İnmemiş Testis Nedir? Testisler birinci vakit içinderda karın ortasında böbreklerin altında ortaya çıkar. Gebeliğin 23. haftasından itibaren torbaya (skrotum içine) yanlışsız uzanırlar. Sağlıklı doğan her erkek bebekte iki testis de torbada olmalıdır. Testislerden birinin ya da ikisinin torbada olmamasına, birinci geliştiği yer olan karın boşluğu ile torba (skrotum) içindeki iniş yolu üzerinde bir yerde kalmasına inmemiş testis denir.
İnmemiş testis, olağan gebelik müddeti sonunda yeni doğmuş adamların %3’ünde bulunur. Bir yaşına gelince bu oran %1’e düşer. Prematürelerde bu oran %30’dur.
Bebek doğduğunda testislerden biri ya da ikisi torbada değilse, altı aylık oluncaya kadar torbaya inme bahtı vardır. Bu bahtın derecesi testisin bulunduğu yerle ilgilidir. Testis torbaya ne kadar yakınsa, tabiatıyla torbaya inme bahtı da o kadar yüksektir. Altıncı aydan daha sonra testislerin torbaya inme talihi epey azalır. Bir yaşından daha sonra ise bu talih yoktur.
İNMEMİŞ TESTİS ELE GELİR Mİ? EN ÇOK HANGİ TARAFTA OLUR?
İnmemiş testislerin yaklaşık %80’i ele gelir. %60-70’i tek tarafta olur. Daha hayli sağda görülür.
TESTİS TORBADA DEĞİLSE NEREDE OLABİLİR?
Testislerden biri ya da ikisi torbada değilse aşağıdaki ihtimallerden biri kelam konusudur:
· Kasıkta olabilir (normal büyüklükte ya da küçük bir yapıda)
· Karında olabilir (normal büyüklükte ya da küçük bir yapıda)
· Kasık ya da karın haricinde bir yerde olabilir (ektopik testis: karşı torbada, uylukta, makat etrafında…)
· Hiç gelişmemiş olabilir ya da anne karnında iken küçülüp yok olabilir.
TORBADA OLMAYAN TESTİSİN HİÇ OLMAMA İHTİMALİ VAR MI?
Testisin karından torbaya iniş yolunun haricinde bir yerde olmasına ektopik testis denir. Bu olağandışı yerleşimli testis kasıkta (inguinal bölgede), karşı torbada (skrotumda), makat etrafında (perine), bacağın iç yüzünde (uylukta) ya da penisin ön tarafında olabilir.
İnmemiş testislerin yaklaşık %20’si ele gelmez (palpe edilemeyen testis). Testis ele gelmiyorsa olasılıklar: fazlaca küçük olması (atrofik testis), karın ortasında yahut kasıkta derinde olması ya da o tarafta hiç testis olmamasıdır.
TESTİS ELE GELMİYORSA ÖTEKİ BİR RAHATSIZLIK DA ARANMALI MIDIR?
Testis ele gelmiyorsa, bilhassa de penis boyutları yeterli değilse, altta yatan sistemik hormonal bir rahatsızlık olup olmadığı –kromozom incelemesi dahil- araştırılmalı, bu sonuçlanana kadar sünnet de yapılmamalıdır. İnmemiş testisle birlikte, idrar çıkış deliğinin hayli gerilerde olduğu durumlarda da emsal niçinlerle inceleme yapılmalıdır.
İNMEMİŞ TESTİS GENETİK GEÇİŞLİ BİR RAHATSIZLIK MIDIR?
İnmemiş testisin oluşmasında çeşitli genetik ve çevresel faktörler tesirlidir. Lakin, bunun kesin sebebini açıklayacak hakikat bir moleküler ve genetik süreç çabucak hemen bilinmemektedir. Prematürelik (erken doğum), düşük doğum tartısı, annede diabet (şeker hastalığı) olması, siyah ya da Hispanik ırk, ailede inmemiş testis hikayesi ve gebelikte çok kola alımı testisin geç inmesinde tesirli faktörler olarak ileri sürülür.
İNMEMİŞ TESTİS TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?
Günümüzde ekseriyetle kabul edilen görüşe bakılırsa, 1-2 yaş içinde torbaya indirilmeyen testiste sperm hücrelerini taşıyan kanalların tıkanma riski çok yüksektir. Bu da ileride çocuk sahibi olma talihini azaltır.
İnmemiş testiste ileride 2-5 kat daha fazla kanser gelişme riski olduğu bildirilmiştir. Testisin erken indirilmesi bu riski -sıfıra düşürmese de- azaltır.
Ayrıyeten, inmemiş testisin damarlarının dönmesi (torsiyon) ve travmaya uğrama riskleri de inmiş olanlara göre daha yüksektir.
Sonuç olarak, 1 yaşına kadar resen torbaya inmemiş olan testisin 1 yaşından daha sonra gecikmeden indirilmesi gerekir. Amerika Birleşik Devletlerinde inmemiş testisin ameliyatı 6 ay-1 yaş içindedır.
İnmemiş testis hormon tedavisiyle de indirilmeye çalışılsa da, günümüz tıp bulgularına göre bunun yeri neredeyse kalmamıştır. En gerçek tedavi seçimi, inmemiş testisin ameliyatla torbaya indirilmesidir. Çoklukla birlikteinde bulunan kasık fıtığı da birebir anda onarılır.
DOĞUŞTA TORBADA OLAN BİR TESTİS daha sonraDAN ÜST KAÇABİLİR Mİ? ÖYLEYSE NE YAPMAK GEREKİR?
Doğuşta torbada olan bir testis daha sonradan çeşitli niçinlerle üste kaçabilir (edinsel kriptorşidizm). Bunun kesin sebebi bilinmemektedir. Utangaç (retraktil) testislerde bu risk daha fazladır. Bu niçinle utangaçlığı epey besbelli olan testisleri, hastanın özelliğine nazaran 6 ay-1 yıl aralıklarla nizamlı takip etmek gerekir.
Ayrıyeten kasık bölgesindeki fıtık, hidrosel üzere birtakım ameliyatlardan daha sonra da testis üst kaçabilir.
Hangi niçinle olursa olsun, testis torbaya hiç inmeyecek biçimde kasık bölgesine kaçmışsa ve daima kasıkta ise emsalsiz olarak ameliyatla torbaya indirilmelidir.
İNMEMİŞ TESTİS NE VAKİT TORBAYA İNDİRİLMELİDİR?
Doğuştan hiç inmemiş olan bir testis en geç 1 yaşına kadar zaten torbaya inmemişse, bir yaşını doldurmuş bir çocukta artık bekletilmeden cerrahi olarak indirilmelidir. Hatta günümüzde birfazlaca yayın, 6 aydan daha sonra testisin bizatihi torbaya inme talihi olmadığı için, 6 ayını geçmiş bir çocukta testisin bekletilmeden ameliyatla torbaya indirilmesi gerektiğini vurgular. Bu görüş artık klasik kitaplara da geçmiştir.
Çocukta birebir tarafta inmemiş testisle birlikte kasık fıtığı da var ise, kasık fıtığının boğulma tehlikesi her an var olduğu için, bebek 6 aylıktan da küçük olsa en kısa vakitte ameliyat edilmelidir.
Daha evvel torbada görülen, yani inmiş olan testis daha sonradan kasığa kaçmışsa buna asendan testis denir. Germ hücre sayısının azalmasından dolayı (kısırlık riski) bunların da inmemiş testis üzere kıymetlendirilmesi önerilir ve bekletilmeden cerrahi olarak torbaya indirilmelidir.
İNMEMİŞ TESTİSİ TORBAYA İNDİRMEK İÇİN İLAÇ TEDAVİSİNİN TESİRİ NASILDIR?
Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, testisi torbaya indirmek için tek başına hormon tedavisinin tesiri ve faydası hayli yetersizdir. Bu niçinle, vakit zaman uygulayanlar olsa da, hormon vererek testisi torbaya indirme usulü yıllardır rafa kaldırılmıştır ve benimsenmemektedir. İnmemiş testisi aşağı indirmek için değil lakin o testisin daha yeterli çalışması için ameliyattan evvel hormon verilmesi uygulamalar içindedır. Testisi torbaya indirmenin günümüzdeki en geçerli yolu ameliyattır.
TESTİSİN AMELİYATLA TORBAYA İNDİRİLMESİNİN RİSKLERİ NEDİR?
Unutulmamalıdır ki, her cerrahi sürecin bir riski vardır. Bu risklerin (komplikasyon) en hafifçei ameliyat yerinde enfeksiyon gelişmesidir.
Her şeydilk evvel, kasıkta bile olsa, her testisin torbaya sağlıklı bir biçimde indirileceğinin garantisi yoktur. Başarıyı belirleyen en değerli etkenlerden biri testisin damarlarının uzunluğudur. Kimi durumlarda karın içine uzatılan kesiyle testisin damarlarını özgürleştirmek gerekebilir (testisin ana damarı böbrek damarından geliyor). Ayrıyeten, testis karında ise, yeri ve uzaklığı niçiniyle o testisi sağlıklı olarak aşağı indirebilme başarısı biraz daha düşer. Bunlara ek olarak, ameliyatı yapacak cerrahın bu bahisteki deneyimi ve titizliği başarıyı etkileyen en değerli faktörlerdendir.
İnmemiş testis ameliyatının en kıymetli komplikasyonlarından biri, -indirilse bile- testisin küçülüp atrofiye gitmesi, daha sonra da yok olmasıdır. Görünürde testisin damarlarında hiç bir faydalanma olmasa, damarlar gergin olmasa bile, ameliyattan daha sonra erken periyotta testisin damarlarında oluşabilecek bir spazm, buradan geçen kanın azalmasına ve testisin giderek küçülmesine, hatta yok bulunmasına sebep olabilir.
TESTİS İNDİRME AMELİYATI İÇİN NASIL BİR ANESTEZİ VERİLİR?
Çocukta bu biçimde bir ameliyatın yapılabilmesi için genel anestezi dediğimiz, hastanın uyutulması haricinde diğer bir deva yoktur. Husus hakkında bilgisi olmayan birfazlaca kişi genel anesteziyi epeyce korkulacak bir metot zanneder. halbuki, genel anestezi almasında sakınca olmayan sağlıklı bir çocuk için bu anestezi usulünün riski, emniyetli ellerde ve emniyetli bir sıhhat kurumunda hayati riski yok denecek kadar azdır. Hatta ben bunu yıllardır şu örnekle açıklarım: ülkemizde kara yolunda –hatta otoyolda bile- araçla gitmenin riski, genel anesteziden epey daha yüksektir.
UTANGAÇ TESTİS NEDİR? TESTİSİN TORBADA OLMAMASI HER VAKİT İNMEMİŞ TESTİS MİDİR?
Halk içinde utangaç testis, tıpta ise retraktil testis denilen durum, torbadaki bir testisin vakit zaman üst kaçması ve torbada görülmemesidir. Bunun sebebi, kremaster ismi verilen kasın refleksinin etkin olmasıdır. Kremaster kas refleksi niçiniyle testisin üst kaçması en epey 3-7 yaşlar içinde görülür. kimi vakit ergenlik çağına kadar devam edebilir. Bu bir hastalık değildir. Olağanın farklı bir görünüşüdür.
Utangaç testis diyebilmemiz için, kasığa kaçmış olan testis elle çarçabuk torbaya indirilebilmeli, daha sonra bir süre tabiatıyla torbada (skrotumda) kalabilmelidir. Doğal bir olaydır. Testis çarçabuk skrotumun alt ucuna indirilebiliyorsa tedavi gerektirmez. Şayet bir testis sahiden utangaç ise, utangaçlığının derecesi -az ya da fazlaca- ne olursa olsun, rastgele bir tedavi gerekmez.
UTANGAÇ TESTİSE AMELİYAT GEREKİR Mİ?
Dikkatli bir muayene sırasında testis torbada bizatihi bir süre –mesela 30 saniye kadar- durabiliyorsa o testisi ameliyat etmek gerekmez, sadece takip kafidir. Ben bunu şu örnekle açıklıyorum: Cücelik hastalıktır lakin kısa boyluluk hastalık değildir. Utangaç (retraktil) testis bir kısa boyluluktur, cücelik değildir. Bu niçinle de tedavi gereken bir durum değildir.
ULTRASONOGRAFİDE TESTİSİN KASIKTA OLMASI HER VAKİT İNMEDİĞİNİ Mİ GÖSTERİR?
Testisin torbada olup olmadığını değerlendirmenin gerçek formülü muayenedir. Hususun uzmanı olan bir doktorun muayenesi temeldir. Utangaç testis bile ultrasonografi esnasında kasıkta olabilir. hiç bir manzara tekniği (ne USG ne de MR) testisin torbaya indirilip indirilemediğini, inince torbada durup durmadığını değerlendiremez. Bu niçinle inmemiş testis değerlendirmesi için evvel yapılması gereken dikkatli bir muayenedir. Şayet muayene ile testis ele gelmiyorsa, kasık bölgesinde derinde ya da küçük bir testis var mıdır diye ultrasonografi incelemesi yararlı olur.
UTANGAÇ TESTİS Mİ, DEĞİL Mİ? HANGİ DURUMDA AMELİYAT GEREKİR?
Dikkatli bir muayene ile testis kasıktan torbaya indirildiğinde torbada hiç duramıyor ve çabucak üst kaçıyorsa, bu durumda beklemenin manası yoktur ve ameliyatla indirilmesi gerekir.
Lakin, bir daha vurgulamak isterim ki, testis elle torbaya indirilebiliyor ve torbada bir süre (30 saniye kadar) resen durabiliyorsa, daha sonra orta ara yeniden üst kaçsa bile ameliyat gerekmez. Bu husus -bilerek ya da bilmeyerek- en epeyce yapılan yanlışlardan biridir maalesef. Bu niçinle biroldukça çocuk gereksiz yere ameliyat edilmektedir. bu biçimde bir testisin 6 ay-1 yıl aralıklarla tekrar muayene edilerek takibi kafidir.
TESTİS HİÇ ELE GELMİYORSA NE MANAYA GELİR?
Torbada ya da kasıkta testis ele gelmiyorsa, karşı torbada (skrotum), uylukta ya da makat civarında (perineal bölge) olup olmadığı muayene ile değerlendirilmelidir (ektopik testis). Testis buralarda da yoksa ve ultrasonografi (USG) ile de kasık bölgesinde belirlenememişse, karın boşluğunda olabilir.
ELE GELEN BİR TESTİS YOKSA, KARINDA TESTİS OLUP OLMADIĞINI NASIL ANLARIZ
İnmemiş testis ele gelmiyorsa, evvela karında bu biçimde bir testisin olup olmadığından emin olmamız gerekiyor. Bunun için manyetik rezonans görüntüleme (MR) dahil biroldukça manzara prosedürü vardır. Fakat bu hallerin hepsinin de kıymeti sonludur.
İmaj formları fakat kasık bölgesinde (derinde olağan büyüklükte ya da yüzeysel olarak küçük bir yapıda) var olan bir testisi göstermekte yararlı olur. Bunun için de ultrasonografi (USG) kafidir.
Laparaskopi, hem karında testis olup olmadığını araştırmak birebir vakitte tıpkı anda tedavisini gerçekleştirmek açısından gereklidir.
KARINDA TESTİS VARLIĞINI niye ARAŞTIRIYORUZ?
Karında testis varlığını araştırmanın iki değerli maksadı vardır:
1-Ele gelmeyen testis neredeyse araştırıp bulmak ve yanlışsız vakitte torbaya indirerek hem çocuk sahibi olma birebir vakitte erkeklik hormonu salgısı açısından işe yaramasını sağlamak.
2-İnmemiş testisin kanserleşme riskinin yüksek olduğunu biliyoruz. Gözle görünmeyen, elle muayene edilemeyen bir yerde bulunan testiste kanser geliştiği takdirde fark edilmesi fazlaca geç olur. Hatta kanser bedene yayılacak kadar ilerlemiş olabilir. Karında olan bir testis torbaya indirilirse, onda gelişebilecek bir büyüme vb. değişiklik erkenden fark edilir. Bu niçinle, çocuk sahibi olma tarafından faydası kuşkulu bile olsa, karındaki bir testis –mümkünse- torbaya indirilmelidir.
TESTİS KARINDA İSE NE YAPMALI?
Karındaki bir testisin kesinlikle olağan yapıda olacağına dair garanti yoktur. Karındaki testis olağan büyüklükte olabileceği üzere, olağandan hayli küçük, hatta işe yaramaz bir yapıda (atrofik) da olabilir. kimi vakit karında hiç testis bulunmayabilir.
LAPAROSKOPİ İLE KARINDA TESTİS ARAŞTIRILDIĞINDA İHTİMALLER NELERDİR?
Laparoskopi, karındaki testisin hem varlığını araştırmak birebir vakitte mümkünse bu testisi torbaya indirmek için yararlı ve gerekli bir sistemdir. Karında testis olup olmadığı araştırıldığında karşılaşılabilecek ihtimaller şunlar olabilir:
1. Karında olağan büyüklükte testis olabilir. Bu durumda;
o Testis kasık kanalına yakında ise tıpkı seansta torbaya indirilir.
o Kasık kanalından uzak olan testis iki seanslı bir operasyon planı ile torbaya indirilir. Birinci laparoskopi esnasında –tedavinin birinci basamağı olarak- testisin kimi damarları kesilir, öteki damarların daha da gelişmesi için vakit kazanılır, 3-6 ay daha sonra ikinci seans laparoskopi ile testis torbaya indirilir.
2. Testis olağandan küçük olabilir. İşe yaramayacak kadar küçük (atrofik) olan testis ekseriyetle tıpkı seansta çıkarılır.
3. Hiç testis dokusu bulunmayabilir.
SON KELAM
1-ÇOCUĞUNUZ DOĞALI 6 AYI GEÇTİĞİ biçimde TORBASINDA TESTİS GÖRMÜYORSANIZ ÇABUCAK BİR UZMAN TABİBE MÜRACAATINIZ.
2-TORBADA TESTİS OLMAMASI HER VAKİT İNMEMİŞ TESTİS DEMEK DEĞİLDİR.
3-İNMEMİŞ TESTİSİN TANISI İÇİN BİRİNCİ SÜREÇ BİR UZMAN TABİBİN MUAYENESİDİR.
İnmemiş testis, olağan gebelik müddeti sonunda yeni doğmuş adamların %3’ünde bulunur. Bir yaşına gelince bu oran %1’e düşer. Prematürelerde bu oran %30’dur.
Bebek doğduğunda testislerden biri ya da ikisi torbada değilse, altı aylık oluncaya kadar torbaya inme bahtı vardır. Bu bahtın derecesi testisin bulunduğu yerle ilgilidir. Testis torbaya ne kadar yakınsa, tabiatıyla torbaya inme bahtı da o kadar yüksektir. Altıncı aydan daha sonra testislerin torbaya inme talihi epey azalır. Bir yaşından daha sonra ise bu talih yoktur.
İNMEMİŞ TESTİS ELE GELİR Mİ? EN ÇOK HANGİ TARAFTA OLUR?
İnmemiş testislerin yaklaşık %80’i ele gelir. %60-70’i tek tarafta olur. Daha hayli sağda görülür.
TESTİS TORBADA DEĞİLSE NEREDE OLABİLİR?
Testislerden biri ya da ikisi torbada değilse aşağıdaki ihtimallerden biri kelam konusudur:
· Kasıkta olabilir (normal büyüklükte ya da küçük bir yapıda)
· Karında olabilir (normal büyüklükte ya da küçük bir yapıda)
· Kasık ya da karın haricinde bir yerde olabilir (ektopik testis: karşı torbada, uylukta, makat etrafında…)
· Hiç gelişmemiş olabilir ya da anne karnında iken küçülüp yok olabilir.
TORBADA OLMAYAN TESTİSİN HİÇ OLMAMA İHTİMALİ VAR MI?
Testisin karından torbaya iniş yolunun haricinde bir yerde olmasına ektopik testis denir. Bu olağandışı yerleşimli testis kasıkta (inguinal bölgede), karşı torbada (skrotumda), makat etrafında (perine), bacağın iç yüzünde (uylukta) ya da penisin ön tarafında olabilir.
İnmemiş testislerin yaklaşık %20’si ele gelmez (palpe edilemeyen testis). Testis ele gelmiyorsa olasılıklar: fazlaca küçük olması (atrofik testis), karın ortasında yahut kasıkta derinde olması ya da o tarafta hiç testis olmamasıdır.
TESTİS ELE GELMİYORSA ÖTEKİ BİR RAHATSIZLIK DA ARANMALI MIDIR?
Testis ele gelmiyorsa, bilhassa de penis boyutları yeterli değilse, altta yatan sistemik hormonal bir rahatsızlık olup olmadığı –kromozom incelemesi dahil- araştırılmalı, bu sonuçlanana kadar sünnet de yapılmamalıdır. İnmemiş testisle birlikte, idrar çıkış deliğinin hayli gerilerde olduğu durumlarda da emsal niçinlerle inceleme yapılmalıdır.
İNMEMİŞ TESTİS GENETİK GEÇİŞLİ BİR RAHATSIZLIK MIDIR?
İnmemiş testisin oluşmasında çeşitli genetik ve çevresel faktörler tesirlidir. Lakin, bunun kesin sebebini açıklayacak hakikat bir moleküler ve genetik süreç çabucak hemen bilinmemektedir. Prematürelik (erken doğum), düşük doğum tartısı, annede diabet (şeker hastalığı) olması, siyah ya da Hispanik ırk, ailede inmemiş testis hikayesi ve gebelikte çok kola alımı testisin geç inmesinde tesirli faktörler olarak ileri sürülür.
İNMEMİŞ TESTİS TEDAVİ EDİLMEZSE NE OLUR?
Günümüzde ekseriyetle kabul edilen görüşe bakılırsa, 1-2 yaş içinde torbaya indirilmeyen testiste sperm hücrelerini taşıyan kanalların tıkanma riski çok yüksektir. Bu da ileride çocuk sahibi olma talihini azaltır.
İnmemiş testiste ileride 2-5 kat daha fazla kanser gelişme riski olduğu bildirilmiştir. Testisin erken indirilmesi bu riski -sıfıra düşürmese de- azaltır.
Ayrıyeten, inmemiş testisin damarlarının dönmesi (torsiyon) ve travmaya uğrama riskleri de inmiş olanlara göre daha yüksektir.
Sonuç olarak, 1 yaşına kadar resen torbaya inmemiş olan testisin 1 yaşından daha sonra gecikmeden indirilmesi gerekir. Amerika Birleşik Devletlerinde inmemiş testisin ameliyatı 6 ay-1 yaş içindedır.
İnmemiş testis hormon tedavisiyle de indirilmeye çalışılsa da, günümüz tıp bulgularına göre bunun yeri neredeyse kalmamıştır. En gerçek tedavi seçimi, inmemiş testisin ameliyatla torbaya indirilmesidir. Çoklukla birlikteinde bulunan kasık fıtığı da birebir anda onarılır.
DOĞUŞTA TORBADA OLAN BİR TESTİS daha sonraDAN ÜST KAÇABİLİR Mİ? ÖYLEYSE NE YAPMAK GEREKİR?
Doğuşta torbada olan bir testis daha sonradan çeşitli niçinlerle üste kaçabilir (edinsel kriptorşidizm). Bunun kesin sebebi bilinmemektedir. Utangaç (retraktil) testislerde bu risk daha fazladır. Bu niçinle utangaçlığı epey besbelli olan testisleri, hastanın özelliğine nazaran 6 ay-1 yıl aralıklarla nizamlı takip etmek gerekir.
Ayrıyeten kasık bölgesindeki fıtık, hidrosel üzere birtakım ameliyatlardan daha sonra da testis üst kaçabilir.
Hangi niçinle olursa olsun, testis torbaya hiç inmeyecek biçimde kasık bölgesine kaçmışsa ve daima kasıkta ise emsalsiz olarak ameliyatla torbaya indirilmelidir.
İNMEMİŞ TESTİS NE VAKİT TORBAYA İNDİRİLMELİDİR?
Doğuştan hiç inmemiş olan bir testis en geç 1 yaşına kadar zaten torbaya inmemişse, bir yaşını doldurmuş bir çocukta artık bekletilmeden cerrahi olarak indirilmelidir. Hatta günümüzde birfazlaca yayın, 6 aydan daha sonra testisin bizatihi torbaya inme talihi olmadığı için, 6 ayını geçmiş bir çocukta testisin bekletilmeden ameliyatla torbaya indirilmesi gerektiğini vurgular. Bu görüş artık klasik kitaplara da geçmiştir.
Çocukta birebir tarafta inmemiş testisle birlikte kasık fıtığı da var ise, kasık fıtığının boğulma tehlikesi her an var olduğu için, bebek 6 aylıktan da küçük olsa en kısa vakitte ameliyat edilmelidir.
Daha evvel torbada görülen, yani inmiş olan testis daha sonradan kasığa kaçmışsa buna asendan testis denir. Germ hücre sayısının azalmasından dolayı (kısırlık riski) bunların da inmemiş testis üzere kıymetlendirilmesi önerilir ve bekletilmeden cerrahi olarak torbaya indirilmelidir.
İNMEMİŞ TESTİSİ TORBAYA İNDİRMEK İÇİN İLAÇ TEDAVİSİNİN TESİRİ NASILDIR?
Yapılan araştırmalar göstermiştir ki, testisi torbaya indirmek için tek başına hormon tedavisinin tesiri ve faydası hayli yetersizdir. Bu niçinle, vakit zaman uygulayanlar olsa da, hormon vererek testisi torbaya indirme usulü yıllardır rafa kaldırılmıştır ve benimsenmemektedir. İnmemiş testisi aşağı indirmek için değil lakin o testisin daha yeterli çalışması için ameliyattan evvel hormon verilmesi uygulamalar içindedır. Testisi torbaya indirmenin günümüzdeki en geçerli yolu ameliyattır.
TESTİSİN AMELİYATLA TORBAYA İNDİRİLMESİNİN RİSKLERİ NEDİR?
Unutulmamalıdır ki, her cerrahi sürecin bir riski vardır. Bu risklerin (komplikasyon) en hafifçei ameliyat yerinde enfeksiyon gelişmesidir.
Her şeydilk evvel, kasıkta bile olsa, her testisin torbaya sağlıklı bir biçimde indirileceğinin garantisi yoktur. Başarıyı belirleyen en değerli etkenlerden biri testisin damarlarının uzunluğudur. Kimi durumlarda karın içine uzatılan kesiyle testisin damarlarını özgürleştirmek gerekebilir (testisin ana damarı böbrek damarından geliyor). Ayrıyeten, testis karında ise, yeri ve uzaklığı niçiniyle o testisi sağlıklı olarak aşağı indirebilme başarısı biraz daha düşer. Bunlara ek olarak, ameliyatı yapacak cerrahın bu bahisteki deneyimi ve titizliği başarıyı etkileyen en değerli faktörlerdendir.
İnmemiş testis ameliyatının en kıymetli komplikasyonlarından biri, -indirilse bile- testisin küçülüp atrofiye gitmesi, daha sonra da yok olmasıdır. Görünürde testisin damarlarında hiç bir faydalanma olmasa, damarlar gergin olmasa bile, ameliyattan daha sonra erken periyotta testisin damarlarında oluşabilecek bir spazm, buradan geçen kanın azalmasına ve testisin giderek küçülmesine, hatta yok bulunmasına sebep olabilir.
TESTİS İNDİRME AMELİYATI İÇİN NASIL BİR ANESTEZİ VERİLİR?
Çocukta bu biçimde bir ameliyatın yapılabilmesi için genel anestezi dediğimiz, hastanın uyutulması haricinde diğer bir deva yoktur. Husus hakkında bilgisi olmayan birfazlaca kişi genel anesteziyi epeyce korkulacak bir metot zanneder. halbuki, genel anestezi almasında sakınca olmayan sağlıklı bir çocuk için bu anestezi usulünün riski, emniyetli ellerde ve emniyetli bir sıhhat kurumunda hayati riski yok denecek kadar azdır. Hatta ben bunu yıllardır şu örnekle açıklarım: ülkemizde kara yolunda –hatta otoyolda bile- araçla gitmenin riski, genel anesteziden epey daha yüksektir.
UTANGAÇ TESTİS NEDİR? TESTİSİN TORBADA OLMAMASI HER VAKİT İNMEMİŞ TESTİS MİDİR?
Halk içinde utangaç testis, tıpta ise retraktil testis denilen durum, torbadaki bir testisin vakit zaman üst kaçması ve torbada görülmemesidir. Bunun sebebi, kremaster ismi verilen kasın refleksinin etkin olmasıdır. Kremaster kas refleksi niçiniyle testisin üst kaçması en epey 3-7 yaşlar içinde görülür. kimi vakit ergenlik çağına kadar devam edebilir. Bu bir hastalık değildir. Olağanın farklı bir görünüşüdür.
Utangaç testis diyebilmemiz için, kasığa kaçmış olan testis elle çarçabuk torbaya indirilebilmeli, daha sonra bir süre tabiatıyla torbada (skrotumda) kalabilmelidir. Doğal bir olaydır. Testis çarçabuk skrotumun alt ucuna indirilebiliyorsa tedavi gerektirmez. Şayet bir testis sahiden utangaç ise, utangaçlığının derecesi -az ya da fazlaca- ne olursa olsun, rastgele bir tedavi gerekmez.
UTANGAÇ TESTİSE AMELİYAT GEREKİR Mİ?
Dikkatli bir muayene sırasında testis torbada bizatihi bir süre –mesela 30 saniye kadar- durabiliyorsa o testisi ameliyat etmek gerekmez, sadece takip kafidir. Ben bunu şu örnekle açıklıyorum: Cücelik hastalıktır lakin kısa boyluluk hastalık değildir. Utangaç (retraktil) testis bir kısa boyluluktur, cücelik değildir. Bu niçinle de tedavi gereken bir durum değildir.
ULTRASONOGRAFİDE TESTİSİN KASIKTA OLMASI HER VAKİT İNMEDİĞİNİ Mİ GÖSTERİR?
Testisin torbada olup olmadığını değerlendirmenin gerçek formülü muayenedir. Hususun uzmanı olan bir doktorun muayenesi temeldir. Utangaç testis bile ultrasonografi esnasında kasıkta olabilir. hiç bir manzara tekniği (ne USG ne de MR) testisin torbaya indirilip indirilemediğini, inince torbada durup durmadığını değerlendiremez. Bu niçinle inmemiş testis değerlendirmesi için evvel yapılması gereken dikkatli bir muayenedir. Şayet muayene ile testis ele gelmiyorsa, kasık bölgesinde derinde ya da küçük bir testis var mıdır diye ultrasonografi incelemesi yararlı olur.
UTANGAÇ TESTİS Mİ, DEĞİL Mİ? HANGİ DURUMDA AMELİYAT GEREKİR?
Dikkatli bir muayene ile testis kasıktan torbaya indirildiğinde torbada hiç duramıyor ve çabucak üst kaçıyorsa, bu durumda beklemenin manası yoktur ve ameliyatla indirilmesi gerekir.
Lakin, bir daha vurgulamak isterim ki, testis elle torbaya indirilebiliyor ve torbada bir süre (30 saniye kadar) resen durabiliyorsa, daha sonra orta ara yeniden üst kaçsa bile ameliyat gerekmez. Bu husus -bilerek ya da bilmeyerek- en epeyce yapılan yanlışlardan biridir maalesef. Bu niçinle biroldukça çocuk gereksiz yere ameliyat edilmektedir. bu biçimde bir testisin 6 ay-1 yıl aralıklarla tekrar muayene edilerek takibi kafidir.
TESTİS HİÇ ELE GELMİYORSA NE MANAYA GELİR?
Torbada ya da kasıkta testis ele gelmiyorsa, karşı torbada (skrotum), uylukta ya da makat civarında (perineal bölge) olup olmadığı muayene ile değerlendirilmelidir (ektopik testis). Testis buralarda da yoksa ve ultrasonografi (USG) ile de kasık bölgesinde belirlenememişse, karın boşluğunda olabilir.
ELE GELEN BİR TESTİS YOKSA, KARINDA TESTİS OLUP OLMADIĞINI NASIL ANLARIZ
İnmemiş testis ele gelmiyorsa, evvela karında bu biçimde bir testisin olup olmadığından emin olmamız gerekiyor. Bunun için manyetik rezonans görüntüleme (MR) dahil biroldukça manzara prosedürü vardır. Fakat bu hallerin hepsinin de kıymeti sonludur.
İmaj formları fakat kasık bölgesinde (derinde olağan büyüklükte ya da yüzeysel olarak küçük bir yapıda) var olan bir testisi göstermekte yararlı olur. Bunun için de ultrasonografi (USG) kafidir.
Laparaskopi, hem karında testis olup olmadığını araştırmak birebir vakitte tıpkı anda tedavisini gerçekleştirmek açısından gereklidir.
KARINDA TESTİS VARLIĞINI niye ARAŞTIRIYORUZ?
Karında testis varlığını araştırmanın iki değerli maksadı vardır:
1-Ele gelmeyen testis neredeyse araştırıp bulmak ve yanlışsız vakitte torbaya indirerek hem çocuk sahibi olma birebir vakitte erkeklik hormonu salgısı açısından işe yaramasını sağlamak.
2-İnmemiş testisin kanserleşme riskinin yüksek olduğunu biliyoruz. Gözle görünmeyen, elle muayene edilemeyen bir yerde bulunan testiste kanser geliştiği takdirde fark edilmesi fazlaca geç olur. Hatta kanser bedene yayılacak kadar ilerlemiş olabilir. Karında olan bir testis torbaya indirilirse, onda gelişebilecek bir büyüme vb. değişiklik erkenden fark edilir. Bu niçinle, çocuk sahibi olma tarafından faydası kuşkulu bile olsa, karındaki bir testis –mümkünse- torbaya indirilmelidir.
TESTİS KARINDA İSE NE YAPMALI?
Karındaki bir testisin kesinlikle olağan yapıda olacağına dair garanti yoktur. Karındaki testis olağan büyüklükte olabileceği üzere, olağandan hayli küçük, hatta işe yaramaz bir yapıda (atrofik) da olabilir. kimi vakit karında hiç testis bulunmayabilir.
LAPAROSKOPİ İLE KARINDA TESTİS ARAŞTIRILDIĞINDA İHTİMALLER NELERDİR?
Laparoskopi, karındaki testisin hem varlığını araştırmak birebir vakitte mümkünse bu testisi torbaya indirmek için yararlı ve gerekli bir sistemdir. Karında testis olup olmadığı araştırıldığında karşılaşılabilecek ihtimaller şunlar olabilir:
1. Karında olağan büyüklükte testis olabilir. Bu durumda;
o Testis kasık kanalına yakında ise tıpkı seansta torbaya indirilir.
o Kasık kanalından uzak olan testis iki seanslı bir operasyon planı ile torbaya indirilir. Birinci laparoskopi esnasında –tedavinin birinci basamağı olarak- testisin kimi damarları kesilir, öteki damarların daha da gelişmesi için vakit kazanılır, 3-6 ay daha sonra ikinci seans laparoskopi ile testis torbaya indirilir.
2. Testis olağandan küçük olabilir. İşe yaramayacak kadar küçük (atrofik) olan testis ekseriyetle tıpkı seansta çıkarılır.
3. Hiç testis dokusu bulunmayabilir.
SON KELAM
1-ÇOCUĞUNUZ DOĞALI 6 AYI GEÇTİĞİ biçimde TORBASINDA TESTİS GÖRMÜYORSANIZ ÇABUCAK BİR UZMAN TABİBE MÜRACAATINIZ.
2-TORBADA TESTİS OLMAMASI HER VAKİT İNMEMİŞ TESTİS DEMEK DEĞİLDİR.
3-İNMEMİŞ TESTİSİN TANISI İÇİN BİRİNCİ SÜREÇ BİR UZMAN TABİBİN MUAYENESİDİR.