12 Eylül’den Uşak kırsalına: ‘Gerilla’ lakaplı Ali Bilgi vefat etti Cihan Başakçıoğlu
Anlattıklarını kaleme almayacağımıza kelam vermiştik ama…
1980 öncesi solun, daha doğrusu Devrimci Yol hareketinin kıymetli merkezlerinden biri olan Uşak’ta, devrimcilerin sokak hakimiyeti, köylerdeki çalışmaları, komiteleri bugün hala yöre halkının lisanında.
Bilhassa Devrimci Yol’un darbe daha sonrası kırsal faaliyetinin olduğu tekraren yazılıp çizilmiş fakat bu hususta Doğu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgeleri hafızalarda yer tutmuştu. Uşak kırsalında da 12 Eylül devrinde bu biçimde bir faaliyetin olduğunu duyduğumuzda yakın tarihe ilgisi olan bizler de şaşırdık. Tam da bu biçimde tanıdık Ali Bilgi’yi.
Ali Bilgi
‘GERİLLA ALİ’ İLE BİRİNCİ TANIŞMA: UŞAK HUZUREVİ
Bölge gençlerinin “Gerilla Ali” lakabı ile andığı Ali Bilgi, bizler için “Ali ağabey” idi. Lakabın ötesinde Bilgi, sahiden de 1980 darbesi daha sonrası grubu ile birlikte Uşak kırsalına çekilen kümede yer alıyordu. Devrin birfazlaca Devrimci Yolcusunu farklı yerlerde görüp karşılaşırken, Ali Bilgi’yi ise hiç ummadığımız bir yerde bulduk; Uşak Huzurevi…
Yazılıp çizilmeyenleri dinlemek ve tahminen tarihe not düşmek üzere kaldığı huzurevinin yolunu tuttuk. Gitmedilk evvel son süreçte kimselerle görüşmediğini ve görüşmek istemediğini öğrendik. İsmini verdikten daha sonra binbir zorlukla girdiğimiz huzurevinde bizi bir çok yaşlı ve hasta bir insan karşıladı. 1980’li senelerdan beri kolundan çıkarmadığı deri bilekliği, boğazlı kazağı, gömleği ve postalları ile…
SAAT 12 EYLÜL’DE DURDU…
Merhabalaştıktan daha sonra “Hangi fraksiyondansınız?” sorusu ile karşılaştık, şaşırdık. Rastgele bir yapının üyesi yahut yöneticisi değil gazeteci olduğumuzu söylemiş olduk. Gömleğinin cebindeki uzun Maltepe sigarasını çıkarıp ikram etti ve birer çay söylemiş oldu. Aslında sorusu olağandı. Zira bir daha onun tabiriyle onlar için saat 12 Eylül’de durmuştu. O devri hala yaşıyorlardı.
Tanışıp biraz sohbet ettikten daha sonra Uşak kırsalında yaşadıklarını dinlemeye geldiğimizi, şayet müsaade verirse de o devir yaşananları yazmak istediğimizi söylemiş olduk. Bizi dinledikten daha sonra biraz düşüneceğini söyleyip o gün bizi öylece uğurladı.
‘SORGUDA, AZAPTA, MAHKEMELERDE KONUŞMADIKLARIMI ARTIK SİZE Mİ ANLATACAĞIM?’
Bir daha sonraki toplantıda ise bir hafta sonu huzurevi yakınlarındaki doğal ömür parkında buluştuk. Tabiata bağlılığını sık sık lisana getiren Bilgi’nin de elbet nefes almaya gereksinimi vardı ve bizleri kırmayarak huzurevinden çıktı. bir süre daha sonra dayanamadık ve yapacağımız çalışma konusundaki yanıtını sorduk. Karşılığında, “Sorguda, azapta, mahkemelerde konuşmadıklarımı yıllar daha sonra yazın diye size mi anlatacağım?” cevabını aldık.
Durum bu biçimde olunca Ali ağabeyin anlattıklarını sadece bir sohbet çerçevesinde, yazmamak üzere dinlemeye başladık.
‘ÖĞRETMEN OLMAK MI YOKSA KIRLAR MI? BEN KIRLARI SEÇTİM’
Eğitim Enstitüsü’nde öğrenciyken Dev-Genç/Devrimci Yol hareketi ile tanışan Ali Bilgi, daha sonrasında kendini çabasına adamış bir genç olarak hayatını sürdürüyor. Sokak çatışmalarından, toplantılara, köylülerle tütün ekimine kadar biroldukça alanda faaliyet yürüten Bilgi, Eğitim Enstitüsü’nden öğretmen olarak çıkacakken, 12 Eylül 1980 darbesi ile karşılaşıyor. Darbe daha sonrası önünde iki seçenek olduğunu söyleyen Ali Bilgi, “Ya öğretmen olacaktım ya da çabamı sürdürecektim. Ben kırları seçtim” kelamları ile anlatıyor yaşadıklarını…
“Gerilla faaliyeti yapmaya mı karar verdiniz?” diye sorduğumuzda gülüyor ve “7.65 çapında birer tane tabanca ile mi?” karşılığını veriyor. Devamında ise “Öyle diyorlar lakin yaşamaya ve yaşatmaya çalıştık desek daha hakikat olur gençler…” diye ekliyor.
Büyükkayalı’ya yapılan operasyon, o günlerde gazetelerde bu biçimde yer bulmuş.
‘KİMİ VURULDU, KİMİ BOĞULDU, KURTARAMADIK’
Darbenin akabinde arkadaşları ile birlikte Ulubey bölgesinde bulunan Büyükkayalı köyü kırsalına çekilen Ali Bilgi, burada köylülerle çalışmalarını sürdürüyor. Birçoğunun “vur emri” ile arandığı arkadaşları ile birlikte kırsalda yaşama tutunan ve bir süre uğraş eden Bilgi’nin yaşananları anlatırken ise daima gözleri doluyor.
“Değirmen Deresi…” diyor Ali Bilgi, baskın…
Anlatımlarına nazaran Değirmen Deresi bölgesinde kaldıkları sığınağın ihbar edilmesi kararı Jandarma tarafınca yerleri tespit edildiğinde geri çekiliyorlar. Küme sığınaktan çıkarken iki farklı tarafa dağılmayı tercih ediyor. Bir kısmı kırsala yanlışsız giderken öbür kısmı ise kurşun yağmuru altında Değirmen Deresi’ni geçmeye çalışıyor. Çatışmada kimi arkadaşları vurularak, kimileri ise boğularak hayatını yitiriyor. Gözleri doluyor Bilgi’nin: “Kurtaramadık…”
Ali Bilgi kır günlerine dair birfazlaca şey anlattı elbet. Fakat anılarına daha fazla saygısızlık yapmamak için kalem oynatmak istemiyoruz ve burada susmayı tercih ediyoruz.
‘KİMSEYE YÜK OLMAMAK İÇİN…’
1984 yılında bir bölge sorumlusunun itirafçı olması üzerine Denizli’de yakalanan Bilgi’nin 15 yıla yakın süren cezaevi günleri başlıyor. Azaplı sorgular, mahkeme salonları ve 15 yıl… Cezaevinden çıktığında ise yeni bir ömürle tanışıyor. Her şey değişmiş, her şey biraz bozulmuş.
Tabir yerindeyse o periyot biroldukca devrimcinin yaşadığını yaşıyor Ali Bilgi de. Çıktıktan daha sonra kimse yüzüne bakmıyor, tanıyanlar tanımazdan geliyor. Bu süreçte yaptığı evliliği sürdüremiyor Bilgi ve Dörtyol’da tek odalı küçük bir kulübede tek başına hayatını idame ettirmeye çalışıyor, yalnızlığından şikâyet etmeden…
bir süre daha sonra ise eski arkadaşlarının buluştuğu Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) üyesi olan Bilgi, Uşak’taki parti binasında yaşamaya başlıyor. Sıkıntılı cezaevi süreci ve azapların akabinde akciğerleri ile ilgili sıhhat sorunları yaşıyor ve sıhhat durumu daha da kötüleşince kimseye yük olmamak için huzurevinin yolunu tutuyor.
‘BANA BİR CAN VEREBİLİR MİSİNİZ?’
Yılda bir iki sefer gelen ziyaretçilerin haricinde kimselerle görüşmeyen Ali Bilgi’yi pandemi öncesi son sefer bu görüşme ile hatırlıyoruz. Olağanlaşma sürecinde akciğerlerinin fonksiyonunu neredeyse büsbütün yitirmesi niçiniyle durumu ağırlaşan ve hastaneye kaldırılan Bilgi, bir müddetdir tedavi görüyordu.
Hastanede tabipler tarafınca sık sık bir isteği olup olmadığı sorulan Bilgi, herkese “Bana bir can verebilir misiniz?” karşılığını veriyor. 22 Ekim gece saatlerinde ise Bilgi’nin Uşak Devlet Hastanesi’nin bir odasında yaşadığı üzere “yalnız başına” vefat ettiğini öğreniyoruz.
‘O GÜNLERDE KIYMET BÜTÜNLÜĞÜ VARDI’
Ali Bilgi’den geriye gayreti ve yazılmasına müsaade vermediği anıları kalırken, “Karık” belgeselinde yer alan şu kelamları ise hafızalardaki yerini koruyor: “O günler için şunu diyebilirim; bir paha bütünlüğü vardı. Bugün onu nazaranmiyoruz. Her ne yaşanmışsa acı yahut tatlı…O günlerin bugünlerden hayli daha âlâ olduğunu söyleyebilirim. Azabı de dahil olmak üzere…”
Ali Bilgi dün öğlen saatlerinde yol arkadaşları tarafınca toprağa verildi.
Anlattıklarını kaleme almayacağımıza kelam vermiştik ama…
1980 öncesi solun, daha doğrusu Devrimci Yol hareketinin kıymetli merkezlerinden biri olan Uşak’ta, devrimcilerin sokak hakimiyeti, köylerdeki çalışmaları, komiteleri bugün hala yöre halkının lisanında.
Bilhassa Devrimci Yol’un darbe daha sonrası kırsal faaliyetinin olduğu tekraren yazılıp çizilmiş fakat bu hususta Doğu, Güneydoğu Anadolu ve Karadeniz bölgeleri hafızalarda yer tutmuştu. Uşak kırsalında da 12 Eylül devrinde bu biçimde bir faaliyetin olduğunu duyduğumuzda yakın tarihe ilgisi olan bizler de şaşırdık. Tam da bu biçimde tanıdık Ali Bilgi’yi.
Ali Bilgi
‘GERİLLA ALİ’ İLE BİRİNCİ TANIŞMA: UŞAK HUZUREVİ
Bölge gençlerinin “Gerilla Ali” lakabı ile andığı Ali Bilgi, bizler için “Ali ağabey” idi. Lakabın ötesinde Bilgi, sahiden de 1980 darbesi daha sonrası grubu ile birlikte Uşak kırsalına çekilen kümede yer alıyordu. Devrin birfazlaca Devrimci Yolcusunu farklı yerlerde görüp karşılaşırken, Ali Bilgi’yi ise hiç ummadığımız bir yerde bulduk; Uşak Huzurevi…
Yazılıp çizilmeyenleri dinlemek ve tahminen tarihe not düşmek üzere kaldığı huzurevinin yolunu tuttuk. Gitmedilk evvel son süreçte kimselerle görüşmediğini ve görüşmek istemediğini öğrendik. İsmini verdikten daha sonra binbir zorlukla girdiğimiz huzurevinde bizi bir çok yaşlı ve hasta bir insan karşıladı. 1980’li senelerdan beri kolundan çıkarmadığı deri bilekliği, boğazlı kazağı, gömleği ve postalları ile…
SAAT 12 EYLÜL’DE DURDU…
Merhabalaştıktan daha sonra “Hangi fraksiyondansınız?” sorusu ile karşılaştık, şaşırdık. Rastgele bir yapının üyesi yahut yöneticisi değil gazeteci olduğumuzu söylemiş olduk. Gömleğinin cebindeki uzun Maltepe sigarasını çıkarıp ikram etti ve birer çay söylemiş oldu. Aslında sorusu olağandı. Zira bir daha onun tabiriyle onlar için saat 12 Eylül’de durmuştu. O devri hala yaşıyorlardı.
Tanışıp biraz sohbet ettikten daha sonra Uşak kırsalında yaşadıklarını dinlemeye geldiğimizi, şayet müsaade verirse de o devir yaşananları yazmak istediğimizi söylemiş olduk. Bizi dinledikten daha sonra biraz düşüneceğini söyleyip o gün bizi öylece uğurladı.
‘SORGUDA, AZAPTA, MAHKEMELERDE KONUŞMADIKLARIMI ARTIK SİZE Mİ ANLATACAĞIM?’
Bir daha sonraki toplantıda ise bir hafta sonu huzurevi yakınlarındaki doğal ömür parkında buluştuk. Tabiata bağlılığını sık sık lisana getiren Bilgi’nin de elbet nefes almaya gereksinimi vardı ve bizleri kırmayarak huzurevinden çıktı. bir süre daha sonra dayanamadık ve yapacağımız çalışma konusundaki yanıtını sorduk. Karşılığında, “Sorguda, azapta, mahkemelerde konuşmadıklarımı yıllar daha sonra yazın diye size mi anlatacağım?” cevabını aldık.
Durum bu biçimde olunca Ali ağabeyin anlattıklarını sadece bir sohbet çerçevesinde, yazmamak üzere dinlemeye başladık.
‘ÖĞRETMEN OLMAK MI YOKSA KIRLAR MI? BEN KIRLARI SEÇTİM’
Eğitim Enstitüsü’nde öğrenciyken Dev-Genç/Devrimci Yol hareketi ile tanışan Ali Bilgi, daha sonrasında kendini çabasına adamış bir genç olarak hayatını sürdürüyor. Sokak çatışmalarından, toplantılara, köylülerle tütün ekimine kadar biroldukça alanda faaliyet yürüten Bilgi, Eğitim Enstitüsü’nden öğretmen olarak çıkacakken, 12 Eylül 1980 darbesi ile karşılaşıyor. Darbe daha sonrası önünde iki seçenek olduğunu söyleyen Ali Bilgi, “Ya öğretmen olacaktım ya da çabamı sürdürecektim. Ben kırları seçtim” kelamları ile anlatıyor yaşadıklarını…
“Gerilla faaliyeti yapmaya mı karar verdiniz?” diye sorduğumuzda gülüyor ve “7.65 çapında birer tane tabanca ile mi?” karşılığını veriyor. Devamında ise “Öyle diyorlar lakin yaşamaya ve yaşatmaya çalıştık desek daha hakikat olur gençler…” diye ekliyor.
Büyükkayalı’ya yapılan operasyon, o günlerde gazetelerde bu biçimde yer bulmuş.
‘KİMİ VURULDU, KİMİ BOĞULDU, KURTARAMADIK’
Darbenin akabinde arkadaşları ile birlikte Ulubey bölgesinde bulunan Büyükkayalı köyü kırsalına çekilen Ali Bilgi, burada köylülerle çalışmalarını sürdürüyor. Birçoğunun “vur emri” ile arandığı arkadaşları ile birlikte kırsalda yaşama tutunan ve bir süre uğraş eden Bilgi’nin yaşananları anlatırken ise daima gözleri doluyor.
“Değirmen Deresi…” diyor Ali Bilgi, baskın…
Anlatımlarına nazaran Değirmen Deresi bölgesinde kaldıkları sığınağın ihbar edilmesi kararı Jandarma tarafınca yerleri tespit edildiğinde geri çekiliyorlar. Küme sığınaktan çıkarken iki farklı tarafa dağılmayı tercih ediyor. Bir kısmı kırsala yanlışsız giderken öbür kısmı ise kurşun yağmuru altında Değirmen Deresi’ni geçmeye çalışıyor. Çatışmada kimi arkadaşları vurularak, kimileri ise boğularak hayatını yitiriyor. Gözleri doluyor Bilgi’nin: “Kurtaramadık…”
Ali Bilgi kır günlerine dair birfazlaca şey anlattı elbet. Fakat anılarına daha fazla saygısızlık yapmamak için kalem oynatmak istemiyoruz ve burada susmayı tercih ediyoruz.
‘KİMSEYE YÜK OLMAMAK İÇİN…’
1984 yılında bir bölge sorumlusunun itirafçı olması üzerine Denizli’de yakalanan Bilgi’nin 15 yıla yakın süren cezaevi günleri başlıyor. Azaplı sorgular, mahkeme salonları ve 15 yıl… Cezaevinden çıktığında ise yeni bir ömürle tanışıyor. Her şey değişmiş, her şey biraz bozulmuş.
Tabir yerindeyse o periyot biroldukca devrimcinin yaşadığını yaşıyor Ali Bilgi de. Çıktıktan daha sonra kimse yüzüne bakmıyor, tanıyanlar tanımazdan geliyor. Bu süreçte yaptığı evliliği sürdüremiyor Bilgi ve Dörtyol’da tek odalı küçük bir kulübede tek başına hayatını idame ettirmeye çalışıyor, yalnızlığından şikâyet etmeden…
bir süre daha sonra ise eski arkadaşlarının buluştuğu Özgürlük ve Dayanışma Partisi (ÖDP) üyesi olan Bilgi, Uşak’taki parti binasında yaşamaya başlıyor. Sıkıntılı cezaevi süreci ve azapların akabinde akciğerleri ile ilgili sıhhat sorunları yaşıyor ve sıhhat durumu daha da kötüleşince kimseye yük olmamak için huzurevinin yolunu tutuyor.
‘BANA BİR CAN VEREBİLİR MİSİNİZ?’
Yılda bir iki sefer gelen ziyaretçilerin haricinde kimselerle görüşmeyen Ali Bilgi’yi pandemi öncesi son sefer bu görüşme ile hatırlıyoruz. Olağanlaşma sürecinde akciğerlerinin fonksiyonunu neredeyse büsbütün yitirmesi niçiniyle durumu ağırlaşan ve hastaneye kaldırılan Bilgi, bir müddetdir tedavi görüyordu.
Hastanede tabipler tarafınca sık sık bir isteği olup olmadığı sorulan Bilgi, herkese “Bana bir can verebilir misiniz?” karşılığını veriyor. 22 Ekim gece saatlerinde ise Bilgi’nin Uşak Devlet Hastanesi’nin bir odasında yaşadığı üzere “yalnız başına” vefat ettiğini öğreniyoruz.
‘O GÜNLERDE KIYMET BÜTÜNLÜĞÜ VARDI’
Ali Bilgi’den geriye gayreti ve yazılmasına müsaade vermediği anıları kalırken, “Karık” belgeselinde yer alan şu kelamları ise hafızalardaki yerini koruyor: “O günler için şunu diyebilirim; bir paha bütünlüğü vardı. Bugün onu nazaranmiyoruz. Her ne yaşanmışsa acı yahut tatlı…O günlerin bugünlerden hayli daha âlâ olduğunu söyleyebilirim. Azabı de dahil olmak üzere…”
Ali Bilgi dün öğlen saatlerinde yol arkadaşları tarafınca toprağa verildi.