Almanya’da döner 50 yaşında: Günde 600 ton satılıyor Yunus Ülger
Kadir Nurman 1972 yılında birinci defa Berlin’de döneri ekmek içinde salata ile satışa sunmuş. Buna sahip çıkan başşehir Berlin, resmi internet sayfasında geniş bir açıklamayla dönerin Almanya’da 50’nci yılını kutladı.
Elimizi çabuk tutmazsak, bizi her alanda “kıskanan” Almanya, dönerimizi de elimizden alıp sahiplenecek üzere görünüyor. Ekmek ortası dönerin, “Made in Germany”, yani bir Alman icadı olduğunun her fırsatta lisana getirildiği Almanya’da döner, bu yıl yarım yüzyılı geride bırakıp 50’nci yaşına değdi. Bu vesileyle en ciddisinden en magazinine kadar birçok medyada bu hususta geniş haberler yayımlandı, dönerin Almanların ünlü soslu sosisi Currywurst ile Amerika’nın hamburgerini hayli geride bıraktığı yazıldı.
Yaygın tez odur ki, 1972 yılında Kadir Nurman isimli emekçi, Berlin’in ünlü Kurfürstendamm caddesindeki döner büfesinde birinci defa döneri ekmek içinde salata ile satışa sunuyor. Bu iddiayı sahiplenen başşehir Berlin, resmi internet sayfasında geniş bir açıklama dönerin Almanya’da 50’nci yılını kutladı. bir daha Berlin’de şurası Avrupa Döner Üreticileri Birliği de ekmek ortası dönerin, birinci kere 2013’de 80 yaşında ölen Kadir Durman tarafınca icat edildiğini söylüyor. Kadir Nurman’dan evvel ekmek ortası döner sattıklarını tez edenler var, lakin birlik bunun için sunulan ispatların yetersiz olduğu görüşünde. Döner Üreticileri Birliği, ekmek ortası dönerin İstanbul’a, ötürüsıyla Türkiye’ye Almanya’dan gittiğini varsayım ediyor.
DÖNER EN ÇOK YENEN HAZIR YİYECEKLERDEN
Ekmek ortası dönerin nerede icat edildiği bir yana, Türkiye’de olduğu üzere Almanya’da da en epeyce yenen hazır yiyecekler içinde yer alıyor. Yanında bir içecekle 6-7 euro ötüründa olan ekmek ortası döner, güçlü ve çeşitli salatasıyla birden fazla hazır yiyeceklerden sağlıklı.
Avrupa Döner Üreticileri Birliği’nin bilgilerine nazaran günde 600 ton döner satılıyor. Kesimde 60 bin ötüründa kişinin çalıştığı, cirosunun da en son datalara göre 4 milyar euroya ulaştığı iddia ediliyor. Yalnızca Berlin’de bin 600 döner büfesi bulunuyor. Berlin RBB radyosunun hesaplamasına bakılırsa Almanya’da günde 3 milyon ekmek ortası döner satılıyor, bu dakikada 2 bin dönere karşılık geliyor.
ELON MUSK DA DÖNER SEVİYOR
Ekmek ortası döner yalnızca fakirlerin karnını doyurduğu bir hazır yiyecek değil. Artık yalnızca bir köşe başındaki küçük bir döner büfesinde satılmıyor. Lüks restoranlarda, lüks otellerde de döneri bulmanız mümkün. Almanya’nın en lüks otellerinden Berlin’deki Adlon oteli, 2018’in ağustos ayından bu yana “Türk Klasiği” ismiyle ağır müşterilerine 26 euro karşılığında ekmek ortası döner sunuyor. Birinci başta bu fiyat yüksek üzere görünse de, bir lahmacunun 100 liranın üzerinde olduğu Bodrum ile karşılaştırılınca Almanya ölçülerinde o denli devasa yükseklikte bir fiyat da değil.
Avrupa pazarı için Almanya’da birinci elektrikli otomobil fabrikasını Berlin’de kuran Tesla’nın şefi Elon Musk, 2020’de temel atma merasiminde, “Almanya’da en çok neyi seviyorsunuz?” sorusuna, “Döner kebap” karşılığını vermişti. Musk, iki yılda fabrikayı kurarak, iki hafta kadar evvel açılışını yaptı.
DÖNER HAKKINDA KİTAPLAR YAZILDI
Araştırmacıların, felsefecilerin, düşünürlerin ülkesi Almanya’da elbette döner hakkında da kitaplar yazıldı. Bunlardan en yenisi, dönerin 50’inci yaşına değmesi ötürüsıyla bu yıl yayımlanan “Döner, Bir Türk Alman Kültür Tarihi” isimli kitap. Kitabın müellifi uzun yıllardır Berlin’de yaşayan toplumbilimci ve gazeteci Eberhard Seidel. Seidel, kitabında dönerin tarihini detaylı olarak anlatıyor, ülkeye ne üzere kültürel katkıları olduğunu inceliyor.
66 yaşındaki müellif da ekmek ortası dönerin bir Berlin icadı olduğunu savunuyor. Ona bakılırsa ekmek ortası dönerin Berlin’de icat edilmesi bir tesadüf değil. Artık pahalılıkta Paris’e, Londra’ya yaklaşan Berlin, 1970’li senelerda fakir, ayrıyeten da fazlaca kültürlü bir kent. Seidel’e bakılırsa bu iki etken, ucuz ve doyurucu olan ekmek ortası dönerin icadı ve yaygınlaşması için hayli elverişli bir ortam.
DÖNERİN SIKINTI vakit içindeRI
Seidel’in savına nazaran Almanya’daki Türk akademisyenlerin ekmek ortası pek yeterli değil üzere. Bunların ekmek ortası döneri küçümsediklerini düşünüyor. Muharrir kitabında dönerin Almanya’da güç vakit içinderına da değiniyor. 10 yıl kadar evvel döner, kokmuş, bayat et skandalıyla gündeme gelmişti. Birtakım döner üreticileri, bu etlerden döner yapıp piyasaya sunmuştu.
Döner için başka bir vakit da nazi yeraltı örgütü NSU’nun cinayetleriyle anılması oldu. Bu örgütün öldürdüğü Türkiye kökenlilerinin çoğunluğu dönerciydi. Cinayetleri aydınlatmak için kurulan özel polis grubu, bu cinayetleri “Döner Cinayetleri” olarak isimlendirmişti. Bilindiği üzere polis, senelerca cinayetlerin Türkiye kökenliler içinde uyuşturucu, kara para aklama sebebiyle işlendiğini iddia ediyordu.
Kadir Nurman 1972 yılında birinci defa Berlin’de döneri ekmek içinde salata ile satışa sunmuş. Buna sahip çıkan başşehir Berlin, resmi internet sayfasında geniş bir açıklamayla dönerin Almanya’da 50’nci yılını kutladı.
Elimizi çabuk tutmazsak, bizi her alanda “kıskanan” Almanya, dönerimizi de elimizden alıp sahiplenecek üzere görünüyor. Ekmek ortası dönerin, “Made in Germany”, yani bir Alman icadı olduğunun her fırsatta lisana getirildiği Almanya’da döner, bu yıl yarım yüzyılı geride bırakıp 50’nci yaşına değdi. Bu vesileyle en ciddisinden en magazinine kadar birçok medyada bu hususta geniş haberler yayımlandı, dönerin Almanların ünlü soslu sosisi Currywurst ile Amerika’nın hamburgerini hayli geride bıraktığı yazıldı.
Yaygın tez odur ki, 1972 yılında Kadir Nurman isimli emekçi, Berlin’in ünlü Kurfürstendamm caddesindeki döner büfesinde birinci defa döneri ekmek içinde salata ile satışa sunuyor. Bu iddiayı sahiplenen başşehir Berlin, resmi internet sayfasında geniş bir açıklama dönerin Almanya’da 50’nci yılını kutladı. bir daha Berlin’de şurası Avrupa Döner Üreticileri Birliği de ekmek ortası dönerin, birinci kere 2013’de 80 yaşında ölen Kadir Durman tarafınca icat edildiğini söylüyor. Kadir Nurman’dan evvel ekmek ortası döner sattıklarını tez edenler var, lakin birlik bunun için sunulan ispatların yetersiz olduğu görüşünde. Döner Üreticileri Birliği, ekmek ortası dönerin İstanbul’a, ötürüsıyla Türkiye’ye Almanya’dan gittiğini varsayım ediyor.
DÖNER EN ÇOK YENEN HAZIR YİYECEKLERDEN
Ekmek ortası dönerin nerede icat edildiği bir yana, Türkiye’de olduğu üzere Almanya’da da en epeyce yenen hazır yiyecekler içinde yer alıyor. Yanında bir içecekle 6-7 euro ötüründa olan ekmek ortası döner, güçlü ve çeşitli salatasıyla birden fazla hazır yiyeceklerden sağlıklı.
Avrupa Döner Üreticileri Birliği’nin bilgilerine nazaran günde 600 ton döner satılıyor. Kesimde 60 bin ötüründa kişinin çalıştığı, cirosunun da en son datalara göre 4 milyar euroya ulaştığı iddia ediliyor. Yalnızca Berlin’de bin 600 döner büfesi bulunuyor. Berlin RBB radyosunun hesaplamasına bakılırsa Almanya’da günde 3 milyon ekmek ortası döner satılıyor, bu dakikada 2 bin dönere karşılık geliyor.
ELON MUSK DA DÖNER SEVİYOR
Ekmek ortası döner yalnızca fakirlerin karnını doyurduğu bir hazır yiyecek değil. Artık yalnızca bir köşe başındaki küçük bir döner büfesinde satılmıyor. Lüks restoranlarda, lüks otellerde de döneri bulmanız mümkün. Almanya’nın en lüks otellerinden Berlin’deki Adlon oteli, 2018’in ağustos ayından bu yana “Türk Klasiği” ismiyle ağır müşterilerine 26 euro karşılığında ekmek ortası döner sunuyor. Birinci başta bu fiyat yüksek üzere görünse de, bir lahmacunun 100 liranın üzerinde olduğu Bodrum ile karşılaştırılınca Almanya ölçülerinde o denli devasa yükseklikte bir fiyat da değil.
Avrupa pazarı için Almanya’da birinci elektrikli otomobil fabrikasını Berlin’de kuran Tesla’nın şefi Elon Musk, 2020’de temel atma merasiminde, “Almanya’da en çok neyi seviyorsunuz?” sorusuna, “Döner kebap” karşılığını vermişti. Musk, iki yılda fabrikayı kurarak, iki hafta kadar evvel açılışını yaptı.
DÖNER HAKKINDA KİTAPLAR YAZILDI
Araştırmacıların, felsefecilerin, düşünürlerin ülkesi Almanya’da elbette döner hakkında da kitaplar yazıldı. Bunlardan en yenisi, dönerin 50’inci yaşına değmesi ötürüsıyla bu yıl yayımlanan “Döner, Bir Türk Alman Kültür Tarihi” isimli kitap. Kitabın müellifi uzun yıllardır Berlin’de yaşayan toplumbilimci ve gazeteci Eberhard Seidel. Seidel, kitabında dönerin tarihini detaylı olarak anlatıyor, ülkeye ne üzere kültürel katkıları olduğunu inceliyor.
66 yaşındaki müellif da ekmek ortası dönerin bir Berlin icadı olduğunu savunuyor. Ona bakılırsa ekmek ortası dönerin Berlin’de icat edilmesi bir tesadüf değil. Artık pahalılıkta Paris’e, Londra’ya yaklaşan Berlin, 1970’li senelerda fakir, ayrıyeten da fazlaca kültürlü bir kent. Seidel’e bakılırsa bu iki etken, ucuz ve doyurucu olan ekmek ortası dönerin icadı ve yaygınlaşması için hayli elverişli bir ortam.
DÖNERİN SIKINTI vakit içindeRI
Seidel’in savına nazaran Almanya’daki Türk akademisyenlerin ekmek ortası pek yeterli değil üzere. Bunların ekmek ortası döneri küçümsediklerini düşünüyor. Muharrir kitabında dönerin Almanya’da güç vakit içinderına da değiniyor. 10 yıl kadar evvel döner, kokmuş, bayat et skandalıyla gündeme gelmişti. Birtakım döner üreticileri, bu etlerden döner yapıp piyasaya sunmuştu.
Döner için başka bir vakit da nazi yeraltı örgütü NSU’nun cinayetleriyle anılması oldu. Bu örgütün öldürdüğü Türkiye kökenlilerinin çoğunluğu dönerciydi. Cinayetleri aydınlatmak için kurulan özel polis grubu, bu cinayetleri “Döner Cinayetleri” olarak isimlendirmişti. Bilindiği üzere polis, senelerca cinayetlerin Türkiye kökenliler içinde uyuşturucu, kara para aklama sebebiyle işlendiğini iddia ediyordu.