Almanya’ya beyin göçü: ‘Bu şartlarda dönecek memleket yok bize’ BERLİN – Alım gücündeki tarihi gerileme ve kutuplaştırıcı siyasi iklim niçiniyle fazlaca sayıda kişi, öbür bir ülkeye göç etmenin yollarını arıyor. Bilhassa yeterli eğitim nazarannler ve yetişmiş işlerde çalışanlar, yurt dışına taşınmak istiyor. Pekala, yurt dışına göçenler nasıl bir hayat sürüyor? Hangi avantajları elde edip hangi zorluklarla çaba ediyor? Batı’ya yapılan beyin göçünün kıymetli merkezlerden Almanya’ya gidenlerle konuştuk.
Yaklaşık 1,5 yıldır Berlin’de yaşayan 34 yaşındaki Alev Yıldırım, buraya Jean Monnet bursuyla gelmiş. Türkiye’ye geri dönmeyi düşünmüyor, Almanca düzeyini geliştirip kendi alanında iş bulmayı hedefliyor.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Memleketler arası Bağlar kısmından mezun olan Alev Yıldırım, Almanya’ya gelmedilk evvel Brezilya Büyükelçiliği’nde uzman olarak çalışıyormuş. “Orta üst düzeyde hoş bir işim vardı. Uzun tatillerim vardı, halim vaktim yerindeydi” diyor. Bu tabloya karşın niye yurt dışına gitme sonucu aldığını ise şu biçimde açıklıyor: “Türkiye’de 2013’ten daha sonra her şey geriye gidiyordu, benim için. Mesleğe başladığımda maaşım bin 500 euroya denk geliyordu. 2018’de bin euroya düştü. Aşikâr bir standardım vardı lakin bunun altına düşmüştüm. Öte yandan Türkiye’de yaşamanın verdiği umutsuzluk… Ard arda makus haberler alıyordum. Beni sıkıntıdan çıkaran son nokta ise bayan cinayetleriydi.”
Pandemi devam ederken -geçtiğimiz yılın eylül ayında- Berlin’e taşınan Alev Yıldırım, kentte ilan edilen Covid-19 kapanmaları niçiniyle güç günler geçirdiğini söylüyor. “Depresif bir periyot oldu. O devirde gelen diğer arkadaşlarla da konuştuk, geçen kış her insanın süreksiz bir depresyon süreci olmuş. Bu çift olarak gelseler de birebir yalnız olarak gelseler de… Öbür şahıslarla tanışamadık, diyalog kuramadık. örneğin ben o periyotlar, Türkiye’ye gitmeyi bile düşündüm.”
Daha evvel Portekiz’de de yaşayan Alev Yıldırım, Türkiye’den çıkmanın toz pembe bir hayata geçiş yapmak manasına gelmediğini söylüyor. Yıldırım’a bakılırsa göçmen olmak daima biraz daha aşağıdan başlamak ve daha fazla gayret etmek demek. “Sürekli çabalamak gerekiyor. Lisan öğrenmek gerekiyor, kültür öğrenmek gerekiyor. Burada mesleğini yapamayan epey insan gördüm. Türkiye’de Birleşmiş Milletler’de çalışabilecek insan burada telefonla müşteri hizmetleri sisteminde çalışıyor örneğin.”
‘YURT DIŞINDA YAŞAMA PLANIM YOKTU’
ODTÜ’de Moleküler Biyoloji ve Genetik kısmında lisans ve yüksek lisans eğitimi alan Aycan Apak, 8 yıl evvel Berlin’e doktora yapmak için gelmiş. Birinci yılını aile dayanağı ile tamamlamış, ikinci yıl için burs bulamayınca doktorayı bırakarak iş hayatına atılmış.
“Benim branşımda yurt dışı tecrübesi fazlaca değerli. Düzgün bir okulda akademik takımda çalışmak istiyorsanız, doktorayı aslına bakarsanız yurt haricinde yapmanız gerekiyor. Ben en başından beri yurt haricinde yaşamak istiyordum diyemem. Lakin son vakit içinderda doğma büyüme İstanbullu olmama karşın çok sevdiğim Ankara’ya olan aidiyet hissim azalmıştı. ‘Ben artık bu kente ilişkin değilim, bu topluma ilişkin değilim’ diye düşünüyordum. Türkiye’de -Şu anki kadar berbat olmasa da- kimi şeyler beni ve benim üzere insanları rahatsız etmeye başlamıştı. Gezi’nin daha sonrasındasıydı mesela, 2013 yılının sonlarında geldim.”
Aycan Apak, vakit zaman güç devirler geçirse de Berlin’de yaşamaktan şad. Bu memnuniyette, Almanya’daki iş yapma külçeşidinin ve ülkenin toplumsal yapısının büyük bir tesiri olduğunu söylüyor. şahsi alanlara hürmet duyulması bu memnuniyetin en ağır basan yanlarından. “Türkiye’de epeyce rahatça sorulan ‘Evli misin, çocuğun var mı, ne kadar kazanıyorsun?’ soruları burada tabudur örneğin.”
Öte yandan Türkiye’de uzun müddettir tartışılan liyakat unsurunun Almanya’da düzgün bir formda işlediğini söz ediyor ve şahsi tecrübesini şu sözlerle anlatıyor: “Eski işyerimde Alman takımı ortasında bir konuma başvurdum. Bu konuma 2 kişi başvurduk. Biri ben biri de ana lisanı Almanca olan doktora dereceli bir Alman. Tıpkı yazılı ve kelamlı imtihana girdik ve durumu ben aldım. Zira kelamlı imtihanda birebir puanı almışız, lakin yazılı imtihanda ben ondan daha âlâ bir puan almışım.”
Almanya’da yaşadığı 8 yıl boyunca Türkiyeli olması niçiniyle rastgele bir ayrımcılığa uğramadığını belirten Aycan Apak’a nazaran, Almanya’da ayrımcı telaffuzda bulunmak Türkiye’deki kadar kolay değil: “Özellikle iş ortamından bahsediyorum. bu türlü düşünen insan yok mu? olağan olarak var lakin söylemeye cüret edemiyor. O potansiyele sahip beşerler da kendilerini mevcut kurallara uymak zorunda hissediyorlar, aksi takdirde yaptırıma uğruyorlar. Toplumsal baskı Türkiye’dekinin bilakis işliyor burada.”
‘BU EKONOMİK VE SİYASİ ŞARTLARDA NEREYE DÖNECEKSİNİZ?’
Apak’a nazaran, günün birinde Türkiye’ye dönüp dönmeme sonucu özgürce verilmesi gereken bir karar. Lakin mevcut şartlarda, bu karar özgürce alınamıyor. “Sonuçta orası bizim memleketimiz. Ne kadar sene geçerse geçsin o bağ asla kopmuyor, bir modülünüz orada kalıyor. Şu anki tabloda yarın öbür gün dönecek memleket yok bize. Bu ekonomik ve siyasi şartlarda nereye döneceksiniz? Orada kalan beşerler nasıl oraya mahkum olmuş hissediyorlarsa bizde buraya mahkum olduk.”
’24 SAAT NÖBET 4 SAAT YOL: CESET GİBİYDİM’
İstanbul’da Şişli Etfal’de ağır bakım hemşiresi olarak çalışan Beyza Uzungece, 4 yıl evvel Almanya’nın Mainz kentine taşınmış. Maltepe’de yaşayıp Şişli’de çalıştığı için her gün 4 saatini yolda geçiren Uzungece, “Hafta sonu 24 saat nöbet tuttuğumuzda, 4 saat de yolda geçtiğinde benim ömrümden 28 saat gidiyordu. Ceset gibiydim” diyor.
Beyza Uzungece, 2017 yılında konutuna daha yakın bir hastanede çalışabilmek için eş tayini hakkını kullanmak istemiş. Tayinine evvel onay verilmiş, fakat bir hafta daha sonra süreç durdurulmuş: “sebebini sorduğumda ‘FETÖ olaylarından dolayı tüm tayinler durduruluyor’ dediler. Benim onlarla hiç bir alakam yok. İşini yapan bir memurum ben. Bu kadar sıradan bir hakkımı bile kullanamamak bardağı taşıran son damla oldu.”
Uzun nöbetler, sıhhatte şiddet ve o periyotta kendini göstermeye başlayan hayat pahalılığı göç sonucunda tesirli olmuş. Şu anda çalıştığı hastanede 8 saatlik vardiyalarla nazaranv yaptığını belirtiyor. “Fazla mesai yapmadığımız takdirde 35 saat çalışıyor. Lakin birisi rapor alırsa ve natürel sizin de isteğiniz var ise yerine çalışıyorsunuz. Azamî 40 saat oluyordur bu türlü de.”
‘KİMSE BENİM CANIMI ALIR MI ÜZERE BİR TASAM OLMADAN ÇALIŞIYORUM’
Çalışma arkadaşlarının ve hastaların genel olarak sağlıkçıların yaptığı işe hürmet duyduğu müşahedesini paylaşıyor. “kimi vakit hastalardan duyuyorum fazlaca sıkıntı iş yapıyorsunuz, fazlaca hürmet duyuyorum diye. Görünür olmak kimi vakit bana 500 euro üzere geliyor. Burada, ‘Kimse benim canımı alır mı, bana saldırır mı, bana şiddet uygular mı?’ üzere bir korku olmadan çalışabiliyorum, işimi yapabiliyorum.”
Maaşların devasa yükseklikte olmamasına karşın alım gücünün yüksek olduğunu belirten Beyza Uzungece, çabucak her gelir kümesinden insanın sağlıklı beslenebileceği eserler alabileceğini söylüyor ve ekliyor: “Ekonomik okur müellif olmadan hayatta kalabiliyorsunuz.”
Tecrübelerini 2 sene evvel açtığı Youtube kanalında paylaşan Uzungece, son aylarda yaşanan kur krizinden daha sonra takipçi sayısının arttığını söylüyor: “B1 düzeyinde Almanca öğrenen biroldukça arkadaşım var. Hekim arkadaşlardan olsun, hemşirelerden olsun. Gelecekler de yani, bu kaçınılmaz görünüyor ülke bu biçimde çok.”
Yaklaşık 1,5 yıldır Berlin’de yaşayan 34 yaşındaki Alev Yıldırım, buraya Jean Monnet bursuyla gelmiş. Türkiye’ye geri dönmeyi düşünmüyor, Almanca düzeyini geliştirip kendi alanında iş bulmayı hedefliyor.
Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Memleketler arası Bağlar kısmından mezun olan Alev Yıldırım, Almanya’ya gelmedilk evvel Brezilya Büyükelçiliği’nde uzman olarak çalışıyormuş. “Orta üst düzeyde hoş bir işim vardı. Uzun tatillerim vardı, halim vaktim yerindeydi” diyor. Bu tabloya karşın niye yurt dışına gitme sonucu aldığını ise şu biçimde açıklıyor: “Türkiye’de 2013’ten daha sonra her şey geriye gidiyordu, benim için. Mesleğe başladığımda maaşım bin 500 euroya denk geliyordu. 2018’de bin euroya düştü. Aşikâr bir standardım vardı lakin bunun altına düşmüştüm. Öte yandan Türkiye’de yaşamanın verdiği umutsuzluk… Ard arda makus haberler alıyordum. Beni sıkıntıdan çıkaran son nokta ise bayan cinayetleriydi.”
Pandemi devam ederken -geçtiğimiz yılın eylül ayında- Berlin’e taşınan Alev Yıldırım, kentte ilan edilen Covid-19 kapanmaları niçiniyle güç günler geçirdiğini söylüyor. “Depresif bir periyot oldu. O devirde gelen diğer arkadaşlarla da konuştuk, geçen kış her insanın süreksiz bir depresyon süreci olmuş. Bu çift olarak gelseler de birebir yalnız olarak gelseler de… Öbür şahıslarla tanışamadık, diyalog kuramadık. örneğin ben o periyotlar, Türkiye’ye gitmeyi bile düşündüm.”
Daha evvel Portekiz’de de yaşayan Alev Yıldırım, Türkiye’den çıkmanın toz pembe bir hayata geçiş yapmak manasına gelmediğini söylüyor. Yıldırım’a bakılırsa göçmen olmak daima biraz daha aşağıdan başlamak ve daha fazla gayret etmek demek. “Sürekli çabalamak gerekiyor. Lisan öğrenmek gerekiyor, kültür öğrenmek gerekiyor. Burada mesleğini yapamayan epey insan gördüm. Türkiye’de Birleşmiş Milletler’de çalışabilecek insan burada telefonla müşteri hizmetleri sisteminde çalışıyor örneğin.”
‘YURT DIŞINDA YAŞAMA PLANIM YOKTU’
ODTÜ’de Moleküler Biyoloji ve Genetik kısmında lisans ve yüksek lisans eğitimi alan Aycan Apak, 8 yıl evvel Berlin’e doktora yapmak için gelmiş. Birinci yılını aile dayanağı ile tamamlamış, ikinci yıl için burs bulamayınca doktorayı bırakarak iş hayatına atılmış.
“Benim branşımda yurt dışı tecrübesi fazlaca değerli. Düzgün bir okulda akademik takımda çalışmak istiyorsanız, doktorayı aslına bakarsanız yurt haricinde yapmanız gerekiyor. Ben en başından beri yurt haricinde yaşamak istiyordum diyemem. Lakin son vakit içinderda doğma büyüme İstanbullu olmama karşın çok sevdiğim Ankara’ya olan aidiyet hissim azalmıştı. ‘Ben artık bu kente ilişkin değilim, bu topluma ilişkin değilim’ diye düşünüyordum. Türkiye’de -Şu anki kadar berbat olmasa da- kimi şeyler beni ve benim üzere insanları rahatsız etmeye başlamıştı. Gezi’nin daha sonrasındasıydı mesela, 2013 yılının sonlarında geldim.”
Aycan Apak, vakit zaman güç devirler geçirse de Berlin’de yaşamaktan şad. Bu memnuniyette, Almanya’daki iş yapma külçeşidinin ve ülkenin toplumsal yapısının büyük bir tesiri olduğunu söylüyor. şahsi alanlara hürmet duyulması bu memnuniyetin en ağır basan yanlarından. “Türkiye’de epeyce rahatça sorulan ‘Evli misin, çocuğun var mı, ne kadar kazanıyorsun?’ soruları burada tabudur örneğin.”
Öte yandan Türkiye’de uzun müddettir tartışılan liyakat unsurunun Almanya’da düzgün bir formda işlediğini söz ediyor ve şahsi tecrübesini şu sözlerle anlatıyor: “Eski işyerimde Alman takımı ortasında bir konuma başvurdum. Bu konuma 2 kişi başvurduk. Biri ben biri de ana lisanı Almanca olan doktora dereceli bir Alman. Tıpkı yazılı ve kelamlı imtihana girdik ve durumu ben aldım. Zira kelamlı imtihanda birebir puanı almışız, lakin yazılı imtihanda ben ondan daha âlâ bir puan almışım.”
Almanya’da yaşadığı 8 yıl boyunca Türkiyeli olması niçiniyle rastgele bir ayrımcılığa uğramadığını belirten Aycan Apak’a nazaran, Almanya’da ayrımcı telaffuzda bulunmak Türkiye’deki kadar kolay değil: “Özellikle iş ortamından bahsediyorum. bu türlü düşünen insan yok mu? olağan olarak var lakin söylemeye cüret edemiyor. O potansiyele sahip beşerler da kendilerini mevcut kurallara uymak zorunda hissediyorlar, aksi takdirde yaptırıma uğruyorlar. Toplumsal baskı Türkiye’dekinin bilakis işliyor burada.”
‘BU EKONOMİK VE SİYASİ ŞARTLARDA NEREYE DÖNECEKSİNİZ?’
Apak’a nazaran, günün birinde Türkiye’ye dönüp dönmeme sonucu özgürce verilmesi gereken bir karar. Lakin mevcut şartlarda, bu karar özgürce alınamıyor. “Sonuçta orası bizim memleketimiz. Ne kadar sene geçerse geçsin o bağ asla kopmuyor, bir modülünüz orada kalıyor. Şu anki tabloda yarın öbür gün dönecek memleket yok bize. Bu ekonomik ve siyasi şartlarda nereye döneceksiniz? Orada kalan beşerler nasıl oraya mahkum olmuş hissediyorlarsa bizde buraya mahkum olduk.”
’24 SAAT NÖBET 4 SAAT YOL: CESET GİBİYDİM’
İstanbul’da Şişli Etfal’de ağır bakım hemşiresi olarak çalışan Beyza Uzungece, 4 yıl evvel Almanya’nın Mainz kentine taşınmış. Maltepe’de yaşayıp Şişli’de çalıştığı için her gün 4 saatini yolda geçiren Uzungece, “Hafta sonu 24 saat nöbet tuttuğumuzda, 4 saat de yolda geçtiğinde benim ömrümden 28 saat gidiyordu. Ceset gibiydim” diyor.
Beyza Uzungece, 2017 yılında konutuna daha yakın bir hastanede çalışabilmek için eş tayini hakkını kullanmak istemiş. Tayinine evvel onay verilmiş, fakat bir hafta daha sonra süreç durdurulmuş: “sebebini sorduğumda ‘FETÖ olaylarından dolayı tüm tayinler durduruluyor’ dediler. Benim onlarla hiç bir alakam yok. İşini yapan bir memurum ben. Bu kadar sıradan bir hakkımı bile kullanamamak bardağı taşıran son damla oldu.”
Uzun nöbetler, sıhhatte şiddet ve o periyotta kendini göstermeye başlayan hayat pahalılığı göç sonucunda tesirli olmuş. Şu anda çalıştığı hastanede 8 saatlik vardiyalarla nazaranv yaptığını belirtiyor. “Fazla mesai yapmadığımız takdirde 35 saat çalışıyor. Lakin birisi rapor alırsa ve natürel sizin de isteğiniz var ise yerine çalışıyorsunuz. Azamî 40 saat oluyordur bu türlü de.”
‘KİMSE BENİM CANIMI ALIR MI ÜZERE BİR TASAM OLMADAN ÇALIŞIYORUM’
Çalışma arkadaşlarının ve hastaların genel olarak sağlıkçıların yaptığı işe hürmet duyduğu müşahedesini paylaşıyor. “kimi vakit hastalardan duyuyorum fazlaca sıkıntı iş yapıyorsunuz, fazlaca hürmet duyuyorum diye. Görünür olmak kimi vakit bana 500 euro üzere geliyor. Burada, ‘Kimse benim canımı alır mı, bana saldırır mı, bana şiddet uygular mı?’ üzere bir korku olmadan çalışabiliyorum, işimi yapabiliyorum.”
Maaşların devasa yükseklikte olmamasına karşın alım gücünün yüksek olduğunu belirten Beyza Uzungece, çabucak her gelir kümesinden insanın sağlıklı beslenebileceği eserler alabileceğini söylüyor ve ekliyor: “Ekonomik okur müellif olmadan hayatta kalabiliyorsunuz.”
Tecrübelerini 2 sene evvel açtığı Youtube kanalında paylaşan Uzungece, son aylarda yaşanan kur krizinden daha sonra takipçi sayısının arttığını söylüyor: “B1 düzeyinde Almanca öğrenen biroldukça arkadaşım var. Hekim arkadaşlardan olsun, hemşirelerden olsun. Gelecekler de yani, bu kaçınılmaz görünüyor ülke bu biçimde çok.”