk Tabipleri Birliği Halk Sıhhati Kolu Lideri Uzm. Dr. Nasır Nesanır ise geçmişte başarılı olan aşı kampanyalarının sıhhat kuruluşlarıyla hudutlu kalmadığını ve halkın ulaşabileceği çeşitli alanlarda aşı merkezleri kurulduğunu belirtiyor: “Eğer siz bir aşı kampanyasına başladıysanız bütün aşı faaliyetlerini sıhhat kuruluşlarının ortasında yapamazsınız. Zira orada öbür sıhhat hizmetlerine devam ediyoruz. Covid-19 değerli bir hastalık lakin bunu tedavi ederken öbür sıhhat hizmetlerinin de aksamaması gerekiyor.”
TTB Halk Sıhhati Kolu Lideri Nasır Nesanır
‘KURUMLAR ORTASI İŞBİRLİĞİYLE 1,5 MİLYONDAN FAZLA AŞI YAPARSINIZ’
Uzm. Dr. Nesanır’a nazaran yaygın ve süratli bir aşı kampanyası için kurumlar ortası iş birliği kritik kıymet taşıyor: “Türkiye’de geçmişteki aşı kampanyalarının muvaffakiyetinde başka kamu kurum ve kuruluşlarının da devreye sokulması fazlaca değerli bir faktördü. Şu anda sıhhat çalışanları bir taraftan muayene yapıyor bir taraftan barkod okutuyor. Aslında buralara başka kamu kurum ve kuruluşlarından nazaranvli memurları da getirebilirsiniz. Bütün bu işgücünü istikrara soktuğunuz vakit 1,5 milyondan fazlaca daha fazla aşı yaparsınız ve sıhhat çalışanlarını da daha az yorarsınız. Aşı dağıtımda araç desteği de sağlayabilirsiniz.”
YURT DIŞI ÖRNEKLERİ: METRO İSTASYONLARINDA AŞI YAPILIYOR
Yurt haricindeki örnekler incelendiğinde süratli aşılama yapan ülkelerin metro istasyonları, spor salonları, iş yerleri, ibadethaneler üzere kolay ulaşılabilen alanlarda aşı yaptığı görülüyor. Türkiye’de de kimi organize sanayi bölgelerinde (OSB) ve AVM’lerde aşı merkezleri kuruldu. Fakat bu merkezlerin sayısının hemen artırılması gerektiğine dikkat çekiliyor:
“Türkiye’nin bu biçimde bir tertibi yapabilecek altyapısı var” diyen Nesanır, okulların ve fuar alanlarının değerlendirilebileceğini belirtiyor: “46 milyonun üzerine bir aşı yaptık fakat bunun daha ikinci dozları var. Bu süreç uzayıp gidecek. Büyük aşı istasyonları kurarsanız kalabalığı da engellersiniz, ASM’lerde sıhhat çalışanlarına şiddet olarak dönen yığılmayı da önlersiniz.”