Aile konutuna dönenler anlatıyor: Para istiyor olmak gururumu kırıyor ANKARA – Üniversiteyi aile konutundan uzakta okuyup kendisine bağımsız birey olma tarafında yol çizen genç yetişkinler yaşadıkları ekonomik belirsizlik daha sonrasında yeniden aileleriyle yaşadıkları konutlara dönüyor. Alıştıkları, kendilerini özgür ve rahat hissettikleri kentlerden tekrar aile meskenine dönmek, birden fazla vakit üniversite mezunu gençlerin ailelerine ve doğup büyüdükleri konut ortamına yabancılaşmasına sebep oluyor.
İşsiz kalmanın ve iş bulma sürecinde ekonomik yetersizliğin dayattığı mecburi dönüşle birlikte gençler kendi benimsedikleri ömür stillerini rafa kaldırıyor, ailelerinin kurallarına ahenk sağlamak zorunda hissediyor. Bu şartlar altında iş bulma baskısı, ruhsal buhran ve ekonomik zorluklarla uğraş de birlikteinde geliyor.
‘AİLEMİN GÖZÜNDE İŞİMİN OLMAMASI BAŞIMA GELEN EN MAKÛS ŞEY’
Kocaeli’de inşaat mühendisliği kısmını bitiren, iş bulamayan ve ailesinin Ordu’daki meskenine dönmek zorunda kalan Dilek Özüpek*, üniversite mezunu işsiz milyonlardan biri. Üniversitenin akabinde iki yıldır anne ve babasıyla birlikte yaşayan Özüpek’e bakılırsa ailesinin kendisinden tek beklentisi bir işe girmesi. İşi olmadığı için ailesinin makus hissettiğini söyleyen Özüpek, KPSS imtihanına hazırlandığı bu süreçte ailesinin kendisine yönelik tavrını şu sözlerle anlatıyor:
“Psikolojik olarak yalnızca fazlaca makus durumdaymışım üzere hissettiriyorlar. Şu an işimin olmaması ailemin gözünde benim başıma gelen en berbat şey. İlla iş bul kalk gez orta şeklinde bir dayatma mevcut değil. Yalnızca kelamlı olarak kendi kendilerine yakınıyorlar. Bir zorlama olursa esasen buna aksi gideceğimi bildikleri için şu an imtihana hazırlanma sürecimde pek üstüme gelmiyorlar”
‘AİLE MESKENİNDE BARINMAK İÇİN DEĞİŞMEK ZORUNDASIN’
Üniversitede okuduğu kentten ailesinin yanına dönmenin hissettirdiği duyguyu, “Tüm özgürlüklerim elimden alınmış üzere hissediyorum” kelamlarıyla özetleyen Özüpek’e nazaran, uzun bir süre aileden uzakta kendi başına yaşayıp, bir süre daha sonra birebir meskende bir daha yaşamak zorunda kalmak birfazlaca sorunu birlikteinde getiriyor. Kendi alışkanlıklarını devam ettiremez hale geldiğini, aile meskenine dönünce “yeni bir ben” yaratmak zorunda kaldığını, anne ve babasının nizamına ahenk sağlamak zorunda olduğunu söyleyen Özüpek, “Aile konutunda barınmak için değişmek zorundasın. Yoksa sesler yükseliyor ve daha da güç bir duruma sokmuş oluyorum kendimi” diyor.
Ekonomik bağımsızlığının elinde olmaması niçiniyle “mutsuz ve umutsuz” hissettiğini, şahsi muhtaçlıklarını talep edemez durumda olduğunu, kendini “yük gibi” hissettiğini söyleyen Özüpek, “Kardeşim çalışıyor güzel de bir maaşı var. O gönlünce her şeyi alabilirken benim bir şey alabilmek için hala para istiyor olmam gururumu kırıyor. İnancımı zedeliyor. Kendimi ister istemez aşağılara çekiyorum. Aciz hissediyorum. Başarısız. Olumsuz hisler mıknatıs üzere birbirini çekiyor. kimi vakit hiç keyifli olamayacak üzere hissediyorum. Hayata dahil olamayacak daima kıyıdan bakacak gibiyim” tabirlerini kullanıyor.
‘ÖZGÜRLÜĞÜM İÇİN KENDİME İLİŞKİN BİR KONUTTA YAŞAMAK İSTİYORUM’
Özüpek, bu süreçteki en büyük hayalinin kendine ilişkin bir meskende yaşamak olduğunu söylüyor. “En epey özgürlüğüm için kendime ilişkin bir meskende yaşamak istiyorum” tabirlerini kullanan Özüpek kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Doya doya kimseye hesap vermeden ağlayabilmek için. Kimseye niye salonun ortasında öylesine yattığımın hesabını vermemek için. Kendim olabilmem için koşul bu. O konut, benim dünyam, bana ilişkin olan, rol yapmak zorunda kalmadığım, huzurlu hissettiren bir yer olacak. Günün sonunda tek gitmek istediğim yer olacak. Artık kederlerimden problemlerimden istesem de kaçamam. Ailemin meskeninde kimi vakit banyoya kilitliyorum kendimi ve bekliyorum. Çıkmak istemiyorum oradan zira konutun gerçekliğine adım atmak fazlaca berbat hissettiriyor. Kendi konutumda bu biçimde hissedeceğimi düşünmüyorum. Şu an elimde olan tek şey ekonomik özgürlüğüm ile bir arada kendi konutumda salonda öylesine yattığımı hayal etmek.”
‘AİLE MESKENİNE GERİ DÖNÜNCE KÜÇÜLÜYORSUN’
Ankara’da fizik mühendisliği okuyan ve buradaki konutunu kapatarak İzmir’e ailesinin yanında yaşamaya başlayan Mehmet Cem*, iş bulamaması niçiniyle aile konutuna dönenlerden biri. İki yıldır ailesinin konutunda ömrüne devam eden Cem, ailesinin yanına geri dönmeyi hiç istemediğini, uzun mühlet Ankara’da kalmanın yollarını aradığını ama ekonomik manada ömrünü idame ettirecek imkanları bulamayınca dermanının kalmadığını belirterek, “Kendi paramı kazanmayı fazlaca istedim, uzun mühlet iş aradım lakin artık babamın eline bakıyorum. Özgürlüğüme düşkün bir beşerim lakin 28 yaşında hala özgürlüğümü elime alamadım. yenidendan onu kazanmaya çalışıyorum” diyor.
Ailesinin kurallarına uymak zorunda olduğunu, “Özgürlüğüm büsbütün onların elinde” kelamlarıyla anlatan Cem, “Ailemden iş konusunda bir baskı görmüyorum lakin bir sorumluluk var. 28 yaşına gelmişim hala daha elle tutulur bir şey ortada yok. Üniversite okuduğunda insan kendi sorumluluğunu kazandığını hissediyor. Meskenden ayrılınca büyüyorsun. Aile meskenine geri dönünce küçülüyorsun. yenidendan başa dönmek liseyi tekrar okuyormuşsun üzere hissettiriyor. Konuta giriş çıkış saatine bile dikkat ediyorsun. Kendimi özgür hissetmiyorum” sözlerini kullanıyor.
‘yeniden OKUL OKUYUP AİLEMİ BORCA SOKMAK İSTEMİYORUM’
Babasının emekli, annesinin ise belediyede paklık bakılırsavlisi olduğunu söyleyen Cem, bu süreçte ailesine yük olmamak için hayal ettiği yüksek lisans eğitimini yapamadığını belirterek şunları söylüyor:
“Annem sokakta çalışıyor. Sokağı süpürüyor. Baya zorluklar yaşıyor, kar kış demeden. Benim konutta durmam zoruma gidiyor. Bu süreçte ülkülerini de yaşayamıyorsun. ALES’ten ve YDS’den uygun puan almama karşın yüksek lisans yapamadım. Zira okuduğum okulda, Ankara’da yapmak istiyordum. Mesken meblağları almış başını gitmiş, yinedan okul okuyup ailemi borca sokmak istemiyorum. Akademik bir kariye öncesinden epey istiyordum fakat evvelarim değişti ve hayatta kalmaya çalışıyorum. Artık başıma yerleştirdiğim tek şey bir an evvel iş bulup hem aileme ve kendime bakmak.”
‘GEÇEN YILLARI BOŞA YAŞAMIŞIM ÜZERE HİSSEDİYORUM’
Çanakkale’de rehberlik ve ruhsal danışmanlık kısmını bitiren Cemre Baysal* da üniversiteden mezun olmasının akabinde atanamayan yüzbinlerce öğretmen adayından biri. Üniversite okuduğu kentten annesinin İstanbul’daki meskenine dönen, üç yıldır annesiyle birlikte yaşayan Baysal, bir devir özel bir okulda çalışmasının akabinde buradan ayrıldığını ve KPSS’ye hazırlandığını söylemiş oldu.
Aile meskenine dönmeyi “hep korkutan bir şeydi” cümlesiyle anlatan Baysal, kısır bir döngü içerisinde kalmış üzere hissettiğini belirterek, “Aradan yıllar geçti ve bir daha birebir yerdeyim ve ders çalışıyorum. İmtihana hazırlanmak da travmamı tetikliyor. ‘Bundan yıllar evvel üniversiteye burada hazırlandım’ diyorum. Tıpkı şeyler, tıpkı kitaplar, birebir muhabbetler. Geçen yılları boşa hayatışım üzere hissediyorum. Bir yerden hayatı ıskalıyorum ve geç kalıyorum hissi içimde daima var” diyor.
‘HAYATI ERTELİYOR ÜZERE HİSSEDİYORUM’
Başarısızlık hissiyle aile konutuna döndüğünü, bu niçinle kısıtlanmış hissettiğini, çalışmamasından dolayı kendini özgür hissetmediğini belirten Baysal, “Çalışmadığım için keyfe üzüntü bir şey yapmak istesem de ‘her neyse yapmayayım, erteleyeyim, ekonomik olarak birine bağımlıyım’ diyorum ve erteliyorum. Aslında biraz ömrü erteliyor üzere de hissediyorum. Yapmak istediğin bir şeyler var lakin yapamıyorsun, engellenmişlik hissi de birlikteinde geliyor” diyor. Annesinin çalışıp kendisinin çalışamamasının büyük bir sorumluluk doğurduğunu söyleyen Baysal, “Hayat daima gerekli şeyleri yaptığımız bir seyahat değil aslında. kimi vakit insan daha rahat davranmak istiyor. Fakat şu an isteklerimi rafa kaldırmış durumdayım ve bu hayatı bir yerden ıskalıyormuşum üzere hissettiriyor” tabirlerini kullanıyor.
Tek başına yaşamasının tek pürüzünün maddi olduğunu söyleyen Baysal’a göre aile konutuna dönüldüğünde bilhassa akrabaların telaffuzları motivasyon kırıcı olabiliyor. İnsanın kendi meskeninde, kendi odasında özgür kalmak istediği vakit içinderın olduğunu, aileyle mesken paylaşıldığında bunun sağlanamadığı durumların açığa çıktığını belirten Baysal şu biçimde devam ediyor:
“Akrabaların burnunu soktuğu bir toplumda yaşıyoruz. Çok alakasız beşerler tarafınca yorum yapılmaya başlandığı vakit ufak kriz ve ataklara sebep oluyor. İnsanların hayatıma burnunu sokmasına tahammül edemiyorum ve bu öfke ile gerilim yaratıyor. kimi vakit, ‘küçük bir yerde kendi kendime kalabilsem keşke’ diyorum. Lakin sıkıntı. Çekirdek ailemizde nispeten rahatız fakat dışarıdan birisi bahse dahil olduğunda, ‘Aman el alem ne der’ cümlesi birlikteinde geliyor. Toplumsal algı işin içine girince annemle de geriliyoruz. ‘O beşerler bu meskene gelmesin’ diyemiyorsun zira müşterek bir konut burası. ‘Şöyle yapsınlar bu biçimde yapsınlar’ diyemiyorsun. Annem de ortada kalıyor ve tampon misyonu görüyor. “
*İsimler konuşanların talepleri doğrultusunda değiştirilmiştir.
İşsiz kalmanın ve iş bulma sürecinde ekonomik yetersizliğin dayattığı mecburi dönüşle birlikte gençler kendi benimsedikleri ömür stillerini rafa kaldırıyor, ailelerinin kurallarına ahenk sağlamak zorunda hissediyor. Bu şartlar altında iş bulma baskısı, ruhsal buhran ve ekonomik zorluklarla uğraş de birlikteinde geliyor.
‘AİLEMİN GÖZÜNDE İŞİMİN OLMAMASI BAŞIMA GELEN EN MAKÛS ŞEY’
Kocaeli’de inşaat mühendisliği kısmını bitiren, iş bulamayan ve ailesinin Ordu’daki meskenine dönmek zorunda kalan Dilek Özüpek*, üniversite mezunu işsiz milyonlardan biri. Üniversitenin akabinde iki yıldır anne ve babasıyla birlikte yaşayan Özüpek’e bakılırsa ailesinin kendisinden tek beklentisi bir işe girmesi. İşi olmadığı için ailesinin makus hissettiğini söyleyen Özüpek, KPSS imtihanına hazırlandığı bu süreçte ailesinin kendisine yönelik tavrını şu sözlerle anlatıyor:
“Psikolojik olarak yalnızca fazlaca makus durumdaymışım üzere hissettiriyorlar. Şu an işimin olmaması ailemin gözünde benim başıma gelen en berbat şey. İlla iş bul kalk gez orta şeklinde bir dayatma mevcut değil. Yalnızca kelamlı olarak kendi kendilerine yakınıyorlar. Bir zorlama olursa esasen buna aksi gideceğimi bildikleri için şu an imtihana hazırlanma sürecimde pek üstüme gelmiyorlar”
‘AİLE MESKENİNDE BARINMAK İÇİN DEĞİŞMEK ZORUNDASIN’
Üniversitede okuduğu kentten ailesinin yanına dönmenin hissettirdiği duyguyu, “Tüm özgürlüklerim elimden alınmış üzere hissediyorum” kelamlarıyla özetleyen Özüpek’e nazaran, uzun bir süre aileden uzakta kendi başına yaşayıp, bir süre daha sonra birebir meskende bir daha yaşamak zorunda kalmak birfazlaca sorunu birlikteinde getiriyor. Kendi alışkanlıklarını devam ettiremez hale geldiğini, aile meskenine dönünce “yeni bir ben” yaratmak zorunda kaldığını, anne ve babasının nizamına ahenk sağlamak zorunda olduğunu söyleyen Özüpek, “Aile konutunda barınmak için değişmek zorundasın. Yoksa sesler yükseliyor ve daha da güç bir duruma sokmuş oluyorum kendimi” diyor.
Ekonomik bağımsızlığının elinde olmaması niçiniyle “mutsuz ve umutsuz” hissettiğini, şahsi muhtaçlıklarını talep edemez durumda olduğunu, kendini “yük gibi” hissettiğini söyleyen Özüpek, “Kardeşim çalışıyor güzel de bir maaşı var. O gönlünce her şeyi alabilirken benim bir şey alabilmek için hala para istiyor olmam gururumu kırıyor. İnancımı zedeliyor. Kendimi ister istemez aşağılara çekiyorum. Aciz hissediyorum. Başarısız. Olumsuz hisler mıknatıs üzere birbirini çekiyor. kimi vakit hiç keyifli olamayacak üzere hissediyorum. Hayata dahil olamayacak daima kıyıdan bakacak gibiyim” tabirlerini kullanıyor.
‘ÖZGÜRLÜĞÜM İÇİN KENDİME İLİŞKİN BİR KONUTTA YAŞAMAK İSTİYORUM’
Özüpek, bu süreçteki en büyük hayalinin kendine ilişkin bir meskende yaşamak olduğunu söylüyor. “En epey özgürlüğüm için kendime ilişkin bir meskende yaşamak istiyorum” tabirlerini kullanan Özüpek kelamlarını şu biçimde sürdürüyor:
“Doya doya kimseye hesap vermeden ağlayabilmek için. Kimseye niye salonun ortasında öylesine yattığımın hesabını vermemek için. Kendim olabilmem için koşul bu. O konut, benim dünyam, bana ilişkin olan, rol yapmak zorunda kalmadığım, huzurlu hissettiren bir yer olacak. Günün sonunda tek gitmek istediğim yer olacak. Artık kederlerimden problemlerimden istesem de kaçamam. Ailemin meskeninde kimi vakit banyoya kilitliyorum kendimi ve bekliyorum. Çıkmak istemiyorum oradan zira konutun gerçekliğine adım atmak fazlaca berbat hissettiriyor. Kendi konutumda bu biçimde hissedeceğimi düşünmüyorum. Şu an elimde olan tek şey ekonomik özgürlüğüm ile bir arada kendi konutumda salonda öylesine yattığımı hayal etmek.”
‘AİLE MESKENİNE GERİ DÖNÜNCE KÜÇÜLÜYORSUN’
Ankara’da fizik mühendisliği okuyan ve buradaki konutunu kapatarak İzmir’e ailesinin yanında yaşamaya başlayan Mehmet Cem*, iş bulamaması niçiniyle aile konutuna dönenlerden biri. İki yıldır ailesinin konutunda ömrüne devam eden Cem, ailesinin yanına geri dönmeyi hiç istemediğini, uzun mühlet Ankara’da kalmanın yollarını aradığını ama ekonomik manada ömrünü idame ettirecek imkanları bulamayınca dermanının kalmadığını belirterek, “Kendi paramı kazanmayı fazlaca istedim, uzun mühlet iş aradım lakin artık babamın eline bakıyorum. Özgürlüğüme düşkün bir beşerim lakin 28 yaşında hala özgürlüğümü elime alamadım. yenidendan onu kazanmaya çalışıyorum” diyor.
Ailesinin kurallarına uymak zorunda olduğunu, “Özgürlüğüm büsbütün onların elinde” kelamlarıyla anlatan Cem, “Ailemden iş konusunda bir baskı görmüyorum lakin bir sorumluluk var. 28 yaşına gelmişim hala daha elle tutulur bir şey ortada yok. Üniversite okuduğunda insan kendi sorumluluğunu kazandığını hissediyor. Meskenden ayrılınca büyüyorsun. Aile meskenine geri dönünce küçülüyorsun. yenidendan başa dönmek liseyi tekrar okuyormuşsun üzere hissettiriyor. Konuta giriş çıkış saatine bile dikkat ediyorsun. Kendimi özgür hissetmiyorum” sözlerini kullanıyor.
‘yeniden OKUL OKUYUP AİLEMİ BORCA SOKMAK İSTEMİYORUM’
Babasının emekli, annesinin ise belediyede paklık bakılırsavlisi olduğunu söyleyen Cem, bu süreçte ailesine yük olmamak için hayal ettiği yüksek lisans eğitimini yapamadığını belirterek şunları söylüyor:
“Annem sokakta çalışıyor. Sokağı süpürüyor. Baya zorluklar yaşıyor, kar kış demeden. Benim konutta durmam zoruma gidiyor. Bu süreçte ülkülerini de yaşayamıyorsun. ALES’ten ve YDS’den uygun puan almama karşın yüksek lisans yapamadım. Zira okuduğum okulda, Ankara’da yapmak istiyordum. Mesken meblağları almış başını gitmiş, yinedan okul okuyup ailemi borca sokmak istemiyorum. Akademik bir kariye öncesinden epey istiyordum fakat evvelarim değişti ve hayatta kalmaya çalışıyorum. Artık başıma yerleştirdiğim tek şey bir an evvel iş bulup hem aileme ve kendime bakmak.”
‘GEÇEN YILLARI BOŞA YAŞAMIŞIM ÜZERE HİSSEDİYORUM’
Çanakkale’de rehberlik ve ruhsal danışmanlık kısmını bitiren Cemre Baysal* da üniversiteden mezun olmasının akabinde atanamayan yüzbinlerce öğretmen adayından biri. Üniversite okuduğu kentten annesinin İstanbul’daki meskenine dönen, üç yıldır annesiyle birlikte yaşayan Baysal, bir devir özel bir okulda çalışmasının akabinde buradan ayrıldığını ve KPSS’ye hazırlandığını söylemiş oldu.
Aile meskenine dönmeyi “hep korkutan bir şeydi” cümlesiyle anlatan Baysal, kısır bir döngü içerisinde kalmış üzere hissettiğini belirterek, “Aradan yıllar geçti ve bir daha birebir yerdeyim ve ders çalışıyorum. İmtihana hazırlanmak da travmamı tetikliyor. ‘Bundan yıllar evvel üniversiteye burada hazırlandım’ diyorum. Tıpkı şeyler, tıpkı kitaplar, birebir muhabbetler. Geçen yılları boşa hayatışım üzere hissediyorum. Bir yerden hayatı ıskalıyorum ve geç kalıyorum hissi içimde daima var” diyor.
‘HAYATI ERTELİYOR ÜZERE HİSSEDİYORUM’
Başarısızlık hissiyle aile konutuna döndüğünü, bu niçinle kısıtlanmış hissettiğini, çalışmamasından dolayı kendini özgür hissetmediğini belirten Baysal, “Çalışmadığım için keyfe üzüntü bir şey yapmak istesem de ‘her neyse yapmayayım, erteleyeyim, ekonomik olarak birine bağımlıyım’ diyorum ve erteliyorum. Aslında biraz ömrü erteliyor üzere de hissediyorum. Yapmak istediğin bir şeyler var lakin yapamıyorsun, engellenmişlik hissi de birlikteinde geliyor” diyor. Annesinin çalışıp kendisinin çalışamamasının büyük bir sorumluluk doğurduğunu söyleyen Baysal, “Hayat daima gerekli şeyleri yaptığımız bir seyahat değil aslında. kimi vakit insan daha rahat davranmak istiyor. Fakat şu an isteklerimi rafa kaldırmış durumdayım ve bu hayatı bir yerden ıskalıyormuşum üzere hissettiriyor” tabirlerini kullanıyor.
Tek başına yaşamasının tek pürüzünün maddi olduğunu söyleyen Baysal’a göre aile konutuna dönüldüğünde bilhassa akrabaların telaffuzları motivasyon kırıcı olabiliyor. İnsanın kendi meskeninde, kendi odasında özgür kalmak istediği vakit içinderın olduğunu, aileyle mesken paylaşıldığında bunun sağlanamadığı durumların açığa çıktığını belirten Baysal şu biçimde devam ediyor:
“Akrabaların burnunu soktuğu bir toplumda yaşıyoruz. Çok alakasız beşerler tarafınca yorum yapılmaya başlandığı vakit ufak kriz ve ataklara sebep oluyor. İnsanların hayatıma burnunu sokmasına tahammül edemiyorum ve bu öfke ile gerilim yaratıyor. kimi vakit, ‘küçük bir yerde kendi kendime kalabilsem keşke’ diyorum. Lakin sıkıntı. Çekirdek ailemizde nispeten rahatız fakat dışarıdan birisi bahse dahil olduğunda, ‘Aman el alem ne der’ cümlesi birlikteinde geliyor. Toplumsal algı işin içine girince annemle de geriliyoruz. ‘O beşerler bu meskene gelmesin’ diyemiyorsun zira müşterek bir konut burası. ‘Şöyle yapsınlar bu biçimde yapsınlar’ diyemiyorsun. Annem de ortada kalıyor ve tampon misyonu görüyor. “
*İsimler konuşanların talepleri doğrultusunda değiştirilmiştir.