Abdullah Zeytun: 605 ağır hasta mahpus var DİYARBAKIR- Bangin Muhammed, Garibe Gezer, Abdülerezak Suyur, Halil Güneş, Salih Toğrul, İlyas Demir ve Vedat Erkmen. Bu isimler, son bir ayda Türkiye’deki cezaevlerinde vefat eden mahpuslar. Kimi ağır hastaydı kiminin ise intihar ettiği öne sürüldü.
İHD Diyarbakır Şube Lideri Abdullah Zeytun ile cezaevlerindeki vefatlar ve hasta mahpusların durumu hakkında konuştuk. Lakin söyleşiye geçmedilk evvel son bir ayda ömrünü kaybeden mahpusları hatırlatmakta fayda var.
BİR AYDA 7 MAHPUS ÖLDÜ
Suriye Kürtlerinden 33 yaşındaki Bangin Muhammed, 12 Kasım’da tutuklu bulunduğu İskenderun T Tipi Cezaevi’nde öldü. ‘Örgüt üyeliği’nden 6 yıl 3 ay ceza alan tarım emekçisi Muhammed, kendisini ziyaret eden İHD İskenderun Şubesi Hapishaneler Kurulu üyesi avukat Mehtap Sert’e ilaçlarının verilmediğini aktarmış, “Ölmek istemiyorum, lakin burada öleceğim” demişti. Kamuoyu, ağır hasta olan Muhammed’in öldüğünden lakin 26 Kasım’da haberdar oldu.
Garibe Gezer
GEZER’İN CESEDİ ‘SÜNGERLİ ODA’DA BULUNDU
Kocaeli Kandıra 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutuklu bulunan Garibe Gezer, 9 Aralık’ta tecride alındığı süngerli odada meyyit bulundu. Gezer, infaz müdafaa memurlarının cinsel saldırısına maruz kaldığını duyurmuştu. Sesini kamuoyuna duyurmaya çalışan Gezer, ‘disiplini bozucu davranışları’ nedeni öne sürülerek ‘süngerli oda’ denilen tecrit hücresine konulmuştu. Yetkililer “intihar” açıklamasında bulunsa da aile ve avukatlar, Gezer’in mevtini “şüpheli” olarak nitelediler. Vefatından daha sonra Gezer’in tutulduğu hücrenin acil botununun devre dışı bırakıldığı, kuşkulu ölümlerde avukatların huzurda bulunduğu otopsi süreci yapma prosedürünün uygulanmadığı ortaya çıkacaktı. Kocaeli Cumhuriyet Başsavcılığı ise soruşturma evrakına saklılık sonucu aldı.
BİR GÜNDE 2 MEVT HABERİ
Ağırlaştırılmış müebbet cezası verilen ve İzmir Aliağa Şakran T Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan ağır hasta tutuklu 65 yaşındaki Abdülrezzak Suyur, 15 Aralık’ta öldü. Astım hastası olan Suyur’a 3 ay evvel akciğer kanseri teşhisi konmuştu. Cezasının infaz müddetini tamamlamasına 14 gün kalan Suyur’un kaideli tahliye talebinin kabul görmediği öğrenildi.
15 Aralık’ta cezaevinde ölen bir öteki mahpus ise Halil Güneş oldu. 1993’ten bu yana tutuklu bulunan Güneş, İHD’nin ağır hasta tutuklular listesinde yer alıyordu. 2014 yılında Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin “cezaevinde kalamaz” raporu verdiği Güneş için, İsimli Tıp Kurumu (ATK) “tek başına hayatını idame ettirebilir ve mahpusta kalabilir” demişti. Güneş’in avukatlarının, 2014 yılında Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) “serbest bırakılması ve tedavisinin dışarıda sürdürülmesi” için yaptıkları müracaatın ise sonuçsuz kaldığı öğrenildi.
SALİH TOĞRUL, İLYAS DEMİR…
Salih Toğrul, Suyur ve Güneş’ten bir gün daha sonra, 16 Aralık’ta tedavi gördüğü Mersin Kent Hastanesi’nde öldü. Cezaevinde felç geçiren, ondan sonrasında düşerek beyin kanaması geçiren Toğrul, 2014 yılında kurallı tahliye edilmişti. Toğrul’un tedavisinin geciktiği açıklandı.
Bolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde isimli bir hadiseden dolayı ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası verilen 32 yaşındaki İlyas Demir, 17 Aralık’ta vefat etti. Demir’in vefatına ait cezaevi idaresi bilgi paylaşmazken, ablası Mahide Demir, kardeşinin ruhsal hastalıkları olduğunu lakin tedavi edilmediğini söylemiş oldu. Kardeşinin hastanede tedavi edilmesi gerekirken tek kişilik hücrede tutulduğuna dikkat çeken Demir, cezaevi idaresi hakkında hata duyurusunda bulunacaklarını belirtti.
CENAZE MESCİDE ALINMADI
19 Aralık’ta Tekirdağ F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan Vedat Erkmen’in hücresinde intihar ettiği ileri sürüldü. Vedat Erkmen’in ağabeyi Saim Erkmen ise kardeşinin intihar ettiğine inanmadığını söylemiş oldu. Kardeşinin öldürüldüğünü argüman eden Erkmen, bu niçinle cenazenin aileye ve avukatlara bilgi verilmeden ATK’ye gdolayıldüğünü ve otopsi yapıldığını söylemiş oldu. Vedat Erkmen’in cenazesi polis tarafınca memleketi Kars’a gdolayıldü, Digor’a bağlı Pazarcix (Dağpınar) beldesinde bir daha polis ablukasında defnedildi. Erkmen’in cenazesinin mescide gdolayılmesi engellendi. Cami imamı, Vilayet Müftülüğü’nün talimat yazısını münasebet göstererek cenazeyi mescide almadı, salasını okumadı. Taziye için çadır da verilmedi.
Son bir ayda cezaevlerinde gerçekleşen 7 vefat. Cezaevlerindeki hak ihlalleriyle ilgili raporlar hazırlayan ve hasta mahpusların durumuna dikkat çeken İHD Diyarbakır Şube Lideri Abdullah Zeytun, 7 kişinin ömrünü kaybetmesi ve tedaviye gereksinim duyan başka mahpus hastalar hakkındaki sorularımızı cevapladı.
Abdullah Zeytun
605 AĞIR HASTA MAHPUS
1 ay ortasında hapishanelerde 7 kişi ömrünü kaybetti. Elinizdeki datalara nazaran aktüel hasta mahpus sayısı nedir? Bunlardan kaçı ağır hasta ve dışarıda tedavi edilmesi gerekiyor?
Merkezi Hapishaneler Komitemizin 2021 Nisan ayı bilgilerine nazaran en az 605 ağır hasta olmak üzere 1605 hasta mahpus bulunmaktadır. Ne yazık ki hasta mahpus listemizde bulunan Halil Güneş, Abdulrezzak Şuyur, Bangin Muhammed vefat etti. Belirtelim ki bu liste mevcut hapishane komitemizin ulaşabildiği ve tespit edebildiği datalar. Daha fazla hasta mahpusun olduğunu biliyoruz. Türkiye’deki mevcut hapishane ortamı sağlıklı bir bireyin dahi yakın süreçte sıhhatini bozabilecek bir yer. ötürüsı ile ağır hasta mahpuslar başta olmak üzere tüm hasta mahpusların hapishane ortamı haricinde ve kâfi tıbbi bakımın yapılabildiği bir ortamda tedavi edilmesi gerekiyor.
Bilhassa ‘ağır hasta mahpuslar tahliye edilsin’ derken yasal bir mevzuatın yerine getirilmesini mi talep ediyorsunuz? Yoksa insan haklarını ve vicdani bir duruma mı işaret ediyorsunuz?
Türkiye’de mevcut infaz rejimi ve mevzuatı insan hakları eksenli değil. İnfaz Kanunu ve mevzuatında güvenlik önceliği kelam konusu. Gerçekten hasta mahpusların infazının ertelenmesi yahut hapishane ortamı haricinde tıbbi bakımlarının yapılmasını düzenleyen İnfaz Kanunu’nun 16. ve 25. unsurlarında belirtilen kriterler mahpusun tedavi edilme hakkından çok hür bırakılmasının tehlike oluşturup oluşturamayacağı anlayışı üzerine. Bu manada yasal düzenleme ömür hakkından uzak bulunmasına karşın bir daha de hukuksal teşebbüste bulunuluyor. Ağır hastalığı bulunan mahpusun, bu durumunun somut datalarla tehlike altında olduğunu belirten tam teşekküllü hastane raporuna istinaden hür bırakılarak tedavisinin yapılması aslında anayasal bir mecburilik. Mahpusun tıbbi bakımını uzman doktorlar tarafınca, sağlıklı ortamda yapılması hakkı var. Özgürlüğünden yoksun bıraktığı bir bireyin hayat hakkını muhafaza yükümlülüğü var devletin. Kapalı hapishane ortamında bu tedavi imkanı da bulunmadığından bu mahpusların özgür bırakılması, infazının ertelenmesi hukuk devleti unsuru tezinin da bir gereği. Mahpusun sıhhate erişim hakkının engellendiği bir infazın sonlandırılması hem yasal gereklilik birebir vakitte insancıl hukukun gerekliliği.
‘BAKANLIK HAYAT HAKKINI KORUMAKLA YÜKÜMLÜ’
İHD’nin ve başka sivil toplum kurumlarının ısrarlı ihtar ve taleplerine karşın hükümet ya da Adalet Bakanlığı hasta mahpuslar konusuna duyarsız yaklaşıyor diyebilir miyiz?
Adalet Bakanlığı mahpusların hayatı muhafaza yükümlüğü ve sıhhat hizmetine erişim hakkı konusunda muhatap kurum. Bu mevzudaki sessizliğin bir siyaset olduğunu, hapishane siyasetinin idaresi olarak pahalandırmak gerekir. Hukuksal bir problemin hayatın yitirmesine yol açabildiği bir sessizlikle geçiştiriyor olması kabul edilemez. Ne yazık ki son süreçteki hasta mahpusların vefatı daha sonrası da bu sorunla ilgili bir açıklama yapılmış değil, siyaset ve uygulama değişikliği kelam konusu değil.
SÜREÇLER KUŞKULARI ARTTIRIYOR
Vakit zaman hapishanelerdeki insan hakları ihlalleri ile ilgili raporlar paylaşıyorsunuz. Garibe Gezer ile Vedat Erkmen’in mahpusta vefat etmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Mahpusların kuşkulu bir biçimde mevti, ilgili yetkili ve bakılırsavli kurumların kuşkulu hareketleri kelam konusu. Vefatlarından daha sonra cenazelerinin gömülmesinde şahit olduğumuz durum gösteriyor ki devlet, mahpuslara hayatlarında olduğu üzere vefatlarında de politik yaklaşıyor. Mahpuslar politik kimlikleri niçiniyle bu uygulama ile karşılaşıyorlar. Ne yazık ki hapishaneler ağır hasta mahpusların hayatını yitirmesi ve kuşkulu vefatlar ile mahpusların ömür haklarının korunmadığı bir yer olmuş vaziyette. Gerek hapishane idaresinin ve gerekse de mevt daha sonrası savcılıkların süreçleri bu kuşkuları artırıyor. Bildiğiniz üzere Garibe Gezer’in ölümündilk evvel hapishanede maruz kaldığı epey ağır atak vardı. Bu bahisteki şikayetleri ve ihtarları ciddiye alınmadı. Bu savlar ve kendisinin tabirlerinde belirttiği şikayetler soruşturulmadı. Vefat daha sonrası avukatların otopsiye katılmasının engellenmesi, soruşturma evraklarına erişime müsaade verilmemesi geride epey soru işareti bıraktı. İntihar olduğu sav edilse de yakın vakitte şahit olan bir mahpus, taammüden insan öldürme tarafında bilgiye sahip olduğunu belirtti. Her ne sebeple hayatını yitirmiş olurlarsa olsunlar, bu biçimdesi önemli savlar varken özgürlüğünden yoksun bırakılan mahpusların hayatı müdafaa yükümlülükleri devlete aittir ve hapishane yetkilileri neticelerindan da sorumludur. Bu konuda savcılık, şikayetleri önyargısız ve acilen süreç yapmalıdır.
ÖZKAN’I MAHPUSTA TUTMAK KABUL EDİLEMEZ
Diyarbakır D Tipi Cezaevi’nde tutulan 83 yaşındaki ağır hasta tutuklu Mehmet Emin Özkan, 6 Aralık’ta korona virüsüne yakalandı. Durumu ağırlaşan ve teneffüs zorluğu çeken Özkan 8 Aralık’ta Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırıldı. Kronik rahatsızlıkları niçiniyle riskli küme içinde yer alan Özkan, testi negatife dönmeden 12 Aralık’ta tekrar cezaevine gdolayıldü. O tarihten bu yana karantina hücresinde tutulan Özkan’ın testi, geçen 16 günde negatife dönmedi.
Özkan, kelepçeli olarak hastaneye gdolayılürken görüntülenmişti ve kamuoyunda tanınan bir hasta mahpus olmuştu. Özkan’ın yaşını ve hastalığını dikkate alacak olursak, niye hür bırakılmıyor?
Mehmet Emin Özkan, Türkiye yargısının hukuksuzluğu ile en ağır hali ile hem yargılandığı belgede birebir vakitte yıllardır ağır hastalığı sebebi ile hapishanede karşılaşmış bir Kürt. Hasta mahpusların azap ve berbat muamele ile hapishanelerde tutulması denildiğinde kendisi birinci akla gelenlerden biri. Ne dersek diyelim onun karşılaştığı adaletsizliği, vicdansızlığı ve hukuksuzluğu tanımlamak güç. Kendisi üzere çocukları da yıllardır mahpusta ve kendisinin muhtaçlıklarını karşılamaya yardımcı olmaya çalışıyorlar. Hapishanede kalamaz raporlarına istinaden yapılan infaz erteleme müracaatları İsimli Tıp Kurumu’nun aksi taraftaki görüşü sebebi ile olumsuz sonuçlanıyor. Ağır hastalıklarına covid de eklendi. Bu hali ile hapishanede tutulmasını hukuken de tıbben de vicdanen de kabul etmek mümkün değil.
TUĞLUK KİMLİKLERİ niçinİYLE MAHPUSTA
Siyasetçi olduğu için tanınan bir öteki hasta mahpus da Aysel Tuğluk. Tuğluk’un tek başına gereksinimlerini karşılayamayacak kadar hasta olduğu ve tek kişilik hücrede tutulduğu belirtiliyor. Bu mevzuda bilginiz var mı? Tuğluk niye hür bırakılmıyor?
Aysel Tuğluk, Kürt siyasi hareketinin değerli kademelerinde yer almış ve kıymetli izler bırakan bir siyasetçi. Kendisinin siyasi kimliği ve çabası, hapsetmek için kâfi görüldü. Hala da o kimlikleri sebebi ile ağır hasta biçimde mahpusta tutulmaya çalışılıyor. Mahpus halinin sıhhat sıkıntılarını artırdığını görmekle birlikte bilhassa annesinin cenazesine yapılan ırkçı ve etik dışı atak onu fazlaca etkiledi. Ve bunun acısı hastalığını tetikledi.
Hasta mahpusların hür bırakılmamasına münasebet ekseriyetle ATK gösteriliyor. ATK’nin tavrını kıymetlendirebilir misiniz?
Bağımsız pozisyonda olmadığı açıkça ortada olan İsimli Tıp Kurumu’nun hasta mahpuslar konusunda hukuken sorumluluğu bulunmaktadır. Mevcut infaz düzenlemeleri sebebi ile bu bahiste belirleyici bir yerde. Tam teşekküllü sıhhat heyetlerince mahpuslar hakkında “hapishanede kalamaz” formunda düzenlenen raporların ATK tarafınca onaylanmayıp aksi biçimde bir daha rapor düzenlenmesi halihazırda var olan külfetleri daha da artırıyor. Kuruma seçilen şahıslar siyasi iktidara bağlılığı niçiniyle tarafsız davranamıyor. Bu niçinle de verdiği kararlarda, bilimsel ve objektif kriterlere uygun değerlendirmeler yapmıyor ATK. Ne yazık ki hala resmi eksper pozisyonunu sürdürüyor.
İHD Diyarbakır Şube Lideri Abdullah Zeytun ile cezaevlerindeki vefatlar ve hasta mahpusların durumu hakkında konuştuk. Lakin söyleşiye geçmedilk evvel son bir ayda ömrünü kaybeden mahpusları hatırlatmakta fayda var.
BİR AYDA 7 MAHPUS ÖLDÜ
Suriye Kürtlerinden 33 yaşındaki Bangin Muhammed, 12 Kasım’da tutuklu bulunduğu İskenderun T Tipi Cezaevi’nde öldü. ‘Örgüt üyeliği’nden 6 yıl 3 ay ceza alan tarım emekçisi Muhammed, kendisini ziyaret eden İHD İskenderun Şubesi Hapishaneler Kurulu üyesi avukat Mehtap Sert’e ilaçlarının verilmediğini aktarmış, “Ölmek istemiyorum, lakin burada öleceğim” demişti. Kamuoyu, ağır hasta olan Muhammed’in öldüğünden lakin 26 Kasım’da haberdar oldu.
Garibe Gezer
GEZER’İN CESEDİ ‘SÜNGERLİ ODA’DA BULUNDU
Kocaeli Kandıra 1 No’lu Yüksek Güvenlikli Cezaevi’nde tutuklu bulunan Garibe Gezer, 9 Aralık’ta tecride alındığı süngerli odada meyyit bulundu. Gezer, infaz müdafaa memurlarının cinsel saldırısına maruz kaldığını duyurmuştu. Sesini kamuoyuna duyurmaya çalışan Gezer, ‘disiplini bozucu davranışları’ nedeni öne sürülerek ‘süngerli oda’ denilen tecrit hücresine konulmuştu. Yetkililer “intihar” açıklamasında bulunsa da aile ve avukatlar, Gezer’in mevtini “şüpheli” olarak nitelediler. Vefatından daha sonra Gezer’in tutulduğu hücrenin acil botununun devre dışı bırakıldığı, kuşkulu ölümlerde avukatların huzurda bulunduğu otopsi süreci yapma prosedürünün uygulanmadığı ortaya çıkacaktı. Kocaeli Cumhuriyet Başsavcılığı ise soruşturma evrakına saklılık sonucu aldı.
BİR GÜNDE 2 MEVT HABERİ
Ağırlaştırılmış müebbet cezası verilen ve İzmir Aliağa Şakran T Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan ağır hasta tutuklu 65 yaşındaki Abdülrezzak Suyur, 15 Aralık’ta öldü. Astım hastası olan Suyur’a 3 ay evvel akciğer kanseri teşhisi konmuştu. Cezasının infaz müddetini tamamlamasına 14 gün kalan Suyur’un kaideli tahliye talebinin kabul görmediği öğrenildi.
15 Aralık’ta cezaevinde ölen bir öteki mahpus ise Halil Güneş oldu. 1993’ten bu yana tutuklu bulunan Güneş, İHD’nin ağır hasta tutuklular listesinde yer alıyordu. 2014 yılında Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin “cezaevinde kalamaz” raporu verdiği Güneş için, İsimli Tıp Kurumu (ATK) “tek başına hayatını idame ettirebilir ve mahpusta kalabilir” demişti. Güneş’in avukatlarının, 2014 yılında Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) “serbest bırakılması ve tedavisinin dışarıda sürdürülmesi” için yaptıkları müracaatın ise sonuçsuz kaldığı öğrenildi.
SALİH TOĞRUL, İLYAS DEMİR…
Salih Toğrul, Suyur ve Güneş’ten bir gün daha sonra, 16 Aralık’ta tedavi gördüğü Mersin Kent Hastanesi’nde öldü. Cezaevinde felç geçiren, ondan sonrasında düşerek beyin kanaması geçiren Toğrul, 2014 yılında kurallı tahliye edilmişti. Toğrul’un tedavisinin geciktiği açıklandı.
Bolu T Tipi Kapalı Cezaevi’nde isimli bir hadiseden dolayı ağırlaştırılmış müebbet mahpus cezası verilen 32 yaşındaki İlyas Demir, 17 Aralık’ta vefat etti. Demir’in vefatına ait cezaevi idaresi bilgi paylaşmazken, ablası Mahide Demir, kardeşinin ruhsal hastalıkları olduğunu lakin tedavi edilmediğini söylemiş oldu. Kardeşinin hastanede tedavi edilmesi gerekirken tek kişilik hücrede tutulduğuna dikkat çeken Demir, cezaevi idaresi hakkında hata duyurusunda bulunacaklarını belirtti.
CENAZE MESCİDE ALINMADI
19 Aralık’ta Tekirdağ F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan Vedat Erkmen’in hücresinde intihar ettiği ileri sürüldü. Vedat Erkmen’in ağabeyi Saim Erkmen ise kardeşinin intihar ettiğine inanmadığını söylemiş oldu. Kardeşinin öldürüldüğünü argüman eden Erkmen, bu niçinle cenazenin aileye ve avukatlara bilgi verilmeden ATK’ye gdolayıldüğünü ve otopsi yapıldığını söylemiş oldu. Vedat Erkmen’in cenazesi polis tarafınca memleketi Kars’a gdolayıldü, Digor’a bağlı Pazarcix (Dağpınar) beldesinde bir daha polis ablukasında defnedildi. Erkmen’in cenazesinin mescide gdolayılmesi engellendi. Cami imamı, Vilayet Müftülüğü’nün talimat yazısını münasebet göstererek cenazeyi mescide almadı, salasını okumadı. Taziye için çadır da verilmedi.
Son bir ayda cezaevlerinde gerçekleşen 7 vefat. Cezaevlerindeki hak ihlalleriyle ilgili raporlar hazırlayan ve hasta mahpusların durumuna dikkat çeken İHD Diyarbakır Şube Lideri Abdullah Zeytun, 7 kişinin ömrünü kaybetmesi ve tedaviye gereksinim duyan başka mahpus hastalar hakkındaki sorularımızı cevapladı.
Abdullah Zeytun
605 AĞIR HASTA MAHPUS
1 ay ortasında hapishanelerde 7 kişi ömrünü kaybetti. Elinizdeki datalara nazaran aktüel hasta mahpus sayısı nedir? Bunlardan kaçı ağır hasta ve dışarıda tedavi edilmesi gerekiyor?
Merkezi Hapishaneler Komitemizin 2021 Nisan ayı bilgilerine nazaran en az 605 ağır hasta olmak üzere 1605 hasta mahpus bulunmaktadır. Ne yazık ki hasta mahpus listemizde bulunan Halil Güneş, Abdulrezzak Şuyur, Bangin Muhammed vefat etti. Belirtelim ki bu liste mevcut hapishane komitemizin ulaşabildiği ve tespit edebildiği datalar. Daha fazla hasta mahpusun olduğunu biliyoruz. Türkiye’deki mevcut hapishane ortamı sağlıklı bir bireyin dahi yakın süreçte sıhhatini bozabilecek bir yer. ötürüsı ile ağır hasta mahpuslar başta olmak üzere tüm hasta mahpusların hapishane ortamı haricinde ve kâfi tıbbi bakımın yapılabildiği bir ortamda tedavi edilmesi gerekiyor.
Bilhassa ‘ağır hasta mahpuslar tahliye edilsin’ derken yasal bir mevzuatın yerine getirilmesini mi talep ediyorsunuz? Yoksa insan haklarını ve vicdani bir duruma mı işaret ediyorsunuz?
Türkiye’de mevcut infaz rejimi ve mevzuatı insan hakları eksenli değil. İnfaz Kanunu ve mevzuatında güvenlik önceliği kelam konusu. Gerçekten hasta mahpusların infazının ertelenmesi yahut hapishane ortamı haricinde tıbbi bakımlarının yapılmasını düzenleyen İnfaz Kanunu’nun 16. ve 25. unsurlarında belirtilen kriterler mahpusun tedavi edilme hakkından çok hür bırakılmasının tehlike oluşturup oluşturamayacağı anlayışı üzerine. Bu manada yasal düzenleme ömür hakkından uzak bulunmasına karşın bir daha de hukuksal teşebbüste bulunuluyor. Ağır hastalığı bulunan mahpusun, bu durumunun somut datalarla tehlike altında olduğunu belirten tam teşekküllü hastane raporuna istinaden hür bırakılarak tedavisinin yapılması aslında anayasal bir mecburilik. Mahpusun tıbbi bakımını uzman doktorlar tarafınca, sağlıklı ortamda yapılması hakkı var. Özgürlüğünden yoksun bıraktığı bir bireyin hayat hakkını muhafaza yükümlülüğü var devletin. Kapalı hapishane ortamında bu tedavi imkanı da bulunmadığından bu mahpusların özgür bırakılması, infazının ertelenmesi hukuk devleti unsuru tezinin da bir gereği. Mahpusun sıhhate erişim hakkının engellendiği bir infazın sonlandırılması hem yasal gereklilik birebir vakitte insancıl hukukun gerekliliği.
‘BAKANLIK HAYAT HAKKINI KORUMAKLA YÜKÜMLÜ’
İHD’nin ve başka sivil toplum kurumlarının ısrarlı ihtar ve taleplerine karşın hükümet ya da Adalet Bakanlığı hasta mahpuslar konusuna duyarsız yaklaşıyor diyebilir miyiz?
Adalet Bakanlığı mahpusların hayatı muhafaza yükümlüğü ve sıhhat hizmetine erişim hakkı konusunda muhatap kurum. Bu mevzudaki sessizliğin bir siyaset olduğunu, hapishane siyasetinin idaresi olarak pahalandırmak gerekir. Hukuksal bir problemin hayatın yitirmesine yol açabildiği bir sessizlikle geçiştiriyor olması kabul edilemez. Ne yazık ki son süreçteki hasta mahpusların vefatı daha sonrası da bu sorunla ilgili bir açıklama yapılmış değil, siyaset ve uygulama değişikliği kelam konusu değil.
SÜREÇLER KUŞKULARI ARTTIRIYOR
Vakit zaman hapishanelerdeki insan hakları ihlalleri ile ilgili raporlar paylaşıyorsunuz. Garibe Gezer ile Vedat Erkmen’in mahpusta vefat etmesini nasıl değerlendiriyorsunuz?
Mahpusların kuşkulu bir biçimde mevti, ilgili yetkili ve bakılırsavli kurumların kuşkulu hareketleri kelam konusu. Vefatlarından daha sonra cenazelerinin gömülmesinde şahit olduğumuz durum gösteriyor ki devlet, mahpuslara hayatlarında olduğu üzere vefatlarında de politik yaklaşıyor. Mahpuslar politik kimlikleri niçiniyle bu uygulama ile karşılaşıyorlar. Ne yazık ki hapishaneler ağır hasta mahpusların hayatını yitirmesi ve kuşkulu vefatlar ile mahpusların ömür haklarının korunmadığı bir yer olmuş vaziyette. Gerek hapishane idaresinin ve gerekse de mevt daha sonrası savcılıkların süreçleri bu kuşkuları artırıyor. Bildiğiniz üzere Garibe Gezer’in ölümündilk evvel hapishanede maruz kaldığı epey ağır atak vardı. Bu bahisteki şikayetleri ve ihtarları ciddiye alınmadı. Bu savlar ve kendisinin tabirlerinde belirttiği şikayetler soruşturulmadı. Vefat daha sonrası avukatların otopsiye katılmasının engellenmesi, soruşturma evraklarına erişime müsaade verilmemesi geride epey soru işareti bıraktı. İntihar olduğu sav edilse de yakın vakitte şahit olan bir mahpus, taammüden insan öldürme tarafında bilgiye sahip olduğunu belirtti. Her ne sebeple hayatını yitirmiş olurlarsa olsunlar, bu biçimdesi önemli savlar varken özgürlüğünden yoksun bırakılan mahpusların hayatı müdafaa yükümlülükleri devlete aittir ve hapishane yetkilileri neticelerindan da sorumludur. Bu konuda savcılık, şikayetleri önyargısız ve acilen süreç yapmalıdır.
ÖZKAN’I MAHPUSTA TUTMAK KABUL EDİLEMEZ
Diyarbakır D Tipi Cezaevi’nde tutulan 83 yaşındaki ağır hasta tutuklu Mehmet Emin Özkan, 6 Aralık’ta korona virüsüne yakalandı. Durumu ağırlaşan ve teneffüs zorluğu çeken Özkan 8 Aralık’ta Diyarbakır Gazi Yaşargil Eğitim ve Araştırma Hastanesi’ne kaldırıldı. Kronik rahatsızlıkları niçiniyle riskli küme içinde yer alan Özkan, testi negatife dönmeden 12 Aralık’ta tekrar cezaevine gdolayıldü. O tarihten bu yana karantina hücresinde tutulan Özkan’ın testi, geçen 16 günde negatife dönmedi.
Özkan, kelepçeli olarak hastaneye gdolayılürken görüntülenmişti ve kamuoyunda tanınan bir hasta mahpus olmuştu. Özkan’ın yaşını ve hastalığını dikkate alacak olursak, niye hür bırakılmıyor?
Mehmet Emin Özkan, Türkiye yargısının hukuksuzluğu ile en ağır hali ile hem yargılandığı belgede birebir vakitte yıllardır ağır hastalığı sebebi ile hapishanede karşılaşmış bir Kürt. Hasta mahpusların azap ve berbat muamele ile hapishanelerde tutulması denildiğinde kendisi birinci akla gelenlerden biri. Ne dersek diyelim onun karşılaştığı adaletsizliği, vicdansızlığı ve hukuksuzluğu tanımlamak güç. Kendisi üzere çocukları da yıllardır mahpusta ve kendisinin muhtaçlıklarını karşılamaya yardımcı olmaya çalışıyorlar. Hapishanede kalamaz raporlarına istinaden yapılan infaz erteleme müracaatları İsimli Tıp Kurumu’nun aksi taraftaki görüşü sebebi ile olumsuz sonuçlanıyor. Ağır hastalıklarına covid de eklendi. Bu hali ile hapishanede tutulmasını hukuken de tıbben de vicdanen de kabul etmek mümkün değil.
TUĞLUK KİMLİKLERİ niçinİYLE MAHPUSTA
Siyasetçi olduğu için tanınan bir öteki hasta mahpus da Aysel Tuğluk. Tuğluk’un tek başına gereksinimlerini karşılayamayacak kadar hasta olduğu ve tek kişilik hücrede tutulduğu belirtiliyor. Bu mevzuda bilginiz var mı? Tuğluk niye hür bırakılmıyor?
Aysel Tuğluk, Kürt siyasi hareketinin değerli kademelerinde yer almış ve kıymetli izler bırakan bir siyasetçi. Kendisinin siyasi kimliği ve çabası, hapsetmek için kâfi görüldü. Hala da o kimlikleri sebebi ile ağır hasta biçimde mahpusta tutulmaya çalışılıyor. Mahpus halinin sıhhat sıkıntılarını artırdığını görmekle birlikte bilhassa annesinin cenazesine yapılan ırkçı ve etik dışı atak onu fazlaca etkiledi. Ve bunun acısı hastalığını tetikledi.
Hasta mahpusların hür bırakılmamasına münasebet ekseriyetle ATK gösteriliyor. ATK’nin tavrını kıymetlendirebilir misiniz?
Bağımsız pozisyonda olmadığı açıkça ortada olan İsimli Tıp Kurumu’nun hasta mahpuslar konusunda hukuken sorumluluğu bulunmaktadır. Mevcut infaz düzenlemeleri sebebi ile bu bahiste belirleyici bir yerde. Tam teşekküllü sıhhat heyetlerince mahpuslar hakkında “hapishanede kalamaz” formunda düzenlenen raporların ATK tarafınca onaylanmayıp aksi biçimde bir daha rapor düzenlenmesi halihazırda var olan külfetleri daha da artırıyor. Kuruma seçilen şahıslar siyasi iktidara bağlılığı niçiniyle tarafsız davranamıyor. Bu niçinle de verdiği kararlarda, bilimsel ve objektif kriterlere uygun değerlendirmeler yapmıyor ATK. Ne yazık ki hala resmi eksper pozisyonunu sürdürüyor.