Rekabet Şurası Lideri: 13 tedarikçi kartel oluşturmuş

bencede

Active member
12 Eki 2020
5,542
0
36
Rekabet Şurası Lideri: 13 tedarikçi kartel oluşturmuş Rekabet Konseyi Lideri Birol Küle, zincir market soruşturmasının akabinde tedarikçilere kesilen cezaya ait açıklamalarda bulundu. AA’ya konuşan Küle, bu soruşturmanın marketlere 2,7 milyar liralık ceza kesilen birinci soruşturmadan emsal ve ayrışan tarafları olduğunu belirtti.

İki belgenin en değerli ortak tarafının, başta besin ve hijyen eserleri olmak üzere süratli tüketim mamüllerine yönelik inceleme, şikayet, araştırma ve müşahedelerin eseri niteliği taşıması olduğunu söylemiş oldu. Küle, “Yapılan yerinde inceleme ve tahliller bizleri maalesef hem alt pazar olan organize perakende ve özellikle büyük ulusal süpermarket zincirlerin birebir vakitte üst pazarda kıymetli markaları denetim eden ekonomik ünitelerin dahil olduğu birbirine paralel kartel yapılanmalarına götürdü” diye konuştu.

‘KARTEL YAPILANMASI VAR’



Küle, birinci belgede 5 büyük ulusal zincir marketin hem kendi ortalarında koordine ettikleri birebir vakitte üst pazardaki bir tedarikçinin uyuma dahil olduğu “iki taraflı bir kartel yapılanmasının” kelam konusu olduğunu tez ederek, “İkinci belgemizde bu yapıyı genişleterek tamamlayan 13 başka ‘topla-dağıt karteli’ dediğimiz tipte kartel yapılanması daha olduğunu gördük” sözünü kullandı.

‘MAALESEF DEĞERLİ GERÇEKLERİ GÖRDÜK”

Küle “aynı hareketin iki kez cezalandırılmaması” prensibini hatırlatarak şu biçimde devam etti:

“aynı vakitte, ikinci belgemizle maalesef kesimdeki birtakım kıymetli gerçekleri bir kere daha ve kuvvetli bir biçimde görmüş olduk. Yüksek hisseye sahip tedarikçiler ile bir daha yüksek hisseye sahip perakende şirketlerinin mevcut ticari bağlantılarını kullanarak refah dağılımını nasıl bozdukları, yapay fiyat artışları ile moral da dahil toplumsal adaleti nasıl tahrip ettikleri, ağırlaşmanın olduğu piyasalarda rekabet ihlallerinin kolaylaştığı, kritik periyotlarda bilhassa alt pazardaki darboğazın tüketiciler üstündeki baskısını artırdığı görüldü. Hükümetin her türlü teşvik ve iktisadi dayanaklarına karşın kar feragati ve sürdürülebilir yatırım yerine çok karlılık odaklı çalıştıkları, Fransa meseladeki üzere muhakkak devirlerde fiyatları dondurabilecekken bu çeşit dayanışma ruhundan uzak kaldıkları, kısa, orta ve uzun vadede tüketicinin daima dezavantajlı olduğu ortaya çıktı. Tüm bu müşahedeler organize pazardaki bu ağırlaşmanın kesinlikle giderilmesi gerektiğine işaret etmektedir.”

KÜLE: HUB AND SPOKE KARTELİ

Başkan Küle, “hub and spoke” olarak tabir edilen “topla-dağıt karteli” kavramına ait de, bu kartellerin olağandan en kıymetli farkının, aktörlerin dikey ticari bağlantılardan faydalanarak koordine olmaları ve bu türlü rekabetçi düzeyin üzerindeki fiyatlarda anlaşıp bunu sürdürebilmesi olduğunu öne sürdü.

Kartellerin uzun mühlet stabil kalabilmesi için rakiplerin birbirini çok maliyetlere katlanmadan izleyebilmeleri ve fiyat kırarak satışlarını artırmak isteyen yani karteli bozan üyelerine yaptırım uygulayabilmesi gerektiğini belirten Küle, “Bunu en az maliyetle yapabilmelerinin bir yolu da rutin ticari münasebetleri ve irtibatları bulunan bir ‘hub’ı kullanmaktır. Şayet hem ‘hub’ birebir vakitte ‘spoke’lar karteli kendi faydalarına görürse dikey alakaları kullanarak genel fiyatların tüm piyasada yüksek kalmasını garantileyeceklerdir. Yani ‘hub and spoke’ dediğimiz kartel tipini sürdürmek, standart bir karteli sürdürmekten daha kolay ve faal oluyor.” diye konuştu.

Bu kartel tipini dünya örneklerine paralel biçimde ülkede de görmüş olduklarını vurgulayan Küle, şu değerlendirmede bulundu:

“Belçika, Kanada, İngiltere dahil bir epeyce ülkede bir daha bizim belgelerimizin kapsamına benzeri evrakların yanında farklı bölümlerde önemli ve 15-20 yıllık dönemlere varan kartel yapılanmaları tespit edilmiştir. Bunların kimileri da pişmanlık kurumuyla otoriteye duyurulmuştur.”

5 ZİNVİR MARKETİN PAZAR HİSSESİ YÜZDE 85

Küle, zincir marketlerden birinci 5’inin toplam yaklaşık yüzde 85 pazar hissesine sahip olduğuna dikkati çekerek, “Her ne kadar ölçek ve kapsam ekonomileri bir dereceye kadar aktiflik yaratıcı olsa da çok ağırlaşma ve marketlerin büyüme spiralinin gıda-tüketim eserleri zincirine olan olumsuz yansımaları muhakkak bir noktadan daha sonra ağır basmaktadır” dedi.

Yapılan bilimsel çalışmalarda, piyasadaki her yüzde 1 ağırlaşmanın yüzde 0,2 fiyat artışına sebep olduğu bulgusu olduğuna işaret eden Küle, şu biçimde konuştu:

“Bu zincirler mağaza sayılarının binlerle söz edilmesi ve ülkemizin tamamına yayılmalarının yanında alımlarını ve kararlarını hayli büyük ölçeğe dayalı olarak merkezi yapıyorlar. Bu da üst pazarlar ne kadar rekabetçi olursa olsun alt pazara gelindiğinde epey önemli bir alıcı ve pazarlık gücü demek. Rekabetin olduğu ortamda bu zincirlerin toptan düzeyde fiyat kırması ve bunu da tüketiciye yansıtmaları beklenir fakat maalesef az sayıda oyunculu bu yapıda evraklarımız bu darboğazın tüketicinin kaybettiği bir yapı haline gelmiş olduğunu net bir biçimde kanıtladı. 5 küme, asimetrik fiyatlama (değer zincirinde değer-fiyat ilgisinin zincirlerin avantajına olması) ve kıymet zincirindeki asimetrik risk paylaşımı yardımıyla neredeyse sıfır riskle karını maksimize ederken bilhassa küçük ölçekli tedarikçilerin epeyce düşük marjla çalışmak zorunda kaldığı görüldü.”

‘BÜYÜK MARKETLET ÇİFTÇİYE ZARAR’

Küle, “tarım piyasalarında dikey zincirde büyük marketler tarafınca pazar gücünün kullanılmasının” hem çiftçinin bağımsızlığını bitirdiğini birebir vakitte önemli refah yarattığını söyleyerek şunları kaydetti:

“Bunun kararı olarak ekonomilerdeki şokların tesiri büsbütün çiftçiler ve küçük ölçekli oyuncular üzerinde kalmaktadır. Sıkıntının bir öbür boyutu da büyük zincirlerin üst pazardaki tedarikçilerden daha elverişli şartlarda alım yapabilmesi karşısında tedarikçilerin bu kaybı dengelemek emeliyle geriye kalan marketlere/esnafa daha yüksek fiyatlardan satmak, daha kısa vadeli satmak durumunda kalması. Bu durum lokal marketler ve küçük esnaf için sürdürülebilir olmaktan fazlaca uzaktır. Bu tablo ayrıyeten büyük zincirlerin rakiplerinin maliyetlerini de artırıyor. Gördüğünüz üzere risk daima küçüklerde ya da tüketicide kalmış oluyor. İşte tüm bu sebeplerle organize pazarda ağırlaşmanın ve alt pazarda dar boğazın niçini olan aktörlerin mevcut durumlarının rekabetçi bir piyasanın oluşmasına mahzur olduğu ve kesinlikle dikkatli bir biçimde düzenlenmesi gerektiği yadsınamaz bir gerçektir. Burada asimetrik bir düzenlemeyle 5 büyük zincir marketin dikey ticari bağlantılarının ve entegrasyonunun kesinlikle alt ve üst pazarlardaki rekabet telaşlarını giderek biçimde bir daha düşünülmesi gerekiyor.”

(HABER MERKEZİ)